centrales sluiting tegen nationaal belang sluitingstijd thatcher neemt afstand van haar diplomaten rampspoed Werkomstandigheden TELDERSSTICHTING KANSEN VOOR DE A VONDWINKELS? VRIJDAG 21 JANUARI 1983 1 PZC/opinie en achtergrond 4 (Van onze redactie economie) Sluiting van de kerncentrales Borssele en Dodewaard door kruist het belang van verdere ontwikkeling en toepassing van kernenergie voor de werkgelegenheidsvooruitzichten van ons land. Dit wordt gezegd in een rapport over de beide centrales van de prof. Teldersstichting, een wetenschappelijk bureau dat nauw met de WD is verbonden. De TS is voorstander van kern energie. In deze studie, getiteld „De kerncentra les van Dodewaard en Borssele; voor- en nadelen voor Nederland", komt drs. M. Wessels tot een kostenraming voor sluiting van f5,1 miljard Daarmee zit hij in de buurt van het bedrag, waarmee de commissie-Beek vorige week in haar rapport aan het kabinet naar buiten trad. In beide gevallen gaat het overi gens om globale ramingen Wat Dodewaard betreft, gesteld wordt dat het om een demonstratiecentrale gaat. In feite is Dodewaard door de energieprijsstijgingen „onverwacht rendabel" geworden. De totale slui tingskosten worden becijferd op onge veer f 300 mi ljoen. Voor de commercië le centrale Borssele schat het rapport de kosten van een voortijdige sluiting op f 4,8 miljard. Volgens het Teldersrapport houden de uitkomsten van de jongste onderzoe kingen op het stuk van de veiligheid van kerncentrales in dat zelfs bij een „extreem reactorongeval" in Borssele of Dodewaard geen of nauwelijks „acu te doden" te betreuren zouden zijn. Wat de proliferatie (niet-verspreiden van kernwapens) aangaat, wordt ge concludeerd dat het geen zin heeft het gebruik van conventionele kerncen trales te bestrijden, maar dat wel ge streefd moet worden naar goede rege lingen voor de verrijkings- en de op- werkingstechnologie. Waar het gaat om afvalproblematiek wordt aangegeven dat voor de verwij dering achtereenvolgens de opslag van lage-middelbare- en hoog radio-actie ve stoffen diverse verantwoorde me thoden bestaat. Er zijn volgens deze studie ook mogelijkheden voor de ver wijdering en-of de opslag van kerns- plijtingsafval (uit de reactor van de centrale) die verantwoorde oplossin gen geven. De overheid dient haar aandacht voor al te richten op het stimuleren van een breed onderzoek- en ontwikkelingspro gramma inzake besparingen, duurza me bronnen of nieuwe technieken Bij uiteindelijke toepassing mogen echter geen langdurige, ondoelmatige subsi dies in het spel zijn. Energiebesparing moet volgens dit rapport worden be reikt door bevordering van een ander energiegedrag, energiebewust hande len van de overheden en stimuleren in plaats van „verboden". Een derde studie in het kader van de Brede Maatschappelijke Discussie Energiebeleid richt zich op de toe komst. Geconcludeerd wordt dat onze energievoorziening nogal wat onzeker heden kent. Die komen voor een deel voort uit internationale ontwikkelin gen. Het beleid moet soepel op de ver anderingen kunnen inspelen. Natio naal moet de ontwikkeling gericht zijn op de trefwoorden goedkoop, schoon, veilig en gegarandeerd. steenkool Volgens de Teldersstichting worden deze doelstellingen beter gediend door spreiding van energie en leveranciers dan door „een afgedwongen versobe- ringsbeleid". Uit een afweging van de risico's op wereldschaal tegen die van de samenstelling van ons energiepak ket vloeit de aanbeveling voort dat een ruime toepassing van steenkool moet worden bevorderd. Toepassing van kernenergie wordt aan vaardbaar geacht voor het voorzien van de zogenaamde basislast in de elektrici- teitsproduktie. De rol van olie moet zo veel mogelijk worden beperkt. Over het aardgasbeleid zegt de studie dat de strategische reserve (Groningen) zoveel mogelijk dient te worden gehandhaafd. Wat het prijsbeleid betreft moet de overheid zoveel mogelijk de markt volgen. Wat de Nederlanders voor energie betalen moet zoveel mogelijk met het buitenland vergelijkbaar zijn. Besparingen moeten zoveel mogelijk aan de werking van de markt worden overgelaten, maar onder bepaalde voorwaarden kan de overheid bevor derend optreden. duurzaam In een andere studie van deze stichting wordt gesteld dat duurzame energie bronnen als zon. wind en biomassa een positieve bijdrage kunnen leveren. Naar schatting enkele procenten van de nationake energievoorziening aan het eind van deze eeuw. Op dit terrein moet onderzoek en ontwikkeling wor den aangewakkerd. Toepassingen moeten worden getoetst op doelmatig heid en economische vooruitzichten. IADVERTENTIE De nieuwe Arbowet is er. Een stuk "gereedschap" om veiliger, gezonder en prettiger te werken. Hoe'Vraagde Arbo-folder aan. Stuur een briefkaart aan Arbowet. Postbus 51,2500RR Den Haag. U}\J J~vr De Arbowet. Goed gereedschap om mee te werken. w%hï 0 1 Publicatie ministerie van Sociale Zafcen en Werkgi erkgelegenheid Oeververbinding verloren, rampspoed geboren". Zo on geveer denkt men in Middelburg over de streek die het nieuwe kabi net het provinciaal bestuur gebak ken heeft. Premier Lubbers bestem pelde z'n ploeg afgelopen zaterdag in de Volkskrant als een 'no-nonsen- se'-kabinet, een kabinet dat ook z'n lege zakken laat zien. Dat is in dit geval met name gebeurd: Ruding vond in de zijne nog slechts wat dub beltjes, een oude knoop en de dop van een whisky-fles van z'n voorgan ger. Te weinig om het geld op tafel te leggen dat het rijk zoals in oktober '82 en januari '81 -maar dat lijkt alle maal zo lang geleden- was afgespro ken voor de VOW zou reserveren. Verontwaardiging dus in Zeeland, en terecht. Opvallend is echter wel dat steeds meer mensen de durf vinden om te zeggen -die hele gang van za ken vind ik natuurlijk nergens naar lijken, maar die VOW zal me verder een zorg wezen... De verontwaardi ging vindt men dus slechts in kringen die gekozen zijn om dat af en toe -en in passende woorden- te uiten. Er is nog géén spontane actiegroep 'VOW- ja, Neelie-nee' gevormd. Dat het met de oeververbinding fout dreigde te gaan konden velen met enig gevoel voor Haagse realiteit aan 't eind van het vorig jaar voorspellen. Weliswaar waren er pp dat moment géén harde bewijzen voorhanden, maar er kon wél rekening worden ge houden metéén van de belangrijkste Haagse wetten. Die komt er op neer dat als een minister een aantal zaken met de minister van financiën moet regelen, hij -of zij, in dit geval- enig wisselgeld moet meebrengen. Mevrouw Smit-Kroes ging met een trits onderwerpen naar collega Ru- ding: de financiering van de Ooster- schelde, de financiering van de dijk versterkingen en de aanleg van de Westerschelde-oeververbinding. De eerste twee zaken moésten geregeld worden: er is géén andere keuze dan simpelweg doorgaan met de pijler- dam. terwijl wat de zeedijken betreft het regeerakkoord duidelijke taal spreekt. Rest de Westerschelde. Die is dus gesneuveld, waarbij aangetekend moet worden dat betrokkenen nu niet direct de in druk hebben dat mevrouw Smit zich met al haar politieke gewicht in de strijd heeft geworpen. Vanaf dat mo ment is gezocht naar de beste metho de om de VOW te torpederen. Dat was simpel: er van uitgaand dat twee plus twee nu eenmaal vier is, is er maar éen methode om die uit komst drie te maken: een twee in een één veranderen, en dat heeft het rijk dat ook gedaan. Tot ongenoegen van de Zeeuwse ge sprekspartners van Smit en Ruding, maar dat is de afgelopen tijd al duide lijk geworden. Het is overigens wel aardig om te constateren dat com missaris der Koningin Boertien de resultaten van het overleg liever ge heim had willen houden. In de notu len van het gesprek van vorige week staat het volgende te lezen „Alvo rens op de opmerking van de minis ter in te gaan stelt hu de vraag aan de orde of dit gesprek niet zonder rucht baarheid had moeten plaatsvinden". Minister Smit-Kroes Boertien verweet Smit-Kroes dat zij het bericht had laten uitlekken, en Smit zelf zei dat men in Zeeland te veel gepraat had. Blijkbaar gaat het provinciaal bestuur er wat al te naief vanuit dat slechts positief nieuws meteen mag worden gemeld en dat vervelende berichten nog een tijdje binnenskamers moeten blijven. Ont huld kan nu wel worden dat een 'ver klikker' bij de Zeelandbrug meldt wanneer de provinciale mercedessen richting Den Haag passeren. De ontwikkelingen uit de laatste weken hebben in ieder geval één ne gatief aspect: het enkele feit dat de pijlerdam in een Zeeuwse zeearm wordt aangelegd, maakt dat andere leuke dingen voor de Zeeuwen niet meer doorgaan. De vaste oeverver binding dus. En een redelijk aantal veerboten. En de weg over de storm vloedkering, die er dus nu weer wel mag komen als de gebruikers maar tol betalen. Dat laatste is natuurlijk waanzin, maar daar hoeven we ons niet al te druk over te maken. Vijf tien miljoen voor de weg, dat is im mers 'peanuts' en bovendien heeft Zeeland neen douceurtje wel ver diend. dus dat is een kwestie van nog eens even met de minister praten. Over de minister gesproken, na het mondeling overleg met de kamer commissie voor verkeer en water staat over de Oosterseheldewerken mag vastgesteld worden dat zij haar zaken wat beter in de hand heeft dan haar voorgangers Tuijnman en Zee- valking. die zij in haar kritiek niet spaarde. Aardig was overigens ook haar impliciete verwijt aan de Ka merleden dat die te veel technische detailvragen stellen, toen zij opmerk te dat zij de volksvertegenwoordi gers voor dat soort vragen graag ver wijst naar de voorlichtingsdienst van de Deltadienst. Rest nog te melden dat zij allerminst gelukkig is met het vele geld dat Oosterschelde en het openbaar ver voer op haar begroting eisen. Het zijn twee paarden die de ruif van verkeer en waterstaat bijna geheel opeten. „Twee ezels, zou ik haast willen zeggen", zei zij enigszins cy nisch. (Van onze redactie economie) De plannen met dc zogenoemde avondwinkels zijn niet van de baan, al leek dat er deze week even op tijdens een nogal verwarrende discussie in de Tweede Kamer. Staatssecretaris Van Zeil (economische zaken) wi! nader gaan onderzoeken of zijn gedachten hieromtrent voldoende steun vinden en ook of verder moet worden gesproken over latere openstelling van winkels, Bedoeling hierbij is tot „een werkbare oplossing" te komen. Van Zeil had in zijn brief over de „hoofdlijnen van het beleid voor het midden- en kleinbedrijf' gesteld vast te willen houden aan de regel. Dat wil zeggen winkels zijn maximaal 52 uur per week open en mogen van maan dag tot en met vrijdag niet later dan om 18.00 uur sluiten Cs zaterdags 17.00 uur). Uitzonderingen als de we kelijkse koopavond e.d. blijven van kracht. Toch vond hij aanpassing van de Winkelsluitingswet aan de voort gaande maatschappelijke ontwikke lingen wenselijk. Daarom dacht Van Zeil aan verruiming van de mogelijk heid van avondwinkels op werkda gen. mede gezien het regeringsstre- ven tot bevordering van emancipa tie. Momenteel is avondverkoop slechts in drie plaatsen toegestaan (Amsterdam, Amstelveen, Rotter dam). Van Zeil wil gemeenteraden be voegdheid geven de openstelling van avondwinkels nader te regelen als die dan ook in totaal per week niet langer dan 52 uur open zun en niet eerder dan om 16.00 uur geopend worden. Beperking van het assorti ment lijkt hem daarbij niet gewenst. Verder wil hij de vrijstellingsmoge lijkheden voor opening op zon- en feestdagen verruimen. Gemeentera den zouden in totaal voor vier van deze dagen vrijstelling kunnen verle nen in verband met evenementen zo als pasar malams en braderiëen (nu zijn maximaal twee toegestaan). zwaren: de dienstenbonden FNV et CNV (waarin winkelpersoneel b georganiseerd) zijn tegen de avond winkels. Daardoor wordt het pers» neel te veel belast. Wel zijn deze bon den voor verschuiving van de alg» mene openstelling van winkels vm 18.00 naar 19.00 uur. De Consumentenbond deelt deze vv sie (had daar al lang voor gepleit evenals de de Nederlandse Melkhao delaren Organisatie en de Raad voer het Filiaal- en Grootwinkelbedrijl Maar de centrale organisaties va: ondernemers in het midden- en kiem bedrijf. KNOV en NCOV. zijn er te gen, omdat langere openstelling d* zelfstandige ondernemers te zwaa: zou vallen. In de kamercommissievergadenn; die aan deze zaken werd gewijd bleek ook verdeeldheid. Niet over het pun: van de twee extra zon- en feestdagen daarmee had een meerderheid gee: moeite. De PvdA voelt niet veel het grotere aantal avondwinkels, we voor langere openstelling. Het CDA is vierkant tegen sluiting van wi nkels om 19.00 uur, maar ook tegen avond winkels. De WD staat als enige ach ter Van Zeils ideéen. uitstel Mede gezien het late uur (de Kamer vergaderde ongeveer de klok rond werd de gedachtenwisseling wat on overzichtelijk. Op een gegeven ment overwoog de staatssecretaris hardop maar van zijn plannen af Ir zien, omdat het meningsverschil groot was. Het feit dat in zijn eigen kring (CDA) de tegenstand volledig lijkt, speelt daarbij uiteraard een rol. Van Zeil is echter niet tot intrek king overgegaan. Wel heeft hij gaande de voortslepen de discussie gezegd „dat er nog maar eens gepraat moet worden". Hij heef! nu laten weten dat alle mogelijkhe den voor hem nog open zijn. Waar voor gekozen wordt hangt van aller lei nader overleg af, zowel met ka merfracties als met andere betrokke nen. Het kan dus worden: of meer avondwinkels, dan wel later sluiten van alle winkels toegestaan. Het gaat Van Zeil om „een werkbare oplossing", die dus zoveel mogelij): steun krijgt. Zijn ideëen zijn niet var, de baan, maar hij maakt er ook geen „keiharde kwesties" van. Zeker op dit onderwerp is aanpassing van de geopperde plannen zeer goed moge lijk. Een idee van D'66 om per ge meente of wijk avondverkoop ir. „beurtsysteem" te bevorderen word: ook nader bezien. Inmiddels heeft de Consumenten bond al van teleurstelling blijk ge geven over „het intrekken van Van Zeils plannen" - naar het lijkt iet wat voorbarig. De bond spreekt zich nog eens uit tegen avondwinkels die naar zijn mening een anderr functie hebben, een ander publiek bedienen en geen alternatief vor men. De Consumentenbond heeft nu bij al le kamerfracties gepleit voor langere openstelling van de winkels. Datisn het belang van (buitenshuis werkende vrouwen en alleenstaan den, die aan "net eind van de midda? boodschappen willen doen. De bond bespeurt dat de meeste fracties er po sitief tegenover staan, „maar doord? ideeen van de staatssecretaris op een dwaalspoor zijn gebracht". (Van onze correspondent Henk Dam) Lord Franks heeft gesproken: de Ar gentijnse invasie van de Falkland- eilanden was niet te voorzien, niet te voorkomen, en niemand in Engeland heeft dan ook echt schuld aan het uit breken van de oorlog om die eilanden. Ook het ministerie van buitenlandse zaken niet. Weliswaar, aldus nog steeds Franks die een zes maanden durend onderzoek naar de voorgeschiedenis van de Falk- land-oorlog deed, zijn er hier en daar foutjes gemaakt, ook bij buitenlandse zaken, maar die wegen niet erg zwaar. Die conclusies moeten een hele opluch ting zijn voor de mannen van het Fo reign Office (FO). het ministerie van buitenlandse zaken dat het de afgelo pen maanden bijzonder zwaar te verdu ren heeft gehad De hoofdoorzaak: de 57-jarige kruideniersdochter Margaret Thatcher, voor de arme ambtenaren in derdaad de 'Iron Lady' Downing Street 10, de ambtswoning van de premier, en de Victoriaanse ko los die de thuisbasis is voor de 4500 ambtenaren van buitenlandse zaken, liggen ruimtelijk gezien vlak bij elkaar, In termen van opvattingen, respect en waardering gezien kon de afstand ech ter nauwelijks groter zijn. Premier Thatcher is er begin deze maand zelfs toe overgegaan de voorma lige Britse ambassadeur bij dc Verenig de Naties, Sir Anthony Parsons, als haar persoonlijke, en dus op Downing Street residerende adviseur voor bui tenlandse zaken te benoemen. En dat, terwijl het nu juist de taak van de Fo reign Office is dit soort adviezen te ge ven. Het met de benoeming van Parsons wel heel duidelijk geworden wantrouwen van de premier in haar ministerie van buitenlandse zaken, is niet van van daag of gisteren. Om te beginnen zijn er psychologische oorzaken De hoekige en rechtlijnige Thatcher houdt niet van de gladde maniertjes, het diplomaten- taaltje en de neiging tot compromissen van dit ministerie. De premier is in hoge mate een agres sieve doener, een vrouw met zeer har de standpunten die elke poging om wa ter bij de wijn te doen minachtend van de hand wijst. Dat blijkt al uit de ma nier waarop ze de zieke economie te lijf gaat. Die wil ze genezen met haar mo- netaristische recept, en of dat nu tot een verdubbeling of verdriedubbeling van dc werkloosheid moet leiden, dat doet er voor haar niet toe. Kabinetsleden die het in-het verleden waagden te twijfelen aan de juistheid van deze zienswijze, (door de premier smalend de 'wets', de halfzachten, ge noemd) vlogen er uit of werden op ver velende posten in het kabinet gezet. Zo verdween bijvoorbeeld Jim Prior van het ministerie van werkgelegenheid naar het weinig dankbare ministerie van Noord-Ierland Diezelfde compromisloze houding neemt mevrouw Thatcher in waar het gaat om het buitenlandse beleid. Al di rect na haar aantreden in mei '79 startte ze de rel over de Britse bijdrage aan de EG-begroting. die er uiteindelijk toe leidde dat ze twee-derde van, zoals ze nog steeds zegt, 'ons geld' van de EG- partners terug kreeg. Dat was heel wat anders dan het minis terie van buitenlandse zaken, toen nog onder Lord Carrington, eigenlijk voor ogen had. Het ministerie had met veel minder geld genoegen genomen, voor al om de relaties met de EG-landen geolied te houden. Een-nul voor That cher dus. Een volgende slag verloor ze. Toen eind '79 in Londen over de toekomst van Rhodesië moest worden gepraat, was Thatcher voorstander van een regeling waarbij Ian Smith, samen met de gema tigde bisschop Muzorewa, de leiding over een onafhankelijk Rhodesie zou krijgen. De premier voelde niets voor gesprek ken met de door haar als terroristenlei ders beschouwde Nkomo en Mugabe Lord Carrington wist echter haar en de overige kabinetsleden ervan te overtui gen. dat de twee zwarte leiders bij de onderhandelingen betrokken moesten worden, omdat anders een burgeroor log onvermijdelijk zou zijn. De 'Grote Overreder'. zoals Carnng- ton's bijnaam luidt, kreeg zo zijn gelijk. Dank zij zijn grote diplomatieke gaven werden trouwens de meeste verschillen van inzicht tussen mevrouw Thatcher en de Foreign Office uiteindelijk in dei- minne geschikt. Alleen daarom bleef het tussen de premier en het ministerie lange tijd redelijk gaan. gunstig Dat werd anders, toen Carrington april vorig jaar vanwege de Falkland- crisis aftrad, en werd vervangen door Francis Pym. Pym was een jaar eerder door Thatcher uit haar kabinet gezet, omdat ze hem (hij was minister van defensie) niet recht genoeg in de leer bevond waar het haar economische po litiek betrof, en ze bovendien twijfelde aan Pym's bereidheid ernstige bezuini gingen op defensie door te voeren. Ze moest Pym, weggepromoveerd naar de positie van voorzitter van het Lager huis, wel nemen vanwege diens uitste kende kontakten met het overgrote deel van de Tory-parlementariërs. Im mers. mevrouw Thatcher was vlak na de Argentijnse Inval niet ten onrechte bang dat deze affaire haar de kop zou kosten. Zoals bekend, gebeurde juist het tegen deel: de oorlog om de Falklandeilanden liep voor Engeland gunstig af, de pre mier werd uitermate populair in het land en zou nu nog steeds, als er verkie zingen werden uitgeschreven, moeite loos winnen. En nu zit ze met Pym. die ze niet vertrouwt en niet erg mag, en die een departement leidt dat ze al hele maal niet vertrouwt. Dat vertrouwen is er door de Falkland- crisis alleen nog maar geringer gewor den. Mevrouw Thatcher heeft de Fo reign Office verwelen de Argentijnse mentaliteit aan de vooravond van de invasie van de Falklandeilanden niet goed te hebben ingeschat. Tijdens de oorlog om die eilanden verdacht ze het ministerie bovendien van de bereid heid de Falklandeilanden op termijn op te geven. Sindsdien is het dus helemaal mis, er. heeft de premier besloten zelf het heftir handen te nemen waar het de hoofdlij nen van het Britse buitenlandse belelc betreft. De benoeming van Sir Anthony Parsons spreekt wat dit betreft voo: zichzelf. De invloed van mevrouw Thatche: heeft inmiddels voor een opmerkelijk diplomatiek schandaal gezorgd. Zi, weigerde vorige maand een Arabischf delegatie onder leiding van de Marok kaanse koning Hassan te ontvangen als daar een vertegenwoordiger van PLO bij zou zitten. Deze delegatie was al wel, inclusief PLO-er, in Parus ont vangen, in Moskou en in Peking Pym heeft lang geprobeerd mevrou» Thatcher van haar weigering af l< brengen, maar tevergeefs, want v 'praat niet met terroristen'. Het minis terie van buitenlandse zaken zit met de brokken, en moet proberen nirt alleen dc Arabische landen, maar ook de eigen premier voor een comprntiu' te vinden. En vooral dat laatste zal nirt meevallen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 4