nederlanders en de zee
DENOS
EN DE
BLADEN
450 MINUTEN
TELEVISIE
DOCUMENTAIRE
VRIJDAG 21 JANUARI 1983
[PZC/radio-tv
17
(Door Jacques Cats
Je kunt er gewoon niet omheen: zo dicht aan de waterkant wonend, met de doorgaande scheep
vaartroute naast de deur, moet je in Zeeland op de duur wel geinteresseerd raken in het
maritieme gebeuren. Het zullen er ongetwijfeld velen zijn, die door hun werk een nauwe band
hebben gekregen met al die activiteiten aan en op het water. En daarbij hoeven we niet alleen
maar te denken aan al wat vaart of dobbert. Er zijn ook nog die andere waterige activiteiten als de
bouw van dijken, dammen, tunnels havens en bruggen. Voeg daar nog bij, dat er in dit gewest
diverse onderwijsinstituten zijn gevestigd, waar jongelui worden opgeleid voor een beroep bui
ten de wal en de indruk snijdt hout, dat er met name in Zeeland extra geboeid zal worden gekeken
naar NOS-Maritiem, een negendelige documentaire over Nederlanders en de zee, die vanaf don
derdag 19 februari aan het kijkerspubliek zal worden voorgeschoteld.
In Hilversumse filmmontagestudio's
wordt in deze dagen de laatste hand ge
legd aan de vormgeving van die negen
afzonderlijke delen, aan kilometers
film, vergaard tijdens reizen naar verre
einders, nu teruggesneden tot overzich
telijke porties aanlokkelijk kijkvoer.
Met hier en daar hoe kan het ook an
ders, wat herkenningsbeelden uit het
Zeeuwse: er is gefilmd aan boord bij de
Colijnsplaatse gamalenvisser Huib
Bout, de werken in de Oosterschelde
komen aan de orde. er wordt een kijkje
genomen in de havengebieden bij Ter-
neuzen en Vlissingen en via beelden
van het lossen van een veeschip van
Piet Vroon uit Breskens krijgt de kijker
een indruk van het bestaan van een le
vendige veevaart.
Een Zeeuw zat er ook in het team, dat
vele maanden lang in de weer is geweest
om het materiaal voor de serie bij el
kaar te schrapen: Rob van Hoek uit
Middelburg, redacteur van het NOS-
programma 'Van gewest tot gewest', tij
delijk uitgeleend aan de NOS-ploeg, die
in nauwe samenwerking met het mari
tiem researchinistituut Nederland bij
stukjes en beetjes nader vorm gaf aan
een modem stukje Hollands Glorie.
Rob van Hoek deed reportagewerk
voor bijna alle delen en ook heeft hij de
samenstelling gehad van twee afleve
ringen: over de scheepsbouw en visserij
en vervuiling.
De serie is opgebouwd naar een idee
van Frans van Dusschoten, vroeger
van NOS-sport, laatstelijk nog actief
geweest voor de druk bekeken docu
mentaires over zeezei len en de water
sport (varen maar).
„Wij willen", zegt Van Dusschoten in
een nadere toelichting op de serie over
Nederlanders en de zee, „laten zien wat
die Nederlanders allemaal doen buiten
ons gezichtsveld. Kijk, als je vroeger
achter het Centraal Station in Amster
dam ging kijken zag je daar een bloeien
de scheepvaart. Datzelfde beeld had je,
staande aan de Parkkade in Rotter
dam. Maar al die activiteiten hebben
zich nu allemaal naar de buitenkant
verplaatst, meer en meer naar zee".
Dat zicht op die maritieme bedrijfstak
is nu sterk vervaagd door al die veran
deringen, die onder meer tot het merk
waardige beeld hebben geleid dat het
wisselen van een bemanning tegen
woordig alleen nog valt te registreren
op Schiphol, waar een bemanning aan
komt van een schip, dat mogelijk in
Hongkong ligt.
Volgens Rob van Hoek zullen de op het
scherm te brengen beelden wel weinig
meer overhouden van het romantische
beeld, dat veel mensen nog van de
scheepvaart hebben..Alles wordt nu in
een meer redelijk perspectief gezet".
Het is volgens de samenstellers van de
NOS-serie Maritiem, waarvan Cees van
Langeraad de eindredactie heeft, met
name dat verlies aan romantiek, waar
door de belangstelling voor de maritie
me poot onder de Nederlandse samen
leving voor een deel kan worden ver
klaard. "Terwijl het begrijpelijk is dat
prachtige vracht-passagiersschepen
als de 'Prins Willem van Oranje' van de
Oranjelijn de Oranje Nassau van de
KNSM of de 'Alhena' en 'Altair' van
Van Nievelt Goudriaan en Co een ge
voelige snaar raakten bij de rechtgeaar
de zeeman, mag aan het gevoelsleven
van de matroos, die week wordt van een
supertanker gerust worden getwijfeld.
En de 'ouwe', die op 15 mijl een bark
herkende aan de bramzeilen is verdron
gen door de aflos-kapitein. die pas zeker
weet dat de helicopter hem op de juiste
supertanker heeft afgeleverd als hij de
naam heeft gelezen; ze zien er toch alle
maal hetzelfde uit.
romantiek
Er zijn, vinden de samenstel Iers van de
serie, echter meer kanten aan het leven
dan romantiek. Succesvol zakendoen
is er een van, winstgevend varen even
zo. De lijnen van bijvoorbeeld een ro-
ro schip mogen dan het netvlies niet
aangenaam treffen, dankzij deze lelij-
positief
Wij Nederlanders mogen dan zo snel
klaar staan met de opmerking, dat het
maritieme gebeuren ons zo na staat,
wat weten we er vandaag-de dag eigen
lijk nog wel vanaf. „Geen donder", vat
Frans Van Dusschoten de kennis van
de gemiddelde Nederlander even sa
men.
-Ja wanneer komt de scheepvaart ook
in het nieuws. Als er bijvoorbeeld een
tanker knikt, wanneer er werven wor
den gesloten, er sprake is van oliever
vuiling. Negatieve dingen. Maar wat de
mensen daar voor werk doen, dat krijg
je niet te zien." Die andere, meer posi
tieve kant zal nu worden belicht in de
serie Maritiem.
En Rob van Hoek ziet het zo: het pu
bliek heeft maar zelden de gelegenheid
om kennis te nemen van allerlei facet
ten van het maritieme gebeuren, ook al
is dat dan alleen maar via de tv. Het
blijft allemaal fragmentarisch. Nu is er
een keer tijd en geld aan gespendeerd
om alles eens op een rijtje te zetten.
..De scheepvaart heeft echt een lift no
dig", meent Van Dusschoten. „Uitein
delijk gaat het hier om een belangrijk
deel van de vaderlandse economie. Een
voorbeeld: Nederland heeft in de zware
- lading - transporten vijftig procent
van alle activiteiten ter wereld in han
den. Gigantisch is dat. En zo zijn er wel
meer voorbeelden te noemen. Ik wil de
mensen in deze serie nu eens met hun
bek open aan de buis laten zitten, Zo
met een blik van: gunst, kunnen wij Ne
derlanders dit ook nog! Wij zitten nu in
ons land in een mineurstemming, maar
er wordt wel degelijk goed en hard ge
werkt. En dat moeten we ook eens laten
zien".
ke brokken staal is er werkgelegen
heid in een van de belangrijkste be
drijfstakken in Nederland: er werken
30.000 Nederlanders in de scheepvaart,
die zo'n twee miljard bijdraagt aan de
betalingsbalans.
Allerlei elementen komen in de tv-serie
aan bod: de baggerij, de grote handels
vaart, kleine handelsvaart, scheeps
bouw. visserij, de havens, het werken
aan boord, de geschiedenis van het va
ren, de offshore en een kijkje in de toe
komst. Maritiem belicht het. In negen
delen van elk vijftig minuten. De mon
sterproductie wordt vervolgens weke
lijks verder op het scherm gebracht. Op
Nederland H, aanvang 21.30 uur. In de
eerste bijdrage, uit te zenden op 17 fe
bruari. komt het thema 'werk aan het
water' uit de doeken gedaan. De afleve
ring laat zien, dat als er ergens ter we
reld moet worden ingegrepen in de wa
terhuishouding het meestal de Neder
landse aannemers zijn, die de miljoe
nenorders wegslepen voor de neus van
de buitenlandse concurrentie. Voor de
Nederlanders gaat op dit punt geen zee
te hoog, zoals moge blijken uit twee
voorbeelden uit de praktijk: het werk in
de Beaufortzee ten noorden van Cana
da. waar de bemanning van een hopper
zuiger bezig is om onderwatereilanden
te bouwen, waarop later een betonnen
caisson komt te staan met daar boven
op een olieboortoren. Verder krijgt de
kijker een indruk van de bouw van een
complete nieuwe haven in Nigeria.
Aflevering nummer twee, uitzending 24
februari, gaat over de wereldzeevaart,
het verhaal van de toenemende specia
lisatie en snelheid, bet verhaal van de
reder, die om de concurrentie aan te
kunnen, steeds sneller en voordeliger
moet zien te opereren. Als voorbeeld
van die specialisatie is in Japan het
transport van een zware lading gefilmd:
het beladen van een 'Dock-Express'-
schip met een complete methanol-fa-
briek.
afleveringen
NOS-redacteur Rob van Hoek deed re
portagewerk in bijna alle delen van
'Maritiem'
In de afleveringen 3 en 4 van 'Mari
tiem' uit te zenden respectievelijk op
donderdag 3 en donderdag 10 maart,
wordt het werk aan boord belicht en
komen zeelui aan het woord. Het aan
tal jongeren dat op zee wil gaan
werken, blijkt tegen te vallen. Van elke
zeven jonge mannen die een nautische
opleiding achter de rug hebben, zou
den er zes een walbaan kiezen zodra ze
de kans krijgen.
Als reden van afhaken wordt vaak op
gevoerd dat er van de romantiek, het
avontuur en het zien van verre havens
in de vaarpraktijk niet veel meer te
recht komt nu het streven naar snel
heid en efficiency zo alles beheersend is
geworden. Daarom verdwijnt veelal al
op de eerste zeereis het geromantiseer
de beeld, waarmee aan de opleiding
werd begonnen. De charme van de mo
derne zeevaart zit 'm nu in de geavan
ceerde techniek en in de grote verant
woordelijkheid die er al op jonge leeftijd,
wordt gedragen. Daarnaast is er een be
hoorlijke inventiviteit noodzakelijk
om, duizenden mijlen uit de wal, geva
rieerde problemen zelf op te lossen.
Als de positie van één man aan boord
van de container-lijnschepen is veran
derd, dan is het wel die van de kapitein.
Van de 'Schipper naast God', de gepe
perde teksten naar zijn mannen
schreeuwende 'ouwe' is hij geworden
tot zetbaas die over de radio te horen
krijgt wat er van hem verwacht wordt.
De verantwoordelijkheid voor de nauti
sche gang van zaken mag, met de
scheepsgrootte dan wel enorm zijn toe
genomen. toch hoeft de kapitein zijn be
voegdheden steeds minder toe te pas
sen. Dat geldt ook voor de stuurlieden.
In de tijden van het stukgoed moesten
de officieren zelf een beladingsplan ma
ken en wel zo, dat het schip niet om
sloeg en precies de stuurlast of de kop-
last had om prettig te varen, terwijl bo
vendien de lading voor de eerst aan te
lopen haven niet helemaal onderin
ruim vier en binten bereik voor haven
arbeiders mocht liggen. Tegenwoordig
maakt 'de wal' uit, waar welke contai
ner moet komen. De le stuurman is van
de almachtige stuwplannenmaker ge
worden tot de bescheiden de walgege-
vens op een computertje intikkende of
ficier. Wat de wal echter nooit zal kun
nen is het met goed zeemanschap door
Atlantische stormen, over drukke vaar
routes of nauwe wateren loodsen van de
schepen. In de aflevering 'werken aan
boord' worden de verschillende aspec
ten van het werk op uiteenlopende
schepen getoond. In 'de zeeman aan het
woord' wordt de kijker geconfronteerd
met wat de zeeman er zelf van vindt,
hoe hij en zijn gezin op het werk reage
ren. In aflevering 4 ook beelden van de
berging van de Ciuad de Se villa bij Pal-
ma de Mallorca door het Nederlandse
bergingsbedrijf Smit-Tak, een karwei
waarbij nazaten van Hollands Glorie in
volle actie te zien zijn.
aanzien
Bijdrage 5 van 'Maritiem' handelt over
Nederlandse zeehavens en dan met na
me over het door het streven om opont
houd in de havens tot een minimum te
beperken veranderde aanzien van die
havens. Die havens lagen vroeger in het
centrum van de stad. Vroeger gold het
dan ook dat het mooie van varen 'm zat
in het aanlopen van havens. Die knusse
aanlegplaatsen zijn nu kille aan de rand
van diep vaarwater gesitueerde onge
zellige complexen geworden, kilome
ters verwijderd van het geroezemoes
van de traditionele vermaakcentra. In
deze aflevering komen alle Nederlandse
zeehavens in de kijker, met als Zeeuwse
blikvangers het Sloegebied bij Vlissin
gen en Temeuzen. De meeste aandacht
gaat in deze serie echter uit naar de Eu
ropoort.
Het verhaal van de Nederlandse
scheepsbouw, dat op donderdag 24
maart aan de orde komt, is onder in
vloed van het inzakken van de vrach-
tenmarkt in de nasleep van de oliecrisis
en de daaropvolgende algemen crisis en
de opkomst van concurrenten als Ja
pan en Korea geen successtory gewor
den. Wat wel duidelijk wordt in deze
aflevering van 'Maritiem' is, dat Neder
land een goede naam heeft in de bouw
van technische, hoogwaardige gespe
cialiseerde schepen. De bouw van één
zo'n schip, de productentanker 'Cauri-
ca' bij RSV Heusden. wordt in deze bij
drage van het tekenen van de bouwop
dracht tot en met de proefvaart op de
voet gevolgd. Ook worden aandacht be
steed aan die weinige Nederlandse wer
ven, die dank zij een rigoureuze stan
daardisering en een actief verkoopap
paraat wél succesvol draaien.
Het reilen en zeilen van de koninklijke
marine vult aflevering nunmer 7 van
'Maritiem' (uitzending 31 maart). Uit de
doeken wordt gedaan dat naast de oor-
logstaak die de marine heeft in het be
schermen van de koopvaardij, er ook
nog belangrijke vredestaken worden
vervuld als het zee-onderzoek en het
uitgeven van zeekaarten ten behoeve
van de koopvaardij. Verder maken
Orion-patrouille-vliegtuigen en Lynx-
helicopters, met onderzeebootbestrij-
ding als hoofdtaak, zich verdienstelijk
voor de Opsporings- en Reddings-
Dienst, die zich in de loop der tijden
heeft ontwikkeld tot een niet meer weg
te denken steun aan het reddingswerk
van de particuliere reddingsmaat-_
schappijen. En verder valt de visserijin-*
spectie onder de verantwoordelijkheid
van de marine, die daarmee een belang
rijke bijdrage levert aan de bestrijding
van overbevissing. Wat in deze reporta
ge duidelijk aan het licht komt is. dat
die ene reclamekreet niet meer opgaat.
Deze: 'wil je je leven niet meer slijten
tussen vier muren, kom dan bij de mari
ne'. Door de enorme vlucht van de tech
niek in de oorlogvoering zit het grootste
deel van de bemanning van oorlogs
schepen de hele dag binnen in de romp.
Maar het is die techniek die het werk
voor velen ook zo extra Interessant
maakt.
Aflevering 8 van "Maritiem', uitzending
op 7 april gaat over de onderwerpen ver
vuiling en visserij. Naast milieuactie
groepen die zich beijveren voor een zui
niger beheer van de natuur, besteedt
deze bijdrage aandacht aan de reini
ging van vervuild oppervlakte-water
met speciaal tot dat doel gebouwde
schepen als de 'Smal Agt' en de 'Cos-
mos'.
toekomst
Aflevering 9 tenslotte biedt een blik op
de foekomst. Er wordt gewezen op de
gigantische mogelijkheden die de
diepzee te bieden heeft: energiewin
ning uit het verschil in zoutgehalte
tussen dc watcrlagcn, verbouw van be
paalde soorten zeewier om het voed
selprobleem in de Derde Wereld op te
lossen, de winning van kostbare mine
ralen uit de zeebodem zoals met man-
gaanknollen reeds gebeurt, en zelfs, in
heel Jules Verne-achtige toekomstver
wachtingen, het wonen op de zeebo
dem.
De zee, beslaat 70 procent van het aard
oppervlak, maar is - in sommige opzich
ten - minder bekend dan de ruimte
rondom de aardbol. De slotconclusie
van de makers van 'Maritiem' luidt dan
ook, dat in een tijd waarin de proble
men op het land zich meer en meer op
stapelen een grootscheepse verkenning
van de diepten van de oceaan geboden
is.
Wie na het aanschouwen van die reeks
van negen delen documentaire rond
Nederlanders en de zee voor zichzelf
nog eens even wil terugbladeren, kan
dat ook, want bij Unieboek wordt onder
dezglfde titel als de filmserie een boek
over de behandelde onderwerpen uitge
geven door Unie boek. Prijs 29.50.
Veel materiaal is er verwerkt in die
totaal 450 minuten zendtijd. Van wat is
blijven liggen hoopt Frans Van Dus
schoten nog eens ooit een bescheiden
vervolgje op te zetten. Maar eerst
wordt er afgewacht hoe 'Maritiem' het
gaat doen bij het publiek. Van Dus
schoten heeft hoge verwachtingen. Bij
wijze van doorsneetest liet hij een vi
deobandje zien aan zijn kapper. En die
was wildenthousiast!
Foto's: iboveni Een van de prak
tijkvoorbeelden uit 'Nederlanders
en de zee', de berging van een veer
boot bij Palma de Maüorca door
het Nederlandse bergingsbedrijf
Smit-Tak.
iondert Nederlanders en het mari
tieme gebeuren geen zeetje gaat ze
te hoog, geen transport is ondoen
lijk, zoals hier vijf sleepboten van
Smit Internationale laten zien.
Veertig miljoen kg op sleeptouw.
(Door Jan van Beek
In de uitspraak in hoger beroep inzake het geschil tussen de NOS en het
Nieuwsblad van het Noorden over de publikatie van uitgebreide gegevens
over bet dagelijkse televisieprogramma heeft het Gerechtshof in Leeuwar
den slechts één van de drie eisen van de omroepen ingewilligd.
In eerste Instantie had de NOS voor De vice-president van het Gerechts-
de rechtbank in Groningen geëist
dat het Nieuwsblad
- zich zou onthouden van schendin
gen van de oorspronkelijke overeen
komst uit 1973 tussen de NOS en de
Nederlandse Dagbladpers,
- uitsluitend de door de NOS ver
strekte verkorte gegevens zou publi
ceren;
- niet langer zou profiteren van
wanprestaties en onrechtmatige ge
dragingen" van medewerkers van
Nederlandse en Belgische omroepor
ganisaties en uitgevers door het
overnemen van door hen geleverde
uitgebreide programmagegevens.
Het Gerechtshof heeft niet verder
willen gaan dan het Nieuwsblad te
dwingen in de toekomst alleen de
verkorte gegevens van de NOS te pu
bliceren. De twee andere eisen achtte
het Hof niet relevant.
Dat neemt niet weg dat door deze
uitspraak de Nederlandse kranten
weer zijn teruggezet in de uitzonde
ringspositie die zij in Europa op het
gebied van de publikatie van televi-
siegegevens innemen. Alleen aan de
dagbladen in óns land is het verbo
den op ruime schaal aandacht te be
steden aan de televisieprogramma's
van alledag. Overal elders in het vrije
Westen mogen de kranten dat wel.
historie
Voor een goed begrip van deze uit
zonderlijke situatie, een stukje his
torie. Reeds bij de opkomst van de
radio aan het begin van deze eeuw
werd de vraag gesteld: wie mag er
gebruik maken van de ether? In Ne
derland werd gekozen voor vereni
gingen van luisteraars, op ideologi
sche en levensbeschouwelijke
grondslagen. Aan de hand van het
aantal leden van elke vereniging zou
de beperkte zendtijd worden ver
deeld. Dat aantal leden zou bepaald
worden door de hoeveelheid abon
nees op de omroepbladen, die door
deze verenigingen mochten worden
uitgegeven. Om dat zo eerlijk moge
lijk te doen verlopen, moesten deze
omroepbladen vrij gemaakt worden
van concurrentie. Ieder ander werd
daarom verboden de gegevens over
de programma's van die omroepen
te publiceren. Daartoe plaatste de
wetgever die gegevens onder de
werking van de auteurswet.
Dit werd een van de belangrijkste pij
lers onder het omroepbestel, dat na
de introductie van de televisie als
nieuw massamedium om steeds
meer wettelijke bescherming is gaan
vragen. Zo'n fraai op ideologie geba
seerd stelsel werkt alleen maar als
niet alleen de als hebzuchtig bestem
pelde buitenwereld zich keurig aan
de wet houdt, maar vooral de omroe
pen zelf onbaatzuchtig en niet com
mercieel zijn ingesteld. Welnu, door
de toenemende naijver onder de
zendgemachtigden zelfheeft de rege
ringscommissaris voor de omroep in
1981 in een lijvig rapport moeten
vaststellen dat de verantwoordelijke
minister van welzijn, volksgezond
heid en cultuur paal en perk zou moe
ten stellen aan het onwettelijk en al
te lucratieve stoeien op de Gooise
matras.
De Nederlandse dagbladen hebben
altijd betrekkelijk keurig aan de lei
band van de omroepwet gelopen.
Omdat niet iedere Nederlander ver
plicht kan worden om een omroep-
gids te kopen heeft de wetgever toe
gestaan dat ook de kranten in be
perkte mate aandacht aan de radio-
en televisieprogramma's mogen be
steden. Daarom is in de omroepwet
bepaald dat de dagbladen van de
NOS sterk verkorte programmage
gevens krijgen. Over de manier waar
op zij die willen gebruiken moet een
overeenkomst gemaakt worden tus
sen de NOS en de Nederlandse Dag
bladpers. Als dat om de een of andere
manier niet mogelijk zou blijken,
moet de minister zelf regels vaststel
len.
De sedert 1973 bestaande overeen
komst werd. met het oog op de ont
wikkelingen in het omroepwereldje
zelf. door de kranten als te knellend
en beperkend ervaren. Veel kranten
gingen er de afgelopen jaren toe over
om steeds meer gegevens over de te
levisieprogramma's af te drukken.
Tenslotte zegden de dagbladen die
overeenkomst per 1 januari van dit
jaar op. Die gegevens gingen zij in
België halen, waar de NOS deze wél
ter beschikking stelt van de Vlaamse
dagbladen. Zij gebruikten daarbij
ook de vele persberichten, waarmee
de voorlichtingsdiensten van de om
roepen hun eigen voortreffelijkheid
willen bewijzen.
Dit was de omroepen een doorn in
het oog en betrekkelijk willekeurig
werd het Nieuwsblad van het Noor
den in januari van het vorige jaar
voor de rechtbank in Groningen ge
daagd.
De advocaat van deze krant beriep
zich op het feit dat volgens de bepa
lingen van de Europese verdragen de
programmagegevens die door de
NOS eenmaal in Belgiè vrij in circu
latie zijn gebracht weer in Nederland
mogen worden geimporteerd en on
belemmerd worden gebruikt.Ge-
steld werd dat de overeenkomst met
de NOS op deze manier niet werd ge
schonden. omdat de krant de gege
vens uit een andere bron betrok De
rechtbank in Groningen had daar be
grip voor en wees de eisen van de
NOS van de hand. De omroepen gin
gen daarop in hoger beroep bij het
Gerechtshof in Leeuwarden, dat gis
teren één van de drie eisen van de
NOS heeft toegewezen.
hof in Leeuwarden is evenmin van
mening dat het Nieuwsblad de over
eenkomst tussen de NOS en de Ne
derlandse Dagbladpers van 1973
heeft geschonden. Die overeen
komst regelt dat de leden van de
NDP volgens de regels daarvan de
gegevens van de NOS zullen gebrui
ken. Daarin staat niet dat het de
kranten verboden is hun berichtge
ving over televisieprogramma's op
andere gegevens te baseren, daarge
laten dat die berichtgeving niet in
strijd met de wet mag zijn.
Ook wat betreft het gebruik van de
persberichten van de voorlichters
van de omroepen is het Gerechtshof
zeer beslist. Het is welliswaar niet
mogelijk om op grond van die berich
ten een volledig programma-over
zicht samen te stellen, maar niets
staat de kranten in de weg om daar
van gebruik te maken. In haar over
wegingen wil het hof er dan ook geen
rekening mee houden.
Veel aandacht besteedt het hof aan
de vraag of gegevens die in Belgiè
vrij in roulatie zijn gebracht, ver
volgens vrij van auteursrecht weer
naar Nederland mogen worden inge
voerd. Dit acht het hof niet juist.
„Het valt niet in te zien, waarom de
omstandigheid dat een persoon of or
ganisatie niet in Nederland, maar in
België aan hem of haar verstrekte ge
gevens doorspeelt, verandering zou
brengen in de mate van auteursrech
telijke bescherming daarvan. Het
gaat hier om in Nederland gepleegde
inbreuken op in Nederland be
schermde auteursrechten". Het Hof
vervolgt: „Met eerdere openbaarma
king of verveelvoudiging (in Belgie)
is het auteursrecht niet uitgewerkt.
Van een parallelimport, die niet door
nationale wetten of overeenkomsten
zou kunnen worden ingeperkt, is hier
geen sprake".
Het Hof is van mening dat de Europe
se bepalingen niet door het Nieuws
blad van het Noorden kunnen wor
den ingeroepen. De krant uit Gronin
gen importeert uit Belgiè namelijk
slechts het manuscript, dat daar en
hier auteursrechtelijke bescherming
geniet. Het zou anders zijn als de dra
gers van die informatie in de vorm
van boeken, kranten of tijdschriften
zouden worden geimporteerd.
ongelijkheid
De krant in Groningen heeft de actie
van de NOS in strijd genoemd met
het Europese verdrag tot bescher
ming van de rechten van de mens en
de fundamentele vrijheden. Het Hof
wijst erop dat het tweede lid van
artikel 10 van dat verdrag bepaalt,
dat rechten kunnen worden onder
worpen aan bepaalde beperkingen,
die nodig zijn ter bescherming van
de rechten van anderen. Onder die
rechten rekent het Hof het auteurs
recht van de omroepen op hun pro
grammagegevens.
Het Nieuwsblad van het Noorden
heeft tijdens de behandeling van de
ze zaak in Leeuwarden met de om
roepwet in de hand aangetoond dat
de NOS eigenlijk niet gerechtigd is
de volledige programmagegevens
aan de Vlaamse dagbladen af te
staan. Zelfs als dat het geval zou zijn,
dan is dat volgens het Hof nog geen
reden om het op die gegevens rusten
de auteursrecht te schenden.
Het Nieuwsblad heeft zich er ook
over beklaagd dat er bovendien spra
ke is van ongelijkheid van behande
ling, omdat een deel van die Vlaamse
kranten ook in Nederland te koop is.
Het Hof heeft wonderlijk genoeg niet
op dat bezwaar in willen gaan. om
dat. aldus de motivering, het Nieuws
blad niet nadrukkelijk op die ongelij
ke behandeling heeft geattendeerd
door een beroep te doen op artikel 10
van het Europese verdrag tot be
scherming van de rechten van de
mens.
vonnis
Op grond van deze overwegingen be
veelt het Hof het Nieuwsblad om uit
sluitend de door de NOS verstrekte
programmagegevens te publiceren,
op straffe van een dwangsom van
honderdduizend gulden per dag.
Het blad mag dus niet meer. zoals dat
het afgelopen jaar elke dag gebeurde,
uitvoerige toelichtingen afdrukken
onder de titels van de programma's.
Het moet zich in een strakke opmaak
tot de aanvangstijden en de titels be
perken. Het staat de krant echter vrij
om berichten over die verschillende
programma-onderdelen uit vrije
nieuwsgaring en uit de persberichten
van de omroepen de halen en af te
drukken. Langs die weg zal het
Nieuwsblad van het Noorden onge
twijfeld blijven proberen om de lezers
zo goed mogelijk te blijven voorlich
ten over hetgeen de in Nederland zo
goed beschermde buis avond aan
avond te bieden heeft.
Dit vonnis heeft slechts betrekking
op de twee in het geding betrokken
partijen, de NOS en het Nieuwsblad
van het Noorden.
Het beperkt de andere Nederlandse
dagbladen niet in de wijze waarop zij
de gegevens over de televisiepro
gramma's het laatste jaar op ruime
schaal publiceren Als de NOS ook
daaraan een einde wil maken moet
zij ofwel al deze kranten voor de
rechtbank brengen, dan wel afwach
ten wanneer de Nederlandse Dag
bladpers bereid is een nieuwe over
eenkomst te sluiten, hetzij dat de mi
nister van WVC zelf dwingende regels
opstelt.