SACCO VAN DER M
[ADE
het m<
ooist was t
oen ze me voor
een ec
'hte toneel
knecht aanzagen
Hij zit tegenover me, de
'voorman', de 'ouwe gab
ber' van de directeur uit de te
levisieserie 'De Fabriek'. Hij
glimlacht nauwelijks, al spe
len er pretlichtjes in zijn ogen:
„Oe is't", vraagt hij, „motte me
Zèêuws praote, of kunnen jul-
der dan misschien nie schrie-
ve?". Sacco van der Made en ik
besluiten dit verhaal maar in 't
'Ollands' te doen, omdat het
Zeeuws nog geen eenheidsspel
ling heeft...
Sacco van der Made, in Rotterdam ge
boren, maar vanaf zijn prilste jeugd
Zeeuw geworden, Zuid-Bevelander. Va
der was huisarts in Nisse, 's-Heer-
Arendskerke. Sacco is op familiebezoek
in Zeeland, moet er dinsdagavond op
treden in de Middelburgse schouwburg,
in 'De Gelaarsde Kat' van Ludwig
Tieck. Met de Haagse Comedie, het ge
zelschap waaraan Van der Made nu al
weer acht jaar verbonden is. Het wordt
een afscheid van 'de Bühne', hoewel
8acco van der Made niet van afscheid
nemen houdt.
Veertig jaar toneel, hoorspel, film, tele
visie heeft de jongen uit 's-Heer-Arends-
kerke, (die nog voetbalde met de des
tijds beroemd geworden keeper Swatje
de Munck in het Goese elftal) achter de
nig. Zijn optreden in Middelburg zal
vermoedelijk het laatste zijn, waarin
Van der Made als beroepsacteur op
Zeeuse planken verschijnt. „Maar daar
moetje voorzichtig mee wezen", zegt hij
zelf. „Daarom neem ik ook geen officieel
afscheid van het toneel tijdens één of
andere receptie. Ten eerste houd ik
daar helemaal niet van. En als je dan
nog eens terugkeert in een gastrol, zeg
gen ze: „O, kijk, daar heb je hem weer.
Hij had toch afscheid genomen?". Veer
tien jaar jong was Sacco van der Made
toen hij filmacteur wilde worden: „Dat
fascineerde me, de film. Het was zo ge
zegd mijn grote liefde". Met de studie
stond de jeugdige Van der Made op
minder amoureuze voeten: „Ik werd
van de HBS 'n in Goes en Middelburg
afgetrapt. Moest helemaal naar Baarn,
om daar in 1938 eindelijk mijn einddi
ploma aan het gymnasium te halen"...
Sacco keerde terug naar Zeeland, waar
in '40 geen grootste filmcarrière, maar
wèl een baantje bij het distributiekan
toor op hem wachtte: „Op de fiets kar
de ik de Zak van Zuid-Beveland door,
bonnen rondbrengen. Leuk, maar zit
ten op een kantoor? Ik heb het een poos
gedaan. Een zwarte bladzijde uit mijn
leven!..."
Acteren was èn bleef, 'het' voor Sacco
van der Made: „Je zelf inleven in het
leven, in de situatie van een ander. Die
ander op natuurlijke wijze zijn, toch je
zelf blijven...", zegt hij ervan. Hij mocht
een halfjaar meemaken als 'hospitant'
op de Amsterdamse Toneelschool. Dat
betekende dat je wel de lessen mocht
bijwonen, toezien en toehoren, maar
niet meedoen...
In 1943 kreeg Sacco zijn eerste optreden
bij Cor Hermes in een stuk getiteld 'Het
Café'. Het werd een rol als 'edel figu
rant', 'met een dansje met Liane Saai-
bom. Later kreeg ik privé-les van Louis
Saalbom. Veel van geleerd, Ik ben daar
nog erg blij mee. Eerlijk gezegd mis ik
die toneelschool niet zo. Ik ben altijd
erg geweest voor het opdoen van vor
ming en ervaring in de praktijk. Mijn
zoon Guus, die ook in mijn vak zit.
denkt er net zo over, heeft <>ok geen to
neelschool..." vertelt Van der Made.
rijksdaalder
delburgse Abdij, en menig kind heeft in
spanning gezeten bij de verhalen die
Van der Made voor kleuters en anderen
op de grammofoonplaat deed. Bij het
Rotterdams Toneel kon men hem op de
planken zien, en voor hij acht jaar gele
den definitief naar de Haagse Comedie
ging beleefde Sacco van der Made zoals
hij zelf zegt 'een prachtige tijd' bij de
Noorder Compagnie in het Friese
Drachten: „En dan mag je niet vergaten
mijn tijd vlak na de oorlog, toen ik in
Zeeland voor de Stichting Herstellings
oorden oud-Illegale Werkers optrad".
Toneel, hoorspel werd het. Em de 'grote
liefde', de film? Die grote liefde werd
pas in de jaren zestig beantwoord. Sac
co van der Made speelde in 'Dr Pulder
zaait papavers', van Bert Haanstra.
met collega's als Dora van der Groen en
Cees Brusse. Hij was te bewonderen in
de erg populaire televisiefilm 'De Fa
briek', deed mee in de film 'Pastorale'.
'kronkelfilm
„Ik zou aanvankelijk ook mee doen in
de televisiefilm 'Heerenstraat 17', die
volgend jaar uitkomt, maar helaas was
dat niet mogelijk vanwege mijn werk
bij de Haagse Comedie. Maar ik heb nu
wel een rol in een op stapelstaande Si
mon Carmiggelt-film van Bert Haan
stra. Haanstra is een aantal 'Kronkels'
van Carmiggelt aan het verfilmen.
Mensen als Paul Steenbergen en Johny
Kraaykamp hebben er ook rollen. Ik
speel een man, die maar steeds crema
ties en begrafenissen bezoekt; ook van
mensen, die hij totaal niet kent. Hij is
oud-illegaal, is in de illegale strijd in
de oorlog zijn zoons kwijt geraakt,
loopt herinneringen te torsen...
In '46 kon hij bij het Zuidelijk Toneel
van Pierre Balledeux komen voor een
rijksdaalder per avond. „Ik had een rol
aks zwijgende broeder in 'Josef in Do-
than', we speelden in het openlucht
theater Zuiderpark in Den Haag. Later
ben ik met een toneelgroep gaan spelen
voor militairen", zegt Van der Made.
In 1948 ontdekte men bij de Nederland
se Radio Unie (nu NOS) dat Sacco van
der Made een boeiende, typische 'ver-
tel-stem' had. Hij kwam bij de hoorspel-
kem, verzorgde zelfs een aantal 'Zeeuw
se halfuurtjes' voor de VARA in de j aren
vijftig. Zijn stem was ook te beluisteren
in het 'Klank- en Lichtspel' ln de Mid
De Grote Liefde Film... Maar waren er
nu echt geen toneelstukkendie voor ac
teur Van der Made van grote betekenis
waren, hem 'wat deden'? „O. natuurlijk
wel", antwoordde hij: „Werk van Her
man Heijermans en Arthur Miller heeft
mij altijd veel gezegd. Miller is voor mij
de Amerikaanse Heijermans: een natu
ralistisch auteur. Met een stuk van Mil
ler - 'De Prijs', waari ik de rol van een
oude joodse opkoper speelde - heb ik in
1969 de Toneelprijs verworven. Dit
soort stukken spreken me erg aan. Ik
ben geen uitgesproken type. althans zo
voel ik mij niet. voor klassieke stukken,
hoewel ik toch ook wel Shakesspeare-
rollen heb vervuld... Een heel leuke rol
vond ik ook die van butler in 'Midzo
mer'. waarin Paul Steenbergen mijn
baas de professor was. Weetje, ik vind
het voor mezelf een voordeel en een
voorrecht dat ik alle groten van de to
neelwereld zoals een Van Dalsum, Ko
van Dijk, Steenbergen, Hermus heb
mogen kennen",
'compliment
maal bij het vak. Acteurs, die zeggen
dat ze dat 'erg' vinden, die liegen. Je zou
ze eens moeten horen als niemand hen
meer herkende..."
afscheid
Wat was de grootste toneel-ervaring?
Van der Made denkt even na: „Ik wil je
wel vertellen wat het grootste compli
ment voor mij is geweest. Dat kreeg ik
tijdens de repetitie voor het stuk 'De
Gelaarsde Kat', waarmee we nu dins
dag dus ook in Middelburg komen. Ik
speel in dat stuk de rol van toneelmees
ter, met een ouwe, vettige stofjas aan.
Als figurant doet mee een student. Op
een keer zegt hij tegen mij: „Toneel
meester. hoe vind je het nou dat je ook
in het stuk mee mag spelen?". De brave
jongen keek weinig tv, kende mij ken
nelijk niet, dacht dat ik echt de toneel
knecht was, die ook eens een mocht
doen... Kijk, dat is nou voor mij een
geweldig compliment, want ik kom als
een toneelknecht van vlees en bloed
over. Een daar is het mij altijd om be
gonnen geweest: Natuurlijk te acteren
en toch jezelf te blijven".
Bekendheid bij het publiek Heeft Van
der Made daar 'last' van? „Nee. Het kan
me niets schelen als de mensen mij her
kennen, aanspreken. Dat hoort nu een
Sacco van der Linde gaat het to
neelkleed dus aan de wilgen hangen:
„Ik moet wel. Op 4 april van dit jaar
word ik 65. Dan moet ik van de loon
lijst van de Haagse Comedie af. Ik ben
nu bezig twee series uit te spelen, en
dan staat er een streep onder Nog een
paar voorstellingen met 'Kind van de
rekening' van Fevdeau, en dan de serie
van 'De Gelaarsde Kat' van Tieck uit
spelen, wat wellicht tot in het najaar
zal duren.
Dinsdag staat Sacco van der Made dus
voor het laatst als 'beroepsauteur in
vaste dienst' op de Bühne van de Mid
delburgse Schouwburg: „Ik heb een
aantal malen in Zeeland opgetreden.
Het publiek daar zou stugger, onbereik
baarder zijn dan elders? Nee. dat kan ik
niet zeggen. In Zeeland hebben we toch
ook heel wat spontane reacties gekre
gen". zegt hij.
Sacco van der Made gaat straks zijn
huidige woonplaats Zoetermeer verrui
len voor Hilversum: „Ik wil dicht bij ra
dio- en televisie zitten. Want het radio-
en tv-werk wil ik als het even kan nog
wel een paar jaar voortzetten. Verder
vind ik het niet zo erg om het toneel,
waar ik toch wel met veel genoegen Aan
verbonden ben geweest vaarwel te zeg
gen. Veertig jaar is mooi genoeg, al viel
het niet altijd mee. Soms had je een
'schijt-rolletje' als bijvoorbeeld ln Dos-
tojewski's Demonen te vervullen. Je
maakte lange dagen, 's morgens half elf
repetitie, 's Avonds voorstellingen, tot
diep in het land, met de bus. Pas 's mor
gens vier uur thuis. Maar ik zei altijd:
„Ook daar word je voor betaald. En al
met al heb ik aan het toneel toch een
fantastosch leven gehad".
