Ja
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Openbaar vervoer tot
1987 stukken duurder
RAMP VOOR DSM
Andropov wil top met Reagan
AUTORIJDEN OOK ZWAARDER BELAST
VATIC AAN REAGEERT
SNEL OP SOW JETS
OUD EN NIEUW
Droog
j Veel bewolking en plaatselijk mist.
Middagtemper atuur omstreeks 3 gra
den Zuidwestelijke wind. in de kustge
bieden vrij krachtig, in het binnenland
matig.
225e jaargang no. 306
Vrijdag 31 december 1982
tamse bv sinds 1881
VOOR HET BETERE DAKDEKKERSWERK
Postbus 154 4460 AD Goes - telefoon 01106-1740
LONDEN (DPA)-Baby's die na 1 januari 00.00 uur GMT (01.00 uur onze tijd) in het
Verenigd Koninkrijk en zijn kolonies ter wereld komen, hebben geen automatisch
recht meer op het volledige Britse staatsburgerschap. Daarmee eindigt een van de
traditierijkste wetten van Groot-Brittannië. Na 700jaar van kracht te zijn geweest
is daarvoor in de plaats gekomen de omstreden nationaliteitsverordening natio
nality act) die drie nieuwe categorieën van burgers met verschillende rechten
invoert
Alleen het Britse burgerschap' British citizenship) staat onbeperkt rechtop hel
wonen en werken op Britse bodem toe. Dat geld voor persoenen met 'nauwe
betrekkingen' met Groot-Brittannië, bijvoorbeeld wanneer de ouders Britten zijn
of wanneer iemand minstens tien jaar in Groot-Brittannië heeft gewoond
Daartegenover hebben mensen uit van Groot-Brittannië afhankelijk gebieden -
zoals Hong Kong - slechts het rechtens beperkte 'burgerschap van van Groot-
Brittannië afhankelijke gebieden'.
Personen uit overzeese gebieden met geen ander dan het Bntse paspoort behoren
tol de categorie 'Brits overzees burgerschap'. Critici hebben de verordening van
de conservatieve regering in scherpe debatten in het Lagerhuis als racistisch
veroordeeld. Zij wezen erop dat zij vooral legen kleurlingen uil de gebieden van
het vroegere Britse wereldrijk is gericht.
Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - Het openbaar vervoer wordt in de jaren tussen 1984 en 1987 veel duurder. Dit is
volgens minister Smit-Kroes (verkeer en waterstaat) noodzakelijk om de huidige kwaliteit in
stand te houden. In het stads- en streekvervoer gaan de prijzen, naast de gebruikelijke aanpassing
aan de inflatie, met gemiddeld 10 procent per jaar omhoog. Bij de Nederlandse Spoorwegen
bedraagt de extra prijsstijging 3 proeent.
De prijsverhogingen worden aangekon
digd in de donderdag gepresenteerde
Tarievennota Openbaar Vervoer. De
maatregelen zijn een uitvloeisel van het
regeerakkoord In een toelichting zei
minister Smit-Kroes dat de trend van
jaarlijks groeiend tekorten in het open
baar vervoer moet worden omgebogen.
De minister zei de prijsstijgingen te be
schouwen als het repareren van een lek
in de financiering.,In 1983 gaan de tarie
ven voor openbaar vervoer al met ge
middeld 13 procent omhoog,
puraoM
I PAGINA 2
vuurwerk
Bij het stads- en streekvervoer zullen
de tariefmaatregelen beslaan uit een
duurdere strippenkaart, verhoging
van de abonnementsprijzen, vermin
dering van de reductie voor jongeren
van tien tot achttien jaar en verklei
ning van te grote zones in een aantal
steden.
Smit-Kroes hoopt dat deze keuze van
maatregelen zo min mogelijk reizigers
zal afstoten. Voor het streekvervoer
verwacht ze nauwelijks terugloop. Naar
verwachting zal de terugloop van de rei
zigers bij het openbaar vervoer in de
drie grote steden 1000 en bij de NS 200
arbeidsplaatsen kosten. De minister
denkt dat er geen gedwongen ontslagen
zullen vallen Tegenover dit verlies van
werkgelegenheid staat een uitbreiding
van het personeelsbestand met 300 con
troleurs
De Tarievennota kondigt behalve
prijsstijgingen ook efficiency-maatre-
gelen aan. Deze hebben vooral betrek
king op het vervoer in de grootste ste
den, waarde verhouding tussen kosten
en baten het slechtst is. Hierbij wordt
onder meer gedacht aan maatregelen
tegen ziekteverzuim, wijziging van de
dienstroosters en de introductie van
gecombineerde functies voor het per
soneel.
Volgens Smit-Kroes vormen de maatre
gelen niet alleen een voorwaarde om
het openbaar vervoer in stand te hou
den, maar ook om het te verbeteren. Ze
wijst op de ontsluiting van nieuwe
woongebieden, aanleg van nieuwe
tram- en buslijnen en investeringen ou
tillage ten behoeve van reizigers en per
soneel. zoals stations, abri's, wacht
ruimten en dergeljke
Niet alleen het openbaar vervoer, ook
het autorijden wordt duurder. Minis
ter Smit-Kroes kondigde dit donder
dag aan tijdens een persconferentie
over de Tarievennota Openbaar Ver
voer. Zij wilde niet zegggen welke
maatregelen zij op het oog heeft. Vol
gens de minister is alles mogelijk, va
riërend van accijnsverhoging op
brandstof tot het optrekken van de we
genbelasting. Het kabinet zal binnen
kort een beslissing nemen.
(Zie ook pagina 3/
ROME RTR- Het Vati-
caan heeft donderdag de
jongste aanval in de Sow-
jetrussische pers op de
paus in officiële vorm van
de hand geioezen. In een
verklaring wordt gezegd
dat het een dag te voren
door het persbureau Tass
verspreide artikel in de
decemberuitgave van Po-
litischeskoye Obrazova-
niye. waarin de paus een
hardere anti-communis
tische houding dan zijn
voorgangers werd verwe
ten, nauwelijks commen
taar verdient.
In zijn ongewoon snelle
reactie noemt het Vati-
caan het artikel, „dat de
paus persoonlijk aanvalt
en Vaticaanse instellin
gen van antisocialisti
sche activiteit in Polen en
andere landen beschul
digt" in strijd met de fei
ten „en met een toestand
die aan allen goed be
kend is". De internatio
nale openbare mening
heeft daarover een oor
deel geveld dat niet een
voudig valt te weerleg
gen. aldus het Valicaan.
Staat van beleg
Polen opgeschort
WARSCHAU (REUTER/UPI- De staat
van beleg in Polen is om middernacht
opgeschort. Dat heeft het officiële
Poolse persbureau PAP bekendge
maakt.
De Poolse regering heeft overigens eer
der deze maand van het parlement spe
ciale bevoegdheden gekregen die het
haar mogelijk maken vaste greep te
houden op veiligheid en economie De
autoriteiten kunnen de staat van beleg
op ieder gewenst moment weer van
kracht verklaren. PAP kondigde aan
dat met de opschorting van de staat
van beleg, die op 13 december van het
vorig j'aar van kracty werd. het weer
mogelijk wordt direct internationale te
lefoongesprekken te voeren In het ka
der van een opschorting van de staat
van beleg werden deze maand alle geïn
terneerden vrijgelaten. Zeven kopstuk
ken van de verboden vakbond Solidari
teit werden echter weer gearresteerd.
Aardschokken - Een aantal ernstige
aardschokken heeft donderdagmorgen
vroeg Noord-Jemen getroffen Hierdoor
is de schade van een zware aardbèving
eerder deze maand nog verergerd.
De verkoop van vuurwerk kwam giste
ren goed op gang. Dit jaar zal er waar
schijnlijk meer worden verkocht dan
in 1981 De politie meldt dat er niet
veel problemen zijn met. het vroegtij
dig afsteken van vuurwerk
PAGINA 3
verzet Suriname
De '8-december-beweging" heeft de
voormalige Surinaamse president
Henk Chin A Sen de leiding aangebo
den van een raad, die de Surinaamse
opposltlezou vertegenwoordigen Er is
echter nog geen enkel definitief besluit
genomen over de wijze waarop verzet
zal worden gepleegd tegen het regime
van Dcsl Bou terse
sluizen
De schippersvereniging Schuttevaer
is boos over de trage bediening in de
sluizen in Wemeldinge en Hansweert.
Volgens de schippers is er meer perso
neel nodig om de kunstwerken vlot te
bedienen.
Nieuws uit Zeeland: 2, 5 en
7
Binnen- en buitenland: 3
en 11
Sport: 9
Financiën, economie: 10
Radio, televisie: 44, 45 en
47
Oudejaarsbijlage: 13, 14,
15, 17, 19, 25, 26, 27, 29, 31.
37 en 39.
HEERLEN-UTRCHT (ANP) Ook voor DSM is 1982 een bijzonder slecht jaar
geweest. Het verlies zal waarschijnlijk dichter in de huurt van de f 200 min
komen dan van de f 150 min, zo valt te lezen in de nieuwjaarsboodschap aan hel
personeel. Over 1981 boekte DSM nog een nettowinst van I' 101 min op een omzet
van f 18,3 miljard. In de eerste helft van 1982 werd een nettoverlies voor inflatie
correctie van f22,2 min geleden. Verwacht werd in augustus, dat in het tweede
deel van 1982 een beperkt verlies geleden zou worden.
DSM noemt als voornaamste reden
voor de verslechtering van de resulta
ten de ontwikkeling van de kunstmest-
activiteiten. Deze gaven in 1981 nog re
delijke resultaten te zien. In 1982 zag de
kunstmestindustrie zich echter voor
onverwacht grote problemen geplaatst.
De exploitatieresultaten van de chemi
sche divisies van DSM (meststoffen,
chemische produkten, kunststoffen)
waren aanzienlijk lager dan in 1981 als
gevolg van een combinatie van hogere
gi'ondstolfenprijzen, stagnerende of da
lende afzet en vooral lagere verkoop
prijzen. Deze factoren hadden een ver
schillende invloed op de afzonderlijke
produktgroepen.
De raad van bestuur van DSM schrijft
verder in haar boodschap aan het per
soneel. dat voor de sector chemische
produkten - maar ook bouwmaterialen
en andere produkten - geldt, dat behou
den en versterkt moet worden, waar
DSM goed in is De activititeiten. die
verlies blijven geven, zal DSM moeten
staken.
In 1982 leidde dit plaatselijk al tot ver
lies aan arbeidsplaatsen en buiten
DSM Limburg op beperkte schaal tot
ontslag. Een woordvoerder kon niet
zeggen met hoeveel het aantal perso
neelsleden is afgenomen. Nu tegenover
de toenemende kosten geen evenredige
groei van de omzet staat, gaat DSM de
noodzakelijke ruimte zoeken bij de ar
beidskosten.
DSM zegt er naar te streven om een en
ander te bereiken zonder collectief
ontslag, maar er kan geen garantie
w orden gegeven.
ér
t
Wim Kan verzorgt vanavond zijn inmiddels legendarische oudejaarsconfe
rence De cabaretier is onder meer te zien als lid van de Amsterdamse
bereden politie.
Het programma is te zien vanaf vijf voor tien via Nederland 2. (Zie ook pag.
44)
Nederland op z'n smalst aan zee. Onbarmhartig schetst tekenaar Jan San
ders een lange warme zomer in de speciale PZC-oudejaarsbijlage, waarin
aandacht voor:
geld verdelen
Wie is bereid om te delen? Wie ge
looft er nog in de Hollandse rede
lijkheid? Oud-staatssecretaris Ien
Dales en oud-minister Wil Albeda
(beiden van sociale zaken) over de
sociaal-economische ontwikkelin
gen.
Verder in de PZC-oudejaarsbijlage
aandacht voor euthanasie, de ma
rine, voetbal en een terugblik op
hel jaar 1982 in de vorm van een
fotopuzzel. De oudejaarsbijlage
vanaf pagina 13.
(oen (de crisis)
De recessie van de jaren dertig
Veel ontslagen, schrijnende armoe
de. genadebrood. Maar ook. met de
Vlissingsche Courant van dinsdag
31 december 1935: moed en ver
trouwen.
nu (europa)
De voorzitter van het Europees
parlement, de Nederlander Piet
Dankert, aan het woord over de
economische moeilijkheden en het
antwoord dat we daar samen (in
Europees verband) op moeten vin
den.
bijstandsmoeders
Voor bijstandsmoeders is de 'een
malige extra uitkering voor bij
standstrekkers' het snoepje van
het jaar. Rest alleen likkebaarden
voor de etalages.
gered
John Franse was zijn eigen thera
peut. De enige overlevende van de
ramp met de sleepboot Temi IV
vindt varen nog steeds een prach
tig beroep.
MOSKOU (UPI) - De Russische partij
leider Joeri Andropov heeft donderdag
verklaard dat hij een topontmoeting
met president Ronald Reagan van de
Verenigde Staten zou verwelkomen.
Hij stelde wel de voorwaarde dat voor
een dergelijke ontmoeting passende
voorbereidingen worden getroffen.
Andropov zei voorts: „We zijn voorstan
der van een verbetering van de Sowjet-
Amerikaanse betrekkingen en voor het
ten uitvoer leggen van wederzijds voor
delige verdragen en overeenkomsten
die zijn gesloten tussen onze twee sta
ten. We verwelkomen alles dat tot dit
doel leidt"
Het was het officiële Russische persbu
reau Tass dat de uitspraken van Andro
pov publiceerde. Volgens Tass zijn de
opmerkingen afkomstig uit een inter
view dat de Sowjet-leider had met de
Amerikaanse journalist Joseph Kings-
bury-Smith. Het was Andropovs eerste
vraaggesprek met een buitenlandse
journalist sinds hij op 12 november se
cretaris-generaal werd van de commu
nistische partij van de Sowjet-Urue als
opvolger van Leonid Brezjnev
Andropov neemt in hel interview een
vriendelijke toon aan die in scherpe
tegenstelling staat tot de stijl van w ij
len president Brezjnev. De Sowjet-lei-
der wenst het Amerikaanse volk voor
1983 welzijn, geluk en 'vooral vrede".
„Heden ten dage hebben het Sowjct-
volk en de Amerikanen een gezamen
lijke vijand, de dreiging van oorlog en
alles dat dit vergroot aldus de partij
leider.
Op de vraag of naar zijn mening de me
ningsverschillen over bewapening tus
sen de regenng-Reagan en het Kremlin
overbrugd kunnen worden, antwoord
de Andropov: „Ja natuurlijk" De Rus
sische wapenvoorstellen bieden oplos
singen die ..geen van de partijen be
voordelen en die leiden tot een radicale
vermindering van de bewapening aan
beide zijden'zo verklaarde de Sowjet-
leider.
Andropov toonde zich optimistischer
dan gebruikelijk over de vooruitzichten
van de Amerikaans-Russische bespre
kingen in Geneve over een beperking
van de middellange-afstandsraketten
in Europa. In het verleden uitte de Sow-
jet-leidmgzich altijd pessimistisch over
dit'overleg. De beschuldiging luidde
veelal dat Washington dit overleg
dwarsboomde. Andropov meent dat de
Sowjet-Unie en de VS een overeen
komst kunnen bereiken over een beper
king van de kernwapens en troepen m
Europa.
De journalist Kingsbury-Smith heeft
overigens niet persoonlijk gesproken
met Andropov. Hij heeft zijn vragen
schriftelijk ingediend. De journalist
werkt voor de Hcarst-bladen in de VS.
In een reactie op Andropov's opmer
king over een Russisch-Amerikaanse
topontmoeting zei Alan Romberg, een
woordvoerder van het ministerie van
buitenlandse zaken in Washington don
derdag, dat hij niets wist van plannen
voor de regeling van zulk een conferen
tie.
Hij zei dat de regering vasthoudt aan
een verklaring van vorige maand van
minister van buitenlandse zaken Geor
ge Shultz, dat het nog te vroeg was
voor een topontmoeting.
De regering had laten weten dat 'een
zorgvuldig voorbereide topontmoe
ting zou worden overwogen wanneer
het zich liet aanzien ook vruchtbare
resultaten konden worden geboekt",
aldus Romberg.
Bevoorrecht in
vergelijkingen
ret jaar-van-de-rake-
w Lpen, was 1982. In veel op-
-X/? I zichten. Daarom is terugkïj-
ken op wat er gebeurde in de
r—wereld, in eigen land en dicht
bij huis dit keer op Oude
jaarsdag een ver van vrolijk stemmen
de bezigheid. Met uitzondering mis
schien van de herinnering aan een lan
ge. warme en zonnige zomer, ook in Ne
derland. een van die zeldzame, maar ge
lukkig nog altijd terugkerende zegen i n -
gen in een doorgaans nogal nukkig kli
maat. Wie dé feiten van 1982 aan zich
laat voorbijtrekken ontdekt dat het
beeld van het jaar overigens wordt be
paald door veel schaduwpartijen. Eco
nomisch dook de wereld een crisis bin
nen, die haar weerga sinds de tweede
wereldoorlog niet kende. Alleen al in de
landen van de Europese Gemeenschap
is het werkloosheidscijfer de 12 miljoen
ruimschoots overschreden. Bedrijfs
sluitingen. gedwongen ontslagen en
sterk teruglopende rendementen in on
dernemingen horen als verkeersonge
vallen bij de dagelijkse portie nieuws
En raken velen zeer persoonlijk. Voor
de schoolverlatende jeugd is werk een
winnend lot uit de loterij en zijn de voor
uitzichten uiterst somber Zelfs in 'rij
ke' westerse landen begint de armoe te
rug te keren. Nederlands sociéüe para
dijs is bezig in zijn voegen te Kraken
Bezuiniging, of duidelijker gezegd: te
ruggang in inkomen is het wachtwoord
van veel beter gewend geraakte samen
levingen geworden. Met gevoel voor cy
nisme riep deze week het Amerikaanse
weekblad Time niet een mens. maar de
computer uit tot 'man van het jaar'. Ve
len vragen zich bezorgd af of massapro-
duktie, hoog ontwikkelde techniek en
automatisering de maatschappij van
vandaag niet dol beginnen te draaien
en zich tegen ons keren
Vergelijkingen met de jaren '30, de
diepste crisis van deze eeuw. raken
in de mode. Economen en politici grij
pen ernaar. Ze appelleren ermee aan de
herinnering van een nog levende gene
ratie, die deze periode zelfheeft meege
maakt en aan de herkenning uit overle
vering bij anderen. Aanvankelijk nog
als een waarschuwing aan wie de ernst
van de huidige economische malaise
nog met wilde inzien. Inmiddels roepen
ook de feiten een parallel met de jaren
'30 op. De rampzalige gang van zaken
bij het RSV. deze week in het nieuws,
staat model voor een schrikbeeld van
economisch verval zoals in die periode
aan de orde van de dag was. Treffend is
ook het record aan faillissementen in
Nederland dat het afgelopen jaar voor
zich liet noteren. In deze Oudejaars
krant van de PZC verhalen uit die jaren
'30. Verhalen op basis van gesprekken,
met mensen die de tijd van stempello
kalen en werkverschaffing, van crisis-
steuncomité's en gaarkeukens, van
ontreddering en dreigend oorlogsge
vaar persoonlijk hebben meegemaakt.
Toch is de door Lubbers voorspelde
winter in de economie van vandaag, de
winter die Jan Splinter moet zien door
te komen, op geen stukken na te verge
lijken met de winter van vele miljoenen
in 1935. Voor de betrekkelijkheid van
parallellen tussen de omstandigheden
van nu en die van toen een noodzakelij
ke kanttekening
Waar Nederland in 1982 vrijwel uit
sluitend had te maken met econo
mische problemen en hun sociale weer
slag. heeft het afgelopen jaar in grote
delen van de wereld een hoeveelheid
vooral schokkende feiten opgeleverd,
die onze samenleving - daarbij vergele
ken - nog altijd in een bijzonder bevoor
rechte positie plaatst. Polen had zijn
staat van beleg met daarin de volledige
ontmanteling van de vakbond 'Solida
riteit', het symbool van vrijheidsdrang
in een tientallen jaren onderdrukt volk.
Libanon had zijn helse oorlog en zijn
bloedbaden in de Palestijnse vluchte
lingenkampen. Engeland en Argentinië
hadden nun krankzinnig Falklandcon-
flict, een eigenlijk voor onbestaanbaar
gehouden vorm van wapengekletter.
Ierland. Israël, Spanje en Turkije had
den hun geweld in de vorm van bom
men en aanslagen. Vanuit Latijns-Ame
rika weinig méér dan eindeloos lijkende
berichten over onderdrukkingspraktij
ken van militaire dictaturen (El Salva
dor, Guatemala, Argentinië, Peru, Suri
name). Afghanistan had - nog steeds
zijn Russische bezetting. Irak en Iran
hun onbegrijpelijke Arabische broeder
oorlog. Soedan. Ethiopië. Oeganda. Na
mibië hun vluchtelingenprobleem. De
zwarten in Zuid-Afrika hun niet aflaten
de apartheidsregime Natuurrampen
en toenemende politieke en militaire
spanningen tussen Oosten West (inclu
sief het steeds klemmender probleem
van de atoombewapening), armoe en
honger in veel ontwikkelingslanden
completeren het beeld.
De afstand tussen de Nederlander
die er. wat zijn economische om
standigheden betreft in het komend
jaar weer net zo voor zal staan als in
1976. en dat alles uit bovenstaande op
somming is nog altijd erg groot. Hij was
er niet rechtstreeks bij betrokken, had
er niet onder te lijden, kon er in vrijheid
over praten en schrijven, kon daartegen
én tegen veel in eigen land protesteren,
hij had het voorrecht te helpen en actie
te voeren, mocht zelfs in één jaar drie
keer naar de slembus. Terugkijken op
de gebeurtenissen van 1982 is bepaald
geen opgewekte bezigheid Maar ze
mag best eens het gevoel opleveren, on
rustig dankbaar te zijn voor een samen
leving die veel vnjer. weerbaarder en
democratischer is dan waar op veel
plaatsen van de wereld alleen maar var.
wordt gedroomd. En zo is er nog veel
reden voor 'de beste wensen' bij de jaar
wisseling '82-'83
vdM
L
