PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Westen afwachtend na
jiood Leonid Brezjnev
RAF-terroristen Schulz
en Mohnhaupt in arrest
Spoorwegstaking 22 november
Super vier centnormaal drie cent goedkoper
WZEKERHE1D OVER OPVOLGING
Vrouw vermoord
in Den Haag
frige tijd regen
lui bewolking en enige tijd regen. In
barond van het westen uit enkele op-
ID lanngen. Middagtemperatuur onge-
terl2 graden.
Èr 5e jaargang no. 265
w ijdag 12 november 1982
DE JAGER-TOLHOEK
affiMË&ÉÉ& KEUKENS
Houtkade 7. lel. 01100-Z1250*
zaterdag van 10.00-12.00 ui
1001 bouwmaterialen onder één dak!
rtt! jerdaM tANPl - De oliemaatschappijen Shell en Esso hebben donderdag
xden dat zij met ingang van zaterdag de prijs voor superbemine met vier
'en die voor normaal met drie cent zullen verlagen. Deze prijsverlaging is het
ia van de 'dramatische' daling van de internationale marktnoteringen, zoals
i[oordvoerder van Esso het omschreef. Zaterdag gaat een liter superbemine
\e zelflankstations 170.4 cent kosten, en een liter normaal 164.4 cent. Bij
met bediening ligt de prijs zes cent hoger. Shell en Esso wijzen er verder op
dat als gevolg vanplaatselijke omstandigheden er andereprijzen kunnen voorko
men. Beide oliemaatschappijen hadden nog niet de brief van Konsumenten Kon-
takt ontvangen, waarin tegen hen acties worden aangekondigd als de prijzen niet
verlaagd worden, aldus de respectievelijke woordvoerders.
Deze consumentenorganisatie maakte donderdag bekend dat een omvangrijke
campagne opgezet zou worden om de consument Shell en Esso te laten boycotten
en voortaan alleen te tanken bij witte pompen.
va
(Van onze correspondenten
WASHINGTON, BONN, DEN HAAG - In Oost en West werd de woensdag: op 75-jarige leeftijd
Z» erleden Russische partij- en staatsleider Leonid Brezjnev gisteren hemelhoog geprezen voor
ndü m bijdrage aan de ontspanningspolitiek. Hoewel het nieuws van Brezjnevs dood donderdag-
orgen vroeg in Moskou bekend werd gemaakt, kwamen de meeste reacties pas veel later op de
ig los. Tijdstip en inhoud van de verklaringen die in de hoofdsteden van de westerse landen
erden afgelegd, getuigen van afwachting en behoedzaamheid.
(EN Russische partijleiding beloofde Brezjnev's overlijden was hartstil- In Bonn herinnerde de Westduitse rege-
j yj [(ierdag dat de binnen- en buiten- stand. Hij leed aan verkalking van ring eraan welke betekenis Leonid
iaga ndse politiek van Brezjnev wordt kransslagader. Hij zal op het Rode
uitgezet. Terwijl er onzekerheid heer- K
:over zajn opvolging, kwam uit Was-
Deljngton de verwachting dat er in dat
wa leid inderdaad geen „onmiddellijke
verandering" zal optre-
i
Bjnev overleed woensdagmorgen,
bekendmakingvanzijn dood kwam
uur later. Oorzaak van
J
Scire
Volgens WD-kamerlid Jacobse heeft
de Koninklijke Maatschappij De
Schelde in Vllsslngen de afgelopen ja
meer dan een half miljard gulden
geleend aan andere RSV-bedrijven
Jacobse vindt dan ook dat 'ten koste
van alles moet worden voorkomen dat
De Schelde omvalt'
PAGINA 3
aftreden
De WD zal volgende week een opvol
ger aanwijzen voor de afgetreden
itssecretaris van defensie, Charl
Schwletert Schwietert was in op
gekomen na verschillende on-
over zijn persoon te heb-
len verteld.
'AGINA 7
testers
I De Yersekse oesterhandelaren willen
I op korte termijn beginnen met het op-
I vissen van anderhalf miljoen oesters
iütde Grevelingen. De benodigde ver
in de kamer voor de binnen-
5serjj is binnen. Vandaag wordt nog
verleg gevoerd met de aalvissers over
I een regeling van mogelijke schade.
'PAGINA 9
Plein worden begraven.
De Amerikaanse president Reagan
werd midden in de nacht uit zijn slaap
gehaald om het nieuws over Brezjnevs
dood te vernemen. Later op de dag las
hij voor de tv-camera's een brief voor,
die was verstuurd aan Wasili Koeznet-
sov, vice-voorzitter van het presidium
van de Opperste Sowjet. Daarin komen
naast zeer vriendelijke woorden over
Brezjnevs verdiensten ook maningen
tot betere betrekkingen tussen Moskou
en Washington voor.
Reagan noemde Brezjnev „een van 's
werelds belangrijkste figuren". Maar hij
wilde ook betere betrekkingen en uit
breiding van de samenwerking tussen
beide landen.
In de afgelopen maanden hebben zowel
minister van buitenlandse zaken
Shultz als diens voorganger Haig met
het oog op de gezondheidstoestand van
Brezjnev m gesprekken met de Russi
sche minister van buitenlandse zaken
Gromyko herhaaldelijk de Amerikaan
se standpunten ten aanzien van de gro
te problemen in de wereld naar voren
gebracht. De bedoeling daarvan was
dat Gromyko het nieuwe leiderschap in
het Kremlin gedetailleerd zou informe
ren over de buitenlandse politiek van
de regering-Reagan.
Washington zal een hoge delegatie stu
ren naar de begrafenis van Brezjnev,
volgende week maandag. Naar in de
Amerikaanse hoofdstad wordt aange
nomen. zal die delegatie worden geleid
door vice-president Bush, die nu bezig
is aan een rondreis door Afrika.
Brezjnev hechtte aan een positieve ont
wikkeling van de betrekkingen tussen
de Bondsrepubliek en de Sowjet-Unie.
Gedurende de ambtstijd van de overle
den Sowjet-leider zijn die betrekkin
gen, aldus regeringswoordvoerder Die
ter Stolze, geïntensiveerd. Bondskan
selier Helmut Kohl schreef in een con
doleance-telegram aan de Russische
minister-president Nikolaj Tichonov
dat het zijn „oprechte wens" is dat de
betrekkingen tussen „onze beide lan
den op basis van afgesloten verdragen
en overeenkomsten voortdurend meer
ontwikkeld worden, in het belang van
de vrede in Europa en de wereld".
Onzekerheid
Dc fractieleider van de CDU-CSU in de
Bondsdag, Dregger, gelooft dat het on
vermijdelijk is dat er nu een „fase van
onzekerheid" aanbreekt, „ook als de
leiding van het Kremlin zal proberen
alle aanwijzingen over een machts
strijd voor de wereld te verbergen".
Binnen de sociaal-democratische oppo
sitie is erop gewezen dat Leonid Brezj
nev altijd een zeer berekenbare partner
voor het Westen was, ook al had hij ui
teraard andere politieke opvattingen.
SPD-voorzitter Willy Brandt zei dat
Brezjnev alles heeft gedaan om een nu
cleaire catastrofe te verhinderen.
Brandt vraagt zich zelfs af of het Westen
wel alle mogelijkheden heeft benut om
spanningen te verminderen en bewape
ning in te perken zolang Brezjnev de
gang van zaken in de Sowjet-Unie be
paalde
Uit Peking, dat juist met Moskou on
derhandelingen heeft aangeknoopt ter
bijlegging van de diepgaande en al bij
na historische geschillen met de Russi
sche partijleiding, kwam gisteren geen
enkele reactie. Wel gaf de Chinese tele
visie het nieuws over Brezjnevs dood
precies achttien minuten nadat het in
Moskou bekend werd gemaakt. Vol
gens westerse diplomaten in Peking
zijn de Chinese leiders verheugd dat zij
positief hebben gereageerd op Brezj
nevs oproep tot onderhandelingen,
maar wachten zij met commentaar tot
dat duidelijker is wie nu aan het roer
staat in het Kremlin.
In de Oostbloklanden zonden radio en
televisie gisteren aangepaste program
ma's uit. In verschillende landen hin
gen de vlaggen halfstok. In Polen werd
het nieuws (dat kwam op de viering van
de 64e verjaardag van Polens onafhan
kelijkheid) een uur later uitgezonden
dan in Moskou. Er werd verder geen
commentaar gegeven. Later op de dag
verklaarde regeringswoordvoerder Jer-
zy Urban dat met Brezjnev „een groot
vriend van Polen is heengegaan, die on
ze problemen goed begreep".
De Franse president Francois Mitter
rand zond een condoleance-telegram
naar het Kremlin. Na plechtigheden ter
herdenking van de wapenstilstand van
1918 hadden Mitterrand, premier Mau-
roy en minister van buitenlandse zaken
Cheysson een kort gesprek met de Rus
sische ambassadeur. Ook de Britse pre
mier Thatcher en koningin Elizabeth
zonden blijken van medeleven naar
Moskou.
In de kring van ongebonden landen
overheerste in de reacties waardering
voor Brezjnevs inzet voor goede be
trekkingen met de Derde Wereld. De
Arabische landen prezen Brezjnev
voor zijn steun aan de Arabische zaak.
(Zie ook pagina 4i
GDANSK - Vreugde bij Danuta Walesa en haar jongste dochter na het
bekendworden van het nieuws dat Lech Walesa binnen enkele dagen vrijge
laten zal worden.
(Van onze correspondent)
WENEN-De leider van het verbo
den Poolse vakverbond Solidari
teit, Lech Walesa, wordt binnen
een paar dagen of mogelijk zelfs
nog vandaag vrijgelaten, zo heeft
regeringswoordvoerder Jerzy Ur
ban in Warschau meegedeeld.
Urban heeft tegenover westerse
correspondenten in de Poolse
hoofdstad verklaard dat Walesa op
8 november een brief aan generaal
Jaruzelski heeft geschreven. Daar
in uitte hij zijn bereidheid om deel
te nemen aan een dialoog teneinde
te proberen de problemen van het
land te helpen oplossen. In die brief
zou Walesa ook een ontmoeting
met de generaal gevraagd hebben
om te spreken over de mogelijkhe
den.
De eventuele vrijlating van Walesa
schijnt in principe te zijn overeen
gekomen tijdens de ontmoeting
van afgelopen maandag tussen ge
neraal Jaruzelski en de Poolse pri
maat aartsbisschop Glemp. Het
Poolse militaire regime wilde blijk
baar echter eerst afwachten wat in
Polen het antwoord was op de op
roep van de ondergrondse leiders
van de verboden vakcentrale om
afgelopen woensdag een algemene
staking van acht uur te houden.
Die stakingsoproep is in wezen ge
negeerd. waarmee de weg voor de
mogelijke vrijlating van Walesa
open is.
De militaire machthebbers hopen
vermoedelijk ook dat het vooruit
zicht dat Walesa zal worden vrijge
laten zal bijdragen tot bet vermij
den van demonstraties op zaterdag
13 november, de herdenkingsdag
van de invoering van de oorlogstoe
stand in Polen.
Betogingen
De militie heeft donderdagavond
in Warschau traangas gebruikt om
ongeveer tienduizend betogers tc
verspreiden die probeerden na de
mis van de Sint-Janskathedraal
het graf van de onbekende soldaat
in de oude binnenstad te bereiken.
Ook in Krakau kwam het donder
dagavond tot botsingen tussen de
zomos en ongeveer twee- a driedui
zend betogers voor Solidariteit,
eveneens na het opdragen van een
mis.
tolgelden
'j Dc financiële onderbouw van de vaste
ibuiding onder en over de Wes-
elde is uitermate wankel. Vol-
I |ens het Zeeuws coördinatieorgaan
I writ uitgegaan van veiouderde, te
I hoge verkeersprognoses waardoor de
I opbrengsten van de tolgelden fors zul-
I lentegenvallen
I PAGINA 11
liekenhuiszorg
linigingen in de ziekenhuiszorg
I Èjn onontkoombaar, maar de zieken-
I huiszorg moet toch op een kwalitatief
""antwoord peil blijven. Dat zijn de
Bangspunten waarop het bestuur
I van de sectie ziekenhuizen van de Na-
I tionale Ziekenhuisraad zich zal base-
I ren bj de uitwerking van een discus-
I senota over bezuinigingen in dezesec-
1 tor
Pagina 15
VERDACHT VAN REEKS AANSLAGEN
jreedom
k Hilversum is de actie 'Omroep voor
Radio Freedom' van start gegaan. Me-
«strkers van de omroepen (behalve
f° en TROS) willen met de actie geld
"aantelen voor deze illegale Zuidafri-
«ansevercetsradio. Tevens zal ln ver
stillende radio- en tv-uitzendlngen
aan het probleem 'Zuid-Afrika' aan
dacht worden besteed.
Nieuws uit Zeeland: 2, 5, 7
en 9.
:Binnen- en buitenland: 3
en 11.
Opinie: 4
Sport: 13.
Radio en televisie: 15.
Financiën; 17.
MOSKOU - Deze foto, gemaakt afgelopen zondag tijdens de parade op het Rode
Plein in Moskou, is waarschijnlijk de laatste van president Leonid Brezjnev in
levende lijve.
FRANKFORT (DPA) - Twee van de
meest gezochte Duitse terroristen, Bri
gitte Mohnhaupt en Adelheid Schulz,
VOORSCHOTEN (ANP) - De 57-jarige
mevrouw N. C. Polman-van Helden uit
Voorschoten, die woensdagmorgen
omstreeks tien voor acht door een in
woonster van die plaats dood werd
aangetroffen in een park in Voorscho
ten, is door wurging om het leven geko
men. Dat heeft een woordvoerder van
de rijkspolitic donderdag bekendge
maakt.
De vrouw werd aangetroffen in een vol
gens de politie moeilijk toegankelijk
bos nabij een begraafplaats. Zij had de
gewoonte haar hond uit te laten in de
omgeving van de begraafplaats Rosen-
burgh in Voorschoten. De politie neemt
aan dat de vrouw op dinsdag 9 novem
ber haar gebruikelijke wandeling met
de hond heeft gemaakt.
zijn donderdag gearresteerd, zo heeft
de bondsrecherche in Frankfort don
derdag meegedeeld.
De twee vrouwen worden met de nog
voortvluchtige Christian Klar gezien
als de leiders van wat er nog over is van
de Rote-Armee-Fraktion iRAF), zoals
de leden van de Baader-Meinhofbende
en hun navolgers zich noemen.
Waar en hoe de arrestaties zijn verricht
is niet bekendgemaakt.
Brigitte Mohnhaupt en Adelheid
Schulz werden al verscheidene jaren ge
zocht. Zij worden ervan verdacht mede
plichtig te zijn geweest aan talrijke aan
slagen en terroristische acties.
De 33-jarige Brigitte Mohnhaupt zou
betrokken geweest zijn bij de aanslag
van september vorig jaar op de opper
bevelhebber van het Amerikaanse le
ger m Europa, Frederick Kroesen,
waarbij de generaal licht gewond werd.
Duikers van de Rotterdamse brand
weer hebben donderdagmorgen uit de
Lekhaven de stoffelijke overschotten
opgedregd van twee Kaapverdianen,
die daar afgelopen zondagnacht zijn
verdronken.
UTRECHT (ANP) - De FNV-ambtena-
renbond ABVA-KABO is voorberei
dingen aan het treffen om bij de post,
vuilverwerking en het stadsvervoer in
enkele steden te gaan staken op de dag
dat de vervoersbonden bij de spoorwe
gen een 24-uursactie tegen de salaris
bevriezing voeren.
Het actiecomité van de vervoersbond
FNV en de federatieve spoorweg vak
vereniging FSV heeft donderdag defi
nitief besloten dat de spoorwegstaking
zal vallen op maandag 22 november.
De beide bonden hebben 'geen enkel
vertrouwen' dat het nieuwe kabinet de
bevriezingsplannen voor ambtenaren
en trendvolgers nog zal intrekken.
Bestuurder W. Seis van de CNV-ver-
voersbond zei donderdagavond dat zijn
bond op grond van statutaire bepalin
gen niet mee kan doen. omdat een
meerderheid van 60 zich tegen de ac
ties heeft uitgesproken.
..vuKcii de politiebonden van
FNV en CNV besloten om gelijk met de
spoorwegen stiptheidsacties te gaan
voeren die op de actiedag het ochtend
verkeer tot een grote file moeten ma
ken.
De Algemeen Christelijke Politiebond
en de Nederlandse Politiebond stellen
de actiedag van politiepersoneel na
drukkelijk wél afhankelijk van het
overleg tussen regering en bonden.
De arabtenarcnacties zijn bedoeld als
ondersteuning van de staking bij de
spoorwegen. Volgens de ABVA-KABO
kan de vorm van staking uiteenlopen
van een werkonderbreking van enkele
uren tot een complete dag. De ambte
narenbond kondigde enige weken gele
den al aan dat desnoods stakingen van
langere duur zullen volgens als de re
geringsplannen om extra te bezuini
gen op salarissen van (semi-)over-
heidspersoneel niet worden ingetrok
ken.
KAAP CANAVERAL (UPI) - Vier
ruimtevaarders zijn donderdag in
het Amerikaanse ruimteveer Co
lumbia naar een baan om de aarde
gevlogen en hebben de laadruimte
geopend waarin zich twee com
merciële kunstmanen bevinden
die voor de eerste betalende klan
ten moeten worden gelanceerd.
Het gevleugelde ruimteschip ver
trok om 13 19 uur (onze tijd) en
vloog soepel naar een baan op bijna
300 km hoogte, ondanks sterke te
genwind die er de oorzaak van was
dat het ruimteveer aanvankelijk
iets lager bleef dan normaal. De af
wijking werd snel door de compu
ters van Columbia vastgesteld en
verholpen. „Alles gaat goed", zei
Vance Brand, de gezagvoerder, na
dat de baan was bereikt. De ruimte
vaarders kregen later toestemming
met de normale vlucht te beginnen,
die dinsdag moet eindigen met een
landing in Califomiè.
Brezjnev
Brigitte Mohnhaupt was samen met de
eveneens als terroristen gezochte Rolf
Klemens Wagner, Peter-Jürgen Boock
en Sieglinde Hofinann in 1978 in Joego
slavië gearresteerd en later vrijgelaten.
Mohnhaupt is betrokken geweest bij de
moord op 22 september 1977 op een po
litieman in Utrecht door Knut Folkerts.
Folkerts werd daarbij gearresteerd.
Brigitte Mohnhaupt wist te ontkomen.
Zij werd ook gezocht in verband met de
voorbereiding van een raketaanval op
het kantoor van de federale openbare
aanklager in Frankfort in 1977
«■et de dood van de Sow-
r I xvXjet-Russische president
1 I en partijleider Leonid Breg-
I - -| nev is een stabiele en con-
1 - - stante factor uit de eerste rij
en van de voor buitenstaan
ders weinig doorzichtige Russische po
litiek verdwenen. Hoe over Brezjnev in
eigen land werd en wordt gedacht is
moeilijk te zeggen de Russen hebben
geen wegen om aan te geven in welke
mate zij tevreden of ontevreden zijn
met het regime en zijn leiders. Vast
staat wél dat het bewind van Brezjnev
economisch gezien zekere voorspoed1
heeft gebracht. Meer dan enig ander
Sowjet-leider voor hem. heeft Leonid
Brezjnev de leefomstandigheden voor
zijn volk weten te verbeteren. Vergelij
kingen met Stalin en Chroesjtsjov kan
hij dan ook glansrijk doorstaan. In zijn
buitenlandse politiek stond aanvanke
lijk de ontspanning centraal, waardoor
de onder zijn voorganger tot bizarre
hoogtepunten opgevoerde koude-oor-
log-sfeer rond de jaren zeventig geheel
uit het beeld was verdwenen. Maar als
de uitvinder van de zogeheten Breq-
nev-doctrine - 'broederlijke' steun aan
de socialistische satellietlanden als die
te ver dreigden af te geraken van de
door Moskou uitgestippelde koers;
niets anders dan met militaire machts
middelen ingrijpen - maakte de weste
lijke wereld duidelijk, dat het woord
'ontspanning' voor Brezjnev een andere
betekenis had dan voor de regeringslei
ders in West-Europa en Noord-Ameri-
ka. Met name sinds 1979 is de 'détente'
door toedoen van de Russen onder zwa
re druk komen te staan, zó zelfs dat al
weer enige tijd kan worden gesproken
van een volledige terugkeer van de kou-
de-oorlog-sfeer.
Het optreden van de thans overleden
Sowjetleider in de afgelopen acht
tien jaar heeft ongetwijfeld vele positie
ve gevolgen gehad, maar zij kunnen de
negatieve zaken niet wegcijferen. Aan
de negatieve kant van de balans staan
het bloedig neerslaan van de Praagse
Lente in 1968, die merkwaardig genoeg
enkele jaren later werd gevolgd door
een verregaande ontspanning tussen
de blokken. Met name de Russische in
val in Afghanistan in 1979 en de in de
daarop volgende jaren ondernomen
stappen tegen Polen - de voortdurende
dreiging van interventie om de onaf
hankelijke vakbond Solidariteit te bre
ken - hebben Brezjnevs aanzien in het
Westen ernstig geschaad- De vrije we
reld werd er eens te meer bij bepaald,
dat het dogmatische communisme op
kansen blijft loeren de niet-communis-
tische wereld aan zich te onderwerpen.
Brezjnev heeft niet de moeite willen ne
men dit negatieve beeld ongedaan te
maken door bijvoorbeeld Afghanen en
Polen in alle rust en vrijheid hun eigen
lot te laten bepalen. Dit alles neemt
echter niet weg, dat de westelijke lei
ders wisten met wat voor soort man zij
te maken hadden. Met Brezjnev aan het
roer konden op zakelijke basis overeen
komsten worden gesloten, die beide
partijen tot voordeel waren. Daarbij
ging het zowel om materiële als om im
materiële zaken. Brezjnevs bewind
heeft zich dan ook gekenmerkt door
toenemende contacten tussen Oost en
West en - wat met name voor Europa
van belang was - een regeling van de
slepende Duitse kwestie
Leonid Brezjnev is tot zijn dood in het
centrum van de (Sowjet)macht blij
ven staan. Zelfs jongstleden zondag
was hij nog present bij de jaarlijkse wa
penschouw op het Rode Plein ter gele
genheid van de viering van de Bolsje
wistische Oktoberrevolutie van 1917
Brezjnev nam die gelegenheid te baat
om alle registers van de koude oorlog
weer open te trekken, daarmee het
dieptepunt aangevend in de betrekkin
gen met rivaal Verenigde Staten. Zó zal
hij het zich achttien jaar geleden niet
hebben gedacht. De eerste berichten
uit het Kremlin spreken over voortzet
ting van de lijn-Brezjnev in de buiten
landse politiek. Het kan een aandui
ding zijn. dat de potentiële opvolgers -
zonder uitzondering oude mannen van
boven de vijfenzestig - al meteen een
rustpauze hebben ingelast om alle za
ken rond de politieke erfenis van de
overleden leider te regelen. Het is dan
ook niet onmogelijk, dat evenals in 1964
een collectief leiderschap zal optreden,
waaruit na verloop van enkele jaren één
man zich als de machtigste zal presen
teren. Het is een beproefd recept, dat
politieke avonturiers op een afstand
houdt en de Sowjet-Unie als natie ver
zekert van een effectief en stabiel leider
schap. Het is ook een Westers belang,
dat de dood van Brezjnev zo weinig mo
gelijk rimpels teweeg brengt in de poli
tieke vijver van de Sowjet-Unie. De
praktijk heeft geleerd, dat er minstens
één tot twee jaar overheen gaan alvo
rens het buitenland enige indruk heeft
gekregen van de intenties van nieuwe
Sowjet-machthebbers. Voorlopig moet
met een periode van onzekerheid in de
betrekkingen met de Sowjet-Unie reke
ning worden gehouden.
Dim
Angola meldt
vernieling bruggen
door Zuid-Afrika
LUANDA (AFP) - Een commando van
dc Zuidafrikaanse marine heeft twee
belangrijke bruggen voor het trans
port van ijzererts en dc aan- en afvoer
voor het leger in het zuiden van Angola
gedeeltelijk vernield.
Dit gebeurde in de nacht van zondag op
maandag, zo is donderdag uit officiële
bron in Luanda vernomen. De twee
bruggen liggen in het kustgebied en zijn
de grootste ln het zuiden van het land.
