AKKOORD
nieuwe bezuinigingen
op overheidsuitgaven
recht op weerwoord voor luisteraar en kijker
cda en vvd willen aantal
ambtenaren fors verminderen
koopkrachtontwikkeling
instemming met regeerakkoord
geen bindend
oordeel kamer
over de
kruisraket
navordering
WOENSDAG 27 OKTOBER 1982
PZC/opinie en achtergrond
(Van onze parlementaire redactie)
De nieuwe coalitie van CDA en WD wil in vier jaar tijd
komen tot een aanzienlijke vermindering van het aantal
ambtenaren. Het nieuwe kabinet zal via een systematisch beleid
het aantal ambtenaren bij het rijk en lagere overheden met
jaarlijks minstens 1 procent verminderen. Dat komt neer op een
verlies van zo'n 30.000 volledige arbeidsplaatsen.
De beperking zal worden doorgevoerd
door middel van een gehele of gedeelte
lijke vacaturestop. Zoveel mogelijk zal
de vermindering voorts gepaard gaan
met de invoering van deeltijdbanen, zo
dat het beschikbare aantal uren over
zoveel mogelijk mensen wordt ge
spreid. Politie, defensie en de belasting
dienst worden bij deze maatregel bui
ten beschouwing gelaten.
De vermindering van het aantal ar
beidsplaatsen bij de overheid is een van
de meest in het oog springende wijzigin
gen in het regeerakkoord. Hiertoe werd
formeel dinsdagochtend besloten, na
dat de partijen elkaar maandagavond
dicht genaderd waren. De nieuwe coali
tie vindt de vermindering nodig om op
deze wijze te komen tot stroomlijning
van de overheid, privatisering, decen
tralisatie en vermindering van over
heidsbemoeienis.
De onderhandelaars bereikten verder
tijdens en na het weekeinde overeen
stemming over een aantal sociaal-eco
nomische voorstellen:
- de inflatiecorrectie (de vergoeding in
de belastingen voor de inflatie) zal per 1
januari voor 80 procent doorgaan;
- de solidariteitshefflng wordt op die
datum geschrapt;
- de btw wordt niet verhoogd; - de be
lastingvrije voet voor alle categoriën
zal niet worden gewijzigd;
- de premiegrens voor de volksverze-
Een kabinet van CDA en WD
legt zich niet bij voorbaat neer
bij een eventuele afwijzing door de
Tweede Kamer van actieve voor
bereidingen voor de plaatsing van
kruisraketten in ons land. Dat
blijkt uit een wijziging van het
ontwerp-regeerakkoord, waar
over Lubbers en Nijpels dinsdag
overeenstemming bereikten.
In het eerste ontwerp stond dat een
regeringsbeslissing over de te ne
men operationele maatregelen niet
zou worden uitgevoerddan na
dat is gebleken dat de Staten-Ge-
neraal tegen die beslissing geen be
zwaar heeft". De nieuwe tekst
luidt: „...dan nadat is gebleken dat
de Tweede Kamer in de gelegen
heid is geweest zich daarover uit te
spreken".
Door die wijziging in de tekst houdt
het te vormen kabinet de mogelijk
heid open om een eventuele afwij
zende motie van een meerderheid
in de Tweede Kamer (bijvoorbeeld
van de linkse partijen plus een aan
tal leden van het CDA) naast zich
neer te leggen.
De kem van de kemwapenpara-
graaf is ongewijzigd gebleven. Ne
derland gaat door met de voorbe
reidingen. zonder een principebe
sluit te nemen over het al dan met
plaatsen van 48 kruisraketten.
Voor dat besluit zal een defensieno
ta die vóór september 1983 moet
verschijnen als „ijkpunt" dienen.
In het nieuwe ontwerp-akkoord
wordt vastgehouden aan een groei
van de defensie-uitgaven met twee
procent per jaar.
keringen wordt verhoogd tot 61.150. -
de overheid zal nog eens ruim 1,2 mil
jard bezuinigen op de begroting voor
1983; en
- de belastingaftrek voor bejaarden en
gehandicapten blijft ongewijzigd
Over dit laatste pakket maatregelen
bleken CDA en WD het dinsdag in de
Tweede Kamer eens te zijn. Samen
dienden deze fracties een motie in,
waarin er bij het demissionaire kabinet
op werd aangedrongen de belastingta
bellen met deze wijzigingen voor ogen
aan te passen. Hoewel de motie niet
door de Kamer werd aanvaard. (61
stemmen voor, 62 tegen) zal minister
Van der Stee (financiën) hem toch uit
voeren, omdat geen enkele andere mo
tie voldoende steun kreeg.
gat
Het voorstel van CD A en WD betekent
dat het kabinet volgend jaar begint
met een 'gat' van zo'n 500 miljoen,
vanwege het niet doorgaan van de
btw-verhoging. Door aanvullende be
zuinigingen op de begrotingen is hier
in inmiddels voorzien. Volgens CDA-
woordvoerder Van Amelsvoort is dit
'gat' aanvaardbaar indien daardoor
het overleg met de sociale partners tot
stand kan komen.
Van Amelsvoort stelde verder voor om
de sociale fondsen minder snel dan
voorzien was te vergroten. Deze vertra
ging leidt tot een lichte verbetering in
de lasten voor de verschillende inko
mensgroepen. Overigens leidt het
CDA-WD-voorstel verhoudingsgewijs
tot een verslechtering voor de hoogste
inkomen en een lichte verbetering voor
de lagere inkomens.
onderwijzers
Het onderwijzend personeel zal daar
naast in 1983 nog eens 1,65 procent
moeten inleveren als bijdrage in de be
zuinigingen op de departementale be
groting van onderwijs en wetenschap
pen. De onderhandelaars tekenen hier
bij echter aan dat dergelijke sectorale
extra bezuinigingen in de toekomst
niet meer dienen voor te komen.
De coalitie wil voorts de mogelijkheden
voor het inzetten van werkloze onder
wijsgevenden, als extra boven het vast
gestelde aantal leerkrachten, verrui
men. Deze tijdelijke inschakeling met
behoud van uitkering zal geschieden op
basis van vrijwilligheid en zoveel moge
lijk in deeltijd Er zal geprobeerd wor
den om te komen tot een definitieve wij
ziging van de betrokken wetten en an
dere regels.
Bij de voorgenomen vermindering van
bet aantal ambtenaren worden politie
en belastingdienst buiten beschou
wing gelaten omdat het nieuwe kabi
net de criminaliteit wil terugdringen
en de belastingfraude wil tegengaan.
Bij defensie wordt een zelfstandig per
soneelsbeleid gevoerd.
Door jaarlijks zo'n 7000 arbeidsplaat
sen bij rijk, provincies en gemeenten te
schrappen wil het nieuwe kabinet al in
1984 vier miljard bezuinigen. Dat be
drag loopt in 1986 op tot 12 miljard.
Hierbij gaat de coalitie uit van een jaar
lijkse loonmatiging van twee procent in
het bedrijfsleven. Via de koppelingen
werkt deze matiging ook door in de
overheidssalarissen.
De gerealiseerde besparing zal voor de
helft beschouwd worden als invulling
van de noodzakelijke bezuiniging op de
arbeidsvoorwaarden in de collectieve
sector (zes miljard). Voor de andere
helft wordt het gezien als een bezuini
ging op de begroting. Aan het totaal
bedrag aan bezuinigingen mag voorts
niet getornd worden, wel aan de wijze
van invulling. Daarover zal nog met de
bonden van overheidspersoneel over
leg worden gevoerd.
Onder voorzitterschap van Ruud Lubbers (ml vergaderde de CDA-fractie dinsdagavond over het bereikte regeeraccoord.
Links van de heer Lubbers, minister van landbouw De Koning en rechts minister van onderwijs in het huidige demissionaire
kabinet. Deetman.
Het nieuwe kabinet wil in 1983 nog
eens ruim f 1,2 miljard bezuinigen
op de overheidsuitgaven. Op deze wij
ze ontkomt de coalitie aan een door het
vorige kabinet voorgestelde verho
ging van de btw-tarieven met 1 pro
cent. De nieuwe bezuinigingen zullen
voor een deel al gelden als invulling
van de voorgenomen bezuinigingen op
de rijksbegroting.
Een groot deel van de nieuwe besparin
gen hebben de onderhandelaars gevon
den door lastenverzwaringen. Het pak
ket bevat:
- een verschuiving van het woning
bouwprogramma en verhoging woon
lasten: 300 miljoen;
- verlaging uitkeringen voor werkloze
jongeren: 150 miljoen;
- extra terugtrekking rijksbijdragen so
ciale fondsen: 200 miljoen;
- tolheffing rijkswegen: 85 miljoen;
- beperking uitkeringen gemeente- en
provinciefonds: 140 miljoen;
- verhoging leerlingenschaal: 225 mil
joen;
- beperking uitgaven landinrichting,
aankoop gronden en aanleg" riolerin
gen: 25 mftjoen;
- hogere toerekening contributie voor
de Verenigde Naties aan ontwikke
lingssamenwerking: 20 miljoen;
- lagere statistische correctie en beper
king stuwmeer ontwikkelingssamen
werking: 120 miljoen; en
- verhoging budget voor ontwikke
lingssamenwerking als compensatie
voorlagere kapitaalmarktleningen: -50
miljoen.
Deze bezuinigingen komen in de plaats
van de door het vorige kabinet voorge
stelde verhoging van beide btw-tarie
ven met 1 procent. Daarmee wilde de
overheid in totaal f 1.6 miljard binnen
halen. Het ontbrekende bedrag denken
de onderhandelaars Lubbers (CDA) en
Nijpels (WD) te vinden door een ver
mindering van het aantal ambtenaren.
Blijft er dan nog een tekort over dan
wordt, daarvoor een deel van de niet uit
gekeerde inflatiecorrectie gebruikt.
Naast de voorgenomen „besparing"
van 1,6 miljard wil het nieuwe kabinet
aanvullende bezuinigingen vinden tot
een totaal bedrag van zes miljard in
1986. Daarvoor zal gebruik worden ge
maakt van het overzicht dat de sociaal-
economische werkgroep in haar rap
port heeft voorgesteld. Veel van deze
voorstellen komen voort uit de herover
wegingsrapporten, die groepen ambte
naren de afgelopen jaren hebben voor
gesteld.
In totaal wil het nieuwe kabinet van
1984 tot 1986 f21 miljard bezuinigen bij
de overheid. Naast de al genoemde be
zuiniging op de rijksbegroting van f6
miljard, zullen dergelijke bezuinigin
gen ook plaatsvinden in de sociale ze
kerheid en de salarissen in de collectie
ve sector. Volksgezondheid zal voor f3
miljard worden aangeslagen. Hierbij
wordt onder meer rekening gehouden
met de invoering van een eigen bijdrage
voor medicijnen.
Doordat in 1983 het kabinet f 13 miljard
wil besparen komen de totale bezuini
gingen voor de komende vier jaar uit op
34 miljard. Daarbij gaat het kabinet uit
van een loonmatiging van twee procent
per jaar in het bedrijfsleven. In een
kanttekening laten de onderhande
laars blijken „nadrukkelijk" aan deze
matiging te willen vasthouden. Wat er
gebeurt indien het bedrijfsleven niet
voldoende matigt, laten zij in het mid
den.
Hzy ieuwe kabinet zal voorts proberen
de lastenverdeling verder te wijzigen.
Nog steeds vinden CDA en WD het
koopkrachtplaatje ongeschikt, omdat
de hoogste inkomens minder inleveren
dan de laagste. De verdere verdeling
van de lasten zal echter pas gebeuren
nadat het kabinet tijdens de komende
„adempauze" overlegd heeft met werk
gevers en werknemers.
Als het kabinet de gedachten van CDA en VVD voor de belastingtabellen voor
volgend jaar volgt, houdt dat in dat de laagste inkomens er iets minder op
achteruitgaan in koopkracht dan voorzien was in de macro-economische ver
kenningen.
De hoogste inkomens zullen iets meer achteruitgaan. Minister De Graaf van
sociale zaken en werkgelegenheid rekende de kamer dit dinsdagmiddag voor.
Uitgaande van 80 procent inflatiecorrectie, het niet doorgaan van de btw, geen
wijziging in de belastingvrije sommen, het afschaffen van de solidariteitsheffing en
de verhoging van de premie-inkomensgrens tot 61.150 gulden, ziet de koopkracht
ontwikkeling er als volgt uit:
minimumloon min 3,5 tot min 4 procent
minimum 'plus' min 3,5 tot min 4 procent
modaal min 4,5 procent
twee maal modaal min 4 tot min 4,5 procent
vier maal modaal min 1.5 procent
Vrolijke fractieleiders in de Tweede KamerNijpels (I) en Lubbers.
(Slot van pagina 1)
lijke onderhandelingen nodig over de
laatste knelpunten. Daarbij ging het
vooral over de omvang van de bezuini
gingen en over de inflatiecorrectie.
Volgens Nijpels zijn de onderhande
laars in die besprekingen „een paar
keer langs de afgrond gegaan". Hij -vas
niettemin „verrast" over de snelheid
waarmee uiteindelijk toch overeen
stemming is bereikt. Lubbers beaamde
dat er stevig onderhandeld is. maar zei
geen moment aan de totstandkoming
van de coalitie te hebben getwijfeld
Na afloop van de CD A-fractie vergade
ring noemde Lubbers het regeer-ak-
koord „duidelijk verbeterd" ten opzich
te van het eerste ontwerp. „Ik heb geen
spijt dat we er nog een extra week voor
hebben genomen", zei hij. Vooral de
duidelijke keuze voor een beleid van 2
procent loonmatiging noemde hij een
pluspunt.
Over de vraag wat er moet gebeuren
bij een tegenvallende tvrijvtmiscj
loonmatiging, lopen de meningen van
Nijpels en Lubbers overigens uiteen.
Nijpels kiest in dat geval duidelijk
voor meer bezuinigen (tot 10 miljard
per jaar). Lubbers houdt de keuze open
tussen extra bezuinigingen, groei van
het overheidstekort en een loonmaat
regel om de matiging op te leggen.
adempauze
De al eerder aangekondigde adempau
ze op 1 januari gaat door. Minister Van
der Stee rekende de Tweede Kamer gis
teren al voor dat die adempauze leidt
tot een „gat" van enkele honderden
miljoenen CDA en WD maken daar
van op dit moment geen punt
..De adempauze is het begin van de ver
betering van de economie. Dan zijn re
kensommen minder belangrijk dan het
feit van die nieuwe aanpak", zei Lub
bers Terugdringing van het financie
ringstekort noemde Lubbers erg be
langrijk. maar niet heilig.
Hoewel de CDA-fractie gisteravond on-
verddead ,ja" zei tegen het ontwerp
akkoord. hebben enkele leden voorbe
houd gemaakt op onderdelen. Het be
kende groepje kernwapenbezwaarden
deed dat op de defensieparagraaf, de
missionair minister Gardeniers tegen
de 3 miljard bezuinigingen op „haar"
departement van volksgezondheid en
de leden Van Baars en Van der Sanden
op hyehpunt van onderwijs Gardeniers
heeft hiermee de kandidatuur voor pro
longatie van haar functie zo goed als
zeker verspeeld.
Nijpels toonde zich tevreden met het
bereikte akkoord. „Dat komt in rede
lijke mate overeen met wat de WD
wil". Voor het sociaal-economisch be
leid staan drie zaken keihq jj overeind,
zei hij: de beperking van het financie
ringstekort met 1 procent per jaar, de
stabilisering van de lastendruk en de
omvang van de bezuinigingen. Die drie
punten waren voor hem voorwaarden.
(Van onze parlementaire redactie)
De Nederlandse tv-kijker en radio
luisteraar moet een „recht op
weerwoord" krijgen. Dat recht zou in
de Omroepwet moeten worden vastge
legd. Dat hebben de fractieleiders Lub
bers (CDAl en Nijpels (VVD) in de dins
dag gepubliceerde herziene versie van
het ontwerp-regeerakkoord laten op-
Lubbers en Nijpels hebben ook de pas
sage aangescherpt over het weren van
commerciële, speciaal op ons land ge
richte buitenlandse programma's. In de
nieuwe versie staat dat „uitsluitend"
commerciële programma's worden ge
weerd. Dat geldt derhalve niet voor an
dere uitzendingen. In het oorspronke
lijk ontwerp was dat niet duidelijk gere
geld.
De bepaling dat de lokale en regionale
omroep gefinancierd moeten worden
uit verhoging van de omroepbijdragen,
indien geen lokale reclame tot stand
komt, is door de fractieleiders nu afge
zwakt. Er staat nu slechts dat de te ver
schijnen Medianota hierover duidelijk
heid moet bieden.
Lastenverzwaring moet echter „zoveel
mogelijk" voorkomen worden
Lubbers en Nijpels hebben voorts uit
gesproken dat gestreefd zal moeten
worden naar een optimale benutting
van de kabelnetten, om „leegstand"
van die netten te voorkomen.
Wijzigingen
Behalve de media-paragraaf uit het
ontwerp-akkoord van vorige week,
zijn door CDA en VVD nog tal van an
dere (veelal kleine) wijzigingen in dat
akkoord aangebracht. De belangrijk
ste daarvan zijn:
Bij het opstellen van een nieuwe wet
op de gelijke behandeling (tegen discri
minatie op grond van o.a seksuele ge
aardheid. samenlevingsvormen! zullen
de uitgangspunten van het oude voor
ontwerp van wet behouden blijven. In
het oude akkoord stond slechts dat het
voorontwerp zou worden teruggeno
men ten behoeve van een nieuwe wet
Nieuw in het akkoord is dat er lande
lijk gelijke normen moeten komen voor
de gemeente-garanties op hypotheken
Nu worden die garantie-normen per ge
meente afzonderlijk vastgesteld.
De in het ontwerp-regeerakkoord
opgenomen tijdelijke altrekbaarheid
van het groot-onderhoud zal volgens
Lubbers en Nijpels alleen mogen gelden
voor de tot hoofdbewoning dienende ei
gen woning
Toegevoegd is ook dat bij de beper
king van de individuele huursubsidies
geprobeerd zal worden de „echte mini
ma' zoveel mogelijk te ontzien.
Een nieuw punt in het akkoord is dat
gemeenten en provincies voortaan in
gelijke mate moeten bezuinigen als de
rijksoverheid.
de tariefsverhogingen bij het open
baar vervoer zullen „mede" gebruikt
moeten worden voor verbetering van de
kwaliteit van het openbaar vervoer
de eigen bijdrage van ziekenayi.ds
verzekerden voor medicijnen is nu ook
in het ontwerp-akkoord opgenomen;
met de uitvoering van het al aange
kondigde jeugdwerkplan zal binnen zes
maanden begonnen moeten worden.
bij de invoering van het sociaal en
fiscaal nummer zal de persoonlijke le
venssfeer beschermd moeten worden.
als niet voldoende geld beschikbaar
is, zal niets terecht kunnen komen van
de in het ontwerp-akkoord toegezegde
maatregelen ter versterking van de des
kundigheid van de besturen in het on
derwijs (bijvoorbeeld door het oprich
ten van regionale organen voor het bij
zonder onderwijs!
DDe eerste keer leek het nogiax
uit een boosaardig sprookje.
Dat was een maand geleden, scha
ik, de Engelse kranten schreven»,
over. zoals ze nog altijd over de na
weeèn van de Falkland-oorlog
schrijven. De ouders van een ge-
sneuvelde soldaat hadden en
navordering gekregen van 30 pom
of zoiets wegens zoekgeraakte nut.
taire spullen die aan hun zoon had
den toebehoord. Dat het leger hun
zoon had zoekgemaakt, voor een
tegenwaarde van 30 miljard pond,
scheen met aftrekbaar te zijn bijde-
ze uitwisseling van schadeposten.
De tijd dat ik bij het lezen van zulke
berichten in edele colère ontstaken
de adrenaline met windkracht 12
door mijn aderen voelde daveren,
is al lang voorbij. Een milde glim.
lach is tegemvoordig het loon voor
zulke berichten Ze zijn zo ver
trouwd, ze bewijzen dat de mens
door de eeuwen heen zichzelf blijft,
een onhandige stoethaspel, geen
hersens, geen gevoel, niet eerst
even nadenken bij het uitschrijven
van zo'n aanmaning tot betalen, of
voor alle zekerheid even nachec
ken of de betrokken slordervos van
een soldaat niet per ongeluk ia ge
sneuveld (wat zijn slordigheid al
leen maar zou bevestigen), nee, ge
woon de volgende lijst van de sta
pel nemen en de boete uitschrijven
en opsturen. Want zo gaan die din
gen. De mens in zijn gedaante als
robot, een woord dat de Tsjechi
sche schrijver Karei Capek heeft
bedacht en dat van het werkwoord
'werken' afkomstig is. En u weet,
waar gewerkt wordt, worden fou
ten gemaakt, zo simpel ligt dat'
kogel
De mildheid waarmee ik dit geïso
leerde geval bezag (ik kon me de
doodschrik van de Britse legerlei
ding, om van Margaret Thatcher
maar te zwijgen, levendig voorstel
len toen zij dit in de krant lazen;
'kunnen we die sergeant-majoor
van de administratie niet ontslaan,
of anders misschien opknopen?'1
riepen ze ontzet uit), kwam ook
voort uit mijn overtuiging dat het
allemaal om een onnadenkende,
onhandige, administratieve lopen-
de-bandhandeling ging, die na elke
oorlog wel een of twee keer ge
maakt zal worden Zoals er bij ie
dere verklaring ook altijd een op
roep bij een schattige baby terecht
komt, en er eens in de drie maan
den een bedrag van f7.823.950 op
de postrekening van een groente
man wordt bijgeschreven. It's all in
the game. In landen als Iran krij
gen de ouders van een gefusilleerde
politieke tegenstander de rekening
gepresenteerd van de kogel waar
mee hun zoonis neergeknald,maar
TRIJFEL
Nico Scheepmaker
dat is pure boosaardigheid, een ex
tra schop na, een perversiteit, ter
wijl het in dat ene geval van die
gesneuvelde Britse soldaat om een
administratieve onoplettendheid
ging, waaruit je geen andere con
clusie mag trekken dan dat de
mens feilbaar is, en onhandig, en
hoogst onnadenkend.
kit
Maar wat lees ik nu weer op de
voorpagina van de Daily Minor
van afgelopen maandag? „Zij
vochten voor Engeland... nu wor
den zg beboet". En in nog grotere
letters: FALKLAND HELDEN
MOETEN VOOR VERLOREN GE-
GANE PLUNJEZAK BETALEN
De vrouw van een para van helle
bataljon merkte dat er 60 pond was
afgetrokken van het traktement
van haar 19-jarige man. wiens bes
te vriend tijdens de gevechtenopde
Falkland Eilanden was gesneu
veld. Die 60 pond ongeveer 300 gul
den) waren in mindering gebracht,
omdat hij een paar windproofs
was kwijtgeraakt. Mijn Engelstali
ge woordenboeken, inclusief de
Webster van 2000 pagina's, weige
ren te onthullen wat windproofs
zijn (militair geheim wellicht?),
maar het zullen wel windbestendt-
ge jacks of zoiets zijn geweest.
„Maar je gaat in de hitte van de
strijd toch niet terug om naar ieder
stukje kleding te zoeken!", zet de
echtgenote verbitterd.
opzet
Dit nu blijkt niet een geval op zich
zelf te zijn, een misser van een over
ijverige administratiepik, want een
andere para uit Aldershot schatte
dat 75 procent van de militairen die
op de Falklands hadden gevochten
voor zulke dingen op hun gage ge
kort waren. Hijzelf had bijvoor
beeld 12 pond moeten betalen voor
een weggeraakte broek, hoewel de
sergeant na de roemrijke overwin
ning op de terugreis naar het en
thousiaste moederland gezegd had
dat dit toch afgeschreven spullen
waren. „We aten. sliepen, deden al
les in onze plunjezak. Hij was altyd
nat. en tegen de tijd dat de oorlog
voorbij was, was een deel ervan al
weggerot en stonk hij zo dat hi) toch
nooit meer gebruikt had kunnen
worden", aldus deze para. Jelfs
jongens die gewond zijn geraakte
daardoor zonder hun spullen leer
den weggevoerd, moeten die nu be
talen". En een soldaat van de
Royal Artillery vertelde dat ze hun
spullen voor een deel hadden moe
ten achterlaten voor het legeron
derdeel dat hen ktoam aflossen,
maaz dat ze in zo slechte staat wa
ren, dat ze moesten worden ver
brand. Mee terugnemen had dus
helemaal geen zin gehad. En wal
zegt de foener, die al deze boetes
uitdeelde? Het speet hem erg. maar
hij handelde op bevel van hoger
hand. Dus tochGeen onnadenken
de. overijverige vergissing van een
administratierobot, maar een wel
overwogen maatregel van een ge
neraal die bij de parades nog nood
zijn slokje is kwijtgeraakt!
