Avondklok in Polen
na felle betogingen
NEDERLANDER MOET LEREN
LEVEN MET WERKLOOSHEID'
Israëli's schieten
Syrische Mig neer
LAAT IN AVOND NOG GEVECHTEN
vandaag
Botsing op trottoir kost man het leven
Rapport Sociaal-Cultureel Planbureau:
Prijs boeken
5,4 procent
omhoog
Iets hogere temperaturen
In de morgen af en toe zon. In de mid
dag toenemende bewolking, mogelijk
gevolgd door regen. Middagtempera-
tuur ongeveer 18 graden. Matige naar
zuidwest draaiende wind.
DEN HAAG - CDA-minister Van der
Stee van financiën is dinsdag op een
verkiezingsbijeenkomst in Den Haag
uitgevaren tegen de dirigent van het
Concertgebouworkest, Bernard Hai
tink, die heeft aangekondigd ons land
te zullen verlaten als de aangekondig
de reorganisatie van de orkesten door
gaat. Bij die reorganisatie zou ook het
De uitlatingen van Haitink vindt Van
der Stee „echt schandelijk". Jarenlang
heeft de overheid met gulle hand in Ne
derland een bloeiend muziekleven mo
gelijk gemaakt, en terecht. Maar nu het
wat minder gaat moet men net als te-
dereen iets terug. V/oorden als die van
Haitink, die niet tot de minimumloners
in ons land behoort, vind ik beledigend
voor iedereen die een uitkering heeft en
ook noodgedwongen de eindjes aan el
kaar moet knopen", aldus de bewinds
man. Dat gezeur is er volgens hem ten
diepste de oorzaak van dat de goeden
onder de kwaden moeten leiden Dat is
asociaal, meent Van der Stee.
(van onze correspondent
WENEN - Tienduizenden Polen hebben de dreigementen van het militaire regime getrotseerd en
zijn dinsdag de straat op gegaan om te demonstreren voor de verboden vakcentrale Solidariteit
en tegen het handhaven van de oorlogstoestand in het land. Op een aantal plaatsen ondermeer
Wroclaw en Lenica, is de avondklok ingesteld. Telefoonverbindingen tussen de meeste steden zijn
verbroken. Al dagen tevoren hadden de militaire machthebbers geprobeerd het volk te intimide
ren door een overweldigend militair machtsvertoon op plaatsen waar moeilijkheden, rellen en
demonstraties werden verwacht. Punten die door Solidariteit waren genoemd als vergaderplaat
sen, waren hermetisch afgegrendeld.
Tot dinsdagmiddag vier uur. de tijd
waarop de ondergronds werkende vak
bondsleiders hadden opgeroepen tot
demonstraties ter herdenking van de
tweede veijaardag van de overeen
komst van Gdansk, die destijds tot wet
telijke erkenning van de vrije vakcen
trale leidde, was er geen spoor van de-
demonstratie
Op verschillende plaatsen ïs gisteren
weer gedemonstreerd tegen het stor
ten van kernafval met Nederlandse
schepen in de oceaan, 's Middags werd
de Nederlandse ambassade in Bnissel
voor korte tyd bezet. Verder waren er
acties in Zeebrugge, Amsterdam en
Den Haag, waar de Belgische ambas
sade het doelwit van de betogers was
PAGINA 3
korter werken
NCW-voorzitter Van Eijkelenburg
meent dat arbeidstijdverkorting al
leen op vrijwillige basis mag worden
ingevoerd. Voor de jongeren kan even
tueel een uitzondering worden ge
maakt. Gedwongen rantsoenering van
de arbeid, om zo grote psychische
schade bü jeugdige werklozen te ver
mijden. is dan aanvaardbaar
PAGINA 7
monstraties te bekennen, behalve in
Wroclaw, waar rond 3000 jongeren al
om drie uur op de been waren
Om kwart over vier brak in talrijke ste
den tegelijk de verwachte opstand uit.
In de Baltische havenstad Gdansk, de
geboorteplaats van Solidariteit, ver
scheen een mensenmenigte van 20.000
mannen en vrouwen bij het immense
monument dat na het sluiten van de
overeenkomst van Gdansk is opge
richte Het monument alsmede de aan
grenzende Lenin-scheepswerf, waar in
1980 de overeenkomst werd onderte
kend, waren bijna op de millimeter af
gegrendeld. Soldaten en leden van de
gevreesde militia stonden schouder
schouder. Arbeiders die de
scheepswerf verlieten, kregen toestem
ming naar het monument te gaan, maar
mensen die uit de stad waren gekomen
werd de toegang geweigerd.
Toen de menigte bleef opdringen, werd
al snel traangas ingezet. De demon
stranten lieten zich in vele gevallen ech
ter niet onbetuigd en gooiden de traan-
gasbommen terug naar soldaten en mi
litia. Daarop volgden acties waarbij de
samengedromde massa met gummik
nuppels uit elkaar werd gedreven en de
gevechten zich over de hele havenstand
uitbreidden. Volgens onbevestigde be
richten hebben demonstranten ook het
partijgebouw van de communistische
partij in Gdansk in brand gestoken. De
betogingen duurde hier gisteravond
laat nog voort.
2In Wroclaw vielen alle telefoonverbin-
Slot zie pag. 8 kol. 5)
emancipatie
De emancipatie van de vrouw in het
boerenbedrijf moet verder gestalte
krijgen. In sociale en fiscale kwesUes
heeft de op het bedrijf meewerkende
vrouw recht op een gelijkwaardige be
handeling als haar man.
PAGINA 13
vakopleiding
De bouwwerkgevers onderzoeken de
mogelijkheid een eigen systeem van
vakopleiding te stichten. Jongeren
met een lts-diploma zullen dan in re
gionale opleidingsinstituten terecht
kunnen voor een bedril Isoplelding
conditie
Een ongezonde leefwijze (vet eten. wei
nig beweging, alcohol en roken) is er de
hoofdoorzaak van dat veel surveille
rende politiemensen een slechte licha
melijke conditie hebben. Uit het on
derzoek, toegespitst op de groep 20 tot
30 jaar, komen de vrouwelijke agenten
er iets beter van af dan hun mannellj ke
collega's.
PAGINA 16 en 17
korfbal
De Zeeuwse korfbaltrainers menen
dat er keihard geknokt zal moeten
worden om de sterke posities van de
verschillende clubs te kunnen behou
den. Als dat lukt, dan zien ze goede
kansen om nog verder naar de top door,
te stoten. Plannen, verwachtingen en
teleurstellingen bij de start - zaterdag
en zondag - van een nieuwe veldkorf-
balcompetitie
Nieuws uit Zeeland: 2, 5, 7
en 9.
Binnen- en buitenland: 3
en 13.
Opinie: 4.
Sport: 15, 16 en 17.
Radio en televisie: 19.
Financien: 21.
BEIROET - bewoners van Jouni bekijken de wrakstukken van de neergeschoten
Syrische Mig.
WEINBERGER IN MIDDEN-OOSTEN
GDANSK - Duizenden aanhangers van het geschorste vakverbond 'Solidariteithebben dinsdag het verbod en de waarschu
wingen van de Poolse autoriteiten getrotseerd en de demonstraties gehouden ter herdenking van de tweede verjaardag van
de akkoorden van Gdansk. In Gdansk wierpen demonstranten barricades op Duizenden leden van de oproerpolitie traden
hard op.
Van onze correspondent)
JERUZALEM - Terwijl de laatste Sy
rische soldaten door de Israëlische li
nies heen vanuit Beiroet richting Syrié
vertrokken, vond gistermorgen een
luchtgevecht plaats tussen Israëlische
en Syrische gevechtsvliegtuigen,
waarbij een Syrisch vliegtuig van het
type Mig-25 werd neergeschoten. Het
vliegtuig stortte neer op een huis in het
stadje Jounie, ten noorden van Bei
roet. Eén piloot kwam om, de andere
werd door de Israëli's krijgsgevangen
gemaakt.
Het vliegtuig was op een verkennings-
missie toen het door de Israëli's werd
onderschept. Er is gisteren voorts nog
een aantal incidenten gemeld in ooste-
"lijk Libanon langs de Israëlisch-Syri-
sche bestandslijn.
In Damascus beloofde president Assad
aan de Palestijnse vrijheidsstrijders die
vanuit Beiroet naar Syrië zijn geëva
cueerd. „volledige vrijheid van hande
len" bij de strijd voor bevrijding van
Palestina.
Habib zal volgende week naar Was
hington terugkeren om een hoge on
derscheiding in ontvangst te nemen en
om met president Reagan te spreken
over de vogende fase van hetbemidde-
lingswerk over de kwestie Libanon.
Dit heeft het Witte Huis dinsdag be
kendgemaakt.
UTRECHT/DEN HAAG (ANP) - In de Utrechtse binnenstad
is dinsdagmiddag een man door een 17-jarige jongen dood
gestoken nadat hij op het trottoir tegen hem aan gelopen
was. De jongen stak volgens de Utrechtse politie na een
woordenwisseling die volgde op de botsing, de man recht in
het hart. Het slachtoffer, de 45-jarige A. P. Ottenhof uit
Nieuw-Vennep, overleed op weg naar het ziekenhuis.
De dader, die in het gezelschap van twee vrienden was, kon
korte tijd na de steekpartij elders in Utrecht worden aange
houden. Volgens de Utrechtse politie heeft hij verklaard in
een vlaag van woede de dodelijke steek te hebben toege
bracht.
Een 41-jarige man is dinsdagochtend om zeven uur in de
Kraaijenhoffstraat te Den Haag door een nog onbekende
dader met een jachtgeweer doodgeschoten. Volgens de poli
tie kreeg het slachtoffer, woonachtig in Den Haag. in een café
ruzie met de dader, Tijdens de ruzie zou de man een mes
hebben getrokken Hierna schoot de dader het slachtoffer
met een jachtgeweer met afgezaagde loop in de borst
Habib
Intussen is de Amerikaanse minister
van defensie Weinberger in Beiroet aan
gekomen, waar hij onder meer de VS-
troepen die deel uitmaken van de mul-
tinatonale controlemacht zal inspecte
ren. Vandaag reist Weinberger door
naar Israël en vrijdag wordt de Ameri
kaanse minister in Cairo verwacht,
waar hij zal spreken met president Moe
barak.
Loodsen naar
rechter voor
radiosysteem
Westerschelde
VLISSINGEN - De afdeling Vlis-
singen van de Vereniging de Ne
derlandse Loods wil een kort ge
ding aanspannen tegen het direc
toraat-generaal voor scheepvaart
en maritieme zaken (DGSM) om zo
de dienstorders met betrekking
tot de nieuwe radio blokindeling
op de Westerschelde ongedaan te
maken.
Dinsdagmiddag, tijdens een pro
testvergadering in hotel Britannia
in Vlissingen, gaven de leden van
de Vlissingse afdeling hun flat aan
het bestuur om de nodige stappen
te ondernemen. Vandaag zal de
zaak worden aangekaart bij de
(Slot zie pag. 8 kol. 7)
Solidariteit
Pools symbool
verschil met twee
f jaar geleden! De laatste
dag van augustus 1980 kon
digde de geboorte aan van de
eerste onafhankelijke vak
bond in een communistisch
land. Polen - uitgezonderd de commu
nistische machthebbers - kon feestvie
ren: de zogeheten Akkoorden van
Gdansk zouden de weg vnj maken voor
nieuwe op democratische leest ge
schoeide structuren. Vrijheden, waar
van in landen van het Oostblok alleen
maar kan worden gedroomd, leken bin
nen bereik te komen. De 21 punten in de
Akkoorden van Gdansk gaven de Polen
voor het eerst sinds de communistische
machtsovername ruim dertig jaar gele
den uitzicht op vurig verlangde veran
deringen op economisch en maatschap
pelijk gebied. Twee jaar later heeft de
euforie van de eerste dagen plaats ge
maakt voor een hernieuwde onderdruk
king. De confrontatie tussen de inmid
dels verboden en ondergronds opere
rende vrije vakcentrale Solidariteit en
de oproerpolitie beheerste gisteren het
straatbeeld van een aantal grote steden
in Polen. De autoriteiten hadden aan
gekondigd met alle middelen te zullen
verhinderen dat de Polen massaal de
straat zouden opgaan om te proteste
ren tegen het voortduren van de
noodtoestand en daarmee tegelijker
tijd de tweede veijaardag van de Ak
koorden van Gdansk zouden herden
ken.
De Poolse regering heeft er de laatste
dagen letterlijk alles aan gedaan
om de bevolking af te houden van
steunbetuiging aan Solidariteit Alleen
al het noemen of het horen van het
woord Solidariteit moet de machtheb
bers in Warschau zo langzamerhand als
een vloek in de oren klinken. De rege
ring heeft gevleid en gedreigd: als de
bevolking dinsdag 31 augustus rustig
zou thuisblijven zou de staat van beleg
spoedig kunnen worden opgeheven,
maar wie zou demonstreren liep de
kans streng te worden gestraft De au
toriteiten zijn zelfs zover gegaan, dat zij
de televisie de hoogtepunten liet uit
zenden van het wereldkampioenschap
voetbal Het was het laatste zwaktebod
van een regering, die weet dat zij de
steun ontbeert van een overgrote meer
derheid van de Polen en die zich slechts
met de wapenen in de hand - en niet te
vergeten met Sowjet-Russische steun -
kan handhaven. Al meer dan acht
maanden probeert Jaruzelski het Pool
se volk een vorm van communistische
gezindheid op te leggen, die het land in
de ogen van Moskou moet rehabiliteren
voor de misstappen van twee jaar gele
den. Negen op de tien Polen kijken door
deze propaganda heen. Voor hen blijft
de onafhankelijke vakbond Solidariteit
het symbool van vrijheid en nieuwe, de
mocratische veranderingen De geest
van het Poolse volk, van diegenen, die
leiding willen geven aan het tot nu toe
geweldloze verzet tegen de autoritei
ten, is ongebroken. Dat bleek tijdens de
demonstraties van mei dit jaar en het is
gisteren opnieuw gebleken
Toch is de intimidatiepolitiek van de
regering niet geheel zonder succes
gebleven: de demonstraties droegen
een minder massaal karakter dan bij
vonge gelegenheden. Dat zal ongetwij
feld een tegenvaller zijn voor de onder
gedoken leiders van Solidariteit, die
graag honderdduizenden mensen op
straat hadden gezien. Niettemin ne
geerden duizenden Polen, onder wie
veel industriearbeiders in steden als
Warschau. Krakau. Gdansk en Wro
claw het demonstratieverbod. Eén van
hun eisen was de vrijlating van de popu
laire vakbondsleider Lech Walesa, die
nu alweer meer dan acht maanden ge
vangen wordt gehouden. Zoals de za
ken er nu voor staan maakt Walesa wei
nig kans vrij te komen. De autoriteiten
lijken hun greep op de bevolking te heb
ben verstevigd. De demonstraties van
gisteren hebben de regering niet echt in
moeilijkheden gebracht. De machtheb
bers in het Kremlin zullen met instem
ming hebben geconstateerd, dat Jaru
zelski het (voorlopig?) zonder hun hulp
kan stellen. Een schrale troost voor de
vrijheidlievende Polen, die na een win
ter vol zorgen over het dagelijks be
staan en acht maanden onderdrukking
van de kant van de communistische au
toriteiten hard aan rust toe zijn. De
vraag is of de ondergedoken leiders van
Solidariteit, eens de fakkeldragers van
een nieuw verworven vrijheid, de bevol
king kunnen blijven inspireren en moti
veren. Na de feestroes van augustus
1980 werkt de kater van december 1981
heel lang door.
Dim
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG - Nederland zal moeten
leren leven met een grote werkloosheid
Ook al slagen alle voorgenomen maat
regelen tot het scheppen van banen,
dan nog zal een belangrijk deel van de
beroepsbevolking langdurig, zo niet le
venslang. werkloos blijven Tot die con
clusie is het Sociaal en Cultureel Plan
bureau (SCP) gekomen in zijn rapport
over 1982.
Tussen nu en 1990 zou er voor 50.000
mensen per jaar extra werk moeten
worden geschapen, terwijl er al geen
werk is voor een half miljoen mensen
vandaag, zo zegt het SCP. Ook de kwar-
taire sector (overheid, onderwijs, ge
zondheidszorg, buurtwerk en andere
sociale arbeid, enz.) biedt geen soelaas
Nu al kan volgens het bureau worden
voorspeld dat één op de twee of drie
jongeren die voor de kwartaire sector
zijn opgeleid, daarin geen werk zal kun
nen vinden. „Dat in schril contrast met
de kans op plaatsing enkele jaren gele
den, toen zij him opleiding begonnen'
Het SCP vreest dat de grote werkloos
heid de sociale en culturele situatie in
ons land ingrijpend zal beïnvloeden
Het constateert overigens dat de Ne
derlander in het algemeen negatief
blijft oordelen over uitkeringstrekkers
als werklozen en arbeidsongeschikten
„In de publieke opinie lijkt het ada
gium 'Wie niet werkt, zal niet eten' nog
steeds van kracht", zo stelt het SCP
vast.
Tevreden
De Nederlander is er in de laatste jaren,
ondanks de terugvallende conjunctuur,
met minder tevreden op geworden. Wel
beginnen zich rond het inkomen span
ningen en zorgen af te tekenen, nu heel
langzaam het besef begint door te drin
gen dat het met de welvaartsverminde-
nng ernst is
Men blijkt in Nederland wat voorzichti
ger met geld te worden en het verlangen
om veel geld te verdienen lijkt wat afge
nomen. Men vindt ook veel minder dan
zeven jaar geleden dat iedereen er recht
op heeft financieel gelijk te blijven
Een goede gezondheid vindt de Neder
lander nog steeds van het grootste be
lang. Het sociale element - een leuk ge
zin. veel vrienden en kennissen - krijgt
blijkens het onderzoek van het SCP wat
meer nadruk. Het belang van de vrije
tijd neemt wat toe en met is meer inge
nomen met zijn woning en het onder
wijs dat men genoten heeft.
Steeds minder belangrijk wordt een
sterke geloofsovertuiging gevonden.
De ontzuiling (minder gebondenheid
aan kerken i zal daarom voortgaan, zo
voorspelt het bureau. Dat zal trouwens
ook gebeuren met de toenemende vrij
zinnigheid op het terrein van huwelijk,
gezin en seksualiteit.
Het bureau constateerde onder de Ne
derlander echter een grotere weerstand
tegen mensen van een ander ras als
naaste buur.
Helft eigen huis
In de voorbije zeven jaar is Nederland
niet karig geweest met zijn aankopen.
Het SCP somt op: het aantal huishou
dens dat over een kleurentelevisie be
schikt. steeg van 32 tot 75 procent: het
autobezit nam toe met 12 procent, zo
dat thans 76 procent van de huishou
dens over minstens één auto beschikt
Het aantal eigen woningen nam verder
toe Bijna de helft van de Nederlanders
woont thans in een eigen huis. Het wo
ningtekort is - met een kleine onderbre
king aan het eind van de jaren '70 - blij
ven dalen
Minder hartdoden
De gezondheidstoestand van de Neder
landers staat op een hoog peil. In het
patroon van de belangrijkste doodsoor-
(Slot zie pag. 8 kol. 6)
DEN HAAG (ANP) - Uitgevers mo
gen hun prijzen van boeken in het
algemeen met 5.4 procent verho
gen. De boekhandel mag de win
kelprijs aan de stijging van de uit-
geversprijs aanpassen.
Het ministerie van economische
zaken, dat toestemming voor deze
prijsverhoging heeft gegeven, heeft
dit dinsdag bekendgemaakt. Vol
gens het ministerie is de toestem
ming verleend op grond van de kos
tenstijgingen van vooral papier, in
het afgelopen kalenderjaar
