ED NIJPELS geen tijd voor zenuwen beslissing van mijn leven' grootste vandaag 5 JUNI 198J naturalistisch 'De naturalistische roman in Nederland' van Ton An- beek. In de Letterkundige Kroniek Ger Verrips' nieu we boek 'Berlijns Blauw'. Hans Warren op pagina 18. gymnastiek De lichamelijke conditie van de gemiddelde Neder lander is erbarmelijk. Oor zaak van de algemene hou terigheid is het feit, dat maar weinig mensen van jongs af aan tijd en ruimte hebben gekregen zich regel matig te bewegen. Margot Klompmaker op pagina 19. harmsen Ton Harmsen, voorzitter van Ajax, probeert van zijn club een gezond bedrijf te maken. Rob van den Dob belsteen op pagina 21 salto Twee maanden geleden maakte de Goese turnster een fatale salto: zij scheur de haar kniebanden en mo menteel is het onduidelijk of ze ooit nog op het zelfde ni veau zal kunnen turnen. Pe ter Verhage op pagina 21. persoonslijsten Het verschijnsel persoons lijsten, dat in tal van ge meenten speelt bij de raads verkiezingen. John Verhoe ven en Hans Vonk op pagi na 23. Nederlands kon formuleren wat ik nu bedoel. Vanaf twaalf uur 's nachts bereidt de NOS zichzelf een uitgebreid koud buf fet, maar de politici spoeden zich weg. In vijf kwartier naar Bergen op Zoom. op zoek naar late liberalen die hun twee extra zetels vieren. 's Middags op een terras aan de markt was de onvermijdelijkheid van popula riteit al gebleken. Een flinke tik op de schouder van een volstrekt onbekende, veel begroetingen, wijfelende blikken van mensen die zich afvragen of-ie het inderdaad is en de trotste blik van een enkeling die meent hem goed te ken nen. In Bergen is het „Onze Ed". neentje, mocht uitmaken wat hij met het tussenkabinetje zou gaan doen: gedogen, laten vallen. Zonder de tijd om z'n nieuwe positie helemaal te kunnen overdenken, maakte hij de gang naar de I lajesteit en moest hij onderhandelen met Van Agt zelf, die volgens de ijzeren wetten van zijn ilstrekt persoonlijke logica het politiek gebeuren beheerst. Echter, ook Ed Nijpels mocht van de acht proeven: „Dries, heb ik gezegd, als je 't zo niet doet, dan sturen we je naar huis... Hij zegt: ,Jk ben dan wel de baas van de fractie, maar ik heb het idee dat de rest van Nederland zich als de baas van mij beschouwt". Veel tijd om daar bij stil te staan is er niet. De afgelopen weken is hij van hoogtepunt naar hoogtepunt gegaan, van spreekbeurt naar spreek beurt, lopend op m'n wenkbrauwen' „Ik begin nu steeds beter te beseffen dat de beslissing die ik genomen heb er geen voor twee weken is. 't Is waar schijnlijk de grootste beslissing uit mijn leven, politiek gezien althans. Ik kan me in de toekomst niet iets voorstellen, dat groter is. Je kan straks immers, als je dat zelf wilt, minister worden, of je zou in de tussentijd totaal opgebrand moeten zijn... Ik kan echt niets beden ken da even ingrijpend zou zijn als dit..." - Je kan niet over een jaar zeggen dat het leuk is geweest, maar dat je er mee ophoudt... Nijpels: Jk troost me wel eens met die gedachte. Dan denk ik dat ik Jan Kam- minga opbel en zeg: lijsttrekker, nee toch maar niet... Maar dat is natuurlijk volstrekt ireèel". Soms lijkt het besef dat alles onwerke lijk snel is gegaan even boven te komen. ..Ik had dat toen ik bij Steenkamp zat Ik kende die man niet. Ik heb het eerste kwartier in volvoering naar hem zitten luisteren. Dat alles kwam heel onwe zenlijk over. Maar plotseling realiseer de ik me dat ik daar zat om zaken te doen. Ik mocht zo iemand dan wel aar dig vinden, maar ik moest me verman nen en bedenken dat ik daar ivas om dingen voor m'n politieke club te rege len... Dal gevoel echter, daar kom je nauwelijks aan toe omdat alles iedere dag maar doorgaat. Wellicht ga ik me als ik zo rond juli terugkijk realiseren welke cruciale besluiten ik op een be paald moment heb genomen.,." lensdag 2 juni, de dag van de gemeen- raadsverkiezingen. Veel van wat er dag gebeurt, ligt vast. Om twaalf bijvoorbeeld dient de fractievoor- er naar de brandweergarage in Ber- op Zoom te gaan om z'n stem uit te engen Dat is met het NOS-Journaal met het ANP geregeld. Diezelfde jnd is er tevredenheid wanneer het arnaal laat zien hoe Nijpels stemt lee, niet op mezelf', ook al kon dat, ntde lijsttrekker in Bergen op Zoom a zich niet meer terugtrekken toen jinDen Haag eenmaal fractievoorzit- nerd) En woede, als blijkt dat NRC- Bffljelsblad op de voorpagina wel fo- tfijlaatst van Den Uyl, Van Agt en (die D '66 's avonds via de radio jlibelt als grootste partij van Gen- ï)maar niét van de VVD-leider. set wordt vermoedt, mede door Rietkerk, die samen met enkele idere partijcorifeeën als voorzitter in Kamminga en professor Zouten- jk, voorzitter van de Eerste-Kamer- in Nijpels' monumentale wo- mg aan de oude haven is neergestre ken onder een koud buffet uit de eer- Ifcf uitslagen de 'trend' destilleert die mor de WD die avond de verkiezings dagen beheerst. Landelijk vertaald kamerzetels, acht méér dan nu. fijpels is er vrolijk over. maar met een alisüsche ondertoon, want de vraag 'de huidige winst wel vast te houden is niet simpel te beantwoorden. Jk din ieder geval tegen de partij zeggen ktiedereen hard zal moeten knokken Bdfl resultaat te handhaven, want ve in denken tot nu toe dat het allemaal welf gaat" taugnaar de dagindeling. Véél is gere- tld:om twaalf uur stemmen dus, daar- atwee stembureaus in de buurt bezoe- mom sfeer en opkomst te proeven. En igenlijk nog even vermanend vader Nijpels toespreken, die zich ook andidaat voor de raad heeft gesteld, instemmen werft via advertenties 'Ed «eg, Dees terug'. Maar Dees voert wél tfflheel andere lijst dan die van de WD aan. Aan het eind van de middag de partijtop dus ontvangen, die 's avonds naarde 'Stoelenmat' trekt om in de be- lauwende atmosfeer van warme zalen apzomeravonden via een nationale ma- nifetaiie de stembusoverwinningen in rajwel alle gemeenten te vieren. Bet geheel lijkt goed geregisseerd. Nij pels. JA: mag niet te vroeg komen, want t-t moet wat drukker zijn, zodat ik on- trrgejuich en bazuingeschal kan bin- a«atomen Ik zit daar liever eerst een me". aintig minuten slechts mogen de libe- n!fli hun lijstaanvoerder kussen en op 4schouders slaan. Daarna met 150 ki- kater per uur - mét chauffeur - naar Eversum om met de drie collega's van 1*56, CDA en PvdA op de tv enige 'pitti- Jfteksten' af te leveren. Over het „ge- knnes" in de afgelopen achtmaanden, ..de mensen beu zijn". Inhoudelijk komt de discussie onder leiding van Ad Langebent met veel ver der. Ed Nijpels, na afloop: „Ja. Natuur- titstelt dit allemaal niks voor, maar ik lei Inmiddels het onvermijdelijke van iil soort dingen ingezien". Gthannes. Het Lijkt veel op de stljl- Wlegel en de „mensen in het land". Nij- Ms: „Ik pobeer ook nu even kort en r™pel te formuleren als ik daarvoor deed. Het hangt ook samen met het me- ®im. In een uitgebreid gesprek kan ik holle rust in vijf minuten uitleggen wat h bedoel, waar op de tv heb je die tijd *1 Dan zeg ik 'gehannes ',en dan weet fdereen wat dat betekentLater: „Wat Snel heb, dat is datje bij alles watje *9 je je af moet vragen of zo'n uit- politiek verantwoord is. Vroe- ifkonje nog eens een grapje maken faudenk ik: als ik eens in echt rond hans laroes Dat behoedzaam manoevreren ging ver: Van Agt wilde na z'n eerste ont moeting met de nieuwe VVD-leider niet samen met z'n gast op de foto. „want dan had-ie Laurens-Jan in de gordij nen". Wat er echter op het Catshuis be sproken is. is in wezen simpel, aldus Nij pels- Je kunt rustig aannemen dat ik daar echt niet voor Piet Snot heb geze ten Natuurlijk zijn er afspraken ge maakt. Ik heb mijn visie gegeven, en Dries heeft daar de zijne tegenover ge zet, en zo kon ik concluderen welke kant hij op zou gaan. Die afspraken zijn vanzelfsprekend met vastgelegd, met protocol en handtekening enzo. maar aan alles wat Van Agt tot nu toe gezegd heeft, bijvoorbeeld over de solidariteits- heffing. en aan de brief die hij me heeft geschreven, de volgorde van punten bijvoorbeeld die hij belangrijk vindt en die precies omgekeerd was aan die in het regeerakkoord, daaraan kan ik zien dat hij ons niet het vel over de oren haalt... „Concreet hebben we het gehad over de vraagwel of niet gedogen, en wat de „Nee. Dat is dus niet leuk", zegt hij over de plotseling toegenomen aandacht. En later: ,Jls ik in de kroeg kom en er vraagt iemand of ik hét inderdaad ben, dan heb ik de neiging om te zeggen dat dat niet zo ts en dat ik zo langzamer hand spuugmisselijk van die kerel word..." Voor Brandpunt moest hij zes weken terug in eenzaamheid over het strand lopen en steentjes de zee in kei len. Fotografen vragen hem woensdag avond om z'n duimen op te steken en zo staat de fractieleider de volgende dag ook in de kranten. Veel is onvermijde lijk. Dat geldt in ieder geval ook de brieven én de telefonische dreigementen die tot de welkomstrltes van het Nederlandse volk behoren. Op het toilet hangt een voorraad brieven waarvan een enkele vriendelijk van karakter is en een ande re is opperste nijd lijkt te zijn geschre ven. Een onvervalst communist laat hem weten: „...je hebt een akelig var- kenskoppie. Jij liberaaltje..." grootste beslissing Nijpels wordt, net als z'n collega-frac tieleiders, geregeerd door z'n agenda en de van buiten komende invloeden. laurens-jan Nijpels heeft z'n vuurdoop in de infor matie- en formatie-periode meege maakt, waarin hij in de comfortabele positie zat van een politicus die het derde kabinet-Van Agt kon maken of prijs daarvoor was. Niet in een sfeer van loven en bieden, met het mes op tafel, maar in een sfeer van mensen die op elkaar zijn aangewezen en het goed met elkaar kunnen vinden tour de france Dat is één van de punten die Nijpels van voorganger Wiegel heeft overgenomen: de kameraadschappelijke, persoonlijke omgang met de minister-president. Een snel ontluikende affectie wellicht, want als het goed is gaan ze dit jaar samen een dag in de auto van ploegleider Post mee tijdens de Tour de France. Nijpels: „Ik moet zeggen dat de indruk die ik van tevoren van Van Agt had vrij goed past bij mijn ervaringen in de afgelopen weken. Met name viel me op dat er vrij snel een contact in de persoonlijke sfeer was. Het klikte gelijk Een element kan Brinkhorst. Nijpels en Lubbers volgen de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen. zijn dat we beiden op eenzelfde manier tegen politiek bedrijven aankijken: een zuidelijke manier van doen Later noemt hij Van Agt een duidelijk politiek fenomeen op zich, „een man die eigenlijk losstaat van het CDA. Hij valt niet in te delen. Van Agt is zeker geen AR-man, ook geen CH'er, en voor een deel misschien KVP-er waar het om z'n levensstijl en de vertaling daarvan in de politiek betreft, maar hij heeft weer niet dat corporatieve van de KVP en zit meer op de lijn van de WD dat hardere maatregelen noodzakelijk zijn..." „Van Agt is een heel bijzondere mix, en als je van te voren niet weet wat er in de mix-beker zit, dan is dat later nauwe lijks meer te bepalen Hij is een plezie rige man, met wie ik het goed kan vin den, maar nog belangrijker is dat we over de belangrijke vraagstukken van de eerstkomende tien jaar op dezelfde lijn denken" haas Ed Nijpels heeft enigszins verbaasd z'n wenkbrauwen opgetrokken toen hij in de afgelopen tijd constateerde dat ook de ouwe rotten uit z'n fractie hem schijnbaar gemakkelijk als hun nieuwe baas accepteerde. En hij heeft ook on middellijk z'n grenzen gesteld. Hij. en niemand anders, neemt de politieke be slissingen. Bijvoorbeeld als de vijf so ciaal-economische deskundigen die sa men „een club met vijf meningen vor men" vergaderen Dat geldt ook tijdens de cruciale momenten tijdens de forma tie. „Ik heb wel de fractie regelmatig ge raadpleegd en de consequenties uitge legd van verschillende besluiten, er de nadruk opgelegd dat als we dit en dit zouden doen, we het kabinet misschien naar huis zouden moeten sturen. Ik heb dat gedaan en gevraagd of de dames en heren daar maar even in stilte vijf mi nuten over wilden mediteren. Dan kon den ze in ieder geval later niet zeggen dat ze het zo niet hadden begrepen" En tenslotte is de leden duidelijk ge maakt dat zy zich niet op het terrein van anderen mogen begeven „Dan zal er een persbericht en een mededeling oppaginaJvan Vrijheiden Democratie volgen zegt Ed Nijpels. Politieke uit spraken moeten evenzeer aan de leider worden overgelaten, want hij wil het niet meer meemaken dat de een of an- cere ..hapsnurker mededelingen doet die - zoals enige tijd geleden - directe relatie met de problemen rond de Voor jaarsnota hadden en die een gevoelig probleem betroffen De regels lijken streng, maar daar tegenover wil Nijpels voor z'n 25 andere fractieleden veel vrijheid creèren. Schriftelijke vragen wil hij slechts mar ginaal toetsen, en op hun eigen terrein moeten de kamereden hun eigen ver antwoordelijkheid kunnen nemen. „Ais ze het verkeerd doen dan krijgen ze op hun donder en gaat het goed dan is dal een normale zaak..." In het zelfde ver haal passen korte en bondige fractie vergaderingen - even kort of nog korter als onder Wiegel - waarin men zich slechts met de essentie en de politieke gevoeligheden van de zaak bezighoudt en men zich niet 'en masse' buigt over de vraag welk merk pistool er door de politie moet worden aangeschaft. Dat kort vergaderen is niet iets dat hem door Wiegel is aangeleerd. „Dat zit in je. Ik heb het in Bergen op Zoom ook altijd zo gedaan..." kabinet Een blik op dc recente toekomst. Zo wat alle wegen lijken naar Rome te lei den en Rome staat in dit geval v oor een CDA-WD-kabinet, zonodig aangevuld met het ineengekrompen D'66. Donder dagmiddag komt Nijpels vertellen dat bij D'66 de beer los is, nu voorman Ter louw gedreigd heeft géén lijsttrekker te zullen zijn als er wéér een blokkade richting WD volgt. Niet zonder sar casme: ,.lk heb D'66 gefeliciteerd met deze moedige leider..." Maar waarom D'66? Noodzakelijk lijkt het niet om een meerderheidskabinet te maken - het kabinet Van Agt-Van Aardenne overigens, want de voorma lig minister van economische zaken wordt zowel door Wiegel vorige week als door Nijpels nu naar vore geschoven als WD-spil in een nieuw kabinet: „Ve len hebben zich tot nu toe in Gijs ver gist", zegt hij met bewondering. Ook bij Van Agt kan de weinig charismatische Van Aardenne niet veel kwaad meer doen Terug naar D'66, waarvan nu gebleken is dat de ideeén op sociaal-economisch gebied „een stuk dichter bij die van ons leven dan zelfs bij die van het CDA" Om die reden wil hij de partij grootmoe dig omarmen Rest de vraag of ook het CDA de voorkeur heeft Is Van Agt im mers niet een adept van het KVP- machtsdenken. waartegen Nijpels zich verzette toen hij het CDA in grote mate onbetrouwbaar noemde0 Nijpels wil Van Agt in 't geheel niet zien als typisch KVP-politicus. Wel moet er bij een formatie het één en ander gere geld worden, geen nieuwe loyalisten én harde afspraken die weinig ruimte la ten voor operaties a la het schieten van gaten in Bestek '81. Samenwerking met de PvdA komt dit jaar naar alle waarschijnlijkheid nog niet in zicht, of de lijn Van Thijn-Van der Stoel zou die van partijvoorzitter Van den Berg moeten overvleugelen. Nijpels spreekt van een werkelijk on derscheid binnen de PvdA. dat nu wat is weggemasseerd door het uittreden van de PvdA-ministers. Desondanks ziet hij, vooral op sociaal- economisch gebied, perspectieven Dat geldt dan vooral de notitie van Thijs Woltgens, „waarvoor cjie nog maar een jaar geleden zeker zou zijn onthoofd". Nijpels: „De PvdA is z'n lange mars naar het centrum begonnen, en we moe ten nog maar eens kijken waar dat uit komt" De grote problemen liggen op het ge bied van vrede en veiligheid, want Nij pels ziet niets in de onvoorwaardelijke afwijziging door de PvdA van de plaat- sing van nieuwe kruisraketten. Dat leidt tot de vraag naar het imago van de nieuwe fractieleider. Nijpels: „Mef de termen links en rechts kan ik niet uit de voeten. Op buiten lands gebied bijvoorbeeld neem ik standpunten in die als rechts worden beschouwd". Desondanks beseft hij ook in de publiciteit krediet te hebben vanwege het progresief-liberaal beeld dat van hem is opgebouwd. Jiever maak ik een deling in statische en dy namische partijen. Als je dat doet. dan zou je de PvdA bijvoorbeeld conserva tief kunnen noemen..." rood Nijpels meent niet dat zijn aanpak tot politiek inhoudelijke verschillen zal lei den in verhouding met het tijdperk- Wiegel. „Ik denk dat als Je ons een dag bij elkaar zet, er aan het eind geen grote verschillen zullen blijken te zijn". Slechts de aanpak is verschillend: te genover de meer introverte Wiegel staat een extroverte Nijpels. Resteert de vraag of Nijpels niet te veel overkomt als „dat ventje", zoals Wiegel vermoedde dat naar hem gekeken zou worden toen hij minister werd. en of het hem niet ontbreekt aan een ..markante kop". Het is. zegt hij. buitengewoon vreemd om straks jezelf op de verkie zingsaffiches te zien.J)at heb ik ook als mensen mij om een handtekening vra gen. Dan krijg ik nog steeds een rood hoofd En als ik de krant opensla en ik zie mezelf in zo'n advertentie, dan kijk ik altijd maar even opzij..." J ■jkja eenweek of twee begon ik te denken: verdomme Ed,je moet toch eens een kéér zenuwachtig iV worden..." laar was tot op dat moment nog geen gelegenheid voor geweest. In tegenstelling tot de meeste •actieleiders, die via de gang van de geleidelijkheid ervaring opdoen, maakte Ed. Nijpels het nnen zes weken mee: de hectische momenten rond de uitverkiezing tot nieuwe politiek leider an de WD, een nog onverwachte crisis én een formatie waarbij de WD, of beter gezegd Nijpels in breken. Steenkamp en Van Agt moes ten behoedzaam werken, want gedoog- steun van de WD was nodig maar van wege D'66 mochten er geen echte af spraken worden gemaakt. Laurens- Jan Brinkhorst, de fractieleider van D'66, was op dat punt zo gevoelig dat 't er op ging lijken „alsof hij pukkeltjes van me krijgt", zoals Ed Nijpels zegt.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1982 | | pagina 17