PZC/varia
CASSETTES
g^pAgrimarkt
Uéffhij elkaar goedkoper
gHANDL49
BftwgB ff
computer verzekert
het beste resultaat
WISSEL BEVELANDEN WISSEL SCHOUWEN
\eocs
DINSDAG 25 MEI 1982
;t.h
NSI
16
(Door Hugo van der Heem
Cassetterecorders zijn makkelijk. Even zo'n handig doosje
erin en je hebt een uur muziek. Maar wil je echt naar een
mooi stuk muziek luisteren, zonder afgeleid te worden door al
lerlei storende bijgeluiden, dan valt menige opname door de
mand. Ruis, soms nogal wat vervorming, zijn hoorbaar wanneer
je de bandjes luider afdraait dan als achtergrondmuziek. Wil
men toch een aanvaardbaar geluid, dan moeten er allerlei kunst
grepen worden uitgehaald om toch een behoorlijke geluidskwa
liteit te krijgen.
De laatste tijd ontstaat er dank zij de
micro-elektronica en allerlei computer
kennis toch een nieuw ras hoogwaardi
ge cassetterecorders, die wel een hoge
kwaliteit geluid blijken te kunnen ge
ven. Maar dan ook alleen als men zeer
zorgvuldig alle factoren die het opna
meproces beïnvloeden, meet en in de
hand houdt. Helaas zijn die nieuwe
recorders noodzakelijkerwijs tamelijk
duur.
Hoewel er meer merken bezig zijn met
de verbetering van de cassetterecor
ders, zijn er op dit moment twee die wel
heel fundamenteel anders zijn. Dat zijn
de Japanse fabrikant Nakamichi en de
Europese industrie Bang en Olufsen.
Van de laatste is het opmerkelijk, dat
hij zich kan meten met de Japanse on
derzoekers op dit gebied. De toch be
trekkelijk kleine producent van elek
tronische apparatuur mikt op een bo
venlaag van kwaliteitsbewuste consu
menten, die bereid zijn voor een mooi,
maar ook technisch hoogstaand pro-
dukt (veel) meer te betalen.
beperkingen
Wie het onderste uit de kan wil bij cas-
setterecording, moet zich bewust zijn
van de beperkingen van het systeem.
De smalle band in een cassette meet
maar 3,8 mm. De helft van een tape
recorderband. Ook de snelheid waar
mee de band langs de koppen loopt, is
met 4,75 cm-sec. de helft van wat veel
bandrecorddrs lopen en een achtste
van wat een studiorecorder aan band
per seconde gebruikt. Al met al moet
de cassetterecorder het met acht keer
lager bandverbruik stellen als de ge
middelde spoelenrecorder en is het ge-
luisspoor in verhouding tot een studio-
recorder zelfs 32 keer zo kritisch. En
dat nog allemaal afgezien van de dikte
van de magnetische laag, die ook ge
ringer is bij cassettes.
In plaats van goedkoper dan een spoe
lenrecorder zou een even goed klinken
de cassetterecorder eigenlijk duurder
moeten zijn. Omdat de consument dat
in het algemeen niet accepteert, kan
men meestal geen rekening houden
met die enrom krappe toleranties.
Meest voor de hand liggende advies
voor gebruikers van cassetterecorders
is dan ook: zorg tenminste vooreen goe
de bandsoort, want op een slap bandje
van 2.50 kan zelfs een monstercasset
terecorder van 10.000 (en die bestaan)
geen redelijke toonladder vastleggen.
rigoureus
De nieuwe B en O Beocord-9000 is daar
ook erg rigoureus in. Het apparaat
meet de waarde van de gebruikte band
voor hij gaat opnemen. Is de band
slecht, dan weigert hij eenvoudig
dienst. De machine zoekt ook uit met
wat voor bandsoort hij te maken heeft.
Is het een ferroband, chroom- of verge
lijkbare categorie Japanse band of me-
tal-band? De recorder doet dat om een
optimaal resultaat te krijgen.
Ook individuele verschillen tussen
bandjes van gelijk merk of klasse kun
nen onderling worden gemeten en zono
dig gecorrigeerd. De metingen gaan on
der andere uit van de gestnadaardiseer-
de gaten aan de achterzijde van de cas
sette die aangeven of men te doen heeft
met metal, ferro of chrrom. Wijkt bij
voorbeeld een chroomband kwalitatief
sterk af van zijn klasse, dan zal de cas
setterecorder hem na enig meten toch
als een ferroband indelen.
Wat de cassetterecorder allemaal
meet, grenst aan het ongelooflijke en
zou menig laboratorium op geluisge-
bied jaloers maken. Eerst stelt de ma
chine de voormagnetisatie in. Elke
bandsoort vereist namelijk een speci
fieke instelling van de zogenaamde
bias, zoals voormagnetisatie ook wel
genoemd wordt. Is die te gering, dan is
de vervorming groot. Bij een te sterke
voormagnetisatie treedt bijvoorbeeld
een sterk hogetonenverlies op. Daar
om bekijkt de machine het frequentie-
gebied tussen 333 en 6000 Hertz. Stap
voor stap corrigeert en met het appa
raat in een schaal van maximaal 48
stappen.
De meetmethode is zo verfijnd, dat het
niveau voor het linker en het rechter
kanaal nog iets kan verschillen. Het
rechrer kanaal, dat wat meer naar het
midden van de band ligt, kan namelijk
iets beter zijn. Vervolgens meet de Beo-
cord de gevoeligheid van de band voor
de zeer hoge frequentie van 17.000
Hertz. Dat gaat via de opname- en weer-
gavekop, die in een huis zijn onderge
bracht en nauwkeurig sporen. In 16
stapjes kan de weergave van hoogst
hoorbare tonen op niveau worden ge
bracht. Dan meet de machine inwendig
de gevoeligheid van de band. Ook hier
weer 16 stappen om precies evenveel
signaal van de band te krijgen als erop
wordt opgenomen.
Omdat vervorming voor een belangrijk
deel het luistergenot bepaalt, meet het
apparaat de specifieke vervorming van
de ingelegde band daarna. Is de vervor
ming gering, dan zal de machine later
een veel hogere uitsturing van de band
toelaten, dan wanneer de band snel ver
vormt. Een goede band zal zo direct al
een betere signaal-ruisafstand leveren.
Dit hele meetproces wordt gestuurd
door een microcomputer. Hoewel het
tests zijn die normaal in een laborato
rium plaatsvinden en daar veel tijd
vergen, heeft de Beocord er maar 9 se
conden maximaal voor nodig. Daarna
wordt de band automatisch terugge
spoeld en staat klaar voor opname. Het
gedeelte waar de band wordt getest lig
op een minuut van het begin. Niet on
middellijk na de aanloopband, omdat
de band daar vaak minder is.
Alle meetgegevens worden vastgehou
den zolang de band in gebruik is. Ze zijn
zelfs op te roepen, zodat men niet hoeft
af te gaan op de slogans van de banden
fabrieken. Men weet of een bandje
werkelijk goed is en 'hoge cijfers' haalt.
Wordt de band middels de eject-knop
naar buiten gehaald dan 'vergeet' het
apparaat de tapesoort. Tenzij men (bij
voorbeeld als het om een veel gebruikte
bandsoort met weinig onderlijke ver
schillen gaat) de gegevens wil bewaren.
Zij worden dan in een 'geheugentje'
vastgelegd, zodat men de volgende keer
bij een bekende band niet weer hoeft te
testen.
Ook op andere wijze heeft men getracht
het onderste uit de kan te halen. De
recorder is uitgerust met traagheidslo-
ze meters waarmee men exact kan zien
hoe hard het geluid is. Verder is de nieu
we ruisonderdrukker Dolby-C inge
bouwd, die erg effectief is. Aan boord
van de machine is voorts een timer die
in samenwerking met een tuner of radio
automatisch opnamen kan maken bij
afwezigheid. Zeer fraai is ook een band
teller die reële minuten en seconden
aanwijst en tenslotte ook nog een sys
teem, HX-professional, waarmee men
de uitsturingsgrens nog heeft weten te
verleggen of wel nog meer ruis heeft we
ten weg te werken. Het B en O-produkt
kost dan ook wel 3895.
Een andere top-of-the-bill-fabrikant is
de Japanse Nakamichi. Ook daar een
prijs die rond de 4000 ligt. Het gaat
om een machine die 1000 ZXL heet en
ook zowat alles kan. Gelukkig maakt
de fabrikant - B en O doet dat niet -
ook een aantal machines die betaal
baar zijn en desondanks uitstekende
kwaliteit leveren, maar wat meer op
inzicht van de gebruiker mikken. Bij
de 1000 ZXL heeft men duidelijk alle
technische hoogstandjes willen uitha
len-
De Nakamichi kent een controlesys
teem dat A.B.L.E. heet De A staat voor
Azimuth, B. voor Bias, L. voor Level en
E voor Equalisation. Ook daarmee
wordt elke cassette getest. Azimuth is
een systeem waarbij de opname- en
weergavekop precies in een lijn worden
gebracht. Vervolfens doet de machine
hetzelfde als de Deense 9000, hij test de
voormagnetisatie die voor een bepaald
type band is gewenst. Daarna test hij de
gevoeligheid van de band en stelt zich
daarop in. De Nakamichi controleert
tenslotte het frequentiegebied, dus de
doorgifte van hoge en lage tonen. De
fabriek claimt een spectrum van 10 tot
25.000 Hz binnen 6 dB op een gewoon
bandje en zegt dat op een kwaliteits
band de weergave van 20-20.000 Hz bin
nen 1 dB te bereiken is.
muziekgeheugen
Het testen duurt 15 seconden. Ook hier
kunnen de gegevens van een aantal
meest gebruikte tapes worden opge
slagen in een geheugen, zodat dan de
testafse kan worden overgeslagen.
Hetzelfde soort geheugen kan ook die
nen om de vastgelegde muziekstukken
terug te vinden. Elke pauze van meer
dan twee seconden wordt geregi
streerd en genummerd. Op die manier
kan men 15 afzonderlijke nummers te
rugvinden op een zijde van de band.
Er zijn vier motoren aan boord van het
Japanse vlaggeschip. De band wordt
gespannen tussen twee draaiende as
sen, ook wel capstans genoemd. De mo
toren zorgen voor het loopwerk, het in
brengen van de cassette en het zorgvul
dig nastellen van de koppen. Natuurlijk
zijn er prachtige meters en knoppen en
dat mag natuurlijk ook wel voor die
prijs. Ook ingebouwd het Dolby-C-rul-
sonderdrukkingssysteem.
Niemand zal van de gemiddelde consu
ment verlangen dat hij zoveel uitgeeft
voor een cassette deck. Voor die prijs
kan men immers een rijk uitgeruste
Hi-Fi-toren kopen met werkelijk alles
erop en eraan. Wel geeft het een indruk
wat ermogelijk is met serieuze casset
te-recorders.
Als men dan beslist geen kapitalen wil
uitgeven voor een cassetterecorder en
toch jaren lang plezier wil hebben van
een behoorlijk deck of cassettespeler is
500 toch eigenlijk wel het minimum
en voor een kwaliteits cassetterecorder
toch zeker wel een 1000.
Het is vaak zo dat een fabrikant die
meer apparaten maakt tot in de hoog
ste regionen in elk geval veel ervaring
heeft en ook de eenvoudiger decks veel
know-how meegeeft. Hoewel, er zijn
natuurlijk ook weer uitzonderingen.
Dat bewijst de Beocord 9000, waar u
hierboven over las, wel weer.
De Beocord 9000 ziet er door zijn strak gestileerde uiterlijk niet uit als een compu
terdeck.
MALS
Braadhuiken
900qram
adviesprijs.
STUKS
ZIE OOK ONZE
EXTCA ADVERTENTIE.
Het inwendige van Beocord bewijst hoe ingewikkeld topklasse is.
&5O Cl. BETUWE
MINI
FRITES
TWEE
DRANK
WPPE
TJONGE
VENEI/B?
■i5PS-
LITERFLES
ALLE SMAKEN
BOURBON
pcgaeR-rasf
oiv. Smaken
1?OOMBOTER
KOEK Ai
CA 2SOGRAM
advieSP
FLES3E 200CC. M
®cocoS'-"'AQQ
MACSONBUAW
-T ~,rr —<n_
^es-79
560ML.F(?ENZEL
Öl/RKEN
CHIPSS-1
IWEERLOKB
IUITSE huukwasen
UDVOftMT
KILO
A 1SS4
Onze openingstij
van Doomestraat 2 - Goes
