Schlagers en spotliedjes
uit de jaren veertig
ZIET!
Raad van de Waterstaat
wil nieuwe sluis Goes
„..jutted
OiOÏ V7
Kroon vernietigt besluiten
welzijnsplan Middelburg
't Is nie aoltied de braofste meid, die
's zondags den prontsten beuk an eit
tentoonstelling in muziekbibliotheek middelburg
PZC/provincie
Thoolse klassefoto's:
ingewikkelde puzzel
PLAN ZEEVALKING IS ONAANTREKKELIJK
Deze week
bij de melkman:
Ll
Nieuwbouw
provinciale
bibliotheek
INZAKEN SUBSIDIE ZVU EN SKW
aanbesteed
DINSDAG 18 MEI 1982
mm
JAC0UES CATS
Weet n wat de mensen bedoelen
wanneer ze het over 'hakkelen'
hebben? De oudere Walcherenaar zal
het antwoord op die vraag niet schul
dig blijven, maar voor wie niet be
kend is met de tradities is een nadere
uitleg wel noodzakelijk. Twee recen
telijk verschenen boekwerken beste
den aandacht aan het "bakketen' van
vroeger. Zo hoorde het bij de traditio
nele openbaarheid van de vrijage, dat
het verliefde stelletje met medeweten
van de omgeving intimiteiten kon be
drijven vóór het huwelijk.
In Staphorst had je het zogenaamde
'Venslervrijen'. De jongeman vervoeg
de zich dan 's avonds bij het venstertje
van het opkamertje boven de melkkel
der waarachter de ongetrouwde doch
ter placht te slapen om na enig over en
weer gepraat door dat venster naar
binnen te wippen en daar langdurig
over postzegelverzamelingen te pra
ten...
In Friesland was er de gewoonte dat de
Jongens en meisjes mochten 'opzitten',
wanneer de ouders naar bed waren ge
gaan. Dan konden zij, als tenminste de
verkering was goedgekeurd, elkaar on
gestoord ontmoeten in het lytshus,
een klein huis dat afgescheiden stond
van het eigenlijke woonhuis.
Op Walcheren gebeurde iets soortge
lijks, zo meldt J.L. de Jager in zijn bij
het Spectrum in Utrecht verschenen
boekwerk 'Volksgebruiken in Neder
land' waarin een nieuwe kijk op tradi
ties wordt verschaft. De jongen en het
meisje brachten dan de nacht door in
de bakkeet. Daarnaar was het gebruik
ook genoemd: bakketen. Het was een
vorm van vrijheid genieten met de no
dige risico's. Piet Terlauw en Dick van
de Pol doen er in het bij Zomer en Keu-
ning verschenen boekje over kleder
drachten en volksrijmen een boekje
over open.
Voor een juist sfeerbeeld volgt hier het
rijmpje:
Als er één gewoonte is die lang stand houdt, dan is het wel het maken van
klassefoto's. Voor een overzichtelijk prijsje heb Je daarmee een leuke herin
nering aan je schooltijd. Vroeger werd er tegen de prijs van zo 'nfoto aangehikt.
Vooral als je meer kinderen op dezelfde school had was het bijna niet te doen om
daar afzonderlijke klassefoto's van af te nemen. Om dal probleem te voorkomen
werden meerdere kinderen uit één gezin, ook al zaten ze in verschillende klassen,
gemakshalve maar bij elkaar gezet. De bespaarde aardig in de uitgave voor de
fotograaf.
Voor onderzoekers naar de samenstelling van de klassen uit de tijd van toen is
dat nu wel een extra probleem. Er moet nu voornamelijk op bepaalde achterna
men worden gelet. De heer J.F. Kousemaker, het hoofd van de openbare lagere
school aan de Dalemstraat in Tholen houdt, zich momenteel bezig met dit soort
puzzels. De school is half afgebroken. Op de gevel die nog intact is, staat het
jaartal 1882 te lezen. Dat gaf de heer Kousemaker aanleiding om eens in de
geschiedenis te gaan spitten. De resultaten komen straks in een boekje. Aange
vuld met een historisch overzicht van het openbaar onderwijs in Tholen. Die
'moot' neemt stadsarchivaris J. Zuurdeeg voor zijn rekening. Verder is het de
bedoeling om in de braderieweken in augustus van verzamelde foto's, school-
kaarten, rapporten en lesmateriaal een expositie in te richten.
Oud-Tholenaren onder de lezers doen de heer Kousemaker een groot plezier
wanneer ze hem foto's (met name uit 1919, 1927 en 1936), oude verhalen of
anecdotes over het schoolgaan van toen en het onderwijzend personeel toestu
ren. Reacties gaarne naar het adres Burg. van Berchemstraat 11 in Tholen.
jeuriënd liep die al wat oudere bezoeker langs de met omslagen van oude muziekvellen
]V volgehangen panelen. Bij elke stap doken bij de aanblik van de titels weer andere melodieën
op uit de herinnering. ,A Is ik in m'n klamboe lig te dromen", zong de man zachtjes voor zich uit. Bij
een ander bord aangekomen zag je hem denken: hoe ging dat liedje ook al weer van 'als op Capri
jerozentuinen bloeien'. En oh ja: daar had je waarachtig 'zonnig Madeira'. En Chiribin. Meisjelief
je bent van mij. Het hield maar niet op. Allemaal vertrouwde klanken uit de tijd van toen.
Schlagers noemden ze dat. En andermaal schraapte de man zijn keel om met gedempte stem 'hör
meln lied Violetta' aan te heffen.
Zo zal het veel bezoekers vergaan, kenningsmelodie, die iedereen kende
wanneer ze in deze dagen in de Zeeuw- als het spotliedje 'run Adolfrun'. En
te muziekbibliotheek, die is onderge- -
tracht in de fraai gerestaureerde Mid
delburgse Kloveniersdoelen een rond
ing maken langs de expositieborden.
Een ouder iemand zal zich ineens be
paalde beelden herinneren en een jon
ge bezoeker zal verrast vaststellen: hé,
dat liedje zong m'n moeder vroeger al-
wat dacht u van die parodie op Johnny
Heyckens' 'Standchen', een door radio
Oranje in Londen in 1942 voor het eerst
de ether ingestuurd liedjewaarin zan
geres Jetty Paerl zong van 'op de hoek
van de straat staat een NSB-er, 't Is
geen man 't is geen vrouw maar een
ras-plebejer. Met de krant in z'n hand
staat hij daar te venten. Hij verkoopt
zijn vaderland voor zes rooie centen'.
Als we het over de liedjes uit de oor
logstijd hebben moeten we natuurlijk
ook dat beroemde werkje erbij halen
van 'onder de lantaren' een aanvanke
lijk voor zekere Lilli en haar vriendin
Marleen geschreven afscheidslied, dat
in 1941 via Belgrado werd uitgezonden
ten behoeve van Rommels Afrika-
korps, maar dat later als Lilly Mariene
een hit werd aan alle fronten, vooral
door presentatrices als Vera Lynn en.
Mariene Dietrich.
De door de heer K.D. Poll ingerichte
tentoonstelling geeft ook een beeld
van het entertainment uit een lijd die
is geweest: De Bonte Dinsdagavond-
trein, De Snip en Snap-revue's met
hoopgevende liedjes 'als op het Leid-
scheplein de lichtjes weer eens bran
den gaan' en amusement gepresen
teerd door Inkspots, Ramblers, de
drie Marketentsters en de Hotcha's.
Muzikale herinneringen aan een tijd
die is geweest. Tot twaalf juni kunt u
er gratis van kennis nemen. Zes dagen
in de week: dagelijks van 9-17.30 en op
zaterdag van 1 10-13 uur.
Tientallen meters muzikale herinne
ring Is tot half jaren veertig bekend
werden. Een belangrijk deel van de
collectie heeft te maken met de Twee
de Wereldoorlog toen het schlagerre
pertoire onder voortdurende wantrou
wige controle stond van nazi's en NSB.
Veel liedjes zijn erbij die zijn geïnspi
reerd door de oorlogshandelingen. Zo
als het werkje 'als de toren weer is op
gebouwd', dat tot stand kwam na de
bombardementen op Rotterdam. En
het nummer 'Eens zal de Betuwe in
bloei weer staan' dat ook rept van de
bloei van goudgeel graan op Walche
ren. De productieve tekstschrijver
Han Dunk kwam met deze foxtrot op
de proppen als reactie op het onder
sater zetten door de bezetter van Wal
cheren, de Betuwe en de Wieringer-
meer.
Bijdragen zijn er ook te zien van
tekstdichter Jacques van Tol, die wel
veertien pseudoniemen gebruikte
omdat hij zowel pro- als anti-liedjes
schreef.
Een bijzonder exemplaar op die expo
sitie in de Kloveniersdoelen is een in
een Japans kamp gedrukt muziekstuk
dat handelt over Indlè's vrijheid.
Lilly Marleen
Gllmlaghend zal menig oudere bezoe
ker blijven stilstaan bij de muziekom-
slag van de 'hersengymnastiek'her-
De heer K. D. Poll bij een van de expositie-panelen in het gebouw van de muziekbibliotheek in Middelburg.
wilt toch wiesder weze;
Past op voor ael het flemen,
het strelen en het zemen.
De meisen bin zo listig
En mee-ter proaotjes kwistig
Mé t is nie aoltied de braofste meid,
Die 's zondags den prontsten beuk an
eit.
Zo: hoort u het ook eens van een ander.
Misschien zijn er overigens wel lezers
met bijzondere herinneringen aan de
tijd van het 'bakketen'. Zet het eens op
papier en stuur uw indrukken naar de
ze rubriek 'Hoort,ziet,schrijft', afleve
ring Tijdje Terug Walstraat 56-60 in
Vlissingen.
het bakkeeten is vol gevaer
Je bin er gauw deur nae denier en daer
'n Zoentje, 'n moenkje (kusje
Noe zitte en dan leie
En nae de mieter bei-je
Dus meisen, laet je gezeie.
De joeners die dit leze.
ADVERTENTIE
de maten zo worden aangepast dat het
grootste deel van de Thoolse vissers
vloot de sluis kan blijven gebruiken;
temporisering van de verbreding
van het noordelijk deel van het Kanaal
door Zuid-Beveland ls aanvaardbaar,
mits de grondaankopen in de ruilverka
veling Kapelle-Wemeldinge doorgaan;
het niet aanleggen van een gewone
weg over de pijlerdam levert geen pro
blemen op. Geprobeerd moet worden te
voorkomen dat langzaam verkeer de
doorgang wordt belemmerd en een be
perkte auto-passage moet mogelijk
zijn, ook wanneer de weg voor werk ge
bruikt wordt.
Bezuiniging
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - De Raad van de Waterstaat vindt dat de verbeteringen aan de sluis bij het Goese Sas
gewoon door moeten gaan. Wellicht moet de nieuwe sluis die daar gebouwd gaat worden uit
financiële overwegingen wat kleiner worden uitgevoerd, maar de plannen van minister Zeeval
king van verkeer en waterstaat om voorlopig af te zien van dit deel van de Deltawerken, is „hoogst
onaantrekkelijk". Dat is één van de voornaamste punten uit het raadsadvies over de door Zeeval
king voorgestelde bezuinigingen op de Oosterscheldewerken.
Rekening houdend met nieuwe finan
ciële tegenvallers doet de raad ook en
kele suggesties om verder te bezuini-
i: Ietsje later beginnen met de bouw
van de tweede sluis bij Hansweert, het
licht vertragen van de sluiting van de
compartimenteringsdammen en het
gebruiken van zand voor Philips- of
Oesterdam.
Zo ziet in grote fijnen het advies dat aan
de bewindsman is uitgebracht er uit.
Zeevalking zelf had vier projecten defi
nitief of tijdelijk geschrapt. De Raad
»gt er dit over:
de sluis bij het Goese Sas moet -in
tegenstelling tot wat Zeevalking wil-
verbeterd worden; wellicht moet de
nieuwe sluis iets kleinere maten krij
gen;
een voorkeur gaat uit naar het hand
haven van de liftsluis in de Oesterdam,
in tegenstelling tot Zeevalkings plan
nen. Dat geldt zeker wanneer de kosten
van de compensatieregeling die voor
het bedrijfsleven bij Bergen op Zoom
moet worden getroffen niet beduidend
geringer zijn dan het financiële voor
deel dat ontstaat wanneer de sluis ge
schrapt wordt, Als er desondanks toch
een kleine sluisbak komt, dan moeten
Investeringspremie
sleepboten Muller
gaat niet door
IVan onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - Willem Muller BV uit
Terneuzen krijgt géén investerings
premie voor de aanschaf van de sleep
boten Schotland en IJsland. De minis
ter van verkeer en waterstaat had dat
al eerder beslist, maar dat besluit is
definitief nu de Raad van Stat de be
waren van Willem Muller BV, 'Schot
land' BV en 'IJsland' BV heeft verwor
pen.
De Raad van State onderschrijft de le-
van de minister dat de premie-re-
geling alleen bedoeld is voor de aan
schaf van schepen die kwaliteit en
süuctuur van de Nederlandse vloot ver
beteren. De IJsland en Schotland be
hoorden echter al tot die Nederlandse
ooot, toen Muller de schepen overnam.
De Raad van de Waterstaat houdt ern
stig rekening met nieuwe financiële te
genvallers, zeker gezien het feit dat er
nog „1,2 miljard kritisch moet worden
uitgegeven". Om die reden moet wor
den bezien „of het aanvaardbaar is de
bouw van de tweede sluis bij Hans-
weert enigermate te temporiseren,
evenals de aanleg van de secundaire
dammen". De Raad doelt in dat ver
band op de beide compartimenterings
dammen, de Philips- en Oesterdam. De
Raad lijkt er overigens z'n twijfels
over te hebben of die temporisering uit
milieuoogpunt wel aanvaardbaar is.
Ook zou kunnen worden bezien of het
sluiten van de beide compartimente
ringsdammen met behulp van zand
niet financieel voordeel oplevert.
De raad is in zijn advies uitermate kri
tisch over de korte tijd die hij heeft ge
had om te adviseren.
In het geval van het Goese Sas vind de
raad de door minister Zeevalking
voorgestelde vertraging, tot in ieder
geval na 1987, nauwelijks te verteren.
Een van de daarbij meespelende facto
ren vormt het feit dat ex-minister
Tuijnman de gemeente Goes destijds
ai een betere sluis heeft beloofd. „De
Raad meent dat bet niet nakomen van
een zo harde toezegging ernstig af
breuk doet aan het vertrouwen dat in
beloften van het rijk moet worden ge
steld", aldus bet advies.
Die belofte wordt dus in Zeevalkings
optie niet gestand gedaan, waarbij ook
nog het feit komt dat het aantrekken
van nieuwe industrie en het uitbreiden
van de bestaande veel moeilijker wordt
als de oude sluis voorlopig blijft be
staan.
Ook in dit geval speelt mee dat van het
bedrijfsleven schadeclaims te verwach
ten zijn, zoals bijvoorbeeld ook in het
geval van de liftsluis in de Oesterdam
geldt.
De Goese Sas-sluis, en ook dat komt
daarbij, is sterk verouderd ..Al met al
meent de Raad van de Waterstaat dat
de schutsluis bij het Goese Sas niet al
leen een zwakke schakel is in de verde
digingswerken tegen het water van de
Oosterschelde maar ook een zwakke
schakel in de bezumigingsopties".
Dat alles leidt niet tot een puur negatief
advies, maar tot het verzoek aan Zee
valking om alles nog eens te bestude
ren, hoewel er een sterke voorkeur is om
de sluis toch te verbeteren, en wellicht
van een wat kleiner formaat uit te gaan
Dat is in hoofdlijnen het Raadsadvies.
dat op twee punten -liftsluis en Goese
Sas- duidelijk afwijkt van de ideéen van
Zeevalking. De bewindsman moet ove
rigens nog een standpunt innemen, en
dat geldt ook voor de alternatieve be
zuinigingsmogelijkheden die hem zijn
gepresenteerd, mogelijkheden die ech
ter marginaal lijken, gezien ook de op
merkingen van de Raad dat slechts van
lichte vertragingen sprake zal kunnen
zijn.
Opvallend is het standpunt van de
Raad dat niet alleen verkeer en water
staat voor de Deltawerken moet beta
len. Immers, zowat de helft van de vele
miljarden die met de Oosterschedewer-
ken gemoeid zijn, worden uitgegeven
ten behoeve van de belangen van visse
rij en milieu.
BRUINISSE - Vier sportvissers. Hans van Ginneken uit Zevenbergen. Ge
rard de Rooy uit Utrecht, Piet Matthijssen uit Roosendaal en Jan Aarnoutse
uit Oud-Gastel zullen vanaf woensdag proberen hel wereldrecord non-stop
bootvissen te breken. In een poging die woensdag begint en waarschijnlijk
vrijdag eindigt gaat het er om zestig uur lang te vissen Dat gebeurt vanaf de
ms 'Adriana' op de Oosterschelde Belangstellenden kunnen vanuit de vis
sershaven te Bruinisse iedere dag dat de poging duurt tochtjes naar de
'Adriana' maken. Deze boottochtjes beginnen om 10 00 uur 's morgens en
voeren ook langs de werken voor de Philipsdam. Het gebeuren wordt gecon
troleerd door vertegenwoordigers van het Guiness book of records.
DEN HAAG - De manier waarop de ge
meente Middelburg haar welzijnsplan
'81-'84 heeft vastgesteld, kan niet volle
dig door de beugel. Dat geldt in ieder
geval voor de wijze waarop de gemeen
teraad is omgesprongen met de Zeeuw
se Volks-Universiteit (ZVU) en de Sich-
ting Sociaal-Kultureel Werk. Dat zegt
alhans de Raad van State, die twee van
de voor de beide stichtingen negatieve
gemeenteraadsbesluiten heeft vernie
tigd omdat de raad die besluiten on
voldoende heeft gemotiveerd en niet is
ingegaan op de argumenten die ZVU en
SKW hebben aangedragen.
Beide stichtingen dreigden erg in hun
werk belemmerd te raken. De raad im
mers was niet van plan om de activitei
ten van de ZVU te subsidiëren, waar
door de Middelburgse plannen van die
volksuniversiteit in gevaar kwamen
Datzelfde gold voor een deel van het
werk van het SKW. in ieder geval waar
het om op volwassenen genchte activi
teiten ging.
De vaststelling van het gemeentelijk
welzijnsplan kwam voor de ZVU als een
donderslag bfj heldere hemel. Immers,
nog in de concept-doelstellingennota
voor het welzijnswerk die binnen de
boezem van het gemeentebestuur was
ontwikkeld, werd de ZVU naar voren
gehaald als een instelling waarvan sub
sidiëring te zijner tijd een hoge priori
teit zou moeten krijgen. ..Urgent' werd
aan die opmerking toegevoegd.
De ZVU ging dan ook bi) de raad in be
roep. maar kreeg nul op het request. De
simpele verdediging van de desbetref
fende raadscommissie kwam op slechts
een enkele zin neer: binnen de financië
le marges zijn nu eenmaal prioriteiten
gesteld, en daar viel de ZVU buiten
Voor het SKW ging weer iets anders op:
op jongeren gerichte activiteiten wer
den wél erkend, voor het op volwasse
nen gerichte werk gold dat niet. Dat
werk komt er. aldus de raad. op neer
volwassenen enn te interesseren om als
vrijwilliger deel te nemen aan het jonge
renwerk. Zoiets is, aldus de gemeente
raad. geen doelstelling van het gemeen
telijk welzijnsbeleid.
Het SKW had ook problemen met de
gemeentelijke weigering om onder het
hoofdstukje 'emancipatie' de cursus
'Kom-uit-je-huis' te subsidiëren, maar
dat probleem is opgelost nu de actie
groep die dat werk ter hand heeft geno
men, rechtstreeks gesubsidieerd wordt
De Raad van State is het in beide ge
vallen oneens met de Middelburgse be
sluitvorming. In zowel het geval van
de ZVU als van het SKW vindt de Raad
dat de Middelburgse gemeenteraad be
sluiten heeft genomen die onvoldoen
de gemotiveerd zijn en waarin boven
dien niet wordt ingegaan op de argu
menten die de 'tegenpartij' heeft aan
gedragen. Beide raadsbesluiten zijn
dan ook door de Raad van State vernie
tigd.
MIDDELBURG - Een combinatie var
het aannemingsbedrijf Leenhouts bv
uit Sluis en Adriaan de Kok nit Berger
op Zoom is de laagste inschrijver vooi
de bouw van het nieuwe onderkomen
van de Zeeuwse Bibliotheek in Mid
delburg. De prijs van 10.687.000 gulden
exclusief btw lag onder die van de tien
andere inschrijvers, die gedeputeerde
staten uit de in totaal 45 aanmelden
hadden geselecteerd. De hoogste prijs
van de elf inschrijvers kwam op naam
van de combinatie Korteweg uit Breda
en de Middelburgse Aannemers Com
binatie (MACO), die een bedrag van
12.555.000 gulden noemden.
Gs bepalen vandaag (dinsdag) aan wie
het werk wordt gegund. Het verloop
van een zogenoemde artikel 19-proce-
dure zal uitmaken wanneer met hel
nieuwbouwproject kan worden begon
nen. Vooralsnog houdt de provincie hel
wat dat betreft op begin juli, kort vooi
het begin van de bouwvakvakantie.
In eerste instantie ontving de provincie
45 aanmeldingen van bedrijven die in
de bouw van het nieuwe complex van
de Zeeuwse Bibliotheek aan de Kous-
teensedijk in Middelburg geïnteres
seerd waren. Zoals gemeld worden hier
in zowel de provinciale als de openbare
bibliotheek van Middelburg onderge
bracht. Na overleg tussen provincie, het
architectenbureau Rothuizen en 't
Hooft uit Middelburg, en de gemeente,
werden elf bedrijven of combinaties ge
selecteerd.
Gs hebben al eerder een verklaring van
geen bezwaar afgegeven. De gemeente
Middelburg kan de bouwvergunning nu
formeel verlenen, maar als de indieners
van de bezwaarschriften in hun proce
dure doorgaan tot aan de Raad van Sta
te, zou de bouw eventueel kunnen wor
den geschorst. Daarom wordt met het
verlenen van de bouwvergunning ge
wacht, tot de bezwaren zijn afgehan
deld, zo liet een woordvoerder van de
afdeling financiën van de provinciale
griffie maandag weten.
Voor de bouw is een bedrag van maxi
maal 32 miljoen gulden gereserveerd,
dat ondanks de financiële tegenvaller
die zich eerder deze maand voordeed,
niet mag worden verhoogd. De funde
ringswerkzaamheden kosten drie ton
meer dan begroot, waardoor er bezui
nigd moet worden op de inrichting van
het gebouw. Inclusief btw komt de
bouw op 12 a 13 miljoen gulden.
De overige miljoenen zijn nodig voor
de voorbereidingen, de architect en
electro technische zaken als verwar
ming. liften en dergelijke. Dit gedeelte
van de bouw wordt aanstaande maan
dag aanbesteed.
