PZC/zaterdagkrant
agenda
ret grondthema van mijn werken is steeds weer een zoeken naar een nieuwe samenhang
twaarin kunst kunst wordt: de kontekst van het kunstwerk als een noodzakelijke aanvulling'
|d werken proberen een proces van onderzoek te belichten, waarvan de fasering en tussentijd-
resultaten worden getoond in de vorm van kunstwerken. Deze werken ontberen dan ook het
x\ van het trademark. Zij proberen de eigen obsedaties met betrekking tot de werkelijkheid
it een meervoudig standpunt te benaderen, als zouden er oplossingen voor zijn'.
naken van Boezem, kunstenaar
de- zeker de laatste tijd - een snel
belangstelling voor zijn
:m, man on the move, expo-
Ijelijktijdig in de Verenigde Staten
i aantal landen van het Oude Con-
Een deel van die activiteiten
gestalte in zijn directe woonom-
ig, Middelburg.
jegon hij in 1975 het fel bekritï-
en sterk gerespecteerde project
de klinkende naam 'Podio del Af on
er! 'Arte'. Het werd, in enkele jaren,
een wereldwijd podium
de eigentijdse kunst. Met deze
indringende vorm van space-
ftire plaatste hij - de sterk ruimte
werking van het geheel geconcen-
rd in een zo direct aansprekende
lalsdie van de fotoreportage - een
f van zijn omgeving in een wereld-
t kontekst: van enkelvoud naar
noud.
i mag dan al spreken van een nieu-
Mgeving, sleutelbegrip in het werk
i Boezem.
op het Podium acterende kunste-
uit verschillende windstreken af-
werkten mee aan de definitie
een idee: op een haast klas-
manier creéeren in Middelburg, in
;kse communicatie met de
;van de wereld.
Iburg en Vlissingen zagen ook
Iperformances, geënt op de durende
van wind, licht en lucht, het
Ie en buitenwaartse spiegel
en lUomo Volante, de
mens, die - de laatste rots
het leven tracht te ontstijgen
in relken-naar-verder
m
- het spiegelproject Space-Sculpture
- de uitbouw van het Stones-idee
- de groei van de lUomo Volante naar
een echte Ikaros.
Het zijn - stuk voor stuk - stappen naar
een veel grotere vanzelfsprekendheid
dan ooit tevoren genoteerd kon wor
den: de geheimtaal blijkt afgeleerd.
Men ervaart de veroveringen op tijd en
ruimte als een gebied dat op boeiende
wijze in kaart gebracht worden. Daar
voor bedient Boezem zich van klassieke
middelen: architectuur, sculptuur. Te
keningen, foto's, schilderwerk, de mate
rie nemen hun plaats in de nieuwe
sculptuur, de nieuwe omgeving in. Zo
worden steunfuncties verzelfstandigd
ruimte/tijd
In de spiegelprojecten is er ditmaal op
nieuw sprake van positief-negatief-op-
stelling: het tot nul verklaren van
ruimte en tijd staat er naast de poging
tot vervulling van die begrippen.
Space-Sculpture naast Untitled, in bei
de de illusie gevangen.
In zijn Ruimte-Sculptuur (1978) be
dient Boezem zich van zeer eenvoudig
materiaal, touw en spiegels. De Manil-
latrossen, in de vloer van de museum
verankerd, houden twee grote spiegels
in evenwicht.
De splegelkanten zijn tegen elkaar ge
drukt, zodat de illusie van het opheffen
van de ruimte wordt verkregen: een il
lusoir soort nulpunt, een getuigenis van
de aanwezigheid van 'niets', inmate-
rieel.
Het is en blijft een droomwereld want
het materiële aspect van dat al is zeer
dominant, brutaal zelfs, aanwezig in de
achterkanten van de spiegels die als
een onoverkoombare en niet te door
breken scheidsmuur tastbaar midden
in een ruimte staan die door het project
geëlimineerd, althans ontkend, wordt.
De twee binnenvlakken weerspiegelen
elkaar tot in het eeuwige. We kunnen -
en dat is juist het spanningsmoment
van deze constructie - slechts vermoe
den hoe immens groot en diep die tot
nul verklaarde ruimte is
Bij het Untiled-tweeluik wordt daar
een sterk positief beeld tegenover ge
plaatst. Wat men ziet is - in feite - een
confrontatie met de werkelijkheid,
géén stukje luchtruim dat om uitwer
king vraagt, maar een concreet beeld
dat uit evocatie is geboren,
Op de achtergrond moet men zich - het
idee - de blauwe ééntoonsschilderijen
(monochromen) van Yves Klein voor
stellen. Zet ze achter glas en er gaat - in
de spiegeleffecten - een nieuwe
werkelijkheid leven. Wie en wat ziet
men? Zichzelf, een mens met aankleve,
een stukje omgeving: teruggekaatste
werkelijkheid als positief beeld.
Tijd en ruimte, gevangen binnen één
kader. Het positieve beeld komt naast
het negatieve te staan, ingekeerde
naast buitenwaarts gerichte krachten.
Boezem bedient zich in een groot deel
van zijn werk dat sterk met nieuwe en
andere grenzen aan Conceptie, gedach
te én Beeld te maken heeft, voortdu
rend van die twee polen.
Wat gebeurt is het openbreken van tijd
en ruimte: het statisch blauwe monoch
room krijgt leven m een heel andere
kontekst. Het is de samenhang van
keer en wederkeer: de repetitie van een
beeld in een ander, meer omvattend
beeld. Dat laatste pikt het eerste op,
bedient zich van de nieuwe omgeving
en leent de werkelijkheid van museum,
bezoekers, hun dingen, hun sfeer: een
direct, verruimend spel met wat om
ringt.
Wie er zich in begeeft, zal vaststellen
dat het ruimtelijk avontuur - voor wie
andré oosthoek
de tijd vergeet - in wezen begoocheling
en droombeeld is. Voordat er sprake is
van die conclusie heeft men - in nega
tief en positief- meegekeken échter de
wer kelij kheid en kunnen ervaren dat de
grenzen anders mogen liggen dan die
op allemansmaat gesneden 'realiteit'
gewoonlijk aangeeft.
TÏRDAG 20 MAART 1982
Marinus Boezem, beeldend kun
stenaar, werd in 1934 in Leerdam
geboren, woont in Middelburg en
is hoogleraar vormstudie aan de
Technische Hogeschool te Delft
(Bouwkunde).
Boezem exposeert momenteel re
cent werk in het provinciaal mu
seum Begijnhof te Hasselt (België).
Op 26 maart opent minister An
dré van der Louw in Chicago de ten
toonstelling 'Contemporary Art
from the Netherlands' met daarin
werk van o.a. Boezem, Visser,
Schoonhoven, Van de Kop. (Tour
nee: Toronto. New York, Houston,
San Diego).
Op 31 maart wordt in het mu
seum van Grenoble de tentoonstel
ling 'Marinus Boezem' geopend.
'Kunst op het Spoor', de NOS-tv-
uitzending van 25 april (17.50 uur
Nederland 2). brengt onder meer de
'herhaling' van Boezems perfor
mance TUomo volante' in de Mid
delburgse Vleeshal.
Wandelkerk Middelburg: nieuw
Boezem-project op 30 april, 1 en 2
mei,
Eerder deze maand was werk te
zien in
- Den Haag, Gemeentemuseum
(De Keus van de Kunstenaar)
- Schiedam, Gemeentemuseum
(Installaties)
- Rimini, Museum (Perspective
Sonorities).
Hasselt geeft ook enig doorzicht op
Boezems praeoccupatie met lucht en
vliegen. Die bevlogenheid is op zeer
verschillende manieren naar bniten
gekomen.
Ik noem maar even zulke uiteenlopen
de dingen als 'Sign the Sky" (1969)
•Flying the Map of Middelburg' (1980),
'A runningway' dat binnenkort in Gre
noble wordt uitgevoerd, de plaats van
lucht, vogels en zijn enigzins opzienba
rende lijfelijke aanvulling van de reeks
vogelmensen zoals die gestalte kreeg in
zijn optreden als Uomo Volante (1979-
1982).
Brak in lUomo Volante de spiegel nog
en haalde Boezem daarmee óók - licht
meegenomen - een deel van 't eerbied
waardig uitspansel naar zich toe, nu
heeft hjj Ikaros reeds in zichzelf ont
moet.
Men ziet hem - verroekloosd en ver
daan - aan het einde van het koord,
voorbij de laatste steen, een gevoelige
tol betalen aan de wetten van de zwaar
tekracht. 1 Uomo Volante begon het
proces dat hogere waarde toekende aan
het spanningsvolle moment vóór ver
trek, het vrijkomen van de grond, dan
het vliegen zelf. Zijn Icarus 1981) is vrij
gekomen en op zichzelf teruggeworpen:
boem is ho, de droom van de vogelman
opnieuw aan stukken.
De geschiedenis kent veel verhalen van
vogelmensen die in hun drang naar 'de
volkomen vrijheid', het zweven boven
de dingen die van de aarde zijn, steeds
driester vliegpogingen ondernamen.
Een 'vlucht' voor de soms drukkende
werkelijkheid van alledag? Een compe
titie met de natuur, de wetten van de
zwaartekracht? Een poging wellicht
om tot een volmaakt evenwicht te ko
men, en een ontkenning van de tijd in de
ruimte te genieten.
Gelukkig heeft het in de natuurlijke
voorzieningen nimmer aan voldoende
rotspieken ontbroken die de vogelman
nen tot springplank konden dienen. Zo
af en toe richtte de mensheid bovendien
hoge bouwsels op die ook al konden
fungeren als startpunten voorde haast
vrije val. We hebben er fraaie verhalen
aan over gehouden.
Zo fladderde Daedalus, wat jaren gele
den, keurigjes boven zijn eigen Laby
rinth en bracht zijn eveneens beveder
de zoon Icarus het in zijn drang naar
zonnige hoogten niet verder dan een
doodsmak nabij hel wijnrankenrijke ei
land Samos. Koning Bladud, de Brit,
stortte neer op de tempel van Apollo en
zelf sinds men alles weet van de theo
rieën van BoreUi, springen nog hier en
daar met doeken en latten getooide per
sonen van torens naar de roem die niet
zelden de totale afgang blijkt te zijn.
Men vindt deze kennelijk diep-mense-
lijke drang naar vliegen op zeer ver
schillende plaatsen en manieren weer
spiegeld in de kunst, vanaf de vroegste
tijden via Da Vinei tot Panamarenko
en verder. Boezem hoort bij 'verder'.
Hij heeft in zijn performance (men ziet
het 25 april op de buis) niet aan de
werkelijkheid van het 'vliegen of val
len' gedokterd, hij heeft gebonwd aan
de illusie.
Zijn Icarus werkt letterlijk als een in
slag: de illusie bekroond in - opnieuw -
een ruimtesculptuur die de sprong
volgt.
lichtval
In deze sterke reeks ruimtelijke scalp-
turen passen de Stones (1981). De bewe
ging - in suggestie aanwezig - bepaalt
hier op het moment dat de verhoudin
gen tussen het platte vlak (fotobeeld)
en de drie dimensies van de (na
tuur (stenen geoptimaliseerd worden,
het wezen van de sculptuur.
Géén revolutie, zei ik, eerder de rappor
tage van een evolutie die de klassieken
erkent. Op het verbreken van zegels en
een mbraak in die schatkamer zet deze
ontwikkeling geen straf, omdat ze reke
ning houdt met de toegevoegde waarde
die elke onverwachte lichtval kan bren
gen.
De werkelijkheid, het eigen ik, het
meervoudig standpunt en de blijkbaar
onuitputtelijke mogelijkheden van de
lichtval: een nieuw Beeld, (óók) de taal
grens voorbij. Boezem 1982.
Illustraties: boven, Intitled-1981
linksonder, Icarus-1981; rechtson
der Space-sculpture-1977 en daar
bovenIntitled 11-1981.
Foto's: Wim Riemens
voortgang
daarvan waren zeer kort ge-
I*11 te den in de musea van Den
«(.Schiedam en Rimini. Ze zijn nu
"ttezien in het museum van het Bel-
I*1*Hasselt en - binnenkort - in Chi
li Toronto, New York, Houston,
T "'ego, Grenoble, Basel, Middel-
"llWandelkerk: 30 april, 1 en 2 mei)
,0Pde NOS-tv (Nederland-2. 17.50
«•Kunst op het Spoor, 25 april),
•^tentoonstelling in het Provinciaal
5^® van Hasselt, waar Urbain Mul-
un sinds enkele jaren een beleid kan
;«en dat elders tot jaloezie moet lei-
f- geeft Boezem in alle soberheid de
«is waar hij de rechten voor heeft
'«orven.
zou de werktitel kunnen
Boezem en dat blijkt een
Wflge greep uit de synoniemen-
tomtbinnen in'
-
dat alles zegt heeft het al gehad
ra wat Boezem zijn grondthema
«nt en blijkt voorts begonnen aan
lopsomming van de themata die dit
rak bepalen. Licht en lucht passen
de wezenskenmerken van tijd
Inimte, het zijn nu en het zijn in de
DL bewegen, verplaatsen: merkte-
ns langs vaak verrassende wegen
Br een nieuwe sculptuur.
himwezen weinig revolutionairs aan
itand. Daarvoor past het beeld te
Pd in de evolutie van dit werk dat -
Eeind na de Explosie van het Intel-
«i-steeds groter waarde is gaan toe
tsen aan de (vaak meer implosieve)
toten van het concept, de drijvende
k De explosie staat niet meer zo
tangend centraal als gebeurtenis op
maar moet gevoelig veel ruimte
fcaan aan de voortgang van het pro-
ei Boezem sleurt, ieder in zijn publiek
êe dat wil, mee in die voortgang. Zo
J®lt men getuige, misschien wel
Kongetuige en dat niet als strikt onaf-
«U)ke Instantie maar als iemand
kansen tot medeplichtigheid gebo-
krijgt: tentoonstelling, performan-
videofilm, openluchtsculptuur, pro-
Kobject.
er aan mee wil doen, heeft zich al
aStrworpen aan de krachtwetten van
'toe! la durée, het zijn op dit mooie of
«verschrikkelijkste moment en het
Pinde duur van de tijd, het bestaan
«Bellngen die van momenten wé-
