BANEN
interpreteren
de bijhei lezen van kaft tot kaft
duitsland:
verkiezingen en
werkgelegenheid
ROOKG
ORDIJN
rudi
DE FABRIKANT VAN PETER STUYVESANT
VRIJDAG 19 MAART 1982
PZC/opinie en achtergrond
(Van onze correspondent Hans Amesz)
Het is waarschijnlijk geen toeval dat bondskanselier Helmut Schmidt onlangs liet doorsche
meren dat hij overweegt om bij de bondsdagverkiezingen van 1984 weer op te treden als
lijsttrekker en dus de kandidaat-kanselier van zijn partij. Schmidt maakt zich namelijk ernstige
zorgen over het aangeslagen beeld van zijn regering in Bonn en vooral ook over de SPD als
grootste regeringspartij.
Bondskanselier Schmidt
Omdat de bondskanselier zelf by het
Duitse volk nog altijd over een zeer
groot krediet beschikt, is zyn medede
ling om in 1984 weer regeringschef te
willen worden, zeker bedoeld om de kie
zers de indruk te geven dat het allemaal
nogal meevalt met de moeilijkheden
binnen de regeringscoalitie en de SPD.
Want als, zoals de oppositie dag in dag
uit beweert, de regering-Schmidt nu al
bankroet is, dan zou Schmidt toch ze
ker niet zeggen dat hy na de volgende
bondsdagverkiezingen weer bondskan
selier wil worden?
In hoeverre Schmidts uitspraak het ge
wenste effect heeft, kan misschien zon
dag al vastgesteld worden. Dan worden
namelijk verkiezingen gehouden in de
deelstaat Nedersaksen. En die zijn vol
gens SPD-voorzitter Willy Brandt op
een bijeenkomst van het partijbestuur
in de Nedersaksische hoofdstad Han
nover niet alleen belangrijk voor de
deelstaat, maar voor de hele Bondsre
publiek. Brandt: „Met hun stem beslis
sen de kiezers over de samenstelling
van het deelstaatparlement en de nieu
we minister-president. Maar tegelyker-
tyd gaat het er ook om of de regering
van Helmut Schmidt in Bonn in de toe
komst kan rekenen met steun uit Han
nover voor haar op arbeidsplaatsen
georiënteerde economische politiek en
haar weloverdachte ontspannings- en
vredespolitiek.
nen zondag bereiken. Die zyn niet in het
nu nog bestaande deelstaatparlement
vertegenwoordigd, omdat ze vier jaar
geleden de kiesdrempel van 5 procent
niet haalden.
De SPD in Bonn en eveneens die in
Hannover koesteren geen illusies. Er
heerst een sombere, matte stemming in
de partybureaus en die stemming
wordt er niet beter op als zelfs iemand
als Willy Brandt, die toch alty d over een
grote aantrekkingskracht beschikte,
nu by verkiezingsbyeenkomsten zoals
in de stad Nordhom, geen volle zalen
meer krijgt. De SPD-lijsttrekker in Ne
dersaksen, Ravens, merkt overal luste
loosheid en veel wantrouwen in de rege
ring in Bonn, die onder andere door be
lastingschandalen en het vooronder
zoek van de justitie tegen twee minis
ters en een staatssecretaris wegens ver
denking van het aannemen van smeer
gelden voor hun partyen, in opspraak is
gekomen.
drempel
Tot nu toe werd in de Bonner partij
centrale van de SPD, die nog altijd „de
barak" wordt genoemd, een beetje ge
hoopt dat de FDP de sprong over de
kiesdrempel zal lukken en dat daar
door dan Albrecht gedwongen wordt
met de liberalen te gaan regeren. In de
bondsraad, dat is een soort Eerste Ka
mer, die bestaat uit vertegenwoordi
gers van de deelstaten, zou de FDP Al
brecht dan kunnen dwingen om niet
tegen de financiering van het banen
plan van de regering in Bonn te stem
men.
Het kabinet-Schmidt wil voor die finan
ciering de btw met 1 procent verhogen,
maar heeft daarvoor toestemming van
de bondsraad nodig, waarin de door
CDU en CSU geregeerde deelstaten de
meerderheid hebben. Als Ernst Al
brecht zich niet by zyn partijvrienden
in de Bondsraad zou aansluiten, wordt
de positie van de regering in Bonn aan-
zieniyk sterker gemaakt. Dan kan het
met zoveel bombarie aangekondigde
en na zoveel moeiiykbeden eindelijk tot
stand gebrachte werkgelegenheidsplan
namelyk eindehjk uitgevoerd worden.
Datzelfde banenplan is trouwens één
van de voornaamste verkiezingsargu
menten van de SPD. De sociaal-demo
craten wyzen er in alle byeenkomsten
op dat de werkloosheid in het door de
CDU geregeerde Nedersaksen veel en
veel hoger ligt dan het gemiddelde in de
Bondsrepubliek, namelijk 10,5 tegen
8,1 procent.
Vorige week vrijdag heeft de FDP in
Nedersaksen het restje hoop bij de SPD
doen vervliegen, want FDP-lijsttrek-
ker Heinrich Jurgens maakte toen be
kend dat hij de bereidheid van zijn par
tij om eventueel samen te gaan regeren
met de CDU, niet afhankelijk maakt
van een toezegging van Albrecht om de
financiering van het werkgelegen
heidsplan niet te blokkeren.
De liberale partij in Hannover gedraagt
zich al even wispelturig als die in Bonn.
In de Duitse pers verschynen steeds
meer verhalen over de slimme FDP-
voorzitter en minister van buitenlandse
zaken Hans-Dietrich Genscher die
niets na zou laten om zyn party rijp te
maken voor een wisseling van de coali
tiepartner. Genscher zou namely k pre
cies door hebben dat het met de SPD
inmiddels zo slecht gaat, dat ook de
FDP als regeringspartner daaronder
gaat lyden. Dat wil Genscher ten koste
van alles voorkomen en daarom laattfij
zich demonstratief met CSU-voorman
Franz Josef Strauss fotograferen als
beiden een kruik bier aan de mond heb
ben en daarom verklaart Genscher dat
er op buitenlands politiek terrein
steeds meer overeenkomsten komen
met de CDU-CSU. Nog niet zo lang gele
den was het juist dit terrein en met na
me de ontspanningspolitiek, waarop
Genscher geen enkele gemeenschappe-
lykheid met de oppositie zag.
De uitslag van de verkiezingen in Ne
dersaksen kan vooral psychologische
consequenties hebben, temeer daar die
verkiezingen de eerste uit een reeks
van vier deelstaatverkiezingen (behal
ve Nedersaksen ook Hamburg, Hessen
en Beieren) in dit jaar zijn.
ADVERTENTIE
ramp
Dat de nieuwe minister-president van
Nedersaksen dezelfde zal zijn als de ou
de wordt door niemand betwijfeld. Of
minister-president Ernst Albrecht, die
eens kandidaat-kanselier van de CDU
was, maar het toch moest afleggen te
gen de CSU-kandidaat Franz Josef
Strauss, na zondag echter weer uitslui
tend een kabinet van partijgenoten
kan samenstellen, is niet zo zeker. Dat
hangt er niet zozeer van af of de opposi
tionele SPD onder de nogal kleurloze
vroegere minister van verkeer Karl
Ravens, haar dieptepunt kan overwin
nen en het in ieder geval in Nedersak
sen beter doet dan bij de gemeente
raadsverkiezingen van twee weken ge
leden in Duitslands noordelijkste deel
staat Sleeswijk-Holstcin. Daar werd
een welhaast catastrofaal verlies van
ruim 6 procent geleden.
Nee, of Albrecht, die wegens zyn veel
vuldig lachen de „stralenman" wordt
genoemd, weer alleen met zyn eigen
partij kan regeren hangt af van het re
sultaat dat de liberale FDP en de Groe-
maakt hierbij bekend dat ingevolge het
Aanduidingenbesluit (Warenwet)
voor sigaretten en shag van 29 april 1981
het teer- en nicotinegehalte van zijn produkten met
ingang van 1 maart 1982 als volgt op de verpal
eking word
teer
t vermeld:
nicotine
Peter Stuyvesant King Size Ultra Mild
lmg
0,1 mg
Peter Stuyvesant King Size Extra Mild
5 mg
0,4 mg
Peter Stuyvesant Luxury Length Extra Mild
8 mg
0,7 mg
Peter Stuyvesant King Size
13 mg
1,0 mg
Peter Stuyvesant Luxury Length
15 mg
1,2 mg
Het gemiddelde teer- en nicotinegehalte van
alle in Nederland verkochte sigaretten:
16 mg
1,3 mg
door hans laroes
II
Nog vijf drukke dagen zullen
voorbij moeten gaan voordat we
weten hoe de diverse acties Bescha
diging-lijsttrekker en vergelijkbare
activiteiten op althans provinciaal
niveau zijn afgelopen en hoe in grote
lijnen gedacht wordt over de Grote
Coalitie die, zoals gebleken is, nog
nauwelijks aan regeren is toegeko
men. Spannende dagen: zet de in
middels geconstateerde teruggang
bij D'66 door en trekt de PvdA weer
bij of is de sociaal-democratie red
deloos verloren?
De smalle marges -alweer- van Den
Uyl zorgen ervoor dat de verschillen
tussen de partyen slechts globaal
zyn. Op landelijk niveau byvoor-
beeld is, ondanks de opgeblazen
standpunten, iedereen er van over
tuigd dat er vele miyarden bezuinigd
moeten worden, alleen verschilt men
van mening over het tydpad dat
daarbij moet worden bewandeld. On
danks het feit dat zowel Terlouw als
Van Agt. even later schoorvoetend
gevolgd door Den Uyl met verkiezin
gen hebben gedreigd voor wanneer
het kabinet niet binnen pakweg vijf
weken de nieuwe tegenvallers ver
werkt zou hebben, gaat men er in
Den Haag voorzichtig van uit dat de
grote tegenstellingen na de 24e
maart vrij eenvoudig weg zullen
smelten en het kabinet in 't kader
van haar huidige hink-stap-sprong-
bestaan het in ieder geval uithoudt
tot juni, wanneer de begroting voor
'83 moet worden vastgesteld.
Desondauks gloeit de verkiezings
koorts, zeker op provinciaal ni
veau, en zweven de verschillende
lijsttrekkers als aasgieren boven el
kaar en boven de straks vacante ge
deputeerden-portefeuilles. Bij ge
brek aan echte twistpunten is men
er in de afgelopen campagne maar
toe overgegaan om de partij die op
de politieke 'balk' het dichtste bij
ligt, de schuld van alles te geven.
Een campagne vanuit het negatieve
dus, want wat tot nu toe bereikt is
stemt niet tot vrolijkheid.
Het aardige is dat de verschillende
partijen een aantal feiten, waarvan je
zou zeggen dat ze maar voor één uit
leg vatbaar zyn, op de voor hen meest
aangename manier interpreteren.
Neem nu D'66, dat inmiddels van al
les de schuld heeft gekregen, met uit
zondering van de sterke storm die de
provincie eind vorige week trof. De
reden voor de aanvallen op D'66 is
simpel: in de eerste plaats wint de
party, en dat gaat altyd ten koste
van anderen, en in de tweede plaats
liggen inhoud en verpakking van
ideëen niet altyd in eikaars verleng
de.
D'66 heeft inmiddels echter ook de
schuld gekregen van vele zaken die
de waterstaat raken: de bezuinigin
gen op de Oosterscheldewerken, de
problemen rond de derde dubbel
dekker, de vaste oeververbinding
over de Westerschelde...
Helemaal terecht is dat niet: in ieder
geval hebben ook de opposanten uit
WD en CDA boter op het hoofd. Im
mers, het was minister Tuynman
(WD) die de Oosterscheldewerken
financieel gezien in het laatste jaar
van zyn bestaan als politiek leider op
het departement volkomen uit de
hand heeft laten lopen. Minister Zee-
valking (D'66) is tot veel in staat, zo
als inmiddels gebleken is, maar het
lukt zelfs hem niet om in anderhalve
maand tyd een gat van 700 miyoen in
die Oosterscheldewerken te creëren.
Bovendien, niemand van de Tweede
Kamerleden van PvdA, CDA en WD
heeft in de kamer gepleit voor aan
andere wijze van bezuinigen: men
bond zich nog niet aan Zeevalkings
plannen om op de Goese Sas en het
Bevelands Kanaal te snoeien, maar
geen enkel kamerlid heeft het princi
pe van 280 miyoen grote bezuinigin
gen verworpen en gezegd dat we het
geld maar uit een ander potje moes
ten halen.
Het VOW-debacle zoals zich dat
tot nu toe ontwikkelt is eveneens
niet geheel op de rekening van D'66
te schuiven. Men herinnere zich de
statenverkiezingen van vier jaar te
rug, toen de principe-toezegging van
't kabinet-Van Agt I als manna uit de
hemel viel -een toeval, net op dat mo
ment. Na die gebeurtenis valt er ech
ter weinig positiefs meer te melden:
Tuynman heeft zich laten inpakken
door minister Van der Stee van finan
cien (CDA) en Zeevalking heeft
slechts de al door Tuynman voor half
'83 aangekondigde 'heroverweging'
herhaald, zy het dat hy er aan toe
voegt dat hy -persooniyk althans-
niet in realisatie van de VOW gelooft:
Nieuw Realisme in een andere party.
Resteert de derde dubbeldekker. Ge
heel tegen de verwachtingen in kan
die veerboot niet voor volgende week
woensdag als cadeautje worden ge
presenteerd: Zeevalkings ambtena
ren zyn voor Zeeland wat te veelei
send. Als de formatie van het nieuwe
college van GS echter spoedig, bin
nen een dag of vyf verloopt, dan kan
verengedeputeerde Boogerd maan
dag de 29e haar al eerder uitgegeven
persbericht dat het met de extra ei
sen van verkeer en waterstaat wel
mee zal vallen, in Den Haag waar
gaan maken.
Vorige week had ik een nachtmerrie.
In mijn droom raakte ik verzeild in
de vreemdste situaties die ik in
werkelijkheid nog nooit eerder had
meegemaakt. Na het ontwaken, bleef
de droom leven. Een tot dat moment
onbekend stukje van mezelf kwam bo
ven water. Je omgeving merkt dat.
„Wat heb jij toch?", vroeg een vriend
me een paar dagen later. „O, niks," zei
ik, „Het was maar een droom". „Nou,"
lachte hij, „je weet het toch. dromen
zijn bedrog." Ik keek hem wat geprik
keld aan. „Voor jou misschien wel,
maar voor mij niet", mompelde ik.
„Ook al weet ik dat die beelden uit
mijn droom niet echt gebeurd zijn,
voor mij zijn ze wel 'waar'. Ze bepalen
een stuk van m'n leven, ze beïnvloeden
m'n stemming, m'n gedrag".
Ook onze Bybel staat vol dromen, vi
sioenen, beelden waar velen in deze tyd
geen raad mee weten: De ezel van Bi-
leam die sprak, Daniël in de leeuwen
kuil, Jona in de walvis, kleinduimpje,
David die de reus Goliath versloeg. Ver
halen die vreemd op ons afkomen. Je
nuchtere verstand zegt: ..Dat kan let
terlyk nooit zo gebeurd zijn. maar je ou
ders hebben je geleerd". Het staat in de
Bybel, dus is het zo. Neem nou maar
aan dat het ook zo is gebeurd, anders
verlies je je geloof en waar bUjfje dan. Je
moet de Bybel van kaft tot kaft letter-
lyk nemen, anders ben je aan 'aanran
der van Gods onfeilbaar Woord'. Dat
lykt stoere, orthodoxe taal, maar zo
langzamerhand ontdekken velen datje
met die manier vast Bijbellezen de be
doeling van de bijbelschrijvers onrecht
aandoet. Dat de Bybel zich niet laat le
zen als een geschiedenisboek vol feiten,
maar dat er sprake is van een bood-
schapboek.' een boeiend verslag van
mensen die met God in gesprek zyn en
die dat in him eigen taal. In hün tyd en
cultuur hebben verwoord. Een bood
schap die voor alle tilden 'waar' kan
zyn, juist omdat er veel Instaat, wat niet
letterlyk heeft plaatsgevonden. Een
lange weg, die - zoals Berkhof opmerkt
- 'van Genesis I tot Openbaring 22
loopt, van schepping en zondeval, vla
verzoening en vernieuwing naar her
schepping. Die weg liep langs noma-
dententen en boerenakkers, door palei
zen en tempels, door het getto van de
Babylonische ballingschap langs de
heuvels van Galilea naar Golgotha,
door Jeruzalem via Antiochiè naar Ro
me. Steeds een andere wereld, andere
mensen, andere gedachtenwerelden en
daarom ook telkens weer andere bood
schappen, waarbij lang niet alles voor
ieder bindend is. Mozes krijgt het bevel
een koperen slang op te richten en Hiz-
kia om hem kapot te slaan. Abraham
moet z'n kinderen besnyden en de Ga-
latièrs krijgen te horen dat ze Christus
verloochenen als ze zo iets doen. God
lykt telkens anders. Calvyn zag dat
scherp en noemde het 'Gods aanpas
sing'. 'accomodatio'. Aanpassing aan
telkens andere tijden en andere cultu
ren. De bybel als Gods Woord van kaft
tot kaft, niet als een fotoalbum, maar
als een film. De Bijbel die de waarheid
een weg geeft. En niet de bomen langs
die weg of de stenen op die weg zijn de
waarheid, maar de weg zelf
Veel bijbelverhalen bfijken onhisto
risch over waar gebeurde zaken te kun
nen vertellen. De beelden kunnen waar
zijn zonder echt gebeurd te zyn. Nie
mand mag dan doen alsof het wel echt
gebeurd is, want dat doen de bybel-
schrij vers zelf ook niet, Het Oude Testa
ment kent immers niet eens een woord
voor ons begrip 'geschiedenis'. Men
spreekt over 'woorden' die tegelyk ge
sproken en gedaan moeten worden. Bij
bellezers en Gemeenteleden zyn erby
gebaat te weten dat bybelse verhalen
hun zendingskracht niet ontlenen aan
hun historische maar aan hun verkon
digende betrouwbaarheid. De pastora
le neiging van predikanten om hun ge
meenteleden deze waarheid te onthou
den met het doel hen niet in de war te
brengen, is daarom volkomen mis
plaatst. Zy ontnemen hun gehoor op
die manier de mogelykheid om de By
bel te verstaan zoals hij is bedoeld. Als
verkondiging van Gods bevrijdende
liefde in Christus. Laten we niet verge
ten dat velen elk contact met die ver
kondiging verloren, toen ze ontdekten
dat een en ander historisch niet klopte
Er rust in dit opzicht een zware schuld
op de 'orthodoxie' die als lettergeloof
verkondigt wat als bevrijdende bood
schap voor alle tijden is neergeschre
ven. Nog steeds wordt gemeenteleden
voorgehouden dat ze hun geloof zullen
verliezen wanneer ze de bijbel niet let
terlyk voor waar houden. En dat, terwy 1
de bybelse boodschap voor honderd
procent verkondiging wil zijn voor he
den en toekomst.
oud
In zijn boek 'waar gebeurd' (uitg. Ten
Have '81) geeft prof. K. A. Deurloo een
aantal sprekende voorbeelden van de
ze manier van bijbellezen. Wanneer
wij bijvoorbeeld het bekende oudtes
tamentische verhaal van David en Go
liath nader onderzoeken, blijkt dat de
schrijver legendarische vertelstof ge
bruikte voor een nieuw stuk verkondi
ging.
Wanneer je het verhaal leets alsof het
letterlyk zo gebeurd is, stuitje direct op
een aantal feiten die niet kloppen. Zo
lezen we tn 1 Sam 17 dat David de reus
verslagen zou hebben, terwijl 2 Sam de
reus verslagen zou hebben, terwyl 2
Sam 21:19 Elhanan als de dader noemt.
Volgens 1 Sam 17:54 zou David het alge-
houwen hoofd van de reus naar Jeruza
lem gebracht hebben, maar ieder weet
dat Jeruzalem in die tijd nog niet in Is-
raëls bezit was en David deze stad pas
jaren later op de Jebusieten zou verove
ren (2 Sam. 5:6-16). Historisch klopt er
dus weinig van dit verhaal, maar met
dat doel heeft de schrijver het ook niet
opgetekend en ieder die zijn verhaal wel
zo wil lezen, doet hem en zichzelf daar
mee onrecht. Het gaat er in dit verhaal
niet om of David de reus nu verslagen
heeft of iemand anders, of het verhaal
een legende is of niet. het gaat erom of
wij Goliath in onze tijd ook ontmoeten.
Of we bereid zyn hem te herkennen in
de krankzinnige bewapeningswedloop
waarmee wij vandaag-om met Davids
woorden te spreken - 'de levende God
tarten'. Als je dit verhaal zo leest, ont
dek je hoe 'waar' het is, je ziet het om je
heen gebeuren. Zo zijn er talloze voor
beelden te noemen waarbij de bybel-
schrijvers oude, vaak mondeling over
geleverde stof bewerkten, omvormden
en opnieuw toepasten vanuit hun leef-
en denkwereld met het oog op Godstoe
komst van bevrijding, vergeving en ver
zoening. De feiten kloppen dan vaak
niet, maar de boodschap is duideiy k ge
noeg en daarom ging het hen. Van de
vele literaire genres waarvan de bybel-
schrijvers gebruik maakten, noemt
Deurloo onder andere de historische ro
man. waarin waarheden aan de orde ko
men die de historische situatie waarin
het verhaal speelt, verre oversty gen De
figuren zelf zijn vaak wel historisch,
maar het drama dat zich onder de pen
van de schryver ontwikkelt, volgt zyn
eigen wetten.
Een andere genre is de novelle waaruit
het verhaal vaak zo 'verdicht' te voor-
schyn komt, dat elke historische wortel
is verdwenen. Voorbeelden hiervan zijn
de Jozef verhalen (Gen 37-50) en het
boek Esther. In de oude Egyptische ka
nalen komt de naam Jozef, volgens het
verhaal onderkoning in Egypte, ner
gens voor. Hetzelfde geldt van koningin
Esther. De Perzische kroniekenschrij-
vers noemen nergens haar naam, watje
van deze belangrijke figuren toch zeker
zou verwachten Beiden werden echter
ten tonele gevoerd om duidelijk te ma
ken hoe God zijn volk uit elke vyande-
lijke overheersing wil bevrijden. Zyn
geroepenen dringen zelfs door tot de
hofkringen van de vyand. Een bood
schap waar menige gevangene tijdens
de laatste wereldoorlog hoop en moed
uitputte.
nieuw
Wat voor het Oude Testament geldt,
gaat ook op voor het Nieuwe: Onhisto
rische woorden en zinspelingen wor
den gebruikt om een waarheid te ont
hullen die historisch nooit zo onder
woorden gebracht zou kunnen worden.
Deurloo noemt als een van de vele voor
beelden het verhaal van Jezus' gene
zing van de bhnde(n) en Zyn intocht m
Jeruzalem. Marcus, die waarsclfijnlyk
'historisch' de juiste beschrijving geeft,
heeft het over de genezing van de ene
Bartimeus, terwijl Matteus beweert dat
Jezus twee blinden geneest. Volgens
Marcus rijdt Jezus op één ezel Jeruza
lem binnen, Matheus heeft twee ezels
nodig. Wanneer niemand je op zo'n ver
schil wyst, lees je er makkelijk over
heen. Moeten de exegeten zich daar nu
zo druk over maken, vraagje je af Maar
dan ontgaat je de diepe betekenis die
Matheus met zijn verzonnen tweetal op
het oog heeft. In de Joodse wereld had
je voor een getuigenis in die tyd altyd
twee getuigen nodig. Wanneer Matheus
juist in deze verhalen zyn tweetallen in
voert, wil hy daarmee zeggen: „Zie, al
wat leeft, mens en dier, mogen getuige
zijn van Jezus" opgang naar Jeruzalem.
Mens en dier mogen delen in de bevrij
dende geschiedenis van Jezus' lijden,
sterven en opstanding'. Zo zien we dat
ook de evangelisten oog hadden voor
het kleinste (verzonnen) detail om hun
boodschap te verkondigen.
gevaarlijk
Al met al is het duidelijk dat ieder die
strijdt voor de historiciteit van de bij
belse verhalen, niet alleen tekort doet
aan de vrijheid en het grote belang van
nauwkeurig wetenschappelijk onder
zoek, maar - wat veel erger is - het
eigen karakter van de Schrift zelf ge
weld aandoet.
Bijbelteksten worden op die manier los
gemaakt uit hun context en als onver-
anderlyke leefregels toegepast op alles
wat los en vast is. Dit ontaardt tot een
vorm van farizeistische lettergelovig-
heid. waartegen Jezus zelf fel van leer
trok. De reden van Zyn boosheid lag in
het onrecht waarmee sommigen zware
lasten op de schouders van anderen
meenden te kunnen leggen, terwijl ze
zelf vrijuit gingrn. De langgebroeken af
faire in Anna-Jacobapolder en de ver
oordeling van gepractiseerde homofi
lie, waarvan eerder in deze krant mel
ding werd gemaakt, illustreren deze ge-
vaarly ke manier van bybellezen. De on
barmhartigheid waarmee mensen el
kaar zo te lijf gaan, staat haaks op de
Bybelse Geest van Gods bevrijdende
liefde in Christus. Die boodschap staat
centraal van kaft tot kaft in al die ver
halen die veelal niet zo gebeurd zyn,
maar niettemin voor altyd waar.
ds R. E. da Costa
rTito heeft zelf aan Vladtn
dijer, zijn officiëleöj«,
verteld waarom en wanneer*
pseudoniem Tito aannam, ft
vertelt daarover in het liyf
na's tellende, 2 kilo wegend
van de biografie, dat nu
'IB
'e HT
gedaan (deel 3 en 4 mogen
schijnen, een herdruk van ia
uitgesloten, dat deel is in
ook al uit de militaire bibli..
verwijderd, behalve gelukkig
mijne...). ToenJosipBrozxnity
de gevangenis kwam, en dek
Slavische communistische g
begon te reorganiseren, kt.
behoefte aan een schuilnaam,
„Eerst nam ik de voorna
aan, maar een andere fc_.
had dezelfde naam, daarom*
ik mijn schuilnaam vertufa
Toen nam ik de voornaar-, j
aan. In het begin heb ik dn-
niet gebruikt, dat begon dj ill
1937, toen ik artikelen oré*
naam begon te schrijven. Was- iOI
ik voor de voornaam Tito kxi rjj
of die nog een speciale beteii
heeft? Ik koos ervoor zoalsftu
elke andere naam zou hebbai
kozen, die naam kwam gewon ioe;
mij boven toen ik hem nodiglt
Bovendien is het een naam in nji
mijn geboortestreek wijd veria
geboortedag
Tamelijk komisch is, datJoeoAri
vië op 25 mei sinds jaar eni%'
to's verjaardag c.q. geboora ,rj
viert, terwijl hij in werkelijkhet 11
7 mei 1892 geboren werd. ftj ft"
somt alle verschillende gétm
data op, waarmee Josip Brctt
in de loop der decennia is opja
deld. Hoewel: opgezadeld,
telde ze zelf! In de vroegste aiM P'1
grafie, van 1935:
Jk ben in 1893 geboren in dtln
tische streek Zagorje".
In een autobiografie van M
Jk ben in mei 1892 geboren, s| la
dorp Kumrovac".
In een autobiografie van Uil
„Ik ben geboren als Josip Bm. dt
25 mei 1892 in het Kroatische. D:
Kumrovac".
7 mei 1982
Tito noemde zelf dus drie re,
lende geboortedata. Ook bija
TRIJFEL
Nico Scheepmakst
gelegenheden gaf hij geheel i
schillende geboortedata op I
hij in 1911 in Kamnik werkte,i
de hij dat hij in 1893 géboren
zonder dag en maand erbi,t
hij in 1928 wegens politieke as
teiten gevangen werd gem
vermeldde het officiële docura
dat hij op 12 maart 1892 rnfi e;i
ren. In 1942 verspreidde it li
liaanse regering een doem m
waarop Tito's geboortedatumat j»
maart 1892 werd opgegemi
kort te gaan: Dedijer vond nop w
dere documenten waarop Tito a M
boortedatum werd vastgepriü\
7 mei 1893,6 maart 1892,6Jebrt j-'
1893,14 maart 1892 en 10 jmill te
Zelfs de schoolboeken in z^J B
boorteplaats Kumrovac hès «j.
voor zijn verjaardag geen gem
schappelijke noemer kunnen n
den. In de boeken voor de er
klas van de lagere schoolstee11
juist: 7 mei 1892 dat is nameifti
datum die het originele gebood
gister aangeeft), maar in debot
voor de tweede, derde en mi
klas staat dat hij op 1 meilSSlm rn
geboren!
Hl
ta
geen behoefte
Maar hoe komt het nu eigenkftii
de 25e mei als Tito's officii! f
boortedag wordt gevierd? Etb
stond een document uit de #2
hij in het Oostenrijks-Horden 7.
leger diende, waarop als «j
boortedatum 25 mei was ingai
Dat document werd door bi
strijdmakkers gevonden. Zijitiï
den het Tito toe, en die heeft iü'!
mei toen maar als zijn verjaard
geadopteerd. Later, in de parti»
nenoorlog, werd die 25e mei br
schrijvende partizanen vastgth?
als Tito's geboortedag (zeifsl^3
hield er rekening mee, hij 'Jetus
landing op Drvar op de 2k
1944 uitvoeren!), en naders,
had Tito er geen behoefte mep&
die datum door de juiste te ieri>
gen.
vijftien
Blijft de*vraag waarom Tito*
niet wist op welke dag hij ja ngid
Om dat te begrijpen moet u iré#
dat hij acht zusjes en vierbroatr)
had (en nog een doodgeW
broertje en een doodgeboren^
Armoe troef, en weinig tijé
plaats om verjaardagen le tón»
of er überhaupt aan te denkerJ'
vendien werden „verjaarócfl
gevierd ter gelegenheid rwik#
tepunten in het boerenleven, cc'
gezaaid werd. als de man
geoogst en de pruimen
plukt. Overigens kropen er es
voortdurend vijftien kinder*#
de vloer, want in die penoii^
1870 tot 1910 ongeveer) smw
to's geboortestreek 60proce<
de kinderen vóór hun tice& -
vensjaar, en 80 procent tot iM
tijd van 15 jaar. Je was dus wf
koren (1 op de 5!) alsjeodojf
vijftien jaar werd. Tito's W
hadden daar geen moedi
Stjepan werd 83. Martin SI '- f
gutin 47 jaar. Hijzelf werdu^
Maar van de zusjes stierveten
nog vóór zij twee jaar tccf-1
dat was toch nog ruim o&
gemiddelde!
