PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Vier journalisten IKON
in El Salvador gedood
E
Actie metaal geëindigd
na akkoord ziektegeld
Al sinds dag staatsgreep
oorlogstoestand in Suriname
DEN UYL STREEFT NAAR
EEN SOCIAAL AKKOORD
\SlTEENLOPENDE VERSIES DOODSOORZAAK
DE JAGER-TOLHOEK
^keukens
Lubbers: VOW
weer in
DREIGENDE STAKINGEN BIJ BANKEN
Begrip voor vertraging voorjaarsnota
0, jaargang no. 65
Vrijdag 19 maart 1982
hkek buien
li# toe zon, maar ook enkele buien,
dagtemperatuur ongeveer 9 gra-
faZwakke veranderlijke vrind
moriKe
GOES Houlkade 7. lel 01100 21250*
Geopend ma.-vr van 8 00-17.00 uur
zaterdag van 10 00-12 00 uur
affin**ééc keukens
MIDDELBURG Korte Noordstraat i.
1001 bouwmaterialen onder één dak!
DEN HAAG - Minister Van der
Lonw van cultuur, recreatie en
matschappelijk werk heeft de
Staatsprijs voor letterkunde 1981,
de p. C. Hooftprijs, toegekend aan
prof. dr. Karei van het Reve. Hij
trijfft de prijs, de een bedrag omvat
van 10-000 gulden en op 19 mei in het
Muiderslot wordt uitgereikt, voor
rijn gehele essayistische oeuvre.
De jury die de minister adviseerde
bestond uit R. Kousbroek (voorzit-
ter). H. J. Kompen (secretaris), me
vrouw A. M. G. Schmidt, H. Drion. D.
Hillenius en A. Kossman (leden i. Vo
rig jaar is de P. C. Hooftprijs toege
kend aan de prozaschrijver Willem
Brakman.
Karei van het Reve, geboren op 19
mei 1921 in Amsterdam, is sinds 1957
hoogleraar in de Slavische taal- en
letterkunde aan de rijksuniversiteit
Leiden. In 1967/'68 werkte hij als cor
respondent in Moskou voor Het Pa
rool. In 1954 promoveerde hij op de
'Sovjetannexatie der klassieken'.
Van het Reve, broer van de schrijver
Gerad Reve. schreef twee romans en
een groot aantal essaybundels. In
zijn stukken treedt hij vaak bulten
zijn vakgebied, zoals in 'Uren met
Henk Broekhui' (1978). Daarin tracht
hij algemeen aanvaarde beweringen
te onzenuwen. Hij vertaalde Russi
sche boeken, waarvoor hij in 1978 de
Martinus Nijhoff (vertaalprijs) ont
ving. In datzelfde jaar hield hij de
Huizinga-lezing, over literatuurwe
tenschap. Hij ontketende daarmee
een reeks felle reactie van de beoefe
naars van dat vak. Een antwoord
daarop nam hij op in de bundel 'Een
dag uit het leven van de reuzenkoes
koes' (1979), waarin ook zijn bijdrage
staat aan een discussie met onder an
deren Maarten 't Hart over de evolu
tieleer.
Dreigement
uit Moskou
DEN HAAG, MEXICO-STAD - Vier Nederlandse journalisten van de Inter Kerkelijke Omroep
iederland (IKON) hebben woensdag de dood gevonden in El Salvador. Dat heeft de minister van
«itenlandse zaken van El Salvador, Fidel Chavez Mena, aan de Nederlandse ambassadeur in
fexico-stad, baron Speyart van Woerden, telefonisch laten weten. Hoewel het ministerie van
«itenlandse zaken in Den Haag de namen van de slachtoffers van het geweld in El Salvador niet
lilde bevestigen, gaat het vrijwel zeker om de journalisten Koos Koster, Jan Kuiper, de camera-
Joop Willemse en de geluidstechnicus Hans ter Laag. Zowel Koster als Kuiper waren in het
«rieden ook als medewerker aan de PZC verbonden.
(te de doodsoorzaak van het viertal,
ötinopdracht van de IKON een repor-
akte over het leven van de Sal-
ndoriaanse burgers in het door de jun-
tt en in het door de bevrijdingsbewe
ging beheerste gebied, lopen de lezin
gen uiteen. Het persbureau United
Press International (UPI) tekende uit
de mond van een legerwoordvoerder op
dat de vier Nederlanders waren omge
komen bij een schermutseling tussen
legereenheden en guerrillastrijders. Uit
eerdere bedreigingen en arrestaties
leidt het IKON af dat ze zijn terechtge
steld door„het moordenaarsregime" in
El Salvador, „tenzij het tegendeel be
wezen wordt".
De vier Nederlandse journalisten zijn
gedood bij het plaatsje Santa Arita. ten
noorden van de hoofdstad San Salva
dor. Het eerste deel van hun reportage
over het leven van de burgers in El Sal
vador in de door de militaire junta be
heerste gebieden was afgerond en naar
Nederland opgestuurd. De ploeg was
problemen
Nederlandse schippers hebben het in
de haven van Terneuzen aan de stok
gekregen met collega's. De schippers
regeerden woedend toen ze ontdek-
lendateen Antwerpse bevrachter pro
beerde een paar duizend ton kolen
Tailten de beurs om' te verschepen
sur La Louvière. De schipper van het
Rijnschip 'Ferry' voelde zich bedreigd
en vroeg om politiebescherming.
PAGINA 3
(evaluatie
De Belgische minister van financiën
DeClercq heeft nadrukkelijk ontkend
dat een tweede devaluatie van de
fank wordt overwogen. Op de vrije
markt moest voor een Nederlandse
pilden gisteren voor het eerst 19 frank
worden betaald. De Clercq weet de
te) doorzettende waardedaling aan
TUeteconomlsche factoren', zoals de
sociale onrust ln Belgiè.
PAGINA 7
bureaucratie
De welzijnsplanning moet radicaal
vereenvoudigd worden. Minister Van
der Louw zei dat tijdens zijn werkbe-
mek aan het bestuurlijk experiment
specifiek welzijn op de Bevelanden. De
om-bewindsman 'Van sommige
boekwerken over het welzijn ben ik ge-
Khrokken. Ze wekken een bureaucra
tische indruk die verlammend werkt'
hypotheekmarkt
De echte klap op de hypotheekmarkt
sis gevolg van de teruggang van de ei-
gen-woningsector komt nog In 1979
**s 64 procent van alle woningen in
Nederland particulier eigendom. Me
dio rong Jaar was het gezakt naar 45.
Het aantal gedwongen verkopingen
"n woningen door hypotheekbanken
al ook blijven stijgen.
juist op weg naar de door de guerrilla
strijders „bevrijde" gebieden voor het
tweede deel van de documentaire.
In het weekblad Vrij Nederland van
deze week doen Koster en Kuiper ver
slag van de intimidatie door de Salva-
doriaanse autoriteiten. Ook werd
woensdag een „dodenlijst" van 35 bui
tenlandse journalisten bekend, opge
steld door de „Anti Communistische
Alliantie" in El Salvador, een organi
satie die banden heeft met de „Allian
tie Maximiliano Hernandez", die ver
antwoordelijk is voor de liquidatie
van een aantal oppositieleiders in het
land. Hierop kwamen ook de namen
voor van journalisten van AP, UPI en
de BBC. Voor zover bekend waren er
geen Nederlanders op deze lijst.
Behalve de vier Nederlanders zouden
ook nog twee Amerikanen zijn gedood,
maar daarover was donderdagavond
nog geen zekerheid. Over de lezing dat
het viertal by gevechtshandelingen om
het leven is gekomen bestaat temeer
twijfel omdat er geen enkele melding
wordt gemaakt van schermutselingen
in dit gebied. Koos Koster, vaste corres
pondent voor IKON en incidenteel ook
GPD-medewerker. werd 46 jaar. Jan
Kuiper was destijds om. correspon
dent vdn de GPD ln Bonn en werkte
sindsdien als redacteur voor de IKON,
later als free lancer Hij werd 39 jaar
Willemse (begin veertig) en Ter Laag
(25) werkten eveneens free lance.
Geschokt
In Nederland is geschokt gereageerd
op de dood van de Nederlandse journa-
I isten in El Salvador. Minister van bui
tenlandse zaken Max van der Stoel zei
„geschokt" te zijn over het bericht.
Hetzelfde geldt voor de Nederlandse
Vereniging van Journalisten (NVJ), die
naar aanleiding van de gebeurtenis op
nieuw in internationaal verband de
veiligheid van journalisten in oorlogs
situaties aan de orde gaat stellen.
(Van onze Haagse redacteur
DEN HAAG - De aanleg van de vaste
oeververbinding over en onder de Wes-
terschelde lijkt weer een stuk reëler te
worden. Die VOW „komt weer in
zicht", zei CDA-fractieleider Lubbers
donderdag in de Tweede Kamer, toen
de Kamer debatteerde over nieuwe te
genvallers voor de rijksbegroting en
het uitblijven van de voorjaarsnota.
Lubbers maakte zijn korte opmerking
nadat minister Van der Stee van finan
ciën had meegedeeld dat de Nederland
se Bank de rente die zij de handelsban
ken in rekening brengt had verlaagd.
Volgens de CDA'er zit het er nu in dat
de rente onder de tien procent gaat zak
ken, en nemen de kansen van de oever
verbinding daardoor toe. Zeeland en
Den Haag hebben immers afgesproken
dat de rente op de kapitaalmarkt lager
dan tien procent zou moeten zijn, voor
dat het voor de VOW benodigde geld
zou mogen worden geleend. Behalve
aan die eis moet er ook voldaan worden
aan de voorwaarde dat planologische
beletsels moeten zijn weggenomen.
De Nederlandse Bank besloot donder
dag samen met de centrale banken van
West-Duitsland en Zwitserland de ren
te met een half procent te verlagen, dit
om de kredietverlening aan te moedi
gen.
(Zie ook pagina 19
Jan Kuiper (foto uit 1979)
Koos Koster (foto uit 19731
DEN HAAG - In de metaalindustrie is
de rust teruggekeerd na het akkoord
dat in de nacht van woensdag op don
derdag in de cao-onderhandelingen
werd bereikt over het vol ledig doorbe-
GEEN BEROEP TEGEN DOODSTRAF KRIJGSRAAD
terrassing
San Kelly ls de verrassende winnaar
«worden van de 32ste editie van Pa-
rtjs-Nlce. Op de laatste dag van deze
franse rlttenwedstrijd won de Ier 's
morgens de rit ln U)n en 's middags de
örntijdrlt op de Col d'Eze.
De eindzege ln Tirreno-Adriatico ging
laar de Italiaan Guiseppe Saronni
Nieuws uit Zeeland: 2, 5, 7
en 9.
Binnen- en buitenland: 3
en 13.
Opinie: 4.
Sport: 15.
Varia: 16 en 17.
financiën: 19.
(Van onze verslaggever
PARAMARIBO - In Suriname heerst
sinds donderdag 11 maart de oorlogs
toestand. Burgers en militairen, die
„pogingen ondernemen het wettig mi
litair of burgerlijk gezag gewapender
hand omver te werpen", kunnen voor
taan door een krijgsraad te velde ter
dood worden veroordeeld. Tegen be
sluiten van deze krijgsraad te velde is
geen beroep mogelijk.
Een decreet met deze inhoud is donder
dagmiddag ln Paramaribo aan de pers
bekend gemaakt door bevelhebber
Desi Bouterse. Het decreet is onderte
kend door Bouterse zelf. garnizoens
commandant Horb en bataljonscom
mandant Femandes. Sinds gisteren be
staat er ook een gedeeltelijke perscen-
suur in Suriname.
Op een persconferentie in de Memre
Boekoekazerne verklaarde een nerveu
ze Bouterse dat processen voor de
krijgsraad te velde niet openbaar zullen
zijn, en dat de verdachten geen recht
hebben op juridische bijstand. Zij kun
nen slechts „zichzelf verweren", aldus
de bevelhebber Wilfred Hawker, een
van de leiders van de mislukte staats
greep van vorige week donderdag, ls de
eerste die door deze krijgsraad te velde
is veroordeeld en onmiddelijk geëxecu
teerd. Op een persconferentie zaterdag
had Bouterse nog ontkend dat Hawker
een proces zou hebben gehad.
Bouterse kon donderdag niet aangeven
hoe lang de oorlogstoestand van kracht
zal blijven, evenmin wilde hij zeggen
hoeveel mensen er momenteel in hech
tenis worden gehouden in verband met
de staatsgreep Alle mensen die zijn op
gepakt voor deelname aan de staats
greep zullen voor de krijgsraad te velde
worden voorgeleid, maar deze kan hen
vervolgens doorverwijzen naar de ge
wone krijgsraad of burgerrechter
Het bekend maken van dit decreet, dat
volgens Bouterse al op 11 maart is opge
steld. valt samen met toenemende en
hardnekkige berichten over mishande
ling van verdachten, die door de militai
ren worden verhoord In minstens een
(Slot zie pagina 10 kolom 5)
talen van het loon bij ziekte. Aan de
wilde stakingen in de metaal kwam
een einde. De acties in de grafische sec
tor gingen ondertussen gewoon door.
Wel lieten de grafische bond van de
FNV en de werkgeversorganisatie
KVGO weten dat het metaal-akkoord
er voor hun sector „niet oninteressant"
uitziet. Stakingen dreigen inmiddels
ook bij de banken.
De FNV beschouwt het ziektegeld-ak-
koord in de metaal als een belangrijke
doorbraak aan het cao-front. Zij hoopt
dat de werkgevers in andere sectoren
„nu ook hun gezond verstand gebrui
ken". Werknemers van de Nederlandse
Rotogravure Maatschappij in Haarlem,
waar omroepbladen worden gedrukt,
gaan overigens niet in staking. Een
meerderheid van het bij de FNV-bond
aangesloten personeel sprak zich giste
ren uit tegen staken.
In de tweede helft van de komende
week zal de FNV-bond vergaderen over
eventuele stakingen bij De Volkskrant.
De Telegraaf, het Algemeen Dagblad.
NRC Handelsblad. Trouw en Het Vrije
Volk.
De onderhandelaars van de grafische
bonden van de FNV en het CNV hebben
donderdag met Gietverpakking in Fra-
neker (tot enkele maanden geleden van
Van Gelder, nu zelfstandig) een princi
pe-akkoord bereikt over de cao 1982
Volgens de woordvoerder van de FNV-
bond heeft Gietverpakking de volledi
ge ziekengelduitkering ook voor 1982
gegarandeerd zonder dat het de werk
nemers meer gaat kosten.
Langjarig akkoord
Voor de werknemers in de metaal- en
elektrotechnische industrie ligt de
(Slot zie pagina 10 kolom 51
IVan onze parlementaire redactie i
DEN HAAG - Minister Den Uyl (sociale
zaken en werkgelegenheid) wil op kor
te termijn met werkgevers en werkne
mers overleggen over de totstandko
ming van een sociaal akkoord. Hij ge
looft dat het kabinet bereid moet zijn
met de sociale partners te zoeken naar
mogelijke oplossingen van de huidige
sociaal-economische problemen.
In het kamerdebat over het uitstel van
de voorjaarsnota noemde de waarne
mend premier het van grote betekenis
als er met werkgevers en werknemers
afspraken over meerdere jaren ge
maakt kunnen worden. „Wij zullen het
overleg met de sociale partners niet uit
de weg gaan", zei Den Uyl donderdag
ochtend in de Tweede Kamer
Hij waarschuwde echter voor te grote
verwachtingen van een dergelijk her
nieuwd overleg met de sociale partners.
Daarbij wees hh erop dat ook het afge
lopen najaar geen overeenstemming
over de arbeidsvoorwaarden bereikt
was. Den Uyl wil echter 'elke mogelijk
heid' om alsnog overeenstemming te
bereiken, niet verzuimen. Resultaten
zouden niet gemakkelijk te bereiken
zyn.
Den Uyl bestreed in zijn antwoord kri
tiek van onder meer CDA-fractieleider
Lubbers dat het optreden van kabinet
gekenmerkt zou worden door 'besluite
loosheid en dadenloosheid'. „Het kabi
net doet wat was afgesproken bij het
informatieakkoord van De Galan en
Halberstadt en daar wordt op volle
kracht aan doorgewerkt", zei hij.
De PvdA-bewindsman toonde zich op
timistisch over de kansen dat binnen
het kabinet overeenstemming bereikt
zou worden over het nieuwe pakket
maatregelen De standpunten daarover
naderen elkaar, zei Den Uyl. Maar de
problemen zijn nog groot, want het is
geen kwestie van simpel miljarden be
zuinigen of in de economie pompen
Hij wees er overigens op dat recepten
voor de nieuwe bezuinigingen niet ge-
(Slot zie pagina 10 kolom 4)
rs er een nieuwe Cuba-crisis
Lop komst, die de wereld
de tweede maal aan de
rand van een nucleaire oorlog
- of misschien nog erger - zal
brengen? In de VS is de afge
lopen tien dagen tweemaal verwezen
naar de beruchte raketten-crisis uit
1962. De eerste keer. vorige week, betrof
het uitlatingen van een functionaris
van de Amerikaanse inlichtingen
dienst, die het woord Cuba-crisis in de
mond nam in relatie tot de - in de ogen
van Washington - onverantwoorde wij
ze waarop het Middenamerikaanse Ni
caragua zich met behulp van Cubanen
en Russen militair versterkt. Gisteren
refereerde de Amerikaanse minister
van defensie Weinberger aan de Cuba-
crisis. toen hij inging op een passage uit
de rede. die de Sowjet-leider Leonid
Brezjnev dinsdag uitsprak voor het
congres van de communistische vak
bond in Moskou. Brezjnevs rede bevat
te een onverholen dreigement aan het
adres van de VS en de andere Navolan-
den. Als in West-Europa honderden ra
ketten - Brezjnev doelde op de voorge
nomen plaatsing van bijna zeshonderd
Pershing- en kruisraketten voor de
middellange afstand - worden ge
plaatst, zou dat ons dwingen vergel
dingsmaatregelen te nemen, die de an
dere partij, inclusief de Verenigde Sta
ten. in een zelfde situatie zouden plaat
sen, aldus de Sowjetrussische leider.
Deze passage heeft nogal wat beroering
gewekt binnen de Amerikaanse rege
ring Bedoelt Brezjnev. dathy het risico
aandurft van plaatsing van Russische
raketten in een land binnen de Atlanti
sche invloedssfeer? En tegelijkertijd
een 'tweede Cuba-crisis' riskeert? Het
lijkt er op, dat de Sowjetrussische rege
ringsleider voor een dergelijke daad
niet terugdeinst.
Alleen al het noemen van de woorden
Cuba en raketten roept het schrik
beeld op van de bijna-oorlogssituatie,
die half oktober 1962 ontstond tussen
de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie
als gevolg van de plaatsing van Russi
sche raketten op Cuba, nauwelijks 170
km van de kust van Florida Het was
deze laatste zet in een sinister schaak
spel van de toenmalige Russische lei
der Chroetsjov met de Amerikaanse
president Kennedy, dat de wereld op de
rand van een kernoorlog bracht. De
Amerikaanse eis de raketten weg te ha
len. kracht bijgezet door een marine
blokkade van Cuba deed de Russen na
een uiterst spannende en nerveuze
week besluiten de raketten te ontman
telen. Brezjnev weet hoe gevoelig de
Amerikanen op dit punt zijn Zij dulden
geen militaire machtsconcentratie, ge
richt tegen de VS, in wat zij beschou
wen als hun invloedssfeer. Tegen die
achtergrond moet bijvoorbeeld ook de
soms overdreven Amerikaanse reactie
op gebeurtenissen in Midden-Amerika
worden gezien. Datzelfde geldt voor de
niet rechtstreeks uitgesproken drei
ging van Brezjnev.
De opmerkingen van de Russische
leider kunnen worden gerang
schikt onder het hoofdstuk psychologi
sche oorlogsvoering. De Russen voelen
zich op dat terrein als vissen in het wa
ter. Sinds als gevolg van de Russische
inval in Afghanistan en de gebeurtenis
sen in Polen de koude oorlogssfeer weer
geheel is teruggekeerd in de relatie tus
sen de supermachten, laten beide lan
den niets na elkaar voortdurend van al
lerlei onfrisse zaken te beschuldigen.
Voor het vakbondscongres in Moskou
was Brezjnev trouwens helemaal op
dreef. Hij deed er ook de-in het Westen
zeer sceptisch ontvangen - mededeling,
dat de Sowjet-Unie eenzijdig had beslo
ten tot bevriezing van het aantal SS-20
raketten. De betekenis van een dergelij
ke stap is slechts gering. Er zijn al zo
veel SS-20 raketten opgesteld, dat er
geen (Westeuropese) doelen meer zijn
overgebleven voor eventueel te plaat
sen grotere aantallen. Maar in de psy
chologische en propagandistische slag
tussen de VS en de Sowjet-Unie is het
toch weer de Sowjet-Unie dat scoort.
Het Westen dient een dergelijke maat
regel van de Russen op zijn juiste waar
de te schatten: een loos gebaar. Het
dreigement van Brezjnev tot vergel
dingsmaatregelen over te gaan als in
West-Europa middellange afstandsra
ketten worden geplaatst, heeft de kwa
lijke reuk van chantage. Als de Westeu
ropese landen al zullen besluiten geen
Pershing- en kruisraketten te plaatsen
- hetgeen onwaarschijnlijk is - dan zul
len geheel andere argumenten gelden.
Het is duidelijk, dat de Russen langs
alle wegen pogingen in het werk stellen
een wig te drijven tussen de VS en hun
bondgenoten in West-Europa. Het past
allemaal in de nieuwe verhoudingen,
die een ontspoorde Oost-Westrelatie
kenmerken.
Dim
Donderdag debatteerde de Tweede Kamer over het uitblijven van voorjaarsnota
1982. Links minister Den Uyl (sociale zaken en werkgelegenheidi en rechts minis
ter Van der Stee (financiën) luisteren naar de vragen die kamerleden stellen.
Tekort Vaticaan
70 miljoen
VATICAANSTAD (DPA) - Hei te
kort op de begroting 1982 van het
Vaticaan bedraagt omgereend ca.
70 miljoen gulden. Dit is donder
dag meegedeeld na een driedaagse
bijeenkomst van een commissie
van kardinalen die door paus Jo
hannes Paulus was ingesteld ter
bespreking van de financiële toe
stand van het Vaticaan.
Het tekort over 1981 ten bedrage
van 60 miljoen gulden kon door
'royale' bijdragen van de gelovigen
„volledig worden gedekt".
