Voor Ariene Knoester,
van Raymonda Vergauwen
BEJAARD
ZEEUWS
ZWEMRECORD
HIELD
31 JAAR LANG
STAND
ZATERDAG 9 JANUARI 1982
De erg talentrijke Zeeuws-Vlaamse
zwemster had topjaren in '50, '51 en '52
en hoewel het daarna minder voorspoe
dig ging, wachtte ze erg lang alvorens
een punt achter de uiterst succesvolle
carrière te zetten. „Ja, ik ben lang door
gegaan, maar waarom zou je stoppen
als je niet langer nummer één bent, Ik
heb er altijd plezier in gehad". Raymon-
da Vergauwen noemt het een 'geluk'
dat ze indertijd terecht kon bij de Gent-
se zwemvereniging. „Meteen groep van
Bruinvis gingen we nog af en toe wel
eens naar Gent op een zondagmorgen.
Daar gingen we op de fiets naar toe en
dan zwommen wc van 's ochtends ne
gen totdat we het bad uit moesten.
Daarna weer terug op de fiets en toen
was de weg natuurlijk ook niet zoals hij
nu is". Nadat ze echter lid geworden
was van de Gentse club, kon de fiets
thuis blijven staan. Ze kon met de bus
naar Zelzate en daarvandaan nam ze de
trein naar Gent. „En dan bracht ie
mand me terug naar huis. Of omge
keerd. Iemand kwam me halen en dan
ging ik met de trein en de bus terug naar
huis. Nu zou dat wat gemakkelijker ge
weest zijn. Als je zo rond de achttien
bent, heb je al gauw een autootje".
De nieuwe Zeeuwse recordhoudster
Ariene Knoester moet haar topjaren
nog meemaken. „Ze ban beter", weet
trainer Hietbrink, die zijn pupil een
'wel erg jonge recordhondster' noemt.
„Het is een meisje dat er alles voor
over heeft. Ze voert alles perfect uit
tijdens een training. Dat eis ik ook. Als
je een uur zwemt, moet je er ook een
uur bij zijn". Het resultaat van die trai
ningen is al zichtbaar. Op de honderd
meter schoolslag - de gehele familie
Knoester is gespecialiseerd op de
schoolslag - behoort de Zuidwester-
zwemster in haar leeftijdsgroep tot de
nationale top. Toch heeft ze nog niet
beantwoord aan de tijden, die trainer
Hietbrink voor haar gepland had.
„Maar je hebt ook de juiste omstand i g-
heden nodig om nog sneller te gaan",
verduidelijkt hij. En ze kan sneller.
Daar is Hietbrink van overtuigd. „Als
ze rond de twintig is, bereikt ze haar
grootste kracht, maar als de omstan
digheden er naar zijn, moet ze binnen
afzienbare tijd al 2.48, 2.49 kunnen
zwemmen op de tweehonderd", verze
kert hij.
Wenen
„Zwemmen ging altijd voor", zegt Ray-
monda Vergauwen. „Ik heb nooit het
gevoel gehad van: dat en dat heb ik niet
meegemaakt omdat ik moest zwem
men. Het nam je gewoon helemaal in
beslag". Na het succesvolle Europese
kampioenschap in Wenen werd de Sas-
se zwemster echter door anderen in be
slag genomen. „Het kampioenschap in
Wenen was wel het mooiste wat il$ heb
meegemaakt. Ook daarna is er zo'n
hoop gebeurd, 's Ochtends om zeven
uur kwamen we in Gent op het station
aan. Dat stond helemaal vol". Ze bla
dert vervolgens in een fotoalbum, op
zoek naar wat plaatjes van dat gebeu
ren. „Kijk hier", zegt ze wijzend op een
iets onscherpe zwart-wit foto. „Ik werd
van het ene gebeuren naar het andere
gesjouwd. We moesten eerst nog ontbij
ten. Daarna naar het stadhuis in Gent
en naar de radio... Hier aan de grens
stond half Sas te wachten. Ik werd
rondgereden in een wagen en overal
werd het Wilhelmus en de Brabanqonne
gespeeld. De Belgische consul was er en
ik moest nog naar een receptie".
De Olympische Spelen, twee jaar later
in Helsinki, brachten minder vreugde.
In de halve finales werd Raymonda
Vergauwen uitgeschakeld. Ze praat
daar vrij vlug overheen, maar even la
ter blijkt dat die uitschakeling toch
een hevige teleurstelling betekende.
„Ik heb daar slecht gezwommen. Dat
was vervelend. Ik ben een keer uit een
bus gevallen voordat ik naar de Olym
pische Spelen ging en daar heb ik toen
een bepaalde evenwichtsstoornis aan
overgehouden. Nu wil ik niet beweren
dat dat de rechtstreekse oorzaak ervan
is geweest dat ik slecht zwom. Dat
weet je nooit. Als zoiets gebeurt kan je
natuurlijk zeggen: „Ik geef de brui er
aan", maar dat heb ik niet gedaan".
Sport en politiek
Je kan nu op de tv naar de Olympische
Spelen kijken, maar van de sfeer maak
je niets mee. Ik ben wel in 1960 naar
Rome geweest als belangstellende.
Zo'n opening, dat is geweldig als je de
hele wereldjeugd daar binnen ziet lo
pen. Ik heb er nog steeds spijt van dat ik
niet naar Moskou ben geweest. Ik was
het eigenlijk wel van plan". Vanuit Mos
kou is de link naar sport en politiek snel
gelegd. Ook de beoefening van sport in
de Oostbloklanden komt dan ter dis
cussie. „Je moet altijd maar afgaan op
datgene wat men er over schrijft. Je
weet niet wat daar van waar is. Je zou
het allemaal van dichtbij moeten zien.
Het enige dat je by wedstrijden ziet is
een bepaalde spierontwikkeling". Ray
monda Vergauwen tekent in het lucht
ledige een profiel van een Oostblok-
zwemster. „Ik vind het toch knap water
in ae DDR gepresteerd wordt", zegt ze,
terwijl ze zaken als doping en spierver-
sterkende middelen buiten beschou
wing laat.
Dat doet Johan Hietbrink niet. Oost-
blokmethoden noemt hij 'verabsolute
ring van de sport'. „En daar ben ik het
niet mee eens. Daarom heb ik ook geen
wroeging als een Nederlandse zwem
ster van een Oostduitse verliest. Oost-
duitse zwemmers krijgen na een be
paalde inspanning een prikje in het
oor. Ze tappen wat bloed af en meten
dan het melkzuurgehalte. Daaraan
kunnen ze dan aflezen hoe groot die
bepaalde inspanning was. Dat is inder
daad sport verdwazing. Het moet wel
leuk blijven en je moet toch ook plezier
in de sport blijven houden. Dat geldt
ook voor trainers. Een trainer doet aan
een stuk jeugdbegeleiding. Dat doet hij
of zij voor de jeugd. Een trainer moet
ook niet denken dat hij de 'big boss' is.
Ik heb de indruk dat er in Zeeland trai
ners uit zijn op eigen roem. Dat betreur
ik. Je moet veel voor de sport laten,
maar je houdt bijvoorbeeld veel jeugd
van de straat. Er zijn al teveel ouders,
die hun kind op vrijdag met vijfen
twintig gulden op pad stu ren en ze pas
maandag weer terug zien. Je moet je
zelf als trainer wegcijferen. Ik kan me
bij de aanpak zoals die er bijvoorbeeld
in de DDR is niet neerleggen".
Jurylid
Haar dubbele nationaliteit legt Ray
monda Vergauwen geen windeieren.
Via de Belgische zwembond kwam ze
afgelopen zomer als jurylid bij de Euro
pese zwemkampioenschappen in het
Joegoslavische Split terecht. „Juryle
den worden door hun land voorgedra
gen. Ik denk niet dat ik daarvoor in Ne
derland een kans zou maken. Ik heb het
geluk dat ik de bonzen van de Belgische
bond een beetje ken, want in Split was
er maar een Belgisch jurylid. In eerste
instantie was ik reserve, maar toen de
chef d'equipe afviel, schoof de boel een
plaatsje op. zodat ik meekon". De Euro
pese kampioenschappen in Utrecht in
'66 maakte ze eveneens mee evenals de
'Europese' in Wenen i'74> en tijdens de
wereldkampioenschappen in '78 in Ber
lijn maakte de Sasse oud-zwemster
eveneens deel uit van het jurycorps.
Voldoende ervaring om een conclusie
voor handen te hebben over de gang
Foto boven: Ariene Knoester ...record-
houdster... Foto links boven: Raymon- -
da Vergauwen ...ooit tweede op de we
reldranglijst...
van zaken in het Oostblok. „Bij een
rechtstreekse confrontatie, zou ik me er
wel aan storen denk ik, maar ik heb het
zelf nog niet ervaren. In Split vond ik
het wel allemaal politiestaatachtig,
maar dat zal wel nodig geweest zijn. Als
je bedenkt wat er in München gebeurd
is, kan je niet voorzichtig genoeg zijn.
Die jongens deden in Split gewoon hun
werk. In feite is overal wat voor te zeg
gen. Er was daar verschrikkelijk veel
controle, maar het sportcomplex in
Split is machtig mooi. Echt uit de
kunst", verzekert ze.
Waar Raymonda Vergauwen veel tijd
in haar sport stopt, lijkt Ariene Knoes
ter tijd tekort te komen. Naast school
en zwemmen, speelt ze klarinet en is ze
lid van de zeeverkensters. „Tijd ge
noeg", beweert ze echter. Er blijft zelfs
nog tijd over om te gaan vri jzwemmen,
een teken dat het plezier in de sport er
nog steeds is. Haar lijd in Delft getuigt
daar eveneens van. Tweeënhalf uur
wachten in een bedompte ruimte, niet
inzwemmen en dan toch een historisch
record vestigen. „We hebben een jaar
planning gemaakt en haar piek is er
volgens die planning nu nog niet", ver
klaart Johan Hietbrink daarnaast nog.
„Ze zou bij de Nederlandse top kunnen
gaan behoren, maar dan zou er toch
nog iets meer moeten gebeuren. Het
liefst zou ik zeven dagen in de week
anderhalf uur willen trainen, maar het
zwemwater ontbreekt daarvoor", zegt
de Zuidwester-trainer. „Ze zou meer
kilometers moeten maken, tussen de
drie en vier per dag. Als er dan nog een
tweede krachttraining bijkomt, ko
men de prestaties automatisch".
Telegram
„Wat is haar tijd op de split", vraagt
Raymonda Vergauwen naar ae tijd van
Ariene Knoester op de 100 meter
schoolslag- Als het antwoord luidt dat
die tyd dik onder de 1.20 zit, zegt de
oud-Europees kampioene: „Dan moet
ze ook ruim onder de 2.50 uit kunnen
komen op de 200". De vroegere top-
zwemster heeft er de afgelopen drie de
cennia een gewoonte van gemaakt de
zwemsters die een van haar records ver
beterden een telegram te sturen. Want
de Sasse zwemster heeft haar favoriete
sport nooit vaarwel gezegd. Niet alleen
als jurylid, ook als actief zwemster is
Raymonda Vergauwen nog in touw. 's
Zomers vier keer per week, 's winters
twee keer per week. Altijd twee kilome
ter. „Precies lang genoeg", besluit ze.
Ariene Knoester moet nog aan kracht
winnen. Krachttraining staat nogal
eens ter discussie. „Ik zeg ook niet dat
we bij Zuidwester met honderd kilo
staan te tillen. Onze krachttraining is
aangepast aan leeftijd. Het moeten-
meisjes blijven. We proberen te ver
mijden dat we van die body building
figuren krijgen", zegt Johan H ietbrink.
„De krachttraining bij ons vloeit ook
over in lenigheid. We moeten nu ook
niets forceren. Ik neem aan dat Ariene
met haar ambitie nog lang plezier van
haar sport kan hebben".
Overigens heeft deZuidwester-trainer
geen al te hoge pet op van het Zeeuwse
zwemmen. „We zijn hier net zo goed als
de rest van Nederland", beweert hij
stellig. „We zijn in Zeeland alleen veel te
speels bezig. Er moet meer discipline
zijn. Nogmaals, dat behoeft geen mili
taire discipline te zijn, maar je moet een
groep inspireren om ook tijdens een
training prestaties te leveren".
Geschenk
Hielbrink heeft met zijn specifieke op
vattingen. die niet overal in Zeeland
goed vallen, in ieder geval bereikt dat
de Zuidwester in recordtijd een van de
toonaangevende verenigingen in Zee
land is geworden. De prestaties van on
der andere Ariene Knoester getuigen
daarvan. Raymonda Vergauwen felici
teerde haar deze week telefonisch. Bo
vendien kreeg de Middelburgse zwem
ster een geschenk in cadeauverpak
king. Het record verwisselde op symbo
lische wijze van eigenaar. Het opschrift
van het paKje luidde: „Van Raymonda
Vergauwen. voor Ariene Knoester".
Foto links: Raymonda Vergauwen op
de hoogste tree in Wenen bij de Europe
se titelstrijd. Links de Nederlandse Lies
Bonnier. die tweede werd. Rechts Jan-
ny de Groot Nederlandde ivtnnares
van hel brons. Hiernaast: Ariene
Knoester pakt het cadeau van Ray
monda Vergauwen uit. Rechts trainer
Johan Hietbrink.
Een jaar geleden kocht oud-zwemster Raymonda Vergauwen uit Sas van Gent een beeldje. Een
werk van de Sasse kunstenaar Bliek, bedoeld voor degene die het Zeeuwse record op de
tweehonderd meter schoolslag dames zou verbeteren. Inmiddels is de 'schepentrekker' - zo heet
het werk - van eigenaar verhuisd. Eenendertig jaar nadat Raymonda Vergauwen Europees kam
pioene in Wenen werd in een nieuwe Europese (en dus ook Zeeuwse) recordtijd, snoepte de
veertienjarige Ariene Knoester uit Middelburg achttiende seconde van het stokoude record af.
Een kleine seconde scheidt beiden op de Zeeuwse ranglijst. Die fractie herbergt echter twee totaal
verschillende werelden.
Wenen, 1950. De eerste dag van de Euro
pese zwemkampioenschappen, het
tweede finaleonderdeel: de tweehon
derd meter schoolslag voor dames.
Raymonda Vergauwen wintin een voor
die dagen absolute toptijd: 2.56.4. Ge
noeg voor een Europese titel, een Euro
pees record en een tweede plaats op de
wereldranglijst.
Delft, 1982. De Middelburgse Ariene
Knoester zwemt tijdens invitatiewed
strijden op de 200 meter schoolslag een
t(jd van 2.55.6. Die nieuwe Zeeuwse re
cordtijd levert in Delft een vijfde plaats
op. De limiet voor voor deelname aan
het Nederlands kampioenschap staat
op 2.54. De 2.55.6 is slechts toereikend
als onvoldoende zwemsters aan die li
miet kunnen voldoen. Dan pas komen
zwemsters, die binnen de 2.56 hebben
gezwommen in aanmerking.
De prijzenkast van Raymonda Vergau
wen is al enige tijd geleden van de huis
kamer naar de werkkamer verhuisd.
Daar. ln de hoek van het vertrek, wordt
het blinkend metaal langzamerhand
dof. Het resultaat van de afvalstoffen
die de omringende industrien dagelijks
ln het luchtruim uitspugen, meent de
oud-zwemster. Ze wrijft met haar duim
overeen medaille waarvan de glans on
der een laag aanslag is verdwenen.
„Kijk maar", zegt ze, terwijl ze haar
hand toont.
De hoeveelheid prijzen, die Raymonda
Vergauwen in de loop der jaren bijeen-
zwom, is voldoende om een bestuurder
van een middelgrote sportvereniging
het schaamrood naar de kaken te doen
stijgen. „De kast is een cadeau geweest
van de Sasse sportverenigingen nadat
ik Europees kampioene was geworden.
Die is speciaal door een meubelmaker
gemaakt". Eenmaal per jaar worden
alle bekers, medailles, lepeltjes en
vaantjes van stof ontdaan. „Die bekers
zijn zo weer schoon, maar de medailles
leveren het meeste werk op", verkl aart
ze.
Hoogtepunt
De Europese titel op de 200 meter
schoolslag, ruim eenendertig jaar gele-
den in Wenen, betekende het hoogte-
II punt in de carrière van de Sasse zwem
ster. Raymonda Vergauwen vertegen
woordigde toen België. „Ik ben geboren
en getogen in Sas van Gent, maar om
dat mijn vader een Belgische pa had,
kon ik voor België uitkomen. In de loop
der jaren is dat veranderd. Ik heb nu
twee paspoorten". Een jaar voor de Eu
ropese titelstrijd in Oostenrijk was de
Sasse zwemster kampioen van België
geworden op de 200 meter schoolslag.
..In de tijd dat ik zwom, mocht je de
schoolslag nog op verschillende manie
ren zwemmen. Sommigen zwommen
toen een soort vlinderslag. Dat is later
een apart nummer geworden".
Militairen
Ze vervolgt: „Die Europese kampioen
schappen in Wenen waren een levens- goed zwom", vertelt ze. De jeugdige
groot gebeuren". Door allerlei omstan- Middelburgse trad in de voetsporen
dlgheden was ze de enige Belgische
deelnemer in de Oostenrijkse hoofd
stad. Met. in haar gezelschap twee verte
genwoordigers van de bond, 'treinde' ze
in vierentwintig uur vanuit Brussel
naar Wenen. „Die stad was toen nog in
vier sectoren verdeeld. Eerst kwamen
de Amerikanen in de trein controleren
r en daarna de Russen. Als je een jeep zag
op een patrouille zaten daar ook altijd
vier verschillende militairen in. Je zag
er ook overal borden staan waarop bij-
voorbeeld stond datje de Amerikaanse
sector verliet en de Engelse sector in-
- reed. Ik geloof dat we daar aten in de
Franse sector, we woonden in de Engel
se en we zwommen in de Amerikaanse-
zone", zegt Raymonda Vergauwen, die
werkzaam is als directiesecretaresse op
de glasfabriek in Sas van Gent.
De trairungsarbeid van toen valt nau
welijks te vergelijken met de huidige
aanpak. Ter illustratie, de Sasse zwem
ster trainde twee keer per dag in het
zwembadje in het kanaal bij Sas van
Gent. „Daar trainde ik een beetje op
mezelf. Tussen de middag en 's avonds,
maar als het alles bijelkaar tweeënhal-
ve kilometer was. dan was het veel. In
I de winter trainden we niet. Hier in het
kanaal had je ook geen keerpunt. Er lag
een balk in het water en dan zwom je
i maar".
Krachttraining
De aanpak bij Zuidwesters, de club
van Ariene Knoester, is heel wat doel-
i gerichter. Onder leiding van trainer
i Johan Hietbrink wordt, met uitzonde-
r'ig van een vakantieperiode in de zo
mer, het hele jaar door getraind. Vier
keer per week in het zwembad en daar
naast nog een keer krachttraining. Als
het aan Johan Hietbrink ligt, wordt die
frequentie opgevoerd. Gebrek aan
zwemwater is er de oorzaak van dat
vaker trainen niet mogelijk is. „Dat
werkt belemmerend. Een tweede over
dekt zwembad in Middelburg zou ide
aal zijn", stelt hij. Toch realiseert de
Zuidwester-trainer zich dat de moge
lijkheden groter zijn dan vroeger.
„Maar voor een record moet je toch
veel blijven doen".
Raymonda Vergauwen realiseert zich
dat de hedendaagse zwemtraining veel
energie vergt. „Het is belastend", geeft
ze toe, „Tegenwoordig zijn het allemaal
kilometervreters". Daarom was de
2.56.4 die de Zeeuws-Vlaamse in 1950 in
Wenen zwom des te opmerkelijker. „Ik
bedreef toen topsport, maar dat is een
term die toen niet gebruikt werd. Ik heb
twee jaar lang als tweede op de wereld
ranglijst gestaan, ik heb twee Europese
kampioenschappen en een keer de
Olympische Spelen meegemaakt. Ik
moest echt alles zelf doen. De begelei
ding was heel anders. Als kinderen nu
vijfhonderd meter moeten lopen, bij
voorbeeld' naar de start, dan zeggen ze
al gauw: „Halen ze ons niet op". Dat
was ondenkbaar".
Olympische Spelen
De oud-zwemster was indertijd, en nu
nog steeds, lid van twee zwemvereni
gingen: de Gentse zwemvereniging en
Bruinvis uit Sas van Gent.„Ik had het
idee dat het niet slim was om niet naar
Gent te gaan. In "48 zwom ik in het 25
meterbad in Terneuzen 3.05 en nog een
beetje op de 200 meter. In de winter
van '48 ben ik lid geworden bij Gent,
maar als ik dat eerder had gedaan, dan
had ik waarschijnlijk ook de Olympi
sche Spelen in Londen meegemaakt",
mijmert ze.
Tijden veranderen. Op het hoogtepunt
van haar carrière (EK Wenen in '50,
red.) was Raymonda Vergauwen al een
volwassen vrouw van 22 jaar, een leef
tijd waarop de huidige toppers vaak al
afgehaakt hebben. De grenzen zijn ver
legd. „Het was toen niet gebruikelijk
dat je ging zwemmen voordat je van
school af was. Ik ben pas in '44 lid van
Bruinvis geworden, nadat ik de MULO
in Terneuzen had afgemaakt. Ik heb
trouwens precies in de oorlogsperiode
op de middelbare school gezeten. In
mei '40 begon ik 'en we werden in sep
tember '44. vlak na mijn eindexamen,
bevrijd, wy zwommen graag in die tijd.
Voor meisjes waren er weinig andere
sporten".
Huiswerk
Ariene Knoester is pas veertien. Zes
jaar geleden zwom ze haar eerste wed
strijd. „We gingen altyd zeilen en daar
om moest ik leren zwemmen. Er was
toen een badmeester die zei dat ik wel
van haar broer Willem-Jan en wierp
zich op het zwemmen. Zwemmen is nog
steeds haar favoriete sport. School Ste
delijke Scholengemeenschap Middel
burg) is echter nog belangrijker. „Het
huiswerk gaat voor", stelt ze resoluut.
„Daardoor komt het af en toe wel eens
voor dat ik niet kan trainen".
„Zwemmen moet je jong leren", oor
deelt Johan Hietbrink. „Dan moet je
het goed leren. Het is ook een mentali-
teitskwe'stie. Tegen de kinderen die
het jong leren zeg ik ook: „Probeer het
zes, zeven jaar. Ais het nog niet gelukt
is iets te bereiken als je veertien bent,
ga dan voetballen of zo". Zwemmers
worden inderdaad steeds jeugdiger,
maar dat houdt niet in dat je er op je
twintigste niet meer bijhoort". Hiet
brink staat bekend als een man van
discipline („Geen militaire discipline
overigens"). Ook hij stelt schoolpresta
ties voorop. „Als je de interesse op
brengt om te luisteren tijdens de trai
ning, krijg je automatisch de neiging
om ook op school op te letten".
Achttien jaar lang heeft Raymonda
Vergauwen aan wedstrijdzwemmen ge
daan. „Het was toen echt dameszwem-
men. Nu zyn het echt kinderen". Zelfs
de actieve zwemperiode van de Sasse
directiesecretaresse werd met een suc
ces bekroond. In 1962 eindigde ze ty-
dens de Belgische zwemkampioen
schappen als derde op de 200 meter
schoolslag. „Ik was toen 34 en in m'n
eentje was ik ouder dan de nummers
een en twee by elkaar. Nu ben je by 20
jaar al oud".
koen mijnheer
