FOTO-TV
ook japanners duiken in
de direct-klaar-fotografie
nieuwe thermostaat besparend
CENTRALE VERWARMING
andere manier van filmen
en fotograferen
PZC/varia
karwei
scanner
kosten
VRIJDAG 8 JANUARI 1982
iDoor Hugo van der Heemi
Elektronica-fabrikanten zien brood in video. Geen wonder, want allies wat zich rond de tv
afspeelt, raakt het hele gezin. Ook heeft het beeld en de informatie die 'live' op ons afkomt
blijkbaar een magische aantrekkingskracht. Men wil het zien en meemaken. Dat verklaart de
belangstelling voor tv-satellieten, video-recorders en zelfs huiscomputers, die heel vaak op het
tv-scherm staan aangesloten.
Door de video-keten uit te breiden zowel naar de programmakant als naar de apparatuurzijde,
komen er meer mogelijkheden, een veelzijdiger gebruik en dus een grotere verkoop. Daarbij
komen de elektronica pioniers ook op het gebied dat traditioneel behoort bij de foto- en filmbran
che. De voorbespeelde videoband vervangt de vertrouwde 8 mm-lachfïlm en de draagbare video
recorder komt in de plaats van het filmtoestel.
Het is in deze rubriek al eerder gecon
stateerd dat de elektronica vooralsnog
een kwalitatieve achterstand heeft op
gewoon filmen. De draagbare video
recorder is nogal zwaar en veel duurder
dan de filmcamera. De beelden hebben
in vergelijking tot eigengemaakte films
veel minder definitie en kleurkwaliteit,
maar het beeld is direct na de opname
beschikbaar. Dat laatste is natuurlijk,
net als by direct-klaar fotografie, erg
aantrekkelyk voor de gebruiker.
Op dit moment is men bezig met een
generatie videocamera's die even groot
is als het gebruikelij ke filmtoestelIn de
verdere toekomst - 1985 tot 1987 - zal
het camera-gedeelte van de videorecor
der niet groter dan een fototoestel zijn,
en even makkelijk te bedienen. Zowel
op het gebied van film als fotografie
'denkt' men nu al elektronisch.
Zo heeft Sharp in beperkte kring be
kend gemaakt dat men zo'n soort vi
deocamera aan het ontwikkelen is, de
CCD-videocamera. Het geheim van dit
compacte apparaat is het feit dat men
van de beeldbuis is afgestapt. Voorts
dat men alle benodigde elektronische
circuits heeft samengebald in een paar
chips. Men noemt dat Large Scale Inte
gration of wel LSI-techniek.
De traditioneel gebruikte opnamebuis
heeft ten opzichte van de nieuwe tech
niek de volgende nadelen. De lange
lichtgevoelige buis is bepalend voor de
grootte van de camera. De buis werkt
met nogal hoge spanningen waardoor
hy vrij veel stroom uit de batterijen ge
bruikt. Bij gedempt licht (100-200 lux) is
het moeilijk om een goede kleurweerga-
ve te handhaven. Voor het omvormen
van de spanning en de justering van de
opnamebuis zijn nogal wat elektroni
sche circuits en mechanische veranke
ringen nodig. Dat maakt de schakeling
prijzig en gecompliceerd.
to-elektronische halfgeleider heeft een
CCD-chip, een Charge Coupled Device.
Elk puntje kan een lichtbron waarne
men. Licht wordt daarbij omgezet in
een elektrisch signaal. Allle puntjes
samen vormen het beeld.
Het CCD-opname-element staat van
wege zijn geringe afmetingen een enor
me reductie van de camera-omvang
toe. Sharp constateert dat daardoor
ook het aantal onderdelen tot een derde
is teruggebracht en de camera zelf tot
2-5 van de oorspronkelyke afmetingen.
Ook claimt de fabriek dat nog een rede
lijke kleurweergave mogelijk is bij hele
slechte lichtomstandigheden binnen
icirca 60 lux). Er doet zich geen verteke
ning voor en ook het zogenaamde 've
gen' behoort ook tot het verleden. Een
bijkomend voordeel is dat bij afwezig
heid van de opnamebuis de camera niet
snel onscherp of erger ontsteld raakt bij
forse schokken.
In de toekomst zou het CCD-element,
omdat het in principe een halfgeleider
is, in grote aantallen kunnen worden
geproduceerd. Te meer daar Sharp nog
al wat vindingen heeft gedaan die de
complexiteit van het 'vliegenoog' verla
gen. Daardoor kan de consumenten
markt pnjstechnisch gemakkelijker
worden bereikt. Op de nieuwe camera
zyn trouwens 28 patenten aange
vraagd. Omdat de omvang zo gering is
geworden kunnen standaardlenzen
worden toegepast. De Japanners den
ken aan een 6x zoomlens van 12 tot 72
mm. Een infrarood filter is standaard
ingebouwd.
elektronisch
Sony heeft een soortgelijk systeem uit
gedacht. Er zijn veel overeenkomsten
maar ook veel verschillen tussen de
Mavica van Sony en de CCD-videoca
mera van Sharp. Belangrijkste over
eenkomst: het CCD-element. Alleen
dat van Sony heeft een groter ooplos-
send vermogen, omdat er 280.000 licht
gevoelige puntjes zijn toegepast. Het
belangrijkste verschil is dat de Mavi
ca, behalve als videocamera, ook alle
mogelijkheden van een (elektronisch)
fototoestel biedt.
Eerst maar de eigenschappen die hij
met een gewoon fototoestel gemeen
heeft: een zoomlens van 16-64 mm en
sluitertyden (met de hand of elektro
nisch instelbaar) van 1-60 tot 1-2000 se-
coonde. Er zit een ontspanknop op en
een zelfontspanner. Ook is er een soort
'snelltransport', waardoor continu tot
slechts enkele beelden per seconde kan
woorden opgenomen.
Daarmee houdt de vergelijking met een
gewoon fototoestel totaal op. Omdat
het Charge Coupled Device (CCD) geen
directe beelden, maar elektrische
strooompjes aflevert, moeten de 'foto's'
op een andere manier worden opgesla
gen. Dat gebeurt op een wijze die is ont
leend aan de computertechniek. De in
formatie wordt nameiyk vastgelegd op
een buitengewoon klein magnetisch
schijfje: het Mavipak. De magnetische
schyf kan 50 beelden opnemen. Direct
na de opname kunnen deze op de televi
sie worden bekeken via een daarvoor
ontworpen weergave-unit, waar het
schijfje in past.. De door de Mavica op
genomen foto's kunnen ook gemakke
lijk op de videoband worden opgeno
men. zodat men videoalbums kan sa
menstellen.
Wat. op het magnetische plaatje staat
kan weer worden uitgewist, zodat de ge
heugenschijf keer op keer kan worden
gebruikt. En dat zonder teruggang in
kleur- of beeldkwaliteit. Een belangrijk
punt voor de fotojournalist of zaken
man is dat opnamen via een telefooniy n
kunnen worden overgeseind. Het Mavi
pak heeft slechts een gewicht'van 8
gram en kan.mede dankzij zyn kleine,
platte formaat gemakkehjk per post
worden verzonden.
De hele camera weegt 800 gram, inclu
sief drie oplaadbare batterijen, die 200
opnamen per lading toestaan. De afme
tingen zijn 130x90x53 millimeter. De
camera zal zeker niet voor 1985 op de
markt komen.
Als het 'fototoestel' rechtstreeks op de
videorecorder wordt aangesloten, met
een kabel, fungeert hy weer gewoon als
een camera die continu beelden door
seint. By de Mavicafoto's zyn de gebrui
kelijke ontwikkel- en afdrukprocessen
overbodig, maar gezien de behoefte aan
gewone afdrukken voor in 'het echte al
bum' wordt hiervoor door Sony een spe
ciale kleurenprinter ontwikkeld.
montages
Omdat de Mavipak niet lichtgevoelig
is, kan de schijf waarop al een aantal
beelden zijn opgenomen, uit de camera
worden genomen. Later kan deze er op-
De Sony-camera met op de voorgrond
de magnetische computerplaatjes
waar 50 kleurenfoto's op kunnen.
nieuw in worden geplaatst zonder risi
co voor dubbele opnamen. De camera
zal de volgende beelden automatisch
op een nieuw gedeelte van de schijf
plaatsen. Wel kan men bewust dubbele
beelden maken, voor het vervaardigen
van fotomontages. Door het Mavipak
terug te draaien op een bepaald beeld
en daar overheen een ander beeld op te
nemen, ontstaat een vlekkeloze foto
montage zonder afscheidingen die de
gebruikelijke montages ontsieren.
vliegenoog
Sharp heeft, als zovele vernieuwers,
daarvoor een oplossing gezocht in de
halgeleider techniek. Door een enorme
pakkingsdichtheid van elementen ont
stond een soort 'vliegenoog', een half
geleider van 10 bij 8,4 mm die 200.000
lichtgevoelige puntjes omvat. Die op-
De CCD-videocamera
(Door Hugo van der Heem
In de winkels ligt een nieuw
systeem voor direct-klaar ol
wel instant-kleurenfotografie.
Het is van Japanse komaf: ge
produceerd door de Fuji-fa-
brieken. Het systeem luistert
naar de naam Fotorama en is,
na Polaroid en Kodak, het der
de systeem dat op de steeds
groeiende markt van instant
fotografie wordt geïntrodu
ceerd.
Het hele pakket omvat:
- de FI10 direct-klaar kleurenfilm mei
10 vel per pak;
- twee typen direct-klaar camera's, de
F-10 en de F-50S
- type F-10 uitgevoerd met ingebouwde
flitser;
- De strobo-S elektronenflitser als ac
cessoire bij de F 50S;
- de Fotorama-print: extra afdrukken
of uitvergrotingen van direct-klaar fo
to's.
Fuji neemt in de wereld een vooraan
staande plaats in op het gebied van de
fotografie. Dat is onder meer te danken
aan het voortdurende streven van de
fabriek om nieuwe technische moge-
lykheden toe te passen. Tydens vele ja
ren van onderzooek en ontwikkeling
heeft het bedrijf zo een nogal aanzienlij
ke hoe veeheid kennis vergaard op het
terrein van onder meer direct-klaar fo
tografie, maar ook bijvoorbeeld op het
terrein van de produktie van muziek-
en videocassettes-
Uitgebreid marktonderzoek heeft er
tenslotte toe geleid dat Fuji deze ken
nis heeft ingezet om zich voor het eerst
op dit deel van de fotomarkt te bege
ven. Uit het marktonderzoek is name
lijk gebleken dat de direct-klaar foto
grafie geen concurrent is van de con
ventionele fotografie. Bezitters van
een direct-klaar camera blijken bijna
allemaal ook een gewone camera te be
zitten.
Met de introductie van het systeem wil
men natuurlijk inspelen op de markt
van consumenten die alleen willen kij-
keu-knippen-kyken, en geen poespas.
Anderzijds wil men de ontwikkelling
van een (voor Japan) vrij nieuw genre
van fotografie stimuleren. De nadruk
valt hierbij altijd op speciale situaties
in de huiselijke sfeer, waarin direct-
klaar fotografie ideaal is: feestjes,
huisellyke gebeurtenissen, de indus
trie. hobbysfeer en jubileum etc.
Aardig is het feit dat de FI-10 kleuren
film ook is te gebruiken in alle Kodak
direct-klaar camera's. De foto is in on
geveer een minuut gereed, tenminste
in een vrij warme huiskamer. Sneeuw
landschappen en 'oom Piet in de vries
kou' kunt u meestal vergeten. Fotora
ma-print biedt de mogelijkheden om
extra afdrukken en-of uitvergrotingen
van de opnamen te maken. Om een ho
ge kwaliteit te kunnen bereiken, heeft
de Fujicolor-ontwikkelcentrale een
nieuw procédé moeten ontwikkelen.
Een paar grappen zijn nog dat de lege
verpakking zich als fotostandaard laat
gebruiken en dat alle foto's een witte
'memo-kolom' hebben waarop aller
hande gegevens geschreven kunnen
worden.
De nieuwe F-10
(Door Hugo van der Heemi
Energie besparen is in, nu stookolie,
gas. benzine en elektriciteit zo ra
zend duur geworden zijn. Natuurlijk
had West-Europa, maar vooral nog
Amerika, al veel eerder energiebewust
moeten worden, al was het alleen maar
om tot een wat evenrediger energieba
lans met de Derde-Wereldlanden te ko
men. Dat is niet gebeurd en nu treft de
energieschaarste de arme landen nog
sterker, omdat zij de enorm gestegen
lasten helemaal niet kunnen voldoen.
In de USA. waar men gewend was de
benzine onbekommerd in de tank (met
gallons tegelyk) te laten vloeien als
ging het om spuitwater, is men ook
energiebewuster gaan denken. Na ver
schillende rantsoen-periodes en een
aanzieniyke verhoging van de benzine
prijs worden er nu kleinere auto's ge
kocht en dus minder getankt. £n het
komt denkelijk niet zo vaak meer voor
dat de airconditioning op maximum
staat met alle ramen open.
Nederlanders, van huis uit toch wat
zuiniger, zoeken andere oplossingen,
waarbij de elektronika en de compu-
tertechiek te hulp schieten. Zo zijn er
grote ziekenhuizen en fabrieken die
aan energiebewaking doen door een
speciaal soort computer. Om elektri
sche piekbelasting te voorkomen scha
kelt het apparaat bepaalde appara
tuur, bijvoorbeeld laadstroom-appa-
ratuur van elektrische transportwa
gens, op de piekuren uit. Die wagens
kunnen makkelijk 's nachts worden
opgeladen.
In het huishouden kan men iets soort
gelijks zelf doen door (af)wasmachines
in het weekend of 's nachts te laten
draaien, wanneer veel elektriciteitsbe-
dry ven 'nachttarief bieden. Het meest
valt natuurlijk te besparen op de gasre-
kening thuis als men de thermostaat in
de gaten houdt. Maar dat valt niet altijd
mee. Vaak wordt de belangrijkste scha
kel van de CV vergeten. Men zet de
warmteregelaar te laat laag of vergeet
het helemaal. Als men hem 's avonds
wel laag zet is het huis by het opstaan
steenkoud. Geen wonder dat de 'klok-
thermostaat' zijn intrede deed.
uitkomst
Die thermostaat kent een dag- en
nachtstand maar vormt nog geen op
lossing voor gezinnen waar men en
vrouw werken. Daarvoor zijn allerlei
nieuwe elektronische schakelingen de
uitkomst. Zowel van Philips als van
Holecsol (beide gevestigd in Eindho
ven) zijn systemen in de handel ge
bracht die denkwerk verrichten op het
gebied van energiebesparing.
De Energomatic van Holecsol byvoor-
uy.i.Av .oLuiojjtccii van samenhangen
de elektronika, dat de pomp uitscha
kelt als hij niet nodig is, een dag- en een
nachttemperatuur kent en bovendien
weerafhankelyk kan reageren door een
voeler voor de ketel- en buitentempera
tuur.
Eenvoudiger, maar eveneens doeltref
fend zijn nieuwe Philips klokthermos-
taten. Zij kunnen door de doe-het-zel-
ver makkelijk worden aangebracht,
zien er netjes uit en kennen vier scha-
keltyden. Daarmee is het mogelijk om
's ochtends (zeg om zes uur) het huis te
gaan verwarmen. By het opstaan is het
huis dan behaaglijk. Wanneer de ge
zinsleden rond acht uur naar school en
kantoor gaan, schakelt de elektroni
sche automaat de CV weer op de nacht-
temperatuur. Bij de thuiskomst van ie
dereen om half zes is het huis net weer
'opgewarmd'. Om elf uur 's avonds -
wanneer iedereen naar bed gaat - ver
geet de Programmeerbare Tempera
tuur Controller (PTC) of in gewoon Ne
derlands klokthermostaat niet de CV-
installatie weer naar nachttempera
tuur te schakelen.
nachtdienst
Bij de PTC hoort een net voeding, even
tueel een relais-kastje. Dag- en nacht-
temperatuur zijn onafhankelijk van el
kaar in te stellen. De vier schakeltijd
stippen kan men willekeurig kiezen in
de 24-uurs cyclus, dus ook aanpassen
aan nachtdiensten of afwijkende
werktijden. Met een druk op de knop
wisselt men van dag- naar nachttem
peratuur of omgekeerd, wanneer de
dagindeling (in het weekend) anders is.
Vrij grote, groene cijfers geven de tijd
aan, de gewenste temperatuur en de
werkelijke omgevingstemperatuur.
De prijs van de PTC is niet veel hoger
dan van een gebruikelijke mechani
sche themostaatklok, die maar twee
schakeltijdstippen kent.
Over de komende dhz-beurs Ka:
wei (Jaarbeurs Utrecht) vindt i
binnenkort uiteraard uitvoerlgt
informatie op deze pagina, man
voor de weekend-plannenmaken
op lange termijn nu reeds evenea
geheugenopfrisser: Karwei is
jaar voor particuliere bezoeken
geopend op 29, 30 en 31 januari.
Wie deze jaarlijkse show van ge
reedschappen, materialen, mach)
nes enz. voor de doe-het-zelver rue
wil missen, doet er goed aan die di
gen alvast te noteren.
Officieel gaat de beurs al eerds
open, maar de eerste vier dagen 2-.
gereserveerd voor de vakhand-
Als particuliere doe-het-zelver
u er, gesteld dat u er extra geld voj
over hebt om de ingang te pas»
ren, toch niet zo veel plezier an
beleven als juist op die „konsuma:
tendagen", omdat de standho;j
ders tijdens die vakdagen voorn;
melyk op contacten met hun ha
delsrelaties zyn ingesteld.
Er is weer een scannerboek mi
Daarin staan in principe geheim
gegevens over alle openbare dies
sten, inclusief beveiligingsdit»
sten en geldtransporten, maft
chaussee en Mobiele Eenheid.
Zo'n boek schijnt een waarder.
bezit voor mensen die ook nogs:
len luisteren naar politie, brac;
weer, GGD, Wegenwacht, zendi
mateurs, taxi's, treinen, vliegtu
gen, schepen of zelfs de autote;-
foon. Het verkeer tussen al die 'n>:
bielen' zoals men alles wat rijt
vliegt en vaart noemt, en de vas
of commandoposten, speelt zichi
in het radiogebied tussen de 70 c
470 Megahertz. Men noemt dato
mobilofoon-, marifoon-, luclr,
vaart- en portofoon-frequenties. I
het nieuwe boek staan duizendc
van die gegevens.
Er bestaan voor het luisteren nu
waar 'de actie is' moderne ontra
gers, die een groot aantal verscfc
lende kanalen tegelyk in de gate
kunnen houden. Wordt er erget
gesproken dan zoekt de scanni
dat op, en maakt het kanaal ho»
baar. Er zijn 'scanners' met zoel
functies tot maximaal 100 kanale
Eenvoudige apparaten kun»
maximaal acht kanalen bewake
afhankelyk van het aantal kristi
len of het 'programma' dat in 0
scannende ontvanger geplaatst!
De kristallen moeten gemaakts1»
den en het was daarom geen \vo:
der dat een kristallenfabrikant li
hoefte had aan een inventarisav
van alle frequenties die luisterans
teurs zouden kunnen bestelle
Hans Maas uit Boxtel stelde das
om zo'n lyst samen voor eent
briek. Het werd een interessa:
boekwerk, dat nu aan zyn tweed!
verbeterde druk toe is.
Het nieuwe scannerboek ko:
f 14,90. Het is een uitgave van KL
ve, Stevinstraat 16, Industriële
rein Zandhorst, 1704 RN Hetrb
gowaard.
Het NIBUD, Nationaal Institei
voor Budgetvoorlichting, heeftf
verse handige brochures uitgcp
ven (herziene drukken dan ir.
nieuwe uitgaven) over aller!
soorten kosten. Van belang i
men, in het kader van het „opc
kleintjes letten" wil zien wat Ik
zou moeten kosten dan wel voi
het verdelen of toerekenen vanbi
paalde kostenbestanddelen. D
brochure „Kostgeld" kan helpc
om na te gaan wat nu een redclij
bedrag aan kostgeld is. Het is da:
bij van belang hoe de kostganp
gebruik maakt van het huis, D
brochure laat duidelijk zien w
wel en wat niet kan worden bei
kend.
„Voeding" is het onderwerp vand
gelyks terugkerende uitgaven, ft
kun je met betrekkely k weinig gt
toch een smakefijke en gezoni
maaltijd samenstellen? Deze to
chure kwam tot stand in nauwes
menwerking met het Voorlid
tingsbureau voor de Voeding. V»
het winterseizoen geeft het boel)
naast een veertigtal menu's r
vleesbasis ook 10 vegetarische);
nu's, waarby de kosten voor de to
ding per dag (dus inclusief
broodmaaltijden) per persoon?
middeld f 4,50 bedragen.
Dan is er een uitgave „Wie schif
weet waar het blyft", een hand!:
ding om een huishoudboekje bl]:
houden, waarby ook rekent
wordt gehouden met bijvoorb»
betalingen per girobetaalkaart:
bankcheque. Gebleken is dat:
leen al het byhouden van een hs
houdboekje tot besparingen c
niet meer verantwoorde uitgüw
kan leiden.
„Vooruitzien...? Begroten!" isct
brochure die als vervolg op k
huishoudboekje kan worden f
zien. Wie echt wil vooruitzienc
moeten begroten om het voor'
kaar te krijgen dat ook grote
aankopen zonder lening kunfc
worden gekocht. Makkelijk isdi
niet, maar men behoeft ook WK
niet een echte boekhouder te lij
„Zakgeld": watis een redelijk!
drag (niet alleen voor kinderen!'
wat moet daarvan dan worden!
taald? Op die vragen geeft de to
chure antwoord.
Geheel nieuw is „De kosten vt
kinderen van 0 tot 17 jaar", bedot-
voor de consument, maar ook dor
allen die in hun werk te maken hd
ben met vragen op dit gebied (f
vocaten in alimentatiekwestiests
voorbeeld, welzijnswerkers, belt
tingconsulenten). Wie zich wellis
afvraagt of met een bepaald uil
men het hebben van een of me
kinderen verantwoord is vindt 1
dit boekje een hulpmiddel by deb
sluitvorming. Anderen zullen
schien hun kinderen eens metc>'
jectieve gegevens willen tfl©
waarom van een bepaald inkoito
niet alles kan. Ook kan deze to
chure van dienst zyn bij het af
vragen van kinderbijslag.
Informatie over al deze brochut
geeft het Nationaal Instituut Bi-
gelvoorlichting, Huygensstrcé'
2512 BC Den Haag. tel. 070-880
