PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Reagan schort deel
handel met Polen op
Radio Warschau meldt
ontruiming staalfabriek
Oud-werknemers: omvangrijke illegale
lozingen gifafval door Cruson Breskens
u bij oGf*bo DE nieuwe Accord
WEST-EUROPA WIJST SANCTIES AF
vandaag
Guur en winters
Xeél bewolking en perioden met
sneeuw en tijdelijk sneeuwstorm. La
ter in het zuiden van het land ijzel of
regen. Temperaturen om het vries
punt. Tot krachtig of hard toenemende
oostelijke wind.
224e jaargang no. 303
Donderdag 24 december 1981
Jk HONDA
WASHINGTON (AP/UPI/DPA/RTR/ANP) - De Amerikaanse president Ronald Reagan heeft van
morgen (Nederlandse tijd) belangrijke onderdelen van de Amerikaanse handel met Polen opge
schort. Over de militaire leider van Polen zei hij: „hun misdaad zal ze duur komen te staan".
Reagan zei dat hij tegen president Leonid Brezjnev van de Sovjet-Unie had gezegd dat 'als deze
onderdrukking voorduurt', de Verenigde Staten ook tegen de Sovjet-Unie politieke en economi
sche maatregelen zullen nemen.
De Amerikaanse president zei niet wat tionale veiligheidsraad. Volgens Bonn
wijzen de Westeuropese bondgenoten
de Amerikaanse plannen voor sancties
tegen Polen in eerste instantie af. Het
is het met de andere Westeuropese re
geringen eens over de noodzaak een
voorzichtige en terughoudende opstel
ling tegenover Polen in te nemen. Dit
heeft de Westduitse regeringswoord
voerder Lothar Ruehl woensdag in
Bonn verklaard.
de maatregelen precies zullen inhou
den. De boodschap van de president
werd om 03.00 uur vanochtend uitge-
nrnden, na een vergadering van de na-
Pentagon: bericht
over dood generaal
Dozier verzinsel
WASHINGTON (AFP) - Het bericht
dat de executie van de Amerikaanse
generaal James Dozier door de Ita
liaanse Rode Brigades is een zuiver
verzinsel en volkomen onwaar, zo
heeft een woordvoerder van het minis
terie van defensie in Washington ver
klaard.
Generaal Dozier werd vorige week don
derdag in Verona ontvoerd. De Rode"
Brigades lieten toen weten dat hij een
'volksrechtbank' terecht zou moeten
staan. Dinsdag meldde een Arabisch
sprekende man in een telefoongesprek
met het kantoor van het Italiaanse
persbureau ANSA in Beiroet dat de ge
neraal ter dood was veroordeeld en te
rechtgesteld.
De EG-regeringen hebben besloten
voorlopig door te gaan met voedselhulp
aan Polen. Het gaat om voedsel en me
dicijnen ter waarde van 5 miljoen gul
den. Washington had daarentegen al
besloten verdere voedselhulp op te
schorten, maar zou volgens berichten
uit de VS daarboven harde economi
sche en handelssancties tegen de Sow-
jet-Unie overwegen in verband met Po
len.
Functionarissen van het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken wil
den geen commentaar geven op berich
ten van conservatieve republikeinse-
politici dat de president besloten zou
hebben tot besnoeiing van handels- en
kredietovereenkomsten met de Sowjet-
Unie en Polen.
De Amerikaanse regering heeft ook de
mogelijkheid van een selectief han
delsembargo, voor belangrijke dingen
zoals uitrusting voor boren naar olie of
instrumenten die de Sowjets zouden
kunnen gebruiken voor het aanleggen
van een aardgasleiding naar de Duitse
bondsrepubliek, een project waar de
V.S. op tegen is.
Verwacht wordt dat als tweede moge
lijkheid een graanembargo achter de
hand gehouden wordt, voor het geval
van openlijke Sowjet-inmenging in Po
len.
Andere maatregelen zouden beperking
van Amerikaanse financiële steun aan
Polen en de Sowjet-Unie kunnen zyn.
Democratische senators zeiden dat
Reagan van beide partijen alle steun
zal krijgen voor een handelsboycot te
gen de Sowjet-Unie omdat 'dat land
verantwoordelijk gehouden moet wor
den voor de militaire machtsgreep in
Polen'.
Senator William Proxmire wil ook een
handelsboycot van de hele NAVO tegen
de Sowjet-Unie. „De Sowjets moeten
zich bewust worden van de kosten van
inmenging", zei hij.
De leider van de afdeling Europese za
ken van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken, Lawrence
Eagleburger, is woensdagavond in
Londen aangekomen voor overleg met
Britse functionarissen over Polen.
Eagleburger was reeds in Bonn en Pa
rijs om over een gemeenschappelijke
reactie tegenover de Sowjet-Unie te
praten.
ongelukken
Het verkeer heeft woensdag ln de hele
provincie hinder ondervonden van de
gladheid en - plaatselijk zeer dichte -
mist. Er deden zich de nodige kop-
staart-botstngen voor. die in de meeste
gevallen beperkt bleven tot blikscha
de. In een paar gevallen was er sprake
van gewonden, o.a. een vrachtwagen
chauffeur uit Utrecht, die door een
aanrijding bij Temeuzen in zijn cabine
bekneld raakte.
PAGINA 3
niet tevreden
Belanghebbende partijen zijn niet te
vreden met de koers van het prijsbe
leid voor 1982, die minister Terlouw
woensdag bekend heeft gemaakt. Hij
gaat het beleid niet versoepelen, maar
zal wel enkele proeven met vrijstellin
gen ondernemen. Er staat de minister
in januari, na het reces, een Tweede-
Kamerdebat te wachten over dit stuk
van zijn beleid.
PAGINA 11
steun
B. en w. van Utrecht hebben vanmid
dag de raadscommissie voor sport
voorgesteld FC Utrecht van de onder
gang te redden. Het college wil een fi
nanciële bijdrage van 500.000 gulden
geven, de (huur)schuld van FC Utrecht
aan de USLO van 250.000 gulden kwijt
schelden en de verplichtingen van de
club tot een bedrag van ruim een mil
joen gulden overnemen.
PAGINA 12
saldo
De acht grootste oliemaatschappijen
hebben vorig jaar over de gehele we
reld een gezamenlijk batig saldo ge
boekt van ongeveer 25 miljard dollar
(omstreeks 62 miljard gulden), tien
procent meer dan in 1979. Dit blij kt uit
een woensdag gepubliceerd overzicht
van Deutsche Shell.
PAGINA 29
traditie
Veel traditionele programma's. Neder
landse dramaprodukties met als hoog
tepunt een eigentijdse opvoering van
de klassieker 'Op hoop van zegen', bal
let, buitenlandse musicals en pro
gramma's rond Toon Hermans, Freek
de Jonge en Martine Bijl. Dat zijn de
hoofdbestanddelen van het menu dat
de vaderlandse televisie in petto heeft
voor de kerstdagen en de daarop aan
sluitende zondag
Nieuws uit Zeeland: 2, 4, 5
en 7
Binnen- en buitenland: 3
en 9
Sport: 11
Financieel: 12
Radio en televisie: 29 en 31
Kerstbijlage: 17,18,19, 20,
21, 22, 23, 25 en 27
EG- VERKLARING NAAR JARUZELSKI
KATOWICE - Voor het hek van de Wvjek-kolenmijn is een gedenkplaats ingericht
voor de zeven mijnwerkers die vorige week om het leven kwamen toen 'veiligheids
troepen' de mijn bestormden om een staking te breken. Op het hek hangen de
helmen van de zeven mijnwerkers en kransen, daarvoor staat een kruis met zeven
mijn-lampen en op de grond branden kaarsen. De foto is gemaakt maandag 21
december j.l.
WENEN (AFP - DPA - AP - GPD) - Vei
ligheidstroepen hebben woensdag
avond de Huta-staalfabrieken in Kato
wice ontruimd die sinds een week wa
ren bezet door ongeveer 2.000 arbei
ders. Dit heeft radio Warschau, beluis
terd in Wenen, woensdagavond be
kendgemaakt.
Bij de ontruiming werd volgens dc ra
dio niemand gewond.
Voorts werd gemeld dat als gevolg van
stakingen de distributie van kolen in
Polen wordt belemmerd en dat leiders
van ongeveer 2.000 stakende mijnwer
kers in twee mijnschachten 'op zorge
lijke wijze spelen met mensenlevens'.
De tien landen van de Europese Ge
meenschap hebben premier Wojciech
Jaruzelski een verklaring gezonden,
waarin 'de ernstige schending van men
sen- en burgerrechten van het Poolse
volk' wordt veroordeeld.
In berichten van reizigers uit Polen
werd melding gemaakt van chronische
tekorten aan medicijnen en voedsel.
De Poolse leider, generaal Jaruzelski,
heeft woensdag gesproken met een
groep van 69 Poolse wetenschappers en
leden van de Poolse academie van we
tenschappen over de toestand in Polen.
Dit maakte radio Warschau woensdag
avond bekend in een uitzending die de
BBC in Londen opving.
Het zou daarmee de eerste keer zijn dat
Jaruzelski weer in het openbaar is ver
schenen sinds hij op 13 december voor
de Poolse tv het afkondigen van de
noodtoestand bekendmaakte.
De Sowjet-Unie heeft woensdag herin
nerd aan de akkoorden van Jalta (1945)
en zo gewaarschuwd voor een aanval
op de status van Polen. In een felle uit
val naar de 'contrarevolutionaire Po
len' liet het officiële persbureau Tass
haar bondgenoten uit de tweede we
reldoorlog horen dat ze niet zal tolere
ren dat er aan de Sowjetrussische in
vloedssfeer wordt geknabbeld.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG - Minister Terlouw (eco
nomische zaken) zal de „benzineprij
zenslag" die dinsdag uitbrak onder de
loep nemen. Hij wil vooral bekijken of
het pri jssysteem nog houdbaar is en of
de verticale prijsbinding (producent
stelt prijzen en marges vast) kan wor
den doorbroken. Dat gebeurt mede on
der grote aandrang van de consumen
tenorganisaties en de vakbeweging in
het woensdag afgeronde prijzenover-
leg.
Terlouw, die zich wel verrast toonde
door deze ontwikkeling, zei dat Esso
hem dinsdagavond had gemeld voor 40
verkooppunten prijsverlagingen per li
ter van 1 tot 6 cent te zullen doorvoeren
(exclusief de 4 cent voor zelfbediening).
Aan het prijssysteem kan nu niets wor
den veranderd, per 1 januari zullen de
maximumprijzen met 2 cent dmeu. „Er
is voor de korte termijn geen reden tot
paniek".
Volgens de minister kan uit de gebeur
tenissen niet worden afgeleid dat het
systeem niet deugt en dat de consu
ment steeds te veel heeft betaald. De
prijzenslag gaat ten koste van de winst
en is in het voordeel van de consument.
„Er is een geweldige beweging in de
oliemarkt door het bestaan van een
overaanbod en het feit dat de OPEC-
landen hun prijzen neerwaarts hebben
bijgesteld".
Esso en Shell volgen de witte pompen,
meende Terlouw, die zei dat er nog
steeds geen reden is geweest verlagin
gen van meer dan twee cent per 14 da
gen door te voeren. Kostendoorbereke-
ning en marges gaven daartoe geen
aanleiding. Hij wees er ook op dat de
olieraffinaderijen met een grote overca
paciteit kampen en dat er in Europees
verband oplossingen worden gezocht.
In het prijzenoverleg hebben de consu
mentenorganisaties en de vakbewe
ging aangedrongen op doorbreking
van het stelsel van maximumbenzine
prijzen. Zij blijven erbij dat de olie
maatschappijen te hoge prijzen heb
ben berekend. FNV-bestuurder Frans
Drabbe: „Het bankroet van het beleid,
dat de minister tegenover de oliemaat
schappijen voert, is nu duidelijk".
Esso: overleg
Woensdag bleek dat vele zelfstandige
benziepomphouders hun prijzen heb
ben verlaagd. In verband daarmee liet
Esso weten met de zelfstandige pomp
houders, die zijn merk voeren, te willen
overleggen of prijsverlaging zinvol is.
De maatschappij vindt het niet ver
standig als ondernemers op eigen
houtje handelen. Men moet niet onno
dig „geld weggeven".
Esso heeft de 40 stations die de prijzen
verlaagden aangewezen op grond van
een langdurig onderzoek naar de plaatr
selijke concurrentiepositie. De prijsver
laging geschiedt dan ook in gebieden
waar de concurrentie van de vrije pom
pen voor zware druk zorgde. Esso levert
650 pompstationsbenzine en aanver
wante produkten, waarvan 40 eigen
dom van de maatschappij. De overige
staan onder contract en kunnen zelf
standig over de prijzen beslissen.
Wat Shell betreft, in de loop van de dag
werden bij 13 van de 400 zelfbedienings
stations, waar benzine van dit concern
wordt verkocht, prijsverlagingen door
gevoerd, variërend van zes tot tien cent.
Het werd niet onmogelijk geacht dat de
komende dagen meer Shellpompen
mee zullen doen. Hier geldt dat dit zal
gebeuren als een naburige concurrent
het ook doet, niet de aanwezigheid van
een witte pomp.
Hoe lang moet
kaars voor
Polen branden?
HILVERSUM - De actie om van
avond een brandende kaars voor
het raam te zetten als symbool van
verbondenheid met het Poolse
volk, heeft woensdag bij de omroe
pen tol een stortvloed van vragen
geleid. De meest brandende vraag
van de opbellers was: hoe lang
moet de kaars aan blijven? Het
steeds terugkerend antwoord van
Hilversum" luidde: zo lang als u
maar wilt.
Overigens heeft de NOS woensdag
avond via de televisie de mensen
gewaarschuwd voor mogelijk
brandgevaar. Meldkamers van de
brandweer hadden de NOS ver
zocht die mededeling uit te sturen.
De kaarsenactie is een initiatie]
van de Zwitserse televisie.
OP DRIE STORTPLAA TSEN OP EN ROND TERREIN
BRESKENS - Volgens verklaringen
van verscheidene oud-werknemers is
op 'Crtison B.V.' in Breskens op ver
scheidene plaatsen jarenlang giftig af
val gestort. Het gaat volgens hen om
aanzienlijke hoeveelheden zoutzuren,
oplosmiddelen, verdunningsmiddelen
- zoals benzeen en tolueen - gechlo
reerde koolwaterstoffen, cyaniden,
zinkfosfaten, formaldehyde, perindine
en galvanische afvalprodukten. Zout
zuren, oplosmiddelen, formaldehyde
en peridine werden eveneens meerma
len in vervulde vorm geloosd op de rio
lering- Op het terrein liggen bovendien
resten van verschillende soorten che
mische produkten uit vaten, die door
verscheidene bedrijven naar Cruson
B.V. werden gebracht om te worden
opgeknapt.
Die vaten waren niet altijd leeg. Wat er
nog inzat, is volgens betrokkenen op
het bedrijfsterrein geloosd. Het ging tel
kens om vrij kleine hoeveelheden, die
zich echter in de loop der jaren hebben
opgehoopt.
Het is nog niet duidelijk welke gevolgen
de illegale lozingen hebben voor het mi
lieu in de directe omgeving. 'Cruson
B Vliet midden In de woonkern van
Breskens. op enkele tientallen meters
van de bebouwing. Het terrein wordt
omsloten door de Karei Doormanlaan,
de Boulevard, de Westlandstraat en de
Langeweg. Het metaalveredelingsbe-
drijf wordt al langer 'verdacht' door de
inspectie milieuhygiëne en de provin
ciale diensten. Het staat op de fijst van
urgente plaatsen die momenteel wor
den onderzocht op de aanwezigheid
van giftige afvalstoffen. Een onder
zoeksbureau uit Apeldoorn is vorige
week begonnen met een oriënterend
onderzoek. Er werden op verscheidene
plaatsen grondmonsters t
Kerstmis van de
ingehouden adem
Kei
ki
ZUERICH - Drie Poolse kinderen kijken moe maar blij in de camera op het
vllegyeld van Zurich waar zij gisteravond vanuit Polen arriveerden. Zij maakten
deel uit van een groep van 62 Poolse scholieren die enkele weken te gast zullen zijn
van verschillende Zwitserse families. Een Pool die in Zioitserland leeft organiseert
al sinds augustus dergelijke vakantie-reizen voor Poolse kinderen.
Een 'comité voor steun aan Solidariteit'
heeft in New York bij de Verenigde Na
ties een communiqué aangeboden
waarin staat dat meer dan 100.000 men
sen in Polen na de afkondiging van de
staat van beleg zijn gearresteerd of in
concentratiekampen ondergebracht.
Het communiqué was gevoegd bij een
petitie waarin aan de VN wordt ver
zocht waarnemers naar Polen te sturen
en „economische en politieke druk uit
te oefenen op de landen van het War-
schau-Pakt. om een eind te maken aan
de staat van beleg".
Asielaanvragen
Tot woensdag hebben veertien Polen in
ons land politiek asiel aangevraagd.
Gezien de onzekere situatie in Polen
houdt het ministerie van justitie deze
asielaanvragen aan.
Een voorlichter van het ministerie van
justitie benadrukt dat geen enkele Pool
die tijdelijk in Nederland wil blijven of
om asiel verzoekt, zal worden uitgewe
zen.
Opvarenden van Poolse schepen die
het afgelopen weekeinde verzochten ln
Nederland te mogen blijven, hebben
geen politiek asiel gevraagd.
bovendien zijn peilbuizen geslagen om werden die stoffen her en der op het ter-
het grondwater te testen. rein gestort.
Eind januari zullen de eerste resultaten
van dat onderzoek bekend zijn: Het rijk
betaalt de kosten.
De betrokken Instan
ties - inspectie milieuhygiëne en ge
meente Oostburg - wachten die resul
taten af. Daarna wordt bekeken wat er
dient te gebeuren. De giflozingen op het
terrein hebben vele jaren geduurd.
Sinds 1977 worden de afvalstoffen uit de
verzinkbaden en de zoutzuren afge
voerd met een tankwagen Voordien
Stortplaatsen
Er zijn. globaal gezien, drie stortplaat
sen aan te wijzen. Op een strook grond
tussen de bedrijfsloodsen, waar de va
ten worden opgeknapt en van een coa
ting worden voorzien, en de Karei
üoormanlaan zijn volgens oud-werk
nemers zoutzuuroplossingen, verfver-
(Slot zie pagina 2 kolom 2)
kerstmis 1981 wordt de
k kerst van de ingehouden
adem. Zonder onderbreking
zijn we tijdens de voorberei
dingen op het feest van het
licht en van het nieuwe begin
gebombardeerd met informatie over
zwarte slagschaduwen op de samenle
ving waarin we verkeren. Internatio
naal, in eigen land, in de plaats waar we
wonen, vlak voor de deur. maar ook bin
nenshuis, - overal vandaan komen
schrikberichten op ons toe. Over de
communistische knoet die in Polen een
ontluikend stukje vrijheidsdrang kapot
slaat, over duizenden verdwijningen in
de wereld waarvan Amnesty Interna
tional misschien nog maar een fractie
kan 'aantonen', over wéér vele honder
den werklozen erbij, over aanslagen en
ontvoeringen in Engeland. Ierland en
Italië, over honger en ellende bij miljoe
nen vluchtelingen en verdoolden onder
de armoedegrens, over dat plotselinge
sterfgeval in de buurt, bij vrienden, ken
nissen of in het eigen gezin. Het zijn de
berichten over de werkelijkheid vóór,
tijdens en na de kerst. Ze maken ons
onzeker bij het optuigen van de kerst
boom, bij de inkopen voor drie dagen
achtereen vrijaf, bij de reserveringen
voor het kerstdiner dat zich weken
achtereen paginagroot heeft geadver
teerd. Misschien hinderen ze ons zelfs,
want ze laten ons in feite geen ogenblik
met rust.
Onwillekeurig komt de neiging op
aan de vooravond van kerst de ver
warring van de wereld om ons heen
even nadrukkelijk te ontlopen. De
krant opzij, radio- en televisienieuws
overslaan, moeilijke gesprekken en ge
zeur uit de weg gaan, louter en alleen
bezig zijn met het licht en de boodschap
vanuit het licht van kerst. De voortdu
rende confrontatie met inbreuken op
vrede, gerechtigheid, vrijheid, demo
cratie, medemenselijkheid en het recht
op een menswaardig bestaan kan wel
eens te veel worden. Het risico is levens
groot aanwezig dat we de symbolische
stilte van de nacht waarin Christus nu
bijna 2000jaar geleden ter wereld kwam
niet eens opmerken omdat het lawaai
wat eraan voorafging nog steeds door
ons hoofd maalt. Toch zou het een vol
strekt onvruchtbare poging zijn om in
houd te geven aan de idealen van Kerst
mis, zo'n vrijwillig isolement van de
werkelijkheid die niet stilstaat. Want
kaarsen en crisis, gruwelijkheden en ge
zelligheid. een ernstig ongeluk en een
troostend gebaar, een hullend kind in
het ziekenhuis en een tevreden bejaar
de onder een verlichte ster achter het
raam van de kamer in het rusthuis, - het
hoort allemaal bij elkaar. En dus ook bij
kerst.
Daarom kunnen we maar het best de
verwarring van alledag meenemen
de kerstnacht in. Met het voornemen
een antwoord te zoeken bij de achterlig
gende vragen, die dat verontrustende,
soms spookachtige beeld van alles wat
er om ons heen gebeurt, oproept. Het
tegenovergestelde is namelijk veel ge
vaarlijker en bedenkelijker: dat we ho
ge welvaart, min of meer gegarandeer
de veiligheid en vrijheid zo doodnor
maal vinden dat we er niet meer koud of
warm van worden wanneer we zien dat
miljoenen mensen op de wereld aan dit
alles nog lang niet toe zijn. Het afgelo
pen jaar heeft in de westerse wereld en
vooral in Nederland op allerlei terrein
een kentering in denken gebracht. De
sociaal-economische malaise is voel
baar geworden: het 'terug' is welvaart
en sociale zekerheid zet door. koop
kracht en werk staan heel duidelijk op
de tocht. De brede aandachtvoorenhet
massale verzet tegen een verdergaande
uitbreiding en modernisering van het
kern wapenarsenaal in oost en west
hebben het labiele evenwicht in de we
reldmachtsverhoudingen duidelijker
dan ooit boven tafel gebracht. En
steeds opnieuw is daar dan dat appel
voor vertrapte mensenrechten en
schrijnende tegenstellingen tussen arm
en rijk, de landen waar we last hebben
van boterbergen en graanoverschotten
tegenover de uithoeken waar honger,
droogte en minima van bestaanszeker
heid regeren.
In het groeiende besef dat vrijheid,
rust en welvaart toch eigenlijk heel
wat minder vanzelfsprekend zijn aan
we misschien lang hebben gedacht
heeft Polen voor een schokeffect ge
zorgd. Wat daar gebeurde, groeide en in
één nacht bruut om zeep werd geholpen
was zo dichtbij en zo herkenbaar dat
het velen op weg naar kerst uit het
evenwicht heeft gebracht. Het drama
van de afgelopen tien dagen haalt beel
den uit de Duitse bezetting van Neder
land in herinnering: concentratiekam
pen. razzia's, een avondklok, zwarte lij
sten, kou en dreigende honger. Wie on
recht en terreur van dit kaliber goed op
zich laat Inwerken krijgt dat onbe
dwingbare gevoel om er een persoonlij
ke daad tegenover te stellen. Zoals de
Poolse ambassadeur in Washington
Romuald Spasowski. die begin deze
week met een indrukwekkende getui
genis van solidariteit besloot om poli
tiek asiel te vragen ln de Verenigde Sta
ten. „De doodstraf is ingevoerd voor
mensen die niet op hun werk verschij
nen. Met unieke nauwgezetheid is al het
mogelfjke gedaan om ieder sprankje
vrijheid te doven door te proberen onaf
hankelijk denkende mensen uit te scha
kelen". aldus Spasowski. Met ingehou
den adem gaan we Kerstmis 1981 tege
moet. In de wetenschap dat we aan be
grippen als 'licht' en 'een nieuw begin'
pas werkelijk betekenis en gevoels
waarde kunnen geven wanneer we ze
ieder persoonlijk durven en willen toet
sen aan de zwartste schaduwen om ons
ïeen. vdM
