PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT Prijzenoorlog maakt benzine goedkoper Poging breken stakingen in Polen door ontslagen VS willen sancties tegen Rusland pta gnEs ACTIE BEDOELD TEGEN WITTE POMPEN Zeevalking schuift eigen twijfels over pijlerdam opzij ië staat blank SOLIDARITEIT IN STOCKHOLM: HULPACTIE MOSKOU RAKETOVERLEG SCHORSEN Lichte vorst Veel bewolking en af en toe wat sneeuw. Middaglemperatuur onge veer min 6 graden. Weinig wind. 224e jaargang no. 302 Woensdag 23 december 1981 g'eaié&t Xjbiife Wesd-eve-idi\V MS Tei.oiioo aosao (Van ome redactie economieI DEN HAAG - De benzineprijs duikt omlaag als gevolg van de prijzenoorlog die door Esso is ingezet. In één klap wordt de benzine vandaag op een groot aantal tankstations, verspreid over beel Nederland, een dubbeltje per liter goedkoper. 'Normaal' kost daar vanaf nu 1,582 gulden per liter, 'super' 1,648 gulden. Aan zelfbedieningspompen ligt de prijs nog eens 4 cent per liter lager. Hetis allerminst uitgesloten dat de ver laging voor het hele land gaat gelden. De Bond van Garagebedrijven (Bovag) heeft al een beroep op de minister van economische zaken gedaan om een al gemene prijsverlaging te bewerkstelli gen. Het is ook niet ondenkbaar dat er nog grotere prijsverlagingen dan 10 cent uit de bus komen. De prijzenoorlog werd gisteren ingezet, toen Esso liet weten dat zij bij zo'n 40 tankstations haar benzine met ingang n vandaag in prijs zou gaan verlagen. Afhankelijk van de concurrentie zou de prijsdaling tot 10 cent per liter kunnen oplopen. In Zeeland ging het om twee stations in Goes en twee in Vlissingen. Al enkele uren later kwam Shell met de reactie dat zij hetzelfde zou doen, en liet Mobil weten dat zij op punten waar dat uit concurrentie-overwegingen wense lijk is, zal volgen. Overigens bood Shell aan pompstations in Hoogeveen en IJ- muiden al sedert enige tijd benzine aan tegen prijzen die ongeveer op het ni veau liggen waar nu Esso op is gaan zitten. Winstmarge De verlaging is mogelijk doordat zo wel de benzinemaatschappijen als de pomphouders iets van hun winstmar- Er moet een breder draagvlak komen In Zeeland voor streekradlo. De initia tiefgroep. die de komst van regionale omroep voorbereidt vindt dat het tijd is voor een brede overleggroep. In een notitie aan allerlei organisaties in Zee land komt de groep met het voorstel een adviesraad omroep Zeeland te vor men. PAGINA 3 verbetering Minister Van Dam zal in 1982 ruim 100 miljoen gulden extra uittrekken voor het verbeteren van woningwetwonin gen. Dit bedrag maakt deel uit van de 250 miljoen gulden die Van Dam vol gend Jaar méér mag uitgeven ter sti muleringen van de werkgelegenheid in de bouw. Het gaat daarbij om in totaal 3500 manjaren werk. PAGINA 9 inspectie De sinds september 1977 opererende stichting Monumentenwacht Zeeland voerde dinsdagmiddag een inspectie uit aan het kerkgebouw van de her vormde gemeente in Kleverskerke en maakte daarmee het aantal van dui zend inspecties vol. PAGINA 11 geweld Sexueel geweld kan traumatische ge volgen hebben, vrouwen die van een sexueel misdrijf melding maken bij de politie of justitie moeten kunnen reke nen op een juiste bejegening van die Instanties, ook al gaat dit ten koste van opsporingshandelingen. PAGINA 13 geschorst Een zestal Zeeuwse atleten is door hun vereniging voor de maand januari ge- i schorst. Deze ingrijpende, en voor het eerst op 'grote' schaal toegepaste j maatregel betreft atleten waarvan is komen vast te staan dat zij op 28 no vember hebben deelgenomen aan de trimloop 'Terneuzen-Graauw'. Dit evenement werd door de afdeling Zee land van de KNAU als "wilde loop' be titeld. PAGINA 19 stad Philips maakt een goede kans te wor den betrokken bij de bouw van een compleet nieuwe stad in de Volksrepu bliek China. Dat heeft een woordvoer der van het concern in Eindhoven dinsdag desgevraagd bevestigd. Nieuws uit Zeeland: 2, 5,6, 7 en 9 Binnen- en buitenland: 3 en 11 Opinie en achtergrond: 4 Sport: 13 Varia: 15 en 16 Radio en televisie: 17 Financieel: 19 ge laten vallen. Weliswaar meldt de Bovag dat de eigenaren van de tank stations zich dat eigenlijk niet kunnen permitteren, maar van de zijde van Es so wordt gezegd, dat de door haar be naderde pomphouders enthousiast reageerden op het voorstel. Daarbij wordt bovendien opgemerkt dat in de Bovag ook 'witte-pomphouders' zijn georganiseerd tegen wie de prijzenoor log zich in eerste aanleg juist richt. Met de prijsverlaging willen de benzine maatschappijen zich te weer stellen te gen de concurrentie die ze met name te verduren hebben van de 'witte pom pen', die niet aan bepaalde maatschap pijen zijn gebonden en hun benzine op de vrije markt kopen. Zij kunnen aan zienlijke kortingen geven doordat in Nederland, maar ook in de rest van Eu ropa. grote overschotten aan benzine zijn ontstaan. Die overschotten vloeien voor een groot deel voor steeds lagere prijzen naar een groeiend aantal 'witte pompen'. „Zo'n situatie", zo zegt Esso, „kan op de lange termijn een bedreiging vormen voor de grote investeringen die zijn ge daan in ons zorgvuldig opgebouwde netwerk van tankstations, en voor het voortbestaan van een aantal verkoop punten en dealerbedrijven. „Door op de meest bedreigde plaatsen ook zelf een scherpe prijsconcurrentie als wapen te kiezen beoogt Esso meer klanten te trekken en haar marktaandeel vast te houden en zo mogelijk te vergroten. Esso-benzine wordt in Nederland op 850 punten verkocht. De maatschappij neemt in het totaal van de benzine-ver- kopen in ons land de tweede plaats in; ze verkoopt 12 procent van de benzine die in Nederland wordt omgezet. Shell en Mobil Concurrentie door de 'witte pompen' was voor Shell (eerste benzine-verkoper VLISSINGEN - Minister mr H. J. Zee valking heeft er eigenlijk een beetje spijt van dat hij viereneenhalf jaar ge leden zijn motie, waarin de voorkeur werd uitgesproken voor dijkverzwa ring in plaats van de pijlerdam in de Oosterschelde, heeft ingetrokken. On danks zijn twijfels over de destijds ge nomen beslissing meent de bewinds man, die nu drie maanden het ministe rie van verkeer en waterstaat beheert, dat doorgegaan moét worden op de weg die toen is gekozen, zo verklaarde hij in een vraaggesprek met de PZC. Wel heeft minister Zeevalking zich ge noodzaakt gezien bezuinigingen aan te brengen in de 'afgeleide' Oosterschel- dewerken door onder meer af te zien van de verbreding van het noordelijk deel van het Kanaal door Zuid-Beve land, het niet aanleggen van een sluis in het Goese Sas, het schrappen van de liftsluis in de Oesterdam en het smaller uitvoeren van de weg over de pijlerdam. De minister sluit de mogelijkheid niet uit, dat er in deze gevallen niet alleen sprake is van uitstel, maar ook van af stel. Ook over de vaste oeververbinding over de Westerschelde heeft de nieuwe be windsman zijn twijfels en hU noemt het 'niet zo onverstandig' als Zeeland zich richt op verbetering van de veren. Voor 1982 kondigt hij de verbetering van de aanlegplaatsen in Vlissingen en Bres- kens aan. Over deze en andere zaken komt minis ter Zeevalking uitvoerig aan het woord in een interview op pagina 4. met een marktaandeel van 28 procent) ook al reden om in IJmuiden en Hooge veen tegen lagere prijzen te verkopen. De concurrentie van Esso dwingt haar nu zich elders in het land ook aan te passen. Afhankelijk van de plaatsen waar de benzine vandaag drastisch in prijs omlaag gaat, zal Shell de prijzen van haar pompen aanpassen. Dezelfde reactie komt van Mobil (die 8 procent van de benzine in Nederland verkoopt). De houders van de stations kunnen de prijzen op hun pompen zelf instellen. Het is te verwachten dat de benzine prijs in de steden het snelst in prijs zal dalen. Het laatst lijken de tankstations langs de autosnelwegen in aanmerking te komen, omdat die minder concurren tie van 'witte pompen' te duchten heb ben. Het is een situatie die men ook (langs de autosnelwegen) in Duitsland tegenkomt. Esso heeft haar actie enige weken voor bereid. Ze concentreerde haar aanval op de 'witte pompen' in eerste instantie op veertig tankstations. Dat zijn de ver kooppunten die het meest onder de 'witte' concurrentie te lijden hadden. Voor het einde van het jaar zou de prij zenslag zich echter al uitgebreid moe ten hebben tot zeker 200 van de 850 Es- ti de 'witte pom- (Slot zie pagina 8) kolom 4) h'm. li l-lll VENETIE - Water uit de Adriatische Zee heeft dinsdag het centrum van Venetië blank gezet. De overstromingen deden zich voor toen het water een peil van 1.45 meter boven zeeniveau bereikte. Alle straten van Venetië liepen onder. Hier een blik op de ondergelopen kade bij de Rialto-brug. WARSCHAU - WENEN - LONDEN - PARIJS - WASHINGTON (GPD - AFP - UPI - RTR - TASS - APA) - De regerende militaire raad in Polen heeft dinsdag de reisbeperkingen voor de Kerstdagen versoepeld, maar is er naar het schijnt niet in geslaagd de sta kingen te beëindigen van ongeveer 3.000 mijnwerkers en metaalarbeiders in Silezië. De BBC, die betrouwbare informatie citeerde, zei dinsdag dat ge neraal Jaruzelski de zaak in Polen niet meer helemaal in de hand heeft. De speciale veiligheidstroepen zouden het leger verdringen. Berichten die onafhankelijk van elkaar Zweden bereikten bevestigden dat van daag een poging gedaan zal worden de stakingen en bezettingen van de grote scheepswerven in Noord-Polen te beëindigen. In officiële pamfletten die gistermiddag in de steden Gdanks. Stettin en Gdynia werden verspreid stond werd een oproep aan de naar schatting 15.000 scheepswerfarbeiders gedaan weer aan het werk te gaan. Deze oproep was een sommering van de leidingen van de verschillende scheeps werven aan alle werknemers om van morgen hun werkvergunningen te ko men vernieuwen op woensdagmorgen. De mensen die dit niet zouden doen konden zichzelf als ontslagen beschou wen, zo stond in het communiqué. Bo vendien, zo stond er. krijgen mensen zonder geldige werkkaarten ook geen rantsoeneringskaarten voor zichzelf en hun familie. Dat betekent dus geen eten, kolen, kleding etcetera en is een duidelijke poging de staking zo te bre ken. De Solidariteitcomité's in het scheeps- wervendistrict zijn erin geslaagd de communicatie weer op gang te bren gen, zo meldden Solidariteitsbronnen. Vrachtwagenchauffeurs, treinbestuur ders en andere koeriers verspreiden de Solidariteitseommuniqué's door het hele land. Moskou Opvallend is de in Stockholm opgevan gen berichtgeving van Radio Moskou over de Poolse perikelen. Gistermiddag zei de omroeper „Poolse extremistische subversieve groepen blijven zich ver zetten in vijf van de 48 Poolse provin cies. Het gaat hier om Solidariteit. KOR en de confederatie voor een onaf hankelijk Polen. Deze groepen beschik ken over voorraden wapens die bedoeld zijn om leden van de nationale Poolse vakbeweging te doden" (gedoeld wordt op de officiële vakbeweging die niet bij Solidariteit is aangesloten - red,). De omroeper herhaalde daarna nog eens: „Eerder werd reeds gemeld dat de Poolse contra-revolutionairen plannen hadden om 80.000 Poolse communisten uit te roeien". De door Solidariteit in Stockholm voorspelde „hulpactie" door Sowjet en rsjechoslowaakse troe pen op 26 december aanstaande zou hiermee verklaard kunnen worden. Zomo Het heft in Polen is volgens verschillen de berichten uit verschillende bronnen in handen van de militaire inlichtingen dienst die tevens het bevel voert over de speciale Zomo-stoottroepen. Bijna 100 procent van alle gewelddadigheden de afgelopen tien dagen komt namelijk voor rekening van de 56.000 man tellen de Zomo-troepen. De Polen zelf noemen deze troepen „het leger van de dood" ofte wel „de lange knuppels", dit omdat ze dikwijls ook nog met een speciaal soort halflange wapenstokken zijn be wapend. Deze soldaten staan onder controle van het ministerie van binnen landse zaken in Warschau en het partij bestuur. Ze leven van het volk, politie en leger afgeschermd in een speciale ba- rakkensteden met hun eventuele fami lies. „Wat onze eigen soldaten betrof ge loofden we niet dat die op ons zouden schieten", hebben Poolse ooggetuigen verteld, „maar toen de Zomo's werden ingezet wisten we dat het bloedvergie ten zou worden". Gevangenen Van kerkelijke zijde werd vernomen dat het maar in 50 van de 550 gevallen ge lukt is pakketjes en warme kleding bij de gevangenen af te leveren. Walesa In Westerse diplomatieke kringen werd gezegd dat Lech Walesa, leider van Soli dariteit, in Warschau van de ene plaats naar de andere wordt gebracht. Van kerkelijke zijde werd vernomen dat hij in 'redelijke gezondheid' verkeert. Zijn contact met kerkelijke functionarissen zou sporadisch zijn. Maandag had Ra dio Warschau gemeld dat hij bezoek heeft ontvangen van zijn vrouw en kin deren en een priester. Walesa zal wor den vrijgelaten 'als de toestand in Po len dat toestaat', zo zei de woordvoer der van de Poolse regering, Jerzy Ur ban, maandagavond. Hij voegde eraan toe dat de vakbondsleider besprekin gen heeft gevoerd met leden van de Poolse regering en met vertegenwoor digers van de Rooms-Katholieke kerk. In kringen rond het Vaticaan werd ge zegd dat de militaire raad erg graag met Walesa wil spreken, maar de kerk weet niets over eventuele besprekingen. Paus Johannes Paulus II toonde zich in zijn terugblik op het afgelopen jaar diep bezorgd over de situatie in Polen. Tij dens de traditionele kerstontvangst voor de Romeinse curie wees hij er op (Slot zie pagina 8) kolom 4) DEN HAAG - Alle Europese televi siekijkers worden opgeroepen om morgenavond, Kerstavond, hun massale verbondenheid met het Poolse volk te tonen door om half- negen de lichten te doven en voor het raam een brandende kaars te plaats. Het initiatief is afkomstig van de Zwitserse televisie, die deze oproep gisteren heeft gedaan aan alle bij de Europese omroeporgani satie lEBU) aangesloten leden. Het idee wordt van harte ondersteund door de NOS. Carel Enkelaar, hoofd tv-program- ma's van de NOS, noemt het welis- waa reen machteloos gebaa r, maa r het laat volgens hem in elk geval zien hoezeer de vele miljoenen Eu ropese televisiekijkers betrokken im iceu oan het Poolse volk, dat onder zulke bittere omstandig heden de kerstdagen ingaat. Enkelaar: „Binnen de EBU is door de Zioitsers indertijd een kleine or ganisatie voor de radio opgezet, dat heette toen Chaine de bonheur (keten van het geluk). Die heeft bij voorbeeld bij de Watersnoodramp in 1953 heel Europa gemobiliseerd om de nood in Nederland te leni gen. Een soortgelijk iets bestaat op het ogenblik ook bij de televisie. Er is ook over gesproken om voor de Polen iets concreet te doen, in de vorm van voedsel. Maar aangezien op dit moment niet de zekerheid be staat dat het voedsel op de plek komt waar we het ook zouden wil len hebben, is dit komen te verval len". WARSCHA U - In een klooster bij Warschau zijn hulppakjes klaar gemaakt voor de gearresteerde leiders van Solidariteit. Of de militaire raad evenwel zal toestaan dat de pakken ook bezorgd worden was niet bekend. BONN/WASHINGTON (DPA/AFP/ ANP) - De leider van het Amerikaanse bureau voor ontwapening, Eugene Rostow. heeft dinsdag voor de Ameri kaanse televisie gezegd dat er in ver band met de situatie in Polen gedacht wordt aan het onderbreken van de Amerikaans-Russische onderhande lingen over de kernraketten voor de middellange afstand in Genève. De Verenigde Staten en hun bondgeno ten hebben dinsdag in Washington en in verscheidene Europese hoofdsteden gepraat over sancties tegen de militaire regering in Warschau en de Sowjet- Unie, De Amerikanen beschouwen de Russen als de eigenlijke aanstokers van de gebeurtenissen in Polen. Politieke waarnemers in de Ameri kaanse hoofdstad houden economische sancties tegen de machthebbers in Po len en eventueel tegen de Sowjet-Unie voor waarschijnlijk. Van regeringszijde werd meegedeeld dat zulke maatrege len in overleg met de bondgenoten ge troffen zullen worden. Voor dat overleg is dit weekeinde de Amerikaanse on derminister van buitenlandse zaken Lawrence Eagleburger naar Rome. Cr SE Bonn. Brussel en andere Europese hoofdsteden gereisd. Van goed geïnformeerde zijde in Bonn werd vernomen dat de Westduitse bondskanselier. Helmut Schmidt, op het ogenblik gekant is tegen sancties tegen de Poolse militaire regering van generaal Jaruzelski. Het hoofd van de Nederlandse delega tie bij de CVSE-vervolgconferentie in Madrid. Frans van Dongen, heeft verle den week tijdens de slotsessie van de vergadering de toestand in Polen ter sprake gebracht. De vergadering is tot februari volgend jaar geschorst. Van Dongen deed een beroep de staat van beleg op te heffen en alle arrestan ten vrij te laten. De gebeurtenissen in Polen zouden in een dergelijke mate in strijd zijn met de slotakkoorden van Helsinki dat Nederland niet kon zwij gen. Machteloos Polen a ls de naar het buitenland xjl uitgeweken leiders van de inmiddels in eigen land ver boden onafhankelijke Poolse vakbond Solidariteit gelijk krijgen, zal de Sowjet-Unie aan het hoofd van een troepenmacht van het Warschaupact gedurende de kerstdagen Polen binnenvallen. Een beangstigend vooruitzicht voor de vijf endertig miljoen Polen, die sinds vorige week zondag door de harde en bloedige hand van een militaire kliek worden ge regeerd. Langzaam maar zeker sluit het net zich rond de Polen. De regering-Ja ruzelski doet het voorkomen alsof zij de situatie onder controle kan houden, maar het verzet van duizenden arbei ders in de mijndistricten en langs de Oostzee wijst op het tegendeel. De be richten uit Polen zijn overigens verre van compleet: de autoriteiten passen een strenge censuur toe, waardoor het onmogelijk is een juist beeld te krijgen van de toestand. Wel is duidelijk gewor den. dat de mythe 'Polen schieten niet op Polen' niet meer bestaat. Officieel wordt gesproken van zeven doden, maar officieuze cijfers van kerkelijke zijde houden het op vele tientallen, mo gelijk zelfs tweehonderd dodelijke slachtoffers van het gewelddadig optre den van politie- en veiligheidstroepen. Men kan er van op aan, dat de officieuze cijfers dichter de waarheid benaderen dan de voor propaganda bestemde cij fers van de regering. Opmerkelijk in de ze voor de Polen zo zorgelijke tijden is, dat het in hoofdzaak uit dienstplichti gen bestaande leger tot nu toe niet rechtstreeks is ingezet tegen de staken de arbeiders. Kennelijk zijn de huidige machthebbers niet ten volle overtuigd van de loyaliteit van deze troepen. Het inzetten van het leger zou trouwens een situatie kunnen creëren, die dicht bü een burgeroorlog komt. Het is nauwe lijks aan te nemen, dat de soldaten mas saal gevolg zouden geven aan een bevel om tegen de arbeiders geweld te gebrui ken. Integendeel, zij zouden zich wel licht aan de zijde van de arbeiders scha ren, tegen de politie- en veiligheids troepen. De gevolgen daarvan zouden catastrofaal zijn voor land en volk van Polen. Intussen is het, failliet van de commu nistische ideologie in Polen pijnlijk duidelfjk geworden. Het is niet vol te houden, dat de tien miljoen leden van Solidariteit verblinde contrarevolutio nairen zijn, die hun land in de afgrond willen storten. De werkelijkheid is, dat de vakbond bestaat uit hardwerkende, goedwillende, vaderlandslievende ar beiders. die zich walgend hebben afge wend van het communistische partij- kader, dat slechts zichzelf heeft bevoor deeld en de massa heeft onderdrukt. Le nin, stichter van het moderne Rusland, leider van de communistische (bolsje wistische) partij, partij theoreticus en politicus preekte met kracht de revolu tie voor het gewone volk. In een van zijn vele artikelen schreef hij vijfjaar na de mislukte en bloedig onderdrukte revo lutie van 1905, dat 'overal de willekeur van de autoriteiten triomfeert en het volk wordt bespot.' Het onderdruk kingsapparaat van de toenmalige tsaar stond in de ogen van Lenin voor wille keur en spot. Vandaag de dag zijn het de 'militaire tsaren' in Polen van wie de onderdrukking envwillekeur uitgaat. Helaas voor de Polen kunnen zij geen enkele invloed uitoefenen op rege ring, partij en leger om de situatie te veranderen. Solidariteit heeft sinds au gustus vorig jaar voorzichtig gepro beerd een aantal veranderingen in te voeren. Wat de gevolgen zijn van een dergelijke 'drieste houding' ondervin den miljoenen Polen nu aan den lijve. Voor een democratisch gekozen rege ring is geen plaats in Polen. Het land is de gevangene van eerder gemaakte af spraken tussen de geallieerden tijdens de tweede wereldoorlog. De wereld is in invloedssferen verdeeld en Polen be hoort nu eenmaal tot wat wij gemaks halve het Oostblok noemen. De Sowjet- Unie heeft na 1945 - zich beroepend op de afspraken met Roosevelt en Chur chill - een ring van staten aan zijn westelijke grens aan zich onderhorig gemaakt. De machthebbers in het Kremlin staan op geen enkele wijze toe, dat democratische vrijheden worden ingevoerd in deze satellietlanden. De greep van de Sowjet-Unie op de Oosteu- ropese staten is zo stevig, dat regionale krachten ontoereikend zijn om zich van het Kremlin los te maken. Zolang Mos kou geen afwijking duldt, is elk verzet bij voorbaat gedoemd te falen. Honga rije in 1956 en Tsjechoslowakjje in 1S68 hebben tevergeefs geprobeerd onder het juk uit te komen. Al leven we in 1981, al is in de loop van vele jaren heel wat bereikt op het gebied van de ont spanning tussen Oost en West, Moskou blijft onveranderd vasthouden aan zijn hegemonie over Oost-Europa. Een libe rale tussenweg, zoals die zich voorzich tig in Polen ontwikkelde, is er niet.De ambities van de Sowjets zijn niet veran derd. De gebeurtenissen in Polen vor men daarvan een droevig bewijs. Dim De gemeentepolitie van Emmert heeft in samenwerking met de Drenlhse rijkspolitie zes mannen aangehouden die zich schuldig zouden hebben ge maakt aan de illegale invoer van vuur wapens. Het zijn vijf inwoners van Em- men en een man uit de Belgische plaats Beerse.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1981 | | pagina 1