1VINCIALE ZEEUWSE COURANT
Militairen Polen
nemen macht over
Westen zeer bezorgd over situatie Polen
Nederland geschokt door
gebeurtenissen in Polen
kleintjes
TOP SOLIDARITEIT GEARRESTEERD
Twee doden door
bomexplosie Londen
Voorzitters
PvdA en D'66
willen ruzie
bijleggen
VAN DER STOEL: MOGELIJK TERUGSLAG GENEVE
BIJZONDERE ZITTING NA VO-RAAD
Sneeuw en regen
Geruime tijd sneeuw, ten zuiden van de
grote rivieren overgaand in regen. Mid-
dagtemperatuur om het vriespunt. Aan
de kust stormachtige oostelijke wind.
later draaiend naar ivest en afnemend.
224e jaargang no. 294
Maandag 14 december 1981
is
kunt U telefonisch opgevi
Vllssingen 01184 15144 I
Middelburg 01180-27651
Goes 01100-16140 I
uzer» 01150-94457
01140-14058
\7Af 01110- 5855
Van onze redactie buitenland)
WARSCHAU - In Polen heerst sinds gisteren de noodtoestand en is de macht in handen van een
militaire raad onder leiding van premier en partijleider Wojciech Jaruzelski. De ingreep van het
r is vooral gericht tegen het onafhankelijke vakverbond Solidariteit, waarvan de meeste
leiders zaterdagavond en zondag werden gearresteerd door de politie met steun van eenheden van
het leger.
Leiders van Solidariteit die niet waren gearresteerd hebben in Gdansk een landelijk stakingsco
mité opgericht. In een communiqué heet het dat een algemene staking alleen vorkomen kan
worden door vrijlating van de gearresteerde vakbondsfunctionarissen en het opheffen van de
noodtoestand. De verbindingen met Polen zijn nagenoeg verbroken, zodat men naar de reacties
n het Poolse volk slechts kan gissen.
In de Poolse hoofdstad Warschau viel zou nog op vrije voeten zijn. aldus regc-
depolitie het kantoor van de plaatselij
ke afdeling van Solidariteit tot twee-
d toe binnen. Daarbij werden alle
leiders opgepakt. Alleen Lech Walesa
ringswoordvoerder Jerzy Urban, die
verklaarde dat Walesa onderhandelin
gen voerde met regeringsvertegen
woordigers.
Dode bij schietpartij
TWELLO (ANP) - Een 25-jarige
Zuidmolukker uit Vaassen (Gld.) is in
dcnacht van zaterdag op zondag dood
geschoten in Twello.
De rijkspolitie in Apeldoorn heeft mee
gedeeld, datde 25-jarige 'Atja' Haurissa
een culturele avond had bezocht. Na af
loop daarvan ontstond tussen enkele
Zuldmolukse jongeren een woorden
wisseling. Een van hen trok een vuur
wapen, waarmee hfj Haurissa neer
schoot.
De vermoedelijke dader, de 26-jarige S.
J F. T„ uit Twello is na de schietpartij
gevlucht in een witte VW-kever.
De reacties onder de bevolking lopen in
de verschillende correspondentenbe-
doorvaart
Een kleine delegatie van ongeveer 25
'verontruste' Gentenaren protesteer
de zaterdag in Terneuzen tegen de ma
nier waarop rijkswaterstaat 'de vrije
doorvaart' op het kanaal zou belem
meren. De demonstranten kregen te
horen dat het herstel van de brug over
de Westsluis in Terneuzen vijf tot zes
mlijoen gulden zal kosten. De verzeke
ring van het autoschip dat de sluis
brug ramde, betaalt daarvan maar 2.3
miljoen, de rest is voor de Nederlandse
slaak
PAGINA 3
compensatie
VVD en D'66 zullen in het debat over
de loonmaatregel voorstellen de prijs
compensatie op een hoger niveau dan
53,000 gulden af te toppen. D'66 stelt,
de grens bij 60.000, de WD wli de grens
optrekken tot 70.000 gulden Minister
Gardeniers (volksgezondheid I heeft
verklaard dat. ze pen pïgpn bijdrage
van patiënten ln de kosten van medi
cijnen onontkoombaar vindt
PAGINA 11
afgelasting
Een aantal clubs heeft woedend gerea
geerd op het besluit van competttielei-
der Jan Huybregts om het hele pro
gramma voor het betaald voetbal af te
gelasten Go Ahead Eagles zal uit pro-
lest de vergadering van het sectiebe-
stuur betaald voetbal vanavond in
Zeist boycotten Ook in Nijmegen bij
NEC eri in FC Utrechkkringen heerst
onvrede over de vroegtijdige afgelas
ting
PAGINA 15
propaganda
Hetherenhandbalteam van hetZlerlk-
zeese Delta Sport heeft een schil teren
de prestatie geleverd in de bekerwed
strijd tegen het Eindhovense PSV. Pas
[n de laatste minuten slaagde de Bra
bantse eredivisieploeg er in afstand te
nemen van het 'kleine' Delta Sport,
oat speelt ln de eerste klas afdeling (13-
171.Zlerlkzee-tralner Cor Mol: 'Wat die
Ploeg hier presteerde geeft toch te den
ken voor de kwaliteit van het Neder
landse handbal.'
PAGINA 16
sukkeltoer
PSV-voetballer Adrie Koster is de
laatste jaren in het 'sukkelstraatje' te-
I recht gekomen. De ex-Zierlkzee-speler
w.as noB maar net hersteld van een
nieroperatie of hij moest al weer het
ziekenhuis ln voor een operatie aan de
linkerknie. De PSV'er. die zich voorlo-
P'g moet behelpen met een stel kruk
ken houdt de moed er toch ln. 'Ik ver-
wacht dat ik bij het begin van de nieu
we competitie fit genoeg ben om weer
kunnen voetballen
Nieuws uit Zeeland: 2 en 5.
Binnen- en buitenland: 3
en 4.
Radio en televisie: 9.
sPort: 11, 12, 13, 14, 15 en
16.
richten uiteen tussen angst, verbijste
ring en berusting. Het eerste teken van
verzet vormden zondagmiddag pam
fletten van activisten van Solidariteit
op de tractorenfabriek Ursus, een van
de belangrijkste steunpunten van de
onafhankelijke vakcentrale in War
schau Zij roepen op tot een onmiddelij-
ke algemene staking. In de pamfletten
werd gezegd dat de afgekondigde
noodtoestand gericht is op het vernieti
gen van Solidariteit
Door de 'Militaire Raad voor de Natio
nale Redding', die bestaat uit vijftien
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De voorzitters van
de regeringspartijen PvdA en D'66
gaan met elkaar praten om de on
derlinge sfeer te verbeteren.
PvdA-kopstukken hebben D'66 de
laatste tijd van afglijden naar
rechts beticht. D'66 vindt dat de
PvdA interne problemen afrea
geert op de Democraten.
Op de adviesraad van D'66 in
Utrecht schilderde Van Berkom za
terdag de socialisten af als ..hemel
bestormers in een ruziënde partij".
In een radiodebat met Max van den
Berg voor de TROS herhaalde de
voorzitter van D'66 zijn opmerkin
gen later. Van den Berg verweet
D'66 op zijn beurt, dat die partij de
socialisten alleen laat staan bij de
bescherming van de laagst betaal
den. Beide heren kwamen uiteinde
lijk overeen, dat een serieus onder
ling gesprek de sfeer zou kunnen
opklaren.
generaals en vyf kolonels, heeft alle
•vakbondsactiviteiten verboden, en er is
een uitgangsverbod ingesteld tussen
23.00 uur en 6.00 uur 's morgens. Verder
mogen de Polen het land niet uit. en
kunnen buitenlanders die in Polen ver
blijven in hechtenis worden genomen.
De Nederlandse ambassade in War
schau meldde dat er geen meldingen
zijn van Nederlanders in moeilijkhe
den De televisie en de radio staat sinds
gisteren onder directe controle van de
militaire raad. en alle scholen en uni
versiteiten zijn voor onbepaalde tijd ge
sloten.
Confrontatie
De bedrijven gaan vandaag wel ge
woon open. en veel zal afhangen van de
reacties van dc arbeiders in de bedrij
ven hoe ver de confrontatie zal oplo
pen tussen de vakbond met naar schat
ting tien miljoen leden, en het leger en
de partij
De Rooms-Katholieke kerk, die een be
langrijke maatschappelijke kracht
vormt in het merendeels katholiek Po
len, heeft de insteUing van de noodtoe
stand veroordeeld. De primaat van Po
len. aartsbisschop Jozef Glemp. zei in
zijn zondagse preek dat door de ingreep
de dialoog wordt onderbroken, maar hij
deed ook een beroep op de redelijkheid,
in het belang van „de hoogste waarde,
namelijk het menselijk leven".
Premier Jaruzelski. die tevens partijlei
der en minister van defensie is. verde
digde de ingreep zondagochtend in een
uitgebreide toespraak voor de radio
door te stellen dat het land aan de rand
van de afgrond staat. Hij verklaarde in
zjjn rede. die gedurende de hele zondag
elk uur werd herhaald, dat de militaire
raad geen militaire dictatuur nastreeft.
„Geen van de Poolse problemen kan
men op den duur met geweld oplossen
aldus Jaruzelski, die de leiding van So
lidariteit scherp hekelde: hun bedoelin
gen „worden elke dag bevestigd door de
groeiende agressiviteit van extremis
ten. duidelijk gerichtop het vernietigen
van het Poolse staatssysteem".
Enkele uren vóór de afkondiging van de
noodtoestand nam de nationale com-
(Slot zie pagina 4 kolom 1
Lech Walesa.
LONDEN (RTR'UPI)- Bij een bomexplosie in het hartje van Londen zijn zondag
twee mensen omgekomen. De chauffeur raakte ernstig gewond, zo deelde een
politiewoordvoerder mee. De drie slachtoffers komen uit het Midden-Oosten.
De bom van slechts 100 gram was verborgen in de auto van de drie mannen, die
geparkeerd stond op het Connaught Square', vlakbij de drukke winkelstraat
'Oxford Street'. De politie zei nog niets te weten over de achtergrond van de
aanslag en wie de daders zijn.
MAARSSEN-Beeld van de enorme publieke belangstelling bij het vertrek zondagmiddag van het voedselkonvooi
naar Polen Zelfs in de middenberm stonden de mensen om de stoet vrachtwagens langs te zien trekken.
UTRECHT - Ondanks de noodsitua
tie in Polen is het grote Nederlandse
voedselkonvooi zondagmiddag toch
naar het Oostblok-land vertrokken.
De organisatie heeft van de Poolse
ambassadeur in Den Haag de toezeg
ging gekregen dat het transport van
rond 120 wagens in Polen wordt toe
gelaten. De staatssecretaris van ver
keer, Jaap van der Doef (PvdA), gaf
het startsein voor de tocht.
De colonne werd uitgezwaaid door
enkele tienduizenden belangstellen
den. Bij het vertrek uit Maarssen was
het zo druk dat de stoet een vertra
ging van ruim een half uur opliep De
vluchtstroken van en de viaducten
over de snelwegen Maarssen-Ouden-
rijn en Oudenrijn-Arnhem waren af
geladen met zwaaiende mensen.
Talloze spandoeken langs de weg
wensten de chauffeurs een goede reis
toe. Ook hingen op tal van viaducten
Nederlandse en Poolse vlaggen. Op
verschillende plaatsen werd het ver
keer danig in gevaar gebracht, om
dat enthousiaste belangstellenden
de rijksweg overstaken om plaats te
nemen in de middenberm.
Door de enorme belangstelling zat
het verkeer tussen Oudenrijn en
Bunrük gedurende bijna anderhalf
uur vast
De eerste wagen van de 130 vrachtau
to's tellende stoet passeerde de grens
met Duitsland om exact vier uur De
laatste ging een uur later langs de
douane. Staatssecretaris Van der
Doef noemde het bij het vertrek een
goed besluit van de organisatoren
om ondanks de problemen in Polen
de tocht toch door te laten gaan „Ik
denk dat dat logisch voortvloeit uit
het humanitaire karakter van de ac
tie die totaal buiten de politiek
staat", zo zei de bewindsman.
In de vrachtwagens bevindt zich
voor 18 miljoen gulden aan hulpgoe
deren, voornamelijk eten, drinken,
zeep, shampoo, medicijnen en kle
ding. De pakketten zullen over 92
plaatsen in Polen worden verdeeld.
De plaatselijke kerken in Polen zul
len voor de verdere verdeling zorg
dragen.
VEGIN: ZONODIG
PROCES GASPRIJS
HILVERSUM IANP) - De VEGIN ïal
een proces aanspannen tegen de minis
ter van economische zaken wanneer
deze tussentijds (1 juli 19821 besluit tot
een hogere prijs van het aardgas.
Voorzitter A. J. Kaland van de VEGIN
(Vereniging van Exploitanten van Gas
bedrijven in Nederland i zei dit zaterdag
in het programma 'Dingen van de dag'
van de VARA-radio.
DEN HAAG - Minister van buitenland
se zaken Max van der Stoel is zeer be
zorgd over de situatie in Polen. De be
windsman riep de gebeurtenissen in
Hongarije in 1956 in herinnering en zei
dat het de eerste keer was sinds de op
stand in Hongarij dat in een Oosteuro
pees land de noodtoestand werd afge
kondigd.
Van der Stoel zei dat hij altijd de hoop
gekoesterd had dat de problemen in Po
len opgelost zouden kunnen worden in
een constructieve dialoog tussen de
Poolse regering, de communistische
partij van Polen en de vakbond Solida
riteit. De kansen daarop ziet Van dei-
Stoel nu sterk verminden.
De bewindsman zei dat de gebeurtenis
sen in Polen gevolgen zouden kunnen
hebben voor het klimaat van de ontwa
peningsonderhandelingen tussen Oost
en West in Genève. maar vindt niet dat
zij zouden moeten worden stopgezet.
In navolging van uitspraken van be
langrijke westerse regeringswoordvoer
ders benadrukte Van der Stoel dat het
Westen zich niet rechtsstreeks kan In
mengen in de Poolse aangelegenheden.
Vakbonden
Van vakbondszijde hebben de FNV e
het CNV hebben de Poolse regenng
dringend verzocht de gearresteerde lei
ders van Solidariteit vrij te laten. Beide
Nederlandse vakcentrales verklaarden
diep geschokt, te zijn door de berichten
over arrestatie van vrijwel de gehele lei
ding van de Poolse vrije vakbeweging.
FNV-leider Wim Kok. die zaterdag
avond terugkeerde uit Gdansk, waar
hij gesproken had met het hoofdbe
stuur van Solidariteit, zei zondag dat
hij van een naderend ingrijpen door de
Poolse regering had niets bespeurd
had.
Gistermiddag en -avond werd in Am
sterdam en Den Haag al gedemon
streerd tegen de gebeurtenissen in Po
len. s Middags werd door ongeveer vijf
tig jongeren met spandoeken in Den
Haag bij de Poolse ambassade gepost.
In Amsterdam gebeurde hetzelfde voor
het Poolse verkeersbureau en de Poolse
luchtvaartmaatschappij Lot.*
Afwijzing CPN
De CPN wijst de machtsgreep van het
leger in Polen in ongewoon scherpe be
woordingen af. „Deze ingreep onder
streept het bankroet van de Poolse
communistische partij, die de vernieu
wingsdrang. zoals die door de bevol
king en de vakbeweging in Polen tot
uiting is gebracht, heeft geblokkeerd".
„Daarmee heeft deze partij zichzelf on
machtig gemaakt" De Nederlandse
communisten menen dat hier ook het
bewijs is geleverd van het falen van het
één-partijstelsel. „Het is een reactionai
re opvatting, een crisissituatie als een
argument te gebruiken voor een mili
taire machtsgreep", aldus de CPfJ. die
eraan toevoegt dat juist een crisis ais in
Polen alleen is te overwinnen door ont
plooiing van de democratie.
Ook andere politieke partijen en orga
nisaties hebben hun afkeuring laten
(Slot zie pagina 4 kolom 2)
(Van onze correspondenten)
DEN HAAG - De reacties uit de ver
schillende Westerse hoofdsteden op
het uitroepen van de noodtoestand in
Polen waren in grote lijnen eenslui
dend. Naast uitingen van grote be
zorgdheid verklaarden dc meeste rege
ringswoordvoerders dat inmenging in
de interne zaken van Polen uit den bo
ze is. De NAV'O-Ianden. die een „te ster
ke reactie" willen vermijden, komen
vandaag in Brussel bijeen voor een bij
zondere zitting van de NAVO-raad. De
Amerikaanse minister Haig ibuilcn-
landse zaken) besloot zijn reis naar
Turkije en Israël voorlopig cp te schor
ten en in Brussel te blijven. Hij vliegt
vandaag naar Washington. In Moskou
werden de berichten over Polen met
instemming maar zonder verder com
mentaar verspreid door de media.
Ook de internationale arbeidersorgani
satie ILO in Genève sprak haar be
zorgdheid uit. Polen is ondertekenaar
van de ILO-conventie die de vakbonds
vrijheden waarborgt, aldus een verkla
ring van de ILO zondag.
VS verontrust
De Verenigde Staten zijn ernstig
verontrust door de stappen van de
Poolse regering De Amerikaanse mi
nister van buitenlandse zaken, Alexan
der Haig. verklaarde in Brussel dat de
crisis in Poien door alleen door onder
handelingen en een compromis tussen
de betrokken partijen, zonder ïnmenin-
ging van buitenaf opgelost kan worden
In Londen verklaaide de Amerikaanse
minister van detensie. Caspar Weinber
ger. zei dat de toestand in Polen poten
tieel gevaarlijk was en een einde zou
kunnen b.etekeken voor ..hei begin van
vrijheid" in de communistische staat.
Maar zei hij. er waren nog geen aanwij
zingen van militaire betrokkenheid van
de Sowjet-Unie
In Rome heeft paus Johannes Pan lus II
zondag zijn landgenoten in in het Pools
oproepen te bidden voor vrede in Po
len. „Er is in dc geschiedenis van Polen
al te veel bloed vergoten. Laten wij
bidden dat er niet nog meer vergoten
wordt". Dc paus richtte zich zondag
middag in Rome tot zijn landgenoten
op het Sint Pieterplein, in een kort
geïmproviseerd toespraakje in het
Pools, naar aanleiding van „de zorg
wekkende gebeurtenissen van de afge
lopen uren". Uit zijn woorden bleek
wel. hoe ernstig de paus de toestand in
zijn vaderland inziet
Paus Johannes Paulus heeft ach sinds
het begin van de activiteiten rond de
Poolse vakcentrale Solidariteit voort
durend op de hoogte laten houden. Op
15 januari van dit jaar ontving de paus
Lech Walesa met een afvaardiging van
Solidariteit in het Vaticaan. Bij die ge
legenheid wees hij er wel op. dat het
om een strik', binnenlands probleem
van alle Polen' ging
In verband met de viering van de ge
boortedag 600 jaSr geleden van dt
Maagd van Czestochowa. wil de paus
volgend jaar naar zijn geboorteland rei
zen De Schrijn van de Zwarte Madonna
van Czestochowa is de belangrijkste ge
wijde plaats in Polen.
Asiel
De Oostenrijkse bondskanselier Bruno
Kreisky verklaarde dat zijn land asiel
zal verlenen aan alle politieke vluchte
lingen die over de Poois-Oostenrijkse
grens zullen komen, ongeacht liet aan
tal dat zich zou melden. Kort geleden
had Oostenrijk de grens gesloten voor
Poolse vluchtelingen.
De 'Sowjet-Unie meldde nauwelijks een
uur na de uitzending van de toepsraak
van partijleider en premier Jaruzelski
de afkondiging van de noodtoestand in
Polen zonder commentaar In Sowjet
r.itngen verluidde echter dat hel de
hoogste tijd' was voor een dergelijk be
sluit
Hel officile Russische persbureau had
sedert donderdag zyn kritiek op de ex
tremisten' in de Poolse vakbond ver
scherpt en had gezegd dat na het 'gren
zeloos woeden van de contra-revolutie'
de Poolse autoriteiten gedwongen wa
ren de nodige maatregelen te nemen.
In politieke kringen in Italié heerste be
zorgdheid- De communistische partij
veroordeelde de maatregelen van de
Poolse leiders scherp. Voor de Poolse
ambassade in Rome demonstreerden
duizenden jongeren voor vrijheid in Po
len Voor de Zweedse landsverdediging
werd verhoogde waakzaamheid afge
kondigd. De Britse regering nam con
tact met haar bondgenoten op.
Protest
In Parijs heeft de Confederatie van ar
beiders CFDT deze maandag uitgeroe
pen tot een grote dag van solidariteit
met Poien. Een paar honderd mensen
marcheerden zondag naar de Poolse
ambassade in Parijs uit protest tegen
de maatregelen ln Polen.
In Madrid sprak de communistische
vakbond 'Commissiones Obreras' lAr-
beiderscommisiesi zich uit tegen de
maatregelen in Polen. De Portugese re
gering heeft de Sowjet-Unie gewaar
schuwd niet militair in Polen tussenbei
de te komen. Een dergelijke slap is. on
der welk voorwendsel ook, ontoelaat
baar. aldus minister van buitenlandse
zaken Golzalves Pereira.
In Praag maakte de directeur van de
Tsjechoslowaakse televisie persoonlijk
in een nieuwsuitzending bekend dat in
Polen maatregelen waren genomen. In
een commentaar van Radio Praag werd
gesteld dat de maatregelen van de
Poolse regering „de enige manier zijn
om het gevaar voor Polen af te wenden.
Het nieuws uit Polen werd toegejuicht
als „zeer geruststellend".
In Hongarije wijdde Radio Boedapest
veel aandacht aan Polen, zonder echter
commentaar te geven. Ook in dc ande
re Oostblok-landen werd het nieuws
zonder commentaar doorgegeven.
