VIN01ALE ZEEUWSE COURANT
Washington probeert
Europa te overtuigen
Sikhs laten aantal passagiers vrij
Nederlands vissersschip
in Ierland opgebracht
Jubileum-misdruk
SLUITING DREIGT VOOR
13 KERNCENTRALES IN VS
pta gnes
BEELD MILITAIRE KRACHT SOW JETUNIE
VANWEGE HARING IN VRIESAFDELING
INDIAAS TOESTEL GEKAAPT
Times kan weer
verschijnen
Kans op regen
Veel bewolking en mogelijk wat regen.
Middagtemperatuur ongeveer 17 gra
den. Matige en aan de kust en op het
IJsselmeer nu en dan krachtige zuid-
roesten wind.
224e jaargang no. 229
Woensdag 30 september 1981
.deoaêei ty'tide
(Van onze verslaggever
BRUSSEL - Met de publicatie van het document „De militaire kracht van de Sowjet-Unie" heeft
de Amerikaanse regering een nieuw offensief geopend om de Europese bondgenoten te overtuigen
van de noodzaak nieuwe nucleaire middellange-afstandsraketten te gaan plaatsen. In een gelijk
tijdige persconferentie in Washington en Brussel - verbonden per satelliet - presenteerde de
Amerikaanse minister van defensie, Caspar Weinberger, dinsdagmiddag een rijk geïllustreerde
brochure, waarin een overzicht gegeven wordt van de groeiende Russische militaire kracht.
De gegevens in het 99 pagina's tellende gegaan sinds die toezegging in maart,
document zijn grotendeels afkomstig is onder meer veroorzaakt door strijd
tussen de ministeries van defensie en
van buitenlandse zaken over welke ge
heime gegevens konden worden gepu
bliceerd. Het Pentagon vreesde dat de
Russen uit publicatie van sommige fei
ten konden afleiden welke spionage-
methodes Amerika toepast. Buiten
landse zaken in Washington was voor
stander van zo uitgebreid mogelijke
informatie, om daarmee de publieke
opinie in Europa te kunnen bewerken.
van hoorzittingen van de Amerikaanse
Senaat en uit militaire tijdschriften, zo
dat voor experts weinig nieuwe feiten
aan het licht komen. Washington mikt
met de brochure dan ook op het grote
publiek en rekent erop dat het aan bei
de zijden van de Atlantische Oceaan
een 'bestseller' zal worden.
„Een juist en volledig begrip van de mi
litaire kracht van de Sowjet-Unie. van
hun uitgangspunten, hun capaciteiten,
hun krachten en hun zwakheden" is
volgens de Amerikaanse defensieminis
ter essentieel voor het onderhouden en
versterken van de westerse verdedi
ging. In maart van dit jaar al beloofde
de Amerikaanse bewindsman een aan
tal van zijn Europese collega's op hun
verzoek tastbare bewijzen van de
kracht van de Sowjets voor een breed
publiek bekend te maken. Dit tegen de
achtergrond van de groeiende opposi
tie tegen stationering van 572 Pershing-
II- en kruisraketten in West-Europa.
In het document worden alle aspecten
van de Russische krijgsmacht volgens
het Pentagon zo compleet en nauwkeu
rig mogelijk toegelicht. Naast hoofd
stukken over de organisatie van de
Russische strijdkrachten, het snel inlo
pen van de technologische achterstand
en een apart hoofdstuk over de ideeën
in Amerika over wat de Russen met de
ze indrukwekkende wapenarsenalen
over de hele wereld van plan zijn, wordt
uiteraard uitvoerig ingegaan op de SS-
20 en het eventuele slagveld in Europa.
Strijd.
Dat er nog een half jaar overheen is
ontmoetingsweek
Burgemeester drs. P. A Wolters van
Middelburg opende dinsdagmiddag
de internationale ontmoetingsweek
voor politieambtenaren, die aanstaan
de vrijdag wordt besloten met het con
gres van de International Police Asso
ciation (IPAI. De openingshandeling
bestond uit het hijsen van de politie-
vlag voor het stadhuis door de burge
meester en de vlaggen van Nederland.
Zeeland en Middelburg door enkele
politeifunctionanssen.
PAGINA 3
geld
Ook onder het nieuwe kabinet lijken
werknemers straks niet ongestraft
ziek kunnnen worden. Minister van so
ciale zaken en werkgelegenheid Den
Uyl liet dinsdag op het fusiecongres
van de FNV althans weten dat (bezui
nigingsmaatregelen In het kader van
de ziektwet niet zullen kunnen uitblij
ven.
gas
Vierhonderd boze tuinders uit een
aantal EG-landen hebben afgelopen
maandag in Brussel geprotesteerd te
gen het goedkope' aardgas voor de
Nederlandse glastuinbouw. ZU eisten
dat die prijs op korte termijn zou wor
den opgetrokken tot het vergelijkbare
industrieprijsniveau
PAGINA 7
tweemaal
Er bestaat grote onzekerheid over de
voorgenomen bouw van een winkel
promenade tussen de Lange Delft en
de Gravenstraat ln Middelburg door
de projectontwikkelaar 'De Waal Vast
goed BV' uit Weesp De Waal heeft en
kele huurders aan de Gravenstraat la
ten weten dat de contracten volgend
jaar niet verlengd zullen worden.
PAGINA 11
3-0
Wat Linder een dag eerder verklaarde,
kwam een etmaal later al uit. AJax, dat
in de eerste helft zonder al te veel moei
te partij kon bieden tegen Tottenham
Hotspur, kwam er na rust niet meer
aan te pas en werd binnen twintig mi
nuten naar een 3-0-nederlaag ge
speeld
PAGINA 14
toon
31 Bob Rooyens is begonnen aan de
opname voor een televisieprogramma
rond Toon Hermans. Het programma
dat door de AVRO wordt uitgezonden
op Tweede Kerstdag duurt 80 minu
ten.
Nieuws uit Zeeland: 2, 5, 6
en 7
Binnen- en buitenland: 3
en 9
Opinie en achtergrond: 4
Sport: 11 en 13
Radio en televisie: 14
Financieel: 15
ln het uiteindelijke product is nu wel
een 'natuurgetrouwe' tekening te vin
den van SS-20 raketten, maar niet de
foto die hiervoor model heeft gestaan.
Die blijft topgeheim.
Geen alternatief
Want hier ligt de essentie van het boek-
werk en de manier van presenteren:
„We hebben geen ander antwoord op
deze onder meer op West-Europa ge
richte, mobiele en van drie onafhanke
lijke kernkoppen voorziene SS-20's,
dan het invoeren van de Pershing-2 en
kruisraketten", aldus Weinberger
Behalve voor het Westeuropese publiek
is de brochure ook geschreven voor de
Amerikaanse bevolking. Op vragen van
Amerikaanse verslaggevers in Was
hington zei Weinberger, dat de Verenig
de Staten „zich opnieuw moeten bewa
penen om aan deze dreiging het hoofd
te bieden om „de verloren gegane
voorsprong in bewapening van de jaren
vijftig weer goed te maken".
Volgens de Amerikaanse regering heeft
de bewapening van de Sowjet-Unie zo'n
vaart genomen en zijn de Russen ook
technisch zo ver gevorderd, dat de voor
sprong zienderogen afgebrokkeld is. De
Vietnamese oorlogen het binnenlandse
verzet tegen al te veel nadruk op bewa
pening zijn volgens Weinberger de oor
zaak voor deze „achterstand".
Het document bevat overigens voor
deskundigen wel interessant nieuw ma
teriaal over onder meer de nieuwe Rus
sische T-80 tank, het nieuwe door nu
cleaire kracht voortgedreven oorlogs
schip van 23.000 ton van de Kirov-klas-
se. en een vrij gedetailleerde tekening
van de gemakkelijk verplaatsbare SS-
20 raketten.
Meer raketten
Volgens het Pentagon bad de Sowjet-
Unie hiervan in de afgelopen maand
juli 250 exemplaren ieder met drie
kernkoppen opgesteld - twee derde
daarvan is op West-Europa gericht
Terwijl de produktieschema's er niet
op duiden dat het tempo waarin de ra
ketten worden opgesteld zal vermin
deren, aldus het document. Volgens
het Pentagon komen er spoedig nog 100
a 150 van deze raketten bij.
De actie is duidelijk op het Westeurope
se publiek - en met name op dat in Ne
derland en België - gericht. Maar eerde
re campagnes, zoals bij de „verkoop"
van hel Amerikaanse beleid inzake El
Salvador enkele maanden geleden,
WASHINGTON - De Amerikaanse minister van defensie, Caspar Weinberger, presenteerde dinsdag in het Pentagon een boek
met de door de Amerikaanse autoriteiten verzamelde gegevens over de bewapening van de Sovjet Unie.
DEN HAAG (ANP) - De Ierse marine heeft maandagmiddag het grootste Neder
landse visserschip, de Sch. 106 'Boeier', opgebracht naar de Zuidierse haven
Cobh nabij Cork. Volgens de Ierse autoriteiten had het schip haring aan boord,
hetgeen in het zeegebied waar het werd aangetroffen, de Zuidierse wateren, niet
zou zijn toegestaan.
De rederij, Jaczon te Schevingen. zegt
dat er alleen haring aanwezig was in de
diepvriesafdeling van het schip en dat
die vorige week op volstrekt legale wij
ze is gevangen in een ander zeegebied,
namelijk bij de Hebriden.
Jaczon verwacht dat de zaak donder
dag in Cobh voor de rechter zal komen.
De Nederlandse landbouwattaché en
de ambassadeur in Dublin zijn van de
aanhouding op de hoogte gesteld door
het Nederlandse ministerie, nadat dit
door de reder benaderd was. Het minis
terie heeft ook de Europese commissie
ingelicht, maar heeft, naar een woor-
hebbenêerdërêènaverechtsetrertgë voerder verklaarde, geen oordeel over
de zaak gegeven.
(Slot zie pag. 9 kol. 1) De'Boeier'had volgens de rederij enke
le honderden tonnen bij de Hebriden
gevangen en diepgevroren haring en
driehonderd ton in de Zuidierse wate
ren gevangen makreel en sprot aan
boord.
De "Boeier', vertelde rederijdirecteur J.
Bakker, had tot en met vorige week vrij
dag vergunning om in het Hebridenge-
bied ten westen van Schotland haring
te vissen. Aan alle voorwaarden waar
onder die vergunning was afgegeven
was voldaan. De vergunning zelf was
aan boord, posities en vangsten werden
in een logboek bijgehouden, twee maal
per week meldde men zich bij het minis
terie van landbouw en visserij in Den
Haag.
Met ingang van zaterdag 26 september
verbood minister De Koning de haring
visserij in dit gebied, omdat het hier
aan Nederland toegewezen quotum van
tweeduizend ton op was. De 'Boeier'
koerste daarom reeds vrijdagavond
naar de Zuidierse wateren, waar het
vaartuig zondag voor anker ging.
Maandag ging men er vissen op ma
kreel en makreelachügen. Het schip
werd door de Ierse marine aangehou
den toen een trek sprot werd binnenge
haald.
Op geen andere plaats dan in de diep
vries-afdeling, aldus Bakker, konden
de Ierse officieren haring ontdekken,
maar naar hun zeggen was in dit zeege
bied niet alleen het vissen op haring
maar ook het aan boord hebben van
haring verboden.
BORNE - Mevrouw F. A. G. van den Doel-Van Loon uit Borne toont een vel met
postzegels die uitgegeven waren ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag
van de toenmalige Koningin Juliana Een van de zegels heeft in tegenstelling tot de
normale zegels een uitspringende haarlok.
DEN HAAG - Vergaande „verbrossing" van de stalen om
hulling van de reactorkern maakt dertien oudere kerncen
trales in de Verenigde Staten zo onveilig, dat zij met slui
ting worden bedreigd.
Dr Thomas Murley, directeur voor veiligheidstechiiologie
van de Amerikaanse instantie die toezicht houdt op het
kernenergiegebeuren m de VS. de NRC, heeft dat verklaard
tegenover de New York Times. Het „verbrassen" leidt ertoe
dat het staal niet meer bestand is tegen snelle afkoeling ol
verhitting, wat al bij normale storingen in de bedrijfsvoering
kan optreden
Het verschijnsel van verbrossing zelf is welbekend. Even be
kend als het optreden van scheurtjes in reactorvaten en de
steunen van deze vaten in met name Franse kerncentrales.
Er zijn daar scheurtjes geconstateerd (in 1978) van 6 millime
ter diep en 20 tot 30 millimeter lengte. Berekeningen daar
gaven aan. dat er omstreeks 1984 kritieke situaties kunnen
ontstaan in 17 kerncentrales. Maar aan de nauwkeurigheid
van deze berekeningen wordt getwijfeld.
In Nederland is veel onderzoek verricht naar de verbrossing
van staal.
De Nederlandse onderzoeksresultaten zijn door de NRC ge
bruikt voor het analyseren van het probleem bij de Ameri
kaanse kerncentrales Scheuren in de reactormantel kunnen
tot koelwaterverlies. het smelten van de reactorkern en re
gelrechte rampen leiden. Reparatie is ondenkbaar door de
Het probleem van het bros worden van de wanden van het
reactorvat was reeds genoegzaam bekend toen met de bouw
van de kerncentrale in Borssele werd begonnen. „Er is bij
de bouw dan ook al rekening mee gehouden", liet de direc
teur van de PZEM. ir. M. D. Dalebout. weten, om een reactie
gevraagd op de problemen met de kerncentrales in Ameri
ka.
.Het was ons toen al bekend, dat sommige lassen bros kun
nen worden door de neutronenstraling Om dit proces nauw
keurig in de gaten te kunnen houden, zijn er stalen staaljes in
het reactorvat gehangen, die regelmatig worden onderzocht.
Tot nu toe hebben zich geen problemen voorgedaanDe
heer Dalebout vertelde, dat de staafjes met opzet dicht bij de
kern zijn opgehangen, zodat ze aan een veel grotere straling
onderhevig zijn dan de wanden van het reactorvat. „Ze heb
ben inmiddels al evenveel straling moeten verduren als het
totale vat in veertig jaar zal ondergaan, de periode dat de
kerncentrale zou moeten kunnen draaien. Hoewel deze staaf
jes dus een versnelde veroudering hebben doorgemaakt,
heeft het onderzoek uitgewezen dat er zich geen problemen
voordoen. Zoals het er nu uitziet moet de centrale de gestelde
periode zonder gevaar kunnen uitdienen
(Zie ook pagina 10)
LAHORE (DLHTR/DPAAFP/UPI) -
Sikhs, die dinsdag een Indiaas vlieg
tuig kaapten, hebben op het vliegveld
van Lahore in Pakistan 67 van de 111
passagiers, de meesten vrouwen en
kinderen, vrijgelaten. Onder de vrijge
latenen waren naar verluidt 21 buiten
landers. De kapers willen vrijlating
van alle in Indiase gevangenissen ver
blijvende leiders van de Sikhs. Voor
vanochtend zes uur Nederlandse tijd
moet met name hun leider Sant Jarnail
Singh Bhinderanwale in vrijheid wor
den gesteld.
Bhinderanwale wordt beschuldigd van
moord op de hindoestaanse journalist
Lala Hagat, die zich in zijn krant had
verzet tegen de eisen van de Sikhs die
onder meer zijn gericht op het stichten
van een autonome Sikh-staat Khalis-
tan. Bhinderanwale werd kort geleden
gearresteerd nadat een grotp politie
macht de Sikh-tempel had belegerd
waarin hij beschermd door honderden
volgelingen een veilig heenkomen had
gezocht Aan de arrestatie ging een
bloedig treffen tussen politie en Sikhs
vooraf, waarbü verscheidene doden vie
len.
Het vliegtuig werd dinsdagochtend ge
kaapt toen het een binnenlandse vlucht
tussen Nieuw Delhi en Amritsar maak
te. De gezagvoerder zette de Boeing uit
eindelijk in Lahore aan de grond omdat
brandstofgebrek dreigde
De kapers, die gewapend zijn met mes
sen en dolken en wier aantal onbekend
is, gaven een verklaring uit waarin zij
zeiden dat de kaping was uitgevoerd
om de aandacht van de wereld te vesti
gen op „de gruwelen die tegen de Sikh
gemeenschap in India worden be
gaan"
De bezetters van de Indiase Boeing be
horen tot de afscheidingsbeweging 'Dal
Khalsa' i beweging voor Khalistani.
Dat de kapers gewapend waren vindt
zijn oorzaak in het feit dat het ondanks
de strenge veiligheidsmaatregelen op
de Indiase vliegvelden aan Sikhs is toe
gestaan hun 'kirpa'. een dolk. te dragen.
Dit houdt verband met hun religieuze
overtuiging. 'Dal Kahlsa' is de radicaal
ste groepering binnen de Sikh-gemeen
schap. Ze vertegenwoordigt slechts een
kleine minderheid die herhaaldelijk
zwaar wordt aangevallen door andere
Sikhs Maar vanuit het buitenland, in
het bijzonder Canada en de Verenigde
Staten ontvangt Dal Khalsa veel gel
delijke en andere materiele steun
Doel
Dal Khalsa probeert de uitroeping van
een onafhankelijke staat Khalistau in
de Noordwest-lndiase deelstaat
Poendjab af te dwingen. In India leven
ongeveer 12 miljoen Sikhs, tien mil
joen ervan in de Poendjab, waar zij de
meerderheid uitmaken van de bevol
king. De rest woont verspreid over
heel het land. Binnen de Sikh-gemeen
schap wordt tussen rivaliserende groe
pen heftig gestreden om de su
prematie.
De Sikhs zijn te herkennen aan een aan
tal uiterlijke kenmerken: zij hebben een
baard, ze dragen een tulband, een sta
len armband en een mes (de beroemde
kirpani Hun gemeenschapesikh leer
ling) werd in de vijftiende eeuw gesticht
in de buurt van Lahore ut het deel van
de Poendjab dat later bij Pakistan zou
komen. De stichter. Guru Nanak 1469 -
1539) streefde naar verzoening en ver
menging van de islam en het hindoeïs
me De Sikh-godsdienst erkent slechts
één goed i hari en gelooft in de wederge
boorte. De Sikhs verwierpen het hin-
doe-kastensteisci. Zij gaan uit van ge
lijkheid onder de mensen, ook tussen
man en vrouw. Er wordt veel waarde
gehecht aan het gehoorzamen van de
geboden van God en weinig aan reli
gieus ceremonieel. De Sikhs kennen
geen priesterstand en ascetendom. De
tiende guru overleed in 1708 en sinds
dien is op zijn verzoek de heilige schrift
van de Sikhs (adi-granth) de guru. De
Sikhs zfjn traditioneel actief in hun
'vier beroepen": de landbouw, de han
del. het schrijven en de krijgskunst.
Tijdens een congres van Dal Khalsa in
Chandigarh, een autonoom gebied dat
tevens hoofdstad is van het Poendjab
en de deelstaat H an ana. werd afgelo
pen maart bekendgemaakt dat ..ergens
ln Canada een regering en de Sikhs
van de partijAkali Dal' blokkeerden de
motie.
LONDEN (UPI) - Leider van de druk-
kersbond hebben dinsdagavond een
'voorlopige' overeenkomst bereikt
waardoor de Times en de Sunday Ti
mes de publikatie kunnen hervatten,
zo heeft Len Murray, de secretaris-ge
neraal van het Trades Unions Con
gress, meegedeeld.
De stakingsposten die waren ingesteld
zullen worden opgeheven en de druk
kers keren vandaag naar hun werk te
rug om de edities van donderdag te ver
zorgen. Uitgever Robert Murdoch had
de besprekingen van dinsdagavond „de
laatste kans voor het gezonde ver
stand" genoemd.
DESKUNDIGEN:
ISRAËL KAN
KERNBOM MAKEN
NEW YORK (UPI/DPAl- Israël bezit de
technische capaciteiten om 'binnen
zeer korte tijd' kernwapens te vervaar
digen. Niet zeker is of het land de drem
pel tot kernmogendheid al heeft over
schreden. Dit heeft een aantal interna
tionale deskundigen vastgesteld in een
rapport dat dinsdag aan de algemene
vergadering van de Verenigde Naties
is aangeboden.
De vijf deskundigen, twee Amerikanen,
een Rus, een Canadees en een Libanees,
kregen vorig Jaar op verzoek van de al
gemene vergadering opdracht van se
cretaris-generaal Waldheim een onder
zoek in te stellen naar 'het gevaar van
de introductie van kernwapens in het
Midden-Oosten'. Als voornaamste con
clusie van het rapport komt naar voren
dat Israél al tien jaar geleden nucleaire
wapens had kunnen bezitten. Mocht dit
inderdaad het geval zijn. dan zou het
een zeer ernstig element in de destabili
sering van een al gespannen situatie in
het Midden-Oosten zijn, aldus het rap
port.
Mobilisatie in
Nicaragua tijdens
vlootoefening VS
MANAGUA (UPI) - De bevelhebber
van het Nicaraguaanse leger Humber-
to Ortega heeft opgeroepen 'tot een
permanente mobilisatie' in verband
met Amerikaanse vlootoefeningen
volgende maand. Hij vreest dat deze
een inleiding vormen vooreen invasie.
Ortega zei maandag dat de mobilisatie
zal duren tot het einde van de oefenin
gen in het Caribische gebied door de
vloot van de Verenigde Staten en de
vloot en de luchtmacht van het buur
land Honduras van 7 tot 9 oktober.
