PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Rusland eist concrete
Poolse maatregelen
Aardgasprijs
in totaal 11,8
gaat in 1982
cent omhoog
Tentenkamp op gekraakt
weiland bij Dodewaard
ZORGEN O VER DREIGENDE INTER VENTIE
DePZC
hi Dijk van een
krant.
vandaag
Dd
MINISTER TERLOUW: IN TWEE KEER
Wisselvallig
Opklaringen, afgewisseld door enkele
buien met een kans op onweer. Mid
dagtemperatuur ongeveer IS graden
Matige zuidwestelijke wind.
224e jaargang no. 220
Zaterdag 19 september 1981
(Van onze speciale verslaggever
WARSCHAU - Het masker is gevallen. Met het publiceren van de volledige tekst in de Poolse pers
in de nacht van donderdag op vrijdag van de naar het schijnt laatste Russische waarschuwing, die
de Russische ambassadeur in Warschau, Boris Aristov, aan de Poolse communistische leiders
heeft overgebracht, ziet het er naar uit dat na de emotionele gebeurtenissen van de afgelopen
week het laatste stukje dat nog in de puzzel ontbrak, is gevonden.
De boodschap van het Kremlim ver
schilt van alle vorige waarschuwingen,
zoals die van het Russische Politburo
aan het Poolse Politburo in juni, dat hij
niet langer in diplomatieke termen is
geformuleerd. In de Sowjet-verklaring
worden er geen doekjes meer om ge
wonden en is van terughoudendheid
weinig meer sprake. Het Kremlin eist
dat de Poolse regering zonder meer
handelt en wel onmiddellijk Maai-Mos
kou zegt niet wat er gebeurt als de Pool
se regering dat niet doet, terwijl in de
Russische boodschap evenmin wordt
Prinses Juliana
maakt het goed
DEN HAAG (ANP) - De gezondheids
toestand van prinses Juliana, die na
haar operatie nog in het academisch
ziekenhuis in Utrecht verblijft, is uitste
kend.
Dit is vrijdag van de behandelend ge
neesheer vernomen. Het oorspronke
lijk schema met betrekking tot het ver
blijf van de prinses in het ziekenhuis zal
kunnen worden aangehouden, zo heeft
de rijksvoorlichtingsdienst meege-
gezegd dat als de Poolse regering geen blijft in deze aanvallen de spil waarom
gevolg geeft aan de Russische eisen, er de Russische aanvallen draaien, maar
ontslagen
Veel bedrijven in de bouwsector heb
ben liet steeds moeilijkei om het hoofd
boven water te houden. Het aanne
mings- en bouwbedrijf Christiaansen
bv in Vlissingen heeft dertien werkne
mers schriftelijk ontslag aangezegd
Bij Leenhouts Aannemingsbedrijf ln
Sluis werden vrijdag dne werknemers
ontslagen. Eerder kwamen in de afge
lopen maanden al 60 werknemers van
twee andere Walcherse bouwbedrijven
op straat te staan.
PAGINA 3
brief
In Wales woedt momenteel een politie
ke storm naar aanleiding van een bnel
van Denis Thatcher, de echtgenoot
van de Britse premier In de brief, ge-
sclireven op briefpapier van Downing
Street 10. klaagde Denis Thatchei
over het uitstel van een onderzoek dat
ingesteld zou worden naar de bouw
van 63 huizen en een motel in Wales.
Denis Thatcher is part-time adviseur
van de maatschappij waar het bewus
te bouwbedrijf onder valt.
PAGINA 9
subsidie
De sterke stijging van stookolleprijzen
blijkt het rendement van de 538 kot- I
ters omvattende zeevisserij stevig aan
te tasten. De Federatie van Visserij-
verenigingen in Nederland wil volgen i
de week een gesprek met minister De
Koning van landbouw en visserij om j
een rentesubsidie te krijgen voor ge I
vallen waarin nieuw kapitaal moet
worden aangetrokken.
PAGINA 11
kernwapens
Het PvdA-kamerhd H. van den Bergh
meent dat er nu nog meer tegen demo- j
demisering van de kernwapens voor
de middellange afstand pleit dan in
1979. toen de Navo-beslissing daarover j
werd genomen Van den Bergh wil dan
ook dat de regering binnen een hall
Jaar met een veiligheidsnota komt
waarin modernisering wordt afgewe-
wonderloper
De marktwaarde van Henry Rono be-
weegt zich weer flink in stijgende Hjn.
Twee maanden geleden fungeerde de
Keniaanse atleet van wereldklasse 11
Oslo nog als 'haas' voor andere promi- I
nente toppers. Na zijn sensationele we
reldrecord op de vijf kilometer-resul
taat van keiharde trainlngsarbeid -
draait de 29-jarige wonderloper weer
helemaal mee in het 'atletiek-circus'.
Nieuws uit Zeeland: 2, 5, 7
en 9.
Binnen- en buitenland: 3
en 11.
Sport: 20 en 21.
Radio en televisie: 23.
Financiën: 25.
Zaterdagkrant: 15. 16. 17
en 19.
gerekend moet worden op een interven
tie.
Zorg
Een dergelijk dreigement is in de bood
schap van het Kremlin niet te vinden.
In Polen houdt men er daarom reke
ning mee dat er geen onmiddellijk ge
vaar voor een invasie van Russische
troepen bestaat, maar de zorg dat het
gebeurt blijft recht overeind. Het ver
schil met vroegere Sowjet-waarschu-
wingen tegen de gang van zaken in Po
len is dat het accent is verschoven.
De Kremlin-aanvallen tot nu toe waren
voornamelijk gericht op de aanwezig
heid van ..anti-socialistische elemen
ten" in Polen die uit de onafhankelijke
vakcentrale Solidariteit moesten wor
den verwijderd. Uit de Russische waar
schuwing is nu te lezen dat het accent
volledig op „anti-Sowjet-activiteiten''
ligt. De onafhankelijke vakcentrale
de waarschuwing houdt zonder meer in
dat de Russen van mening zijn dat heel
Polen besmet is door wat zij „anti-sow-
jetisme" noemen en dat dit zich
Patat vandaag
10 cent duurder
DEN HAAG (ANP) - De maximumprijs
van een portie patat frites van 165
gram gaat met ingang van vandaag
met tien cent omhoog.
Patat in de snackbars komt daarmee
op maximaal 1,10 cent. Bij andere ge
wichten mag een evenredig hogere of
lagere prijs worden berekend, zo heeft
het ministerie van economische zaken
vrijdag meegedeeld. De prijsverhoging
is het gevolg van gestegen kosten, met
name loon- en energiekosten en de in
koopprijs van voorgebakken frites.
UTRECHT - Koningin Beatrix heeft gisteravond in Utrecht van de 'Zivaht-
wen jeugd actie' een cheque gekregen van 175.000 gulden. Dat gebeurde
tijdens een feestelijke avond ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van
het Prinses Bealrixfonds, waarvan zij beschermvrouwe is Het geld zal
worden gebruikt voor een polio-inentingscampagne in Opper-Volta. een
land, waarin kinderverlamming nog erg veel voorkomt: het aanlaljeugdige
slachtoffers groeit er jaarlijks met 5.000.
Het Prinses Beatrix Fonds werkt voor dit project samen met de nationale
commissie internationaal jaar gehandicapten 1981 en de wereldgezond
heidsorganisatie. Bij de inentingen tegen kinderverlamming zal een vaccin
worden gebruikt dat is ontwikkeld door het Rijksinstituut voor de volksge
zondheid m Billhoven.
werkelijk over het hele land heeft uitge
breid door met name de activiteiten
binnen Solidariteit
Onderzoek
Het valt allemaal samen mei een offi
ciële aankondiging van het Poolse
agentschap PAP dat de officier van jus
titie in Warschau een onderzoek heeft
ingesteld naar verschillende vormen
van anti-Sowjet-activiteiten. Maar zo
als in de Russische verklaring verwij
tend wordt gezegd: niemand is tot nu
toe in Polen veroordeeld voor ook
maar een van de „anti-Russische inci
denten".
Het huidige conflict opent opnieuw de
nog niet genezen historische wonden en
volgt op de vraag van wat er precies
gebeurd is tijdens de Tweede Wereld
oorlog, toen nazi-Duitsers en Russische
strijdkrachten vochten op Pools grond
gebied Donderdag 17 september was
uitgerekend de dag waarop Polen de
verjaardag herdacht waarop de Russen
verklaarden Polen binnen te marche
ren om de „Russische belangen en ei
gendommen te beschermen" tegen de
dreiging van de nazi's
Wie was verantwoordelijk voor de sys
tematische afslachting van de trots van
het Poolse leger' Waarom werd War
schau niet bevrijd voordat de hele stad
was verwoest terwijl het Russische le
ger binnen bereik was. Het zijn belang
rijke emotionele vragen waarover de
historici het nog bij lange na niet eens
zijn
Feit is dat de Polen zelf toegeven dat er
kranten in beslag zijn genomen omat
er anti-Sowjet-artikelen of spotpren
ten in waren afgedrukt, er gevechten
hebben plaatsgevonden Lussen in Po
len gelegerde Russische soldaten,
pamfletten in beslag genomen zijn
waarin opgeroepen werd tot muiterij
en over het hele land tal Russische oor
logsgraven en monumenten zijn ge
schonden. Maar wie is daarvoor ver
antwoordelijk?
NEW YORK - Johan Johanssen is Neio Yorks nieuioste miljonair. De ex-
zeeman, die bij een ongeluk aan boord gehandicapt raakte, kwam op een
loterijbureau in Manhattan zijn prijs halen: 22 miljoen dollar. Daarmee
kwam een eind aan een golf van speculaties over de identiteit van de hoofd
prijswinnaar.
Dodewaard
PGEM TEGEN SLUITING CENTRALE
DODEWAARD - De politie heeft voor
de vandaag (zaterdag) te beginnen
blokkadcacties in Dodewaard duide
lijk minder voorzorgsmaatregelen ge
nomen. Rond de kerncentrale lagen
vrijdagavond nog geen prikkeldraad
versperringen, zoals bij de vorige mas
sale actie al dagen van tevoren door
genietroepen waren aangebracht. Wel
liggen op strategische plaatsen rollen
prikkeldraad. Ook werden vrijdag
middag al leden van de mobiele een
heid op het terrein van de kerncentrale
gestationeerd. Deze zullen echter vol
gens waarnemend burgemeester A.
Goldberg niets ondernemen tegen de
actievoerders die vrijdag rond het
middaguur een tien hectare groot ter
rein op enkele kilometers afstand van
de centrale (net buiten hel spergebied)
hebben „gekraakt".
In de loop van de middag is daar een
tentenkamp ingericht. Bovendien zou
een deel van het terrein gebruikt wor
den voor manifestaties. Dit gebeurt on
der protest van de pachter van dit wei
land. de heer Baars uit Wely. die bang is
dat zijn weiland onherstelbaar bescha
digd zal worden waardoor hij het op
nieuw moet inzaaien
Baars heeft inmiddels een advocaat in
de arm genomen die vrijdagmiddag nog
een brief bij het gemeentebestuur van
Dodewaard heeft bezorgd. Daarin
wordt de gemeente verantwoordelijk
gesteld voor de schade die hij zal lijden.
Waarnemend burgemeester Goldberg
wilde gisteren nog niet zeggen of de ge
meente eventuele schade gaat betalen.
De actievoerders hebben overigens wel
toegezegd eventuele schade te vergoe
den. Baars weigert echter met de de
monstranten te onderhandelen.
Vliegtuigje
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG - Ook het nieuwe kabinet
mikt erop dat de prijs van een kubieke
meter aardgas eind volgend jaar een
dubbeltje hoger ligt dan thans. Dat is
de conclusie na het overleg dat vrij
dagochtend is gevoerd tussen de nieu
we minister van economische zaken
Terlouw en de voorzitter van de Ver
eniging van Gasdistributiebedrijven
(Vegin), Kaland. Voor de gasverbrui-
ker komt bovenop de 10 cent verhoging
nog eens 18 proeent btw. waardoor de
gasrekening uiteindelijk met 11.8 cent
per kubieke meter omhoog gaat.
De Gasunie wil voor het aardgas met
een al op 1 januari 1982 een dubbeltje
meer per kubieke meter De Vegin wil
de stijging echter beperkt zien tot ma
ximaal 7 cent (exclusief btwi. In het re
geerakkoord van het nieuwe kabinet is
vastgelegd dat een verhoging niet in
eens maar op zijn minst gefaseerd zou
moeten worden doorgevoerd
Een besluit over de werkelijke verho
ging van het gas zal nog even op zich
laten wachten Minister Terlouw wil het
kabinet eventueel zien te winnen voor
een verhoging van de aardgasprijs met
5 cent, op 1 januari en met nog eens 5
cent op 1 juli. Daar wil de Vegin echter
niet aan. Zij houdt vast aan de 7 cent
ineens voor het hele jaar.
De minister wil daar naar zijn zeggen
ook wel over praten maar hij behoudt
zich het recht voor om op 1 juli dan nog
eens een verhoging te verlangen. Er is
hem veel aan gelegen dat de prijs van
een kubieke meter aardgas eind vol
gend jaar een cent of 10 hoger ligt dan
thans om uit energiepolitieke overwe
gingen een betere uitgangspositie te
hebben voor 1983
Marktwaarde
De minister heeft wel toegezegd dat hij
in de eerste helft van het komende jaar
met de Vegin wil praten over de markt
waarde die aan het aardgas moet or
den toegekend. Daarbij is dan onder
meer de vraag aan de orde of het nog
wel juist is de prijs van het aardgas te
koppelen aan die van huisbrandolie.
Over het hele jaar gerekend zouden de
Nederlandse huishoudens volgend laar
bij een verhoging met twee keer 5 cent
in totaal net zo veel meer kwijt zijn als
wanneer op 1 januari een verhoging met
7 cent ineens zou ingaan. In het laatste
geval dreigt dan echter toch nog een
verhoging op 1 juli Het ligt voor de
hand dat daarbij de gedachten uitgaan
naar een stijging met 3 cent.
Terlouws collega van financien Van der
Stee is overigens niet zo happig op een
beperkte prijsstijging. Elke cent die er
minder voor een kubieke meter aardgas
zou hoeven worden betaald scheelt
hem 170 miljoen gulden aan inkomsten
voor de schatkist Terlouw ziet echter
met het regeerakkoord in de hand wel
mogelijk lieden om zijn collega te over
tuigen
Van Aardenne
Tweede-kamerlid voor dc VVD cn oud
minister van economische zaken Van
Aardenne vindt de aardgasprijsverho-
ging niet zeven cent per 1 januari vol
gend jaar te weinig.
Die prijs moet aan het eind van 1982
wel een dubbeltje hoger liggen, aange
zien anders de industrie meer bei aalt
dan de kleinverbruiker Bovendien
gaal dan het buitenland de zogenaam
de Spierenburg-onderhandelingen «de
onderhandelingen om hel buitenland
meer voor onze gaspnjs te laten beta
len) weer openbreken met alle nare ge
volgen. aiuus Van Aardenne vrijdag
middag voor de radio.
De oud-bewindsman denkt niet dat in
1983 een eind zal zijn gekomen aan de
gasprijsverhoging Hij schat de achter
stand nog altijd op een cent of dertig, zo
zei hij voor de microfoon Als we daar nu
een dubbeltje op inlopen ln de loop van
1982 dan scheelt dat nog twintig cent.
Daarom zou het volgens Van Aardenne
best kunnen zijn dat de prijs nog wat
uitloopt
Rond de kerncentrale vloog vrijdag
middag een vliegtuigje met daarachter
op een doek de tekst ..Laat de democra
tie niet kraken". De afgelopen dagen
zijn in de gemeente Dodewaard grote
hoeveelheden stickers met dezelfde
tekst opgeplakt Niet bekend is wie
hiervoor verantwoordelijk is. Volgens
woordvoerders van de Anti-Dode-
waardbeweging zijn het voorstandei's
van kernenergie of mensen die de blok
kade afwijzen.
De inrichting van het kamp is goed
georganiseerd. Zo heeft de PTT vrijdag
middag zelfs al voor telefoon gezorgd op
het ten-ein. Op een speciaal nummer
(08885-13661 zijn de actievoerders be
reikbaar Dit is ook bedoeld voor de om
wonenden van de centrale, die men op
deze manier meer bij de actie hoopt te
betrekken. Dat is eveneens de bedoe-
iSlot zie pag. 6 kol. 1
Zware last
De Consumentenbond denkt, dat een
verhoging van dc aardgasprijs met ze
ven cent. zoals minister Terlouw van
economische zaken die wil. voor de
meeste consumenten een zware last zal
zijn. Een woordvoerder van de Consu
mentenhond zei vrijdag in een reactie
op Terlouws voornemen, dat zijn orga
nisatie er teleurgesteld over is, dat de
minister niet het idee van de Consu
mentenbond heeft willen overnemen
voor de invoering van een basistarief
voor aardgas Afhankelijk van de
grootte van bijvoorbeeld liet huis of
hel verbruik zou het tarief dan moeten
oplopen.
Zeeland geschikt
voor toepassing
van windenergie'
VLISSINGEN - De provincie Zee
land biedt tal van mogelijkheden
voor de toepassing van windener
gie. Het 'wind-aanbod' in deze pro
vincie is daarvoor zeer gunstig.
Dat schrijft de Provinciale Zeeuw
se Energie Maatschappij (PZEM)
in een brochure, waarin een grote
hoeveelheid informatie wordt ge
geven over windenergie in Zee
land. De brochure handelt in
hoofdzaak over de kleinschalige
toepassing van windenergie door
particulieren.
Sinds mei '81 doet de Provinciale
Zeeuwse Energie Maatschappij in
windenergie. Op het werkeiland
Neeltje Jansin de monding van de
Oosterschelde, is in nauwe samen
werking met rijkswaterstaat een 55
(Slot zie pag. 9 kol. 1)
.e 'slag om Dodewaard -
'de aangekondigde, éen
week durende blokkade van
de kernenergiecentrale in dit
Gelderse dorp - is gisteren in
gezet met wat voorlopig als
onschuldig kan worden gekenschetst
de bezetting van een weiland, waarop
een groot deel van de activiteiten van
de anti-kemenergie-demonstranten
zich zal afspelen. Het terrein is 'weder
rechtelijk' in bezit genomen door de de
monstranten. maar gezien de veel gro
tere belangen die de komende week op
het spel staan heeft deze 'kraakactie
weinig betekenis. De afgelopen weken
is heel wat gediscussieerd en geschre
ven over het voornemen van een aantal
landelijke, zogeheten "autonome basis
groepen' om de kerncentrale van Dode
waard te blokkeren. De overheid heelt
al bij voorbaat laten weten de blokkade
niet te zullen tolereren. Een botsing tus
sen demonstranten en politie lijkt dan
ook onvermijdelijk De gemoederen
zijn - het moet helaas worden geconsta
teerd - verhit. Kernenergie is nu een
maal een onderwerp, dat diepe emoties
losmaakt. Degenen die aan de basis
staan van de anti-kernbeweging zijn
oprecht begaan met het lot van de
mensheid. Zolang de veiligheidssyste
men in de kernenergiecentrales niet
waterdicht zijn en zolang er geen oplos
sing is voor het probleem van de radio
actieve afval, eisen zij sluiting van de
centrales. In dit opzicht zijn de tegen
standers van het gebruik van kernener
gie gedrevenen: zij hebben slechts oog
voor dat ene. namelijk stopzetting van
de kernenergiecentrales. Wat hun be
treft moeten de kerncentrales kost wat
kost dicht. De blokkade, die vandaag
een daadwerkelijke aanvang zal ne
men. is een middel om sluiting af te
dwingen. Het doel heiligt de middelen
Vastgesteld kan worden, dat een
groot aantal Nederlanders afwij
zend staat tegenover het gebruik van
kernenergie. Ook de overheid heeft zo
zijn twijfels. De euforie over schone,
goedkope energie is al jaren geleden als
een te mooi verhaal om waar te zijn ont
maskerd. De bouw van nog meer kern
energiecentrales is dan ook uitgesteld.
Eerst dient er een brede maatschappe
lijke discussie te komen, zo is een aan
taljaren geleden besloten. Een dergelij
ke discussie, die richting gevend zal zijn
voor het toekomstige beleid van de re
gering, komt er aan. Regering en volks
vertegenwoordiging beslissen uiteinde
lijk over de vraag of Nederland kern
energie zal blijven toepassen. Parle
mentair-democratische besluitvor
ming is de kurk. waarop onze samenle
ving drijft. Daar kan niet mee gesjoe
meld worden. Hoezeer de actievoerders
in Dodewaard ook overtuigd zijn van
hun gelijk, zij hebben zich als iedere an
dere Nederlander te houden aan de
spelregels van de democratie. Demon
streren? Akkoord. Blokkeren? Neen.
Blokkade leidt tot geweld en intimida
tie Anarchie ligt maar enkele stappen
verder. Overigens moet in alle nuchter
heid worden vastgesteld, dat de rechts
staat bepaald niet zal wankelen als en
kele duizenden demonstranten de con
frontatie met het gezag aangaan De
rechtsstaat kan best een stootje verdra
gen. Daar gaat het dan ook niet om ais
we vandaag of morgen de ME zien op
trekken tegen actievoerders in Dode
waard De kern is. dat de democrati
sche besluitvorming geen geweld wordt
aangedaan. Het gemeentebestuur van
Rotterdam heeft het vrijdag nog eens
duidelijk geformuleerd b en w van de
ze stad zijn vóór sluiting van Dode
waard. maar de beslissing daarover
hoort thuis bij regering en parlement,
zo is er nadrukkelijk aan toegevoegd.
Een opvatting, die de verantwoorde
lijkheid daar legt. waar zij thuishoort.
De Partij van de Arbeid heeft de laat
ste dagen voor de nodige verwar
ring gezorgd rond Dodewaard. Partij
voorzitter Max van den Berg. nog nie'.
geheel gewend aan de nieuwe rol van
zijr. partij als deelnemer aan ccn cen
trum-linkse regering, nep zijn partijge
noten veertien dagen geleden op mee te
doen aan de blokkade-acties in Dode
waard. Zijn partijgenoot Van Thijn.
sinds enkele dagen de nieuwe minister
van binnenlandse zaken en mogelijk
vandaag al medeverantwoordelijk voor
het inzetten van de ME. was niet zo ge
lukkig met deze uitspraak. Minister
Van Thijn liet derhalve pijlsnel weten
dat hij een feitelijke blokkade van de
kerncentrale in Dodewaard afwijst.
Van den Berg heeft zijn uitspraak later
weliswaar wat afgezwakt, maar intus
sen had hij toch voor het nodige verbale
vuurwerk bij voor- en tegenstanders ge
zorgd. De vraag of een politieke partij
buiten-parlementaire acties kan voe
ren om haar doeleinden te bereiken is in
het licht van de politieke en maat
schappelijke ontwikkelingen in de afge
lopen tien. vijftien jaar met een volmon
dig ja' te beantwoorden. Het antwoord
moet echter 'neen' luiden als albij voor
baat vaststaat, dat die acties met aan
zekerheid grenzende waarschijnlijk ge
weld zullen uitlokken. Gelukkig heeft
het partijbestuur van de PvdA van een
andere opvatting getuigd, zoals dat van
een democratische partij verwacht mag
worden Intussen is wél weer nodige on
rust gezaaid. Het laatste woord over
Dodewaard is nog niet gesproken
Dim
Bondskanselier Schmidt heeft vrv
dag bekendgemaakt, dat hij president
Reagan heeft uitgenodigd voor een be
zoek aan West-Duitsland Hij zei niet of
de uitnodiging was aanvaard on op
welke datum het bezoek zou plaatsvin
den.