PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT Rusland eist concrete Poolse maatregelen Aardgasprijs in totaal 11,8 gaat in 1982 cent omhoog Tentenkamp op gekraakt weiland bij Dodewaard ZORGEN O VER DREIGENDE INTER VENTIE DePZC hi Dijk van een krant. vandaag Dd MINISTER TERLOUW: IN TWEE KEER Wisselvallig Opklaringen, afgewisseld door enkele buien met een kans op onweer. Mid dagtemperatuur ongeveer IS graden Matige zuidwestelijke wind. 224e jaargang no. 220 Zaterdag 19 september 1981 (Van onze speciale verslaggever WARSCHAU - Het masker is gevallen. Met het publiceren van de volledige tekst in de Poolse pers in de nacht van donderdag op vrijdag van de naar het schijnt laatste Russische waarschuwing, die de Russische ambassadeur in Warschau, Boris Aristov, aan de Poolse communistische leiders heeft overgebracht, ziet het er naar uit dat na de emotionele gebeurtenissen van de afgelopen week het laatste stukje dat nog in de puzzel ontbrak, is gevonden. De boodschap van het Kremlim ver schilt van alle vorige waarschuwingen, zoals die van het Russische Politburo aan het Poolse Politburo in juni, dat hij niet langer in diplomatieke termen is geformuleerd. In de Sowjet-verklaring worden er geen doekjes meer om ge wonden en is van terughoudendheid weinig meer sprake. Het Kremlin eist dat de Poolse regering zonder meer handelt en wel onmiddellijk Maai-Mos kou zegt niet wat er gebeurt als de Pool se regering dat niet doet, terwijl in de Russische boodschap evenmin wordt Prinses Juliana maakt het goed DEN HAAG (ANP) - De gezondheids toestand van prinses Juliana, die na haar operatie nog in het academisch ziekenhuis in Utrecht verblijft, is uitste kend. Dit is vrijdag van de behandelend ge neesheer vernomen. Het oorspronke lijk schema met betrekking tot het ver blijf van de prinses in het ziekenhuis zal kunnen worden aangehouden, zo heeft de rijksvoorlichtingsdienst meege- gezegd dat als de Poolse regering geen blijft in deze aanvallen de spil waarom gevolg geeft aan de Russische eisen, er de Russische aanvallen draaien, maar ontslagen Veel bedrijven in de bouwsector heb ben liet steeds moeilijkei om het hoofd boven water te houden. Het aanne mings- en bouwbedrijf Christiaansen bv in Vlissingen heeft dertien werkne mers schriftelijk ontslag aangezegd Bij Leenhouts Aannemingsbedrijf ln Sluis werden vrijdag dne werknemers ontslagen. Eerder kwamen in de afge lopen maanden al 60 werknemers van twee andere Walcherse bouwbedrijven op straat te staan. PAGINA 3 brief In Wales woedt momenteel een politie ke storm naar aanleiding van een bnel van Denis Thatcher, de echtgenoot van de Britse premier In de brief, ge- sclireven op briefpapier van Downing Street 10. klaagde Denis Thatchei over het uitstel van een onderzoek dat ingesteld zou worden naar de bouw van 63 huizen en een motel in Wales. Denis Thatcher is part-time adviseur van de maatschappij waar het bewus te bouwbedrijf onder valt. PAGINA 9 subsidie De sterke stijging van stookolleprijzen blijkt het rendement van de 538 kot- I ters omvattende zeevisserij stevig aan te tasten. De Federatie van Visserij- verenigingen in Nederland wil volgen i de week een gesprek met minister De Koning van landbouw en visserij om j een rentesubsidie te krijgen voor ge I vallen waarin nieuw kapitaal moet worden aangetrokken. PAGINA 11 kernwapens Het PvdA-kamerhd H. van den Bergh meent dat er nu nog meer tegen demo- j demisering van de kernwapens voor de middellange afstand pleit dan in 1979. toen de Navo-beslissing daarover j werd genomen Van den Bergh wil dan ook dat de regering binnen een hall Jaar met een veiligheidsnota komt waarin modernisering wordt afgewe- wonderloper De marktwaarde van Henry Rono be- weegt zich weer flink in stijgende Hjn. Twee maanden geleden fungeerde de Keniaanse atleet van wereldklasse 11 Oslo nog als 'haas' voor andere promi- I nente toppers. Na zijn sensationele we reldrecord op de vijf kilometer-resul taat van keiharde trainlngsarbeid - draait de 29-jarige wonderloper weer helemaal mee in het 'atletiek-circus'. Nieuws uit Zeeland: 2, 5, 7 en 9. Binnen- en buitenland: 3 en 11. Sport: 20 en 21. Radio en televisie: 23. Financiën: 25. Zaterdagkrant: 15. 16. 17 en 19. gerekend moet worden op een interven tie. Zorg Een dergelijk dreigement is in de bood schap van het Kremlin niet te vinden. In Polen houdt men er daarom reke ning mee dat er geen onmiddellijk ge vaar voor een invasie van Russische troepen bestaat, maar de zorg dat het gebeurt blijft recht overeind. Het ver schil met vroegere Sowjet-waarschu- wingen tegen de gang van zaken in Po len is dat het accent is verschoven. De Kremlin-aanvallen tot nu toe waren voornamelijk gericht op de aanwezig heid van ..anti-socialistische elemen ten" in Polen die uit de onafhankelijke vakcentrale Solidariteit moesten wor den verwijderd. Uit de Russische waar schuwing is nu te lezen dat het accent volledig op „anti-Sowjet-activiteiten'' ligt. De onafhankelijke vakcentrale de waarschuwing houdt zonder meer in dat de Russen van mening zijn dat heel Polen besmet is door wat zij „anti-sow- jetisme" noemen en dat dit zich Patat vandaag 10 cent duurder DEN HAAG (ANP) - De maximumprijs van een portie patat frites van 165 gram gaat met ingang van vandaag met tien cent omhoog. Patat in de snackbars komt daarmee op maximaal 1,10 cent. Bij andere ge wichten mag een evenredig hogere of lagere prijs worden berekend, zo heeft het ministerie van economische zaken vrijdag meegedeeld. De prijsverhoging is het gevolg van gestegen kosten, met name loon- en energiekosten en de in koopprijs van voorgebakken frites. UTRECHT - Koningin Beatrix heeft gisteravond in Utrecht van de 'Zivaht- wen jeugd actie' een cheque gekregen van 175.000 gulden. Dat gebeurde tijdens een feestelijke avond ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Prinses Bealrixfonds, waarvan zij beschermvrouwe is Het geld zal worden gebruikt voor een polio-inentingscampagne in Opper-Volta. een land, waarin kinderverlamming nog erg veel voorkomt: het aanlaljeugdige slachtoffers groeit er jaarlijks met 5.000. Het Prinses Beatrix Fonds werkt voor dit project samen met de nationale commissie internationaal jaar gehandicapten 1981 en de wereldgezond heidsorganisatie. Bij de inentingen tegen kinderverlamming zal een vaccin worden gebruikt dat is ontwikkeld door het Rijksinstituut voor de volksge zondheid m Billhoven. werkelijk over het hele land heeft uitge breid door met name de activiteiten binnen Solidariteit Onderzoek Het valt allemaal samen mei een offi ciële aankondiging van het Poolse agentschap PAP dat de officier van jus titie in Warschau een onderzoek heeft ingesteld naar verschillende vormen van anti-Sowjet-activiteiten. Maar zo als in de Russische verklaring verwij tend wordt gezegd: niemand is tot nu toe in Polen veroordeeld voor ook maar een van de „anti-Russische inci denten". Het huidige conflict opent opnieuw de nog niet genezen historische wonden en volgt op de vraag van wat er precies gebeurd is tijdens de Tweede Wereld oorlog, toen nazi-Duitsers en Russische strijdkrachten vochten op Pools grond gebied Donderdag 17 september was uitgerekend de dag waarop Polen de verjaardag herdacht waarop de Russen verklaarden Polen binnen te marche ren om de „Russische belangen en ei gendommen te beschermen" tegen de dreiging van de nazi's Wie was verantwoordelijk voor de sys tematische afslachting van de trots van het Poolse leger' Waarom werd War schau niet bevrijd voordat de hele stad was verwoest terwijl het Russische le ger binnen bereik was. Het zijn belang rijke emotionele vragen waarover de historici het nog bij lange na niet eens zijn Feit is dat de Polen zelf toegeven dat er kranten in beslag zijn genomen omat er anti-Sowjet-artikelen of spotpren ten in waren afgedrukt, er gevechten hebben plaatsgevonden Lussen in Po len gelegerde Russische soldaten, pamfletten in beslag genomen zijn waarin opgeroepen werd tot muiterij en over het hele land tal Russische oor logsgraven en monumenten zijn ge schonden. Maar wie is daarvoor ver antwoordelijk? NEW YORK - Johan Johanssen is Neio Yorks nieuioste miljonair. De ex- zeeman, die bij een ongeluk aan boord gehandicapt raakte, kwam op een loterijbureau in Manhattan zijn prijs halen: 22 miljoen dollar. Daarmee kwam een eind aan een golf van speculaties over de identiteit van de hoofd prijswinnaar. Dodewaard PGEM TEGEN SLUITING CENTRALE DODEWAARD - De politie heeft voor de vandaag (zaterdag) te beginnen blokkadcacties in Dodewaard duide lijk minder voorzorgsmaatregelen ge nomen. Rond de kerncentrale lagen vrijdagavond nog geen prikkeldraad versperringen, zoals bij de vorige mas sale actie al dagen van tevoren door genietroepen waren aangebracht. Wel liggen op strategische plaatsen rollen prikkeldraad. Ook werden vrijdag middag al leden van de mobiele een heid op het terrein van de kerncentrale gestationeerd. Deze zullen echter vol gens waarnemend burgemeester A. Goldberg niets ondernemen tegen de actievoerders die vrijdag rond het middaguur een tien hectare groot ter rein op enkele kilometers afstand van de centrale (net buiten hel spergebied) hebben „gekraakt". In de loop van de middag is daar een tentenkamp ingericht. Bovendien zou een deel van het terrein gebruikt wor den voor manifestaties. Dit gebeurt on der protest van de pachter van dit wei land. de heer Baars uit Wely. die bang is dat zijn weiland onherstelbaar bescha digd zal worden waardoor hij het op nieuw moet inzaaien Baars heeft inmiddels een advocaat in de arm genomen die vrijdagmiddag nog een brief bij het gemeentebestuur van Dodewaard heeft bezorgd. Daarin wordt de gemeente verantwoordelijk gesteld voor de schade die hij zal lijden. Waarnemend burgemeester Goldberg wilde gisteren nog niet zeggen of de ge meente eventuele schade gaat betalen. De actievoerders hebben overigens wel toegezegd eventuele schade te vergoe den. Baars weigert echter met de de monstranten te onderhandelen. Vliegtuigje (Van onze redactie economie) DEN HAAG - Ook het nieuwe kabinet mikt erop dat de prijs van een kubieke meter aardgas eind volgend jaar een dubbeltje hoger ligt dan thans. Dat is de conclusie na het overleg dat vrij dagochtend is gevoerd tussen de nieu we minister van economische zaken Terlouw en de voorzitter van de Ver eniging van Gasdistributiebedrijven (Vegin), Kaland. Voor de gasverbrui- ker komt bovenop de 10 cent verhoging nog eens 18 proeent btw. waardoor de gasrekening uiteindelijk met 11.8 cent per kubieke meter omhoog gaat. De Gasunie wil voor het aardgas met een al op 1 januari 1982 een dubbeltje meer per kubieke meter De Vegin wil de stijging echter beperkt zien tot ma ximaal 7 cent (exclusief btwi. In het re geerakkoord van het nieuwe kabinet is vastgelegd dat een verhoging niet in eens maar op zijn minst gefaseerd zou moeten worden doorgevoerd Een besluit over de werkelijke verho ging van het gas zal nog even op zich laten wachten Minister Terlouw wil het kabinet eventueel zien te winnen voor een verhoging van de aardgasprijs met 5 cent, op 1 januari en met nog eens 5 cent op 1 juli. Daar wil de Vegin echter niet aan. Zij houdt vast aan de 7 cent ineens voor het hele jaar. De minister wil daar naar zijn zeggen ook wel over praten maar hij behoudt zich het recht voor om op 1 juli dan nog eens een verhoging te verlangen. Er is hem veel aan gelegen dat de prijs van een kubieke meter aardgas eind vol gend jaar een cent of 10 hoger ligt dan thans om uit energiepolitieke overwe gingen een betere uitgangspositie te hebben voor 1983 Marktwaarde De minister heeft wel toegezegd dat hij in de eerste helft van het komende jaar met de Vegin wil praten over de markt waarde die aan het aardgas moet or den toegekend. Daarbij is dan onder meer de vraag aan de orde of het nog wel juist is de prijs van het aardgas te koppelen aan die van huisbrandolie. Over het hele jaar gerekend zouden de Nederlandse huishoudens volgend laar bij een verhoging met twee keer 5 cent in totaal net zo veel meer kwijt zijn als wanneer op 1 januari een verhoging met 7 cent ineens zou ingaan. In het laatste geval dreigt dan echter toch nog een verhoging op 1 juli Het ligt voor de hand dat daarbij de gedachten uitgaan naar een stijging met 3 cent. Terlouws collega van financien Van der Stee is overigens niet zo happig op een beperkte prijsstijging. Elke cent die er minder voor een kubieke meter aardgas zou hoeven worden betaald scheelt hem 170 miljoen gulden aan inkomsten voor de schatkist Terlouw ziet echter met het regeerakkoord in de hand wel mogelijk lieden om zijn collega te over tuigen Van Aardenne Tweede-kamerlid voor dc VVD cn oud minister van economische zaken Van Aardenne vindt de aardgasprijsverho- ging niet zeven cent per 1 januari vol gend jaar te weinig. Die prijs moet aan het eind van 1982 wel een dubbeltje hoger liggen, aange zien anders de industrie meer bei aalt dan de kleinverbruiker Bovendien gaal dan het buitenland de zogenaam de Spierenburg-onderhandelingen «de onderhandelingen om hel buitenland meer voor onze gaspnjs te laten beta len) weer openbreken met alle nare ge volgen. aiuus Van Aardenne vrijdag middag voor de radio. De oud-bewindsman denkt niet dat in 1983 een eind zal zijn gekomen aan de gasprijsverhoging Hij schat de achter stand nog altijd op een cent of dertig, zo zei hij voor de microfoon Als we daar nu een dubbeltje op inlopen ln de loop van 1982 dan scheelt dat nog twintig cent. Daarom zou het volgens Van Aardenne best kunnen zijn dat de prijs nog wat uitloopt Rond de kerncentrale vloog vrijdag middag een vliegtuigje met daarachter op een doek de tekst ..Laat de democra tie niet kraken". De afgelopen dagen zijn in de gemeente Dodewaard grote hoeveelheden stickers met dezelfde tekst opgeplakt Niet bekend is wie hiervoor verantwoordelijk is. Volgens woordvoerders van de Anti-Dode- waardbeweging zijn het voorstandei's van kernenergie of mensen die de blok kade afwijzen. De inrichting van het kamp is goed georganiseerd. Zo heeft de PTT vrijdag middag zelfs al voor telefoon gezorgd op het ten-ein. Op een speciaal nummer (08885-13661 zijn de actievoerders be reikbaar Dit is ook bedoeld voor de om wonenden van de centrale, die men op deze manier meer bij de actie hoopt te betrekken. Dat is eveneens de bedoe- iSlot zie pag. 6 kol. 1 Zware last De Consumentenbond denkt, dat een verhoging van dc aardgasprijs met ze ven cent. zoals minister Terlouw van economische zaken die wil. voor de meeste consumenten een zware last zal zijn. Een woordvoerder van de Consu mentenhond zei vrijdag in een reactie op Terlouws voornemen, dat zijn orga nisatie er teleurgesteld over is, dat de minister niet het idee van de Consu mentenbond heeft willen overnemen voor de invoering van een basistarief voor aardgas Afhankelijk van de grootte van bijvoorbeeld liet huis of hel verbruik zou het tarief dan moeten oplopen. Zeeland geschikt voor toepassing van windenergie' VLISSINGEN - De provincie Zee land biedt tal van mogelijkheden voor de toepassing van windener gie. Het 'wind-aanbod' in deze pro vincie is daarvoor zeer gunstig. Dat schrijft de Provinciale Zeeuw se Energie Maatschappij (PZEM) in een brochure, waarin een grote hoeveelheid informatie wordt ge geven over windenergie in Zee land. De brochure handelt in hoofdzaak over de kleinschalige toepassing van windenergie door particulieren. Sinds mei '81 doet de Provinciale Zeeuwse Energie Maatschappij in windenergie. Op het werkeiland Neeltje Jansin de monding van de Oosterschelde, is in nauwe samen werking met rijkswaterstaat een 55 (Slot zie pag. 9 kol. 1) .e 'slag om Dodewaard - 'de aangekondigde, éen week durende blokkade van de kernenergiecentrale in dit Gelderse dorp - is gisteren in gezet met wat voorlopig als onschuldig kan worden gekenschetst de bezetting van een weiland, waarop een groot deel van de activiteiten van de anti-kemenergie-demonstranten zich zal afspelen. Het terrein is 'weder rechtelijk' in bezit genomen door de de monstranten. maar gezien de veel gro tere belangen die de komende week op het spel staan heeft deze 'kraakactie weinig betekenis. De afgelopen weken is heel wat gediscussieerd en geschre ven over het voornemen van een aantal landelijke, zogeheten "autonome basis groepen' om de kerncentrale van Dode waard te blokkeren. De overheid heelt al bij voorbaat laten weten de blokkade niet te zullen tolereren. Een botsing tus sen demonstranten en politie lijkt dan ook onvermijdelijk De gemoederen zijn - het moet helaas worden geconsta teerd - verhit. Kernenergie is nu een maal een onderwerp, dat diepe emoties losmaakt. Degenen die aan de basis staan van de anti-kernbeweging zijn oprecht begaan met het lot van de mensheid. Zolang de veiligheidssyste men in de kernenergiecentrales niet waterdicht zijn en zolang er geen oplos sing is voor het probleem van de radio actieve afval, eisen zij sluiting van de centrales. In dit opzicht zijn de tegen standers van het gebruik van kernener gie gedrevenen: zij hebben slechts oog voor dat ene. namelijk stopzetting van de kernenergiecentrales. Wat hun be treft moeten de kerncentrales kost wat kost dicht. De blokkade, die vandaag een daadwerkelijke aanvang zal ne men. is een middel om sluiting af te dwingen. Het doel heiligt de middelen Vastgesteld kan worden, dat een groot aantal Nederlanders afwij zend staat tegenover het gebruik van kernenergie. Ook de overheid heeft zo zijn twijfels. De euforie over schone, goedkope energie is al jaren geleden als een te mooi verhaal om waar te zijn ont maskerd. De bouw van nog meer kern energiecentrales is dan ook uitgesteld. Eerst dient er een brede maatschappe lijke discussie te komen, zo is een aan taljaren geleden besloten. Een dergelij ke discussie, die richting gevend zal zijn voor het toekomstige beleid van de re gering, komt er aan. Regering en volks vertegenwoordiging beslissen uiteinde lijk over de vraag of Nederland kern energie zal blijven toepassen. Parle mentair-democratische besluitvor ming is de kurk. waarop onze samenle ving drijft. Daar kan niet mee gesjoe meld worden. Hoezeer de actievoerders in Dodewaard ook overtuigd zijn van hun gelijk, zij hebben zich als iedere an dere Nederlander te houden aan de spelregels van de democratie. Demon streren? Akkoord. Blokkeren? Neen. Blokkade leidt tot geweld en intimida tie Anarchie ligt maar enkele stappen verder. Overigens moet in alle nuchter heid worden vastgesteld, dat de rechts staat bepaald niet zal wankelen als en kele duizenden demonstranten de con frontatie met het gezag aangaan De rechtsstaat kan best een stootje verdra gen. Daar gaat het dan ook niet om ais we vandaag of morgen de ME zien op trekken tegen actievoerders in Dode waard De kern is. dat de democrati sche besluitvorming geen geweld wordt aangedaan. Het gemeentebestuur van Rotterdam heeft het vrijdag nog eens duidelijk geformuleerd b en w van de ze stad zijn vóór sluiting van Dode waard. maar de beslissing daarover hoort thuis bij regering en parlement, zo is er nadrukkelijk aan toegevoegd. Een opvatting, die de verantwoorde lijkheid daar legt. waar zij thuishoort. De Partij van de Arbeid heeft de laat ste dagen voor de nodige verwar ring gezorgd rond Dodewaard. Partij voorzitter Max van den Berg. nog nie'. geheel gewend aan de nieuwe rol van zijr. partij als deelnemer aan ccn cen trum-linkse regering, nep zijn partijge noten veertien dagen geleden op mee te doen aan de blokkade-acties in Dode waard. Zijn partijgenoot Van Thijn. sinds enkele dagen de nieuwe minister van binnenlandse zaken en mogelijk vandaag al medeverantwoordelijk voor het inzetten van de ME. was niet zo ge lukkig met deze uitspraak. Minister Van Thijn liet derhalve pijlsnel weten dat hij een feitelijke blokkade van de kerncentrale in Dodewaard afwijst. Van den Berg heeft zijn uitspraak later weliswaar wat afgezwakt, maar intus sen had hij toch voor het nodige verbale vuurwerk bij voor- en tegenstanders ge zorgd. De vraag of een politieke partij buiten-parlementaire acties kan voe ren om haar doeleinden te bereiken is in het licht van de politieke en maat schappelijke ontwikkelingen in de afge lopen tien. vijftien jaar met een volmon dig ja' te beantwoorden. Het antwoord moet echter 'neen' luiden als albij voor baat vaststaat, dat die acties met aan zekerheid grenzende waarschijnlijk ge weld zullen uitlokken. Gelukkig heeft het partijbestuur van de PvdA van een andere opvatting getuigd, zoals dat van een democratische partij verwacht mag worden Intussen is wél weer nodige on rust gezaaid. Het laatste woord over Dodewaard is nog niet gesproken Dim Bondskanselier Schmidt heeft vrv dag bekendgemaakt, dat hij president Reagan heeft uitgenodigd voor een be zoek aan West-Duitsland Hij zei niet of de uitnodiging was aanvaard on op welke datum het bezoek zou plaatsvin den.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1981 | | pagina 1