PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Polen wil eigen weg
binnen Warschau-pact
Marine nam risico met Atlantic
VLISSINGSE WIJK IN OPSCHUDDING
NA ONTDEKKING VAN DUITSE MIJN
iÖC
Benzine duurder
autn adria
Bevolking
is stabiel
vandaag
KANIA OP BIJZONDER PARTIJCONGRES:
Winnen slaat slag
PvdA-fractie
'bijgepraat'
door Den Uyl
WKUIIHIH
Veel bewolking
Veel bewolking en mogelijk wal regen.
Middagtemperatüren ongeveer 19
graden.
Matige westelijke wind (zie pagina 3)
224e jaargang no. 163
Woensdag 15 juli 1981
PZC
Vt/lAoWi
jo&usoMMMgew:
■tioett we.
WeHhavendijk 150 Goes ul 20440'
De zijpaden van
de omroepen
§T7i r is weer eens herrie in om-
I_j roepland. Mimster Garde
niers van CRM heeft zeven
van de acht (grotere) omroep
organisaties gekapitteld over
hun bij de wet verboden ne
venactiviteiten Uitgezonderd de
VPRO houden zij zich allemaal op met
bezigheden die nogal ver afstaan van de
eerste en enige doelstelling: de verzor
ging van radio- en televisieuitzendin
gen. Daarbij gaat het dan om drive-in-
discotheken en voordeelreizen, om bin
dingen met BV's die boeken en platen
verhandelen, om contacten met zoge
heten 'platen-pluggers' en om allerlei
elkaar overtroevende stunts voor ei-
gen-leden-propaganda- Volgens de mi
nister zit in al dit randwerk voor de om
roepen het gevaar dat zy zich laten ge
bruiken voor het maken van winst ten
behoeve van derden. En dat risico wil
de bewindsvrouw uitschakelen. Haar
brief aan de omroeporganisaties is een
uitvloeisel van een onderzoek dat de re
geringscommissaris van de omroep eni
ge tijd geleden heeft ingesteld naar de
juiste naleving van de omroepwet. In
die omroepwet (in 1967 in het parle
ment aanvaard en in de Nederlandse
verhoudingen altijd een zo gekoesterde
regeling dat ze zelfs eenmaal een kabi
netscrisis waard bleek) is nauw om
schreven binnen welke grenzen de be
wegingsvrijheid van de omroepen ligt.
In de ogen van de minister zijn stappen
buiten die lijnen maar zeer beperkt mo
gelijk. De praktijk van de afgelopen ja
ren was overigens een totaal andere. En
daaraan moet - zo heeft de hoedster van
de omroepwet in haar brief aan de om
roepen aangekondigd - met onmiddel
lijke ingang een eind worden gemaakt.
Het vaderlandse omroepbestel is ei
genlijk al sinds jaar en dag een zaak
van doorlopende discussie. Alleen laait
het vuurtje af en toe extra op. wanneer
van buitenaf of van binnenuit erg na
drukkelijk pogingen worden onderno
men om aanslagen op het zorgvuldig
beschermde systeem te plegen. Dat was
indertijd het geval toen illegale zeezen
ders met reclameboodschappen elkaar
in de ether verdrongen (Veronica VOO
heeft haar populariteit uit die periode
weten te gebruiken voor een entree bij
de legale omroeporganisaties); dat was
begin dit jaar opvallend aan de orde
toen er bij Sluis in Zeeuwsch-Vlaande-
ren een opening werd ontdekt om com
mercieel op Nederland gerichte uitzen
dingen via het kabelnet ons land bin
nen te brengen; dat is vooral de laatste
maanden aan snee met de radio- en te
levisiepiraterij op stedelijke kabelnet
ten en op de FM-kanalen. Via het sys
teem zelf is er een voortdurende drei
ging om het uit te hollen door de (gratis)
reclame bij allerlei grote sportevene
menten. waarvan televisiebeelden wor
den vastgelegd. Dezelfde omroepwet
schrijft voor dat 'uitzendingen niet
dienstbaar (mogen) zijn aan reclame
doeleinden'. maar met dat wetsartikel
is al zoveel de hand gelicht dat er bijna
geen terug meer mogelijk is. De nieuwe
regeling, waarin wordt vastgelegd wat
nog wel en niet meer mag aan reclame
bij dergelijke evenementen zal juist
door de scheef gegroeide praktijk nog
veel problemen geven. Immers: op ba
sis van de (omroep (wetstoepassing
moeten straks allerlei tot nu toe gebrui
kelijke sportevenementen van de buis
worden geweerd.
Het valt op dat minister Garderuers
heeft moeten besluiten om met uit
zondering van de VPRO alle omroepen
een reprimande te moeten geven. De
een maakt het bonter dan de ander,
maar vrijwel alle 'zuilen' (voor zover de
zeven aangeschrevenen onder dat be
grip kunnen worden gevangen) hebben
zich op de zijpaden met bordjes 'verbo
den toegang' begeven. Dat gegeven op
zichzelf is een aanwijzing hoe hard de
concurrentie al is geworden en onder
welke zware druk het Nederlandse om
roepbestel in de komende jaren nog zal
komen. De ontwikkeling van allerlei
nieuwe technieken gaat verder; de
ether wordt een communicatiegebied
met onbegrensde mogelijkheden. Het
zal dan ook steeds moeilijker worden
om met de omroepwet uit 1967 in de
hand regelend te blijven optreden De
minister heeft er goed aan gedaan aan
te kondigen dat zij in eigen huis in ieder
geval schoon schip wil maken. Alleen
blijft de vraag waarom zij met haar
maatregelen niet eerder van stal is ge
komen.
vdM
GENEVE (Reuter) - Dc wereldbevol
king zal over 130 jaar niet verder
groeien en dan een omvang hebben van
8 tot 14.2 miljard (2.5 keer zoveel als
nu), afhankelijk van het effect van pro
gramma's voor geboortebeperking.
Het eerste werelddeel waar de bevol
kingsgroei tot nul zal dalen is Europa,
aldus het blad Over vijftig jaar zal de
bevolkingsomvang vijftig miljoen gro
ter zijn dan nu om vervolgens niet ver
der te groeien, aldus het blad. Daarna
zal de bevolkingsomvang in de Verenig
de Staten en de Sowjet-Unie zich stabi
liseren op respectievelijk 320 en380 mil
joen. Volgens 'Development Forum' zal
de bevolkingsomvang zich in Azie in
2100 stabiliseren na vanaf nu eerst te
zijn verdrievoudigd tot 4.1 miljard. Chi
na zal er tot 2090 nog 500 miljoen men
sen bljkrijgen. Latijns-Amerika zal zijn
bevolkingsgrootte van 400 mUjoen nog
zien verdrievoudigen. In Afrika zal de
groei het laatst tot nul zijn gedaald. Het
aantal inwoners zal er dan vier maal zo
groot zijn als de 450 miljoen van nu.
(Van onze correspondent)
WARSCHAU - „Polen moet zichzelf verzorgen". Dat was de kern van het betoog dat de aftredende
partijsecretaris van de Poolse communistische partij Stanislaw Kania dinsdag hield bij de ope
ning van het negende buitengewone partijcongres van de Poolse communistisch? partij.
De meer dan drie uur durende rede van Kania hield aan de ene kant een vurige belofte in aan de
andere communistische landen in het algemeen en aan de Sowjet-Unie in het bijzonder, dat Polen
een communistisch land en loyaal lid van het Warschau-pact en vriend van de Sowjet-Unie is en
blijft.
ken dreigt te scheuren. De huidige cri
sis in Polen, zei hij, geeft de „contrare
volutionairen" alle kans hun slag te
slaan. Met name noemde hy als bron
van alle kwaad het KOR. de vroegere
dissidentenbeweging.
Daarentegen maakte hij tegelijk zeer
duidelijk dat Polen de eenmaal ingesla
gen koers blijft volgen en dat de de vrije
vakcentrale en de rooms-katholieke
kerk partners zijn en zullen blijven bij
de uitvoering van de moeilijke taak
waarvoor de partij en heel Polen staan.
Aan de officiële opening van het con
gres was een drie uur durende felle dis
cussie voorafgegaan, waarbij de con
gresleden het niet eens konden worden
over de procedure hoe zij de nieuwe
bestuurders voor het Centrale Comité
zouden kiezen. Het was een voorproef
je van wat een uiterst gespannen en op
vele punten een verwarrend congres
gaat worden.
„Ik ben my bewust van de emst van ae
situatie en ik ben mij byzonder bewust
van de dreiging die boven ons land
hangt." aldus Kania in het begin van
zijn rede. Nadat hy in een taal die niets
te wensen overliet de loyaliteit van de
Polen aan het communisme, het War
schaupact en de Sowjetrünie had be
tuigd. stak hy van wal over de gevaren
van de „klassestrijd" die Polen in stuk-
Onverhuld stelde hij vast dat de be
staande toestand veroorzaakt is door
fouten van vroegere bestuurders van
de partij. „De diepte van de crisis is een
symptoom van de onvergeeflijke fou
ten die de afgelopen tien jaar zijn ge-
ROTTERDAM (ANP) - De prijzen van benzines en dielselolie zullen morgen,
donderdag, opnieuw omhoog gaan. Normaal, super en tweetakt worden elk
twee cent per liter duurder, dieselolie en petroleum stijgen ieder 2.4 cent per
liter in prijs. Deze stijgingen zijn maximumaanpassingen. De prijs van LPG
blijft hetzelfde. Dit heeft het ministerie van economische zaken dinsdag
bekendgemaakt De prijsstijgingen zijn een gevolg van de noteringen op de
internationale vrije markten en van de stijgende dollarkoers. Volgens een
woordvoerder van het ministerie is het niet uitgesloten dat bij aanpassing
per 1 augustus van deze maximum aanpassing wordt afgestapt. De maxi
mum standaard is afgesproken door oliemaatschappijen en ministeries
samen. Normale benzine gaat 1,71 gulden kosten, super wordt 176.6 en
tweetakt 1.89 gulden.
maakt", zei hij. Polen heeft kredieten
opgenomen, maar deze zijn verkeerd
gebruikt Het gevolg was stagnatie in
de landbouw, voedseltekorten on
danks graaninvoer, apathie, verspil
ling, moeilijkheden op het gebied van
het onderwijs en veel problemen voor
de laagstbetaalden en grote gezinnen.
„De Poolse communistische party
heeft haar lesje geleerd", meende hij.
Tegen degenen die fouten hebben ge
maakt zullen maatregelen worden ge
troffen. Binnen de party wordt een
krachtiger democratie ingevoerd.
Volgens Kama zal de verantwoordeiyk-
heid meer worden gedelegeerd en komt
er een vorm van inspraak waarby niet
alleen partyleden inspraak en verant-
woordeiykheid in bestuursfuncties
hebben. Ook niet-partyieden moeten
een kans hebben, als 2dj daarvoor de
kwaliteiten bezitten. In zijn redevoe
ring sneed hy ook de problemen tussen
party en de onafhankelijke vakcentrale
Solidariteit aan. „De party heeft de
vakcentrale onderschat en dat is haar
duur komen te staan", verklaarde hy
„Dat maakt het zonder meer duideiyk
dat de toekomst van Polen afhangt van
de samenwerking tussen de vakcentra
le en party". De partij, zo ging Kania
verder, is daartoe bereid, maar hy voeg
de er de waarschuwing aan toe dat dat
alleen kan als Solidariteit, zich ontdoet
(Slot zie pag. 8 kol. 1
ALPE D'HUEZ - Door een schitterende overwinning in de koninginnerit
van de Tour de France '81. heeft Peter Winnen ervoor gezorgd dat Alpe
d'Huez na Bordeaux een nieuwe 'Nederlandse' stad in de Ronde is gewor
den. Na Hennie Kuiper (2X) en Joop Zoetemelk (2X) zette de 23-jarige
Limburger de Nederlandse zegetocht in het Franse ski-oord voort.
Op de zinderende flanken van de
Alpe d'Huez versloeg Winnen de ge
hele klim-elite door tot tweemaal
toe venynig te demarreren. Zyn
tweede vluchtpoging bleek vol
doende om een kloof tc slaan, groot
genoeg om z'n eerste zege als pro
fessional in de wacht te slepen.
..Voor het eerst in mijn leven, heb ik
een gokje gewaagd en ik won gelijk
de hoofdprijs", verklaarde de win
naar na afloop.
Zie pagina 13)
PAGINA 2
overschot
In het koelhuis van de Terneuzense
veiling ligt één miljoen kilo Zeeuwse
Golden Delicious van de oogst 1980 te
wachten op kopers. De afzet van deze
appels levert grote problemen op voor
de coöperatieve vereniging centrale
tuinbouwveiling Zeeland
PAGINA 3
o vereenstemming
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken Alexander Halg heeft
dinsdag verklaard uiteindelijk over
eenstemming tussen de NAVO-landen
te verwachten om een nieuwe genera
tie kemraketten ln Europa te statione
ren. ondanks de nu nog bestaande 'te
genzin' van Nederland en Belgie
PAGINA 4
brede coalitie
Zeven weken geleden ging Nederland
ter stembus. Zeven weken lang wordt
er nu alweer gesleuteld aan de vor-
mlng van een kabinet van CDA; PvdA
en D'66. Deze week luidt een nieuwe
fase in Nu de hobbel van het premier
schap voorlopig genomen is. zullen de
Informateurs met meer definitieve
voorstellen voor zetelverdeling en rc-
geerprogram komen.
PAGINA 7
Hongaarse kubus
Wanneer zal het eerste verhaal over
een soclety-huwelijk eertijds gelukkig
maar nu kapotgemaakt door de Hon- i
gaarse Kubus, in de kolommen van de
populaire weekbladen verschijnen?
„Een kwestie van tijd", zegt Frans
Schiereck overtuigd. Hij weet het ze
ker de Hongaarse Kubussen krijgen
Nederland in hun greep
PAGINA 11
commercie
De Vara kan zich volgens een woord
voerder vinden ln de opvattingen van
minister Gardeniers inzake de com
mercie in de omroepen. De Vara vindt ;j
dat het premiestelsel ln de omroep i
eventueel overboord gegooid mag wor
den 'maar dan wel voor iedereen'
PAGINA 12
glansrijk
Glansrijk hebben de wegatleten dins
dagavond ln de vierde Singelloop van
Delta Sport ln Zlerikzee de confronta-
tie met de baanlopers ln hun voordeel
beslist. 'Thuisloper' Slmon Blom pro
beerde ln de eerste omloop van 2,5 ki
lometer de uitgesproken favoriet en fi
uiteindelijke winnaar Jacques Valen- li
tin uit Naaldwijk bij te benen, maar de M
afstand bleef voor een baanloper als I!
Blom toch iets te lang.
Nieuws uit Zeeland: 2, 5. 6 i j
en 7
Binnen- en buitenland: 3 [j
en 11
Opinie en achtergrond: 4 y
Sport: 12 en 13
Radio en televisie: 15
Financieel: 17
(Van onze verslaggever)
DEN HAAG - De dood van drie beman
ningsleden van het Breguet Atlantic
patrouillevliegtuig dat op 15 januari
voor de Ierse kust in zee stortte, is me
de tc wijten aan nalatigheid van de
marine. De marine heeft een aanbeve
ling in de wind geslagen, die een onder
zoekscommissie al in 1973 deed na een
soortgelijk ongeluk.
Dat bbjkt uit het rapport van de com
missie die het ongeluk van 15 januari
heeft onderzocht. Zolang de al ln 1973
aanbevolen verbetering van het bestu
ringssysteem niet is aangebracht, mo
gen de zes Atlantics niet opstygen van
het marinevliegkamp Valkenburg,
vindt de commissie Defensie is nog ln
internationaal overleg gewikkeld over
verbeteringen aan de vliegtuigen.
De voorzitter van de Tweede-Kamer
commissie voor defensie. Klaas de
Vries (PvdA) noemt het onderzoeks
rapport „vernietigend". Hij vraagt
zich af of er sprake is van strafbare
nalatigheid. In elk geval wil hij erop
toezien dat de toestellen, die al een half
jaar aan de grond staan, niet de lucht
in gaan voordat ze in orde zijn.
Net als die ln 1973 Is dc commissie die
nu een onderzoek heeft ingesteld tot de
slotsom gekomen dat het ontbreken
van een nood-besturingssysteem nood
lottig was voor de bemanning van de
Atlantic. Wanneer het hoofdsysteem
voor de besturing uitvalt, is het vlieg
tuig onbestuurbaar.
Volgens de commissie spot dat met alle
veiligheidseisen, vooral omdat inspec
tie van het besturingssysteem niet
goed mogelijk is, waardoor gebreken
niet vroegtijdig ontdekt kunnen wor
den. De commissie vraagt zich af, hoe
de Atlantic ooit een verklaring van
luchtwaardigheid heeft kunnen krij
gen.
De marine heeft, aldus een reactie op
het rapport, sinds 1973 herhaaldelyk
geprobeerd de andere Europese gebrui
kers van de Atlantic warm te krijgen
voor een verbetering van de stuurin
richting Dat is niet gelukt. Intussen
nam de marine het risico met de toestel
len door te vliegen, totdat in januari een
tweede Atlantic in zee stortte
Inmiddels is weer druk overleg gaande
met de andere Europese landen. Er is
overeenstemming over een verstevi
ging van een aantal onderdelen van de
hoofdstuurinrichting. Over het inbou
wen van een noodlnrichting wordt op 5
augustus verder gepraat. Wanneer de
gesprekspartners het niet unaniem
eens worden over de noodzaak daar
van. wil Nederland in elk geval een
meerderheidsbeslissing forceren.
Zolang het overleg gaande is. zal het
vliegverbod voor de zes Atlantics op
Valkenburg van kracht blijven. De Ma
rine piekert er vooralsnog niet over de
toestellen weer de lucht in te sturen,
zegt een woordvoerder.
De mynopruimingsdienst van de Ko-
ninklyke Marine heeft de myn opge
haald. omdat deze door zyn ligging niet
ter plaatse kon worden vernietigd en
dergeiyke mijnen bovendien niet kun
nen worden gedemonteerd. De myn
wordt vanochtend (woensdag) op de
Spijkerplaat in de Westerschelde tot
ontploffing gebracht.
De ballmyn is een soort anti-perso-
neelsmyn en komt volgens de mijnop-
ruimingsdienst niet zo vaak voor als de
zogenaamde S-myn, die wat kleiner is
en de grootte heeft van een conserven-
blikje. De ballmyn heeft een doorsnede
van 25 centimeter en een gewicht van
ruim dertig kilo. De myn is door de
DEN HAAG (ANP) - PvdA-fractievoor-
zitter Joop den Uyl heeft dinsdagoch
tend zijn fractie op de hoogte gebracht
van de ontwikkelingen in de kabinets
formatie.
Volgens een woordvoerder ging het om
een algemene informatieronde van Den
Uyl. gevolgd door opmerkingen uit de
fractie Het was alweer een week gele
den dat Den Uyl met zyn fractie over de
gang van zaken in het overleg met Van
Agt (CDA), en Terlouw (D'66) sprak, al
dus de woordvoerder.
Het wachten is nu op de notitie van de
drie informateurs Lubbers. De Koning
en Van Thijn. Daarin zullen tussenop
lossingen worden aangereikt voor de
problemen die erop een aantal beleids
terreinen nog liggen. De informateurs
hebben beloofd de notitie morgen, don
derdag, als het overleg tussen de 'dne'
wordt hervat, klaar te hebben.
(zie ook pagina 4)
Duitsers gemaakt met de bedoeling zo
veel mogelyk mensen te raken. Daarom
'zitten er ijzeren kogels in. die by het
uiteenspatten van de bom een zodanige
kracht bezitten dat zy tot op een af
stand van honderd meter dodelijk kun
nen zyn.
De kraandrijver vond de bom om
streeks twee uur 's middags achter de
woningen van de Kanariesprenk. Hij
was bezig met het gelyk maken van de
grond, toen de nyjn plotseling bloot
kwam te liggen. De gealarmeerde poli
tie schakelde de mynopruimingsdienst
in. Buurtbewoners werd vervolgens
verzocht kinderen binnen te houden en
ook zelf in huis te büj ven en ramen en
deuren open te houden. De bouwvak
kers in de omgeving moesten hun werk
onderbreken en eveneens een veilig
heenkomen zoeken binnen de nog niet
geheel gereed zynde woningen.
Vanuit hun verschillende schuilplaat
sen hielden zy nauwlettend de verrich
tingen ln het oog van de deskundigen,
die de myn aan een onderzoek onder
worpen.
„Ik heb al heel wat oorlogstuig gezien,
maar nog nooit een dergelyke myn".
vertelde een van de bouwvakkers na
dien. „Ik heb hem even in myn handen
gehad en hy woog zeker dertig kilo. Ik
heb hem toen maar weer heel voorzich
tig neergezet", aldus de metselaar, die
(Slot zie pag. 8 kol. 2)
De 49-jange Amerikaanse popster
Ike Turner is door de politie in Holly
wood aangehouden voor het in bezit
hebben van verdovende middelen. In
zijn koffer werd zeven gram coaïne aan
getroffen.
Tumer. vroeger bekend van het duo Ike
en Tina Turner, iverd op borgtocht vrij
gelaten. Hij zal op 27 juli bovendien
voor een andere zaak voor de recht
bank moeten verschijnen. Hij wordt er
van beschuldigd een krantenjongen in
de enkel geschoten te hebben. De jon
gen zou volgens Turner zijn hond heb
ben mishandeld.
VLISSINGEN - De nieuwe Vlissingse woonwijk Papegaaienburg is dinsdagmiddag in opschud
ding gebracht door de vondst van een zogenaamde ballmijn uit de tweede wereldoorlog. Een
kraandrijver ontdekte de mijn bij het gelijkmaken van de grond achter de laatst gebouwde huizen
in de nieuwe wijk en waarschuwde de politie. De bewoners van de nabijgelegen Kanariesprenk
werd doormiddel van een geluidsinstallatie gevraagd in hun huizen te blijven en ramen en deuren
goed open te houden. De bouwvakkers in de omgeving moesten het werk twee uur onderbreken.
Sergeant G Heemsbergen rechtsi van de mijnopruimingsdienst toont de ballmijn aan het hoofd van de afdeling mijnen-
dienststation en kapitein ter zee F. A. J. de Boer, commandant van (je marinekazerne in Vlissingen midden i.
