baanlozenproject
OPEN DAG
elk land heeft zijn eigen
ideeën en motieven
kantwerken als hobby
steeds meer in trek
BOER
ex tM
'ALS IK WERKLOOS WAS
ZOU IK ZEKER MEEDOEN'
'ach, zo weinig mensen weten
echt iets van de landbouw af
IK BEN ER
TROTS OP
TE ZIJN
PZC/
merklappen
te kijk in
streekmuseum
'VRIJDAG 3 JULI 1981
ZEEUWSCH-VLAANDEREN 3
Ik wil zelfs zo ver gaan dat ik durf zeggen dat de overheid nooit kan beseffen wat voor goed
f f werk ze hebben gedaan door dit baanlozenproject op te zetten". Een schriftelijke reactie die
een van de deelnemers aan een cursus van het baanlozenproject schreef aan de projectleidsters.
'Mensen zonder werk', 'Werklozenproject', 'Baanlozenproject', het zijn termen die niet direct met
het woord succes zijn verbonden. Zeker niet in Zeeuwsch-Vlaanderen: in Oostburg maken ze ruzie
over een subsidie van 4000 gulden voor een werkelozenkrantje, in Terneuzen bestaat er helemaal
geen baanlozenproject meer. In Hulst daarentegen gaat het goed. De ontboezeming hierboven is
dan ook afkomstig uit Hulst.
om een cursus muzikale vorming, vege
tarisch koken, kleding maken. Ook is
een idee gelanceerd, in De Stempel, om
soort stadswerkplaats in te rich-
Het baanlozenproject in Hulst en Hon-
tenisse wordt geleid door Els Akker
mans <28) en Marleen Baert (26). Zij zijn
nu ruim een jaar bij het project betrok
ken: Marleen was eerst vrijwilligster,
maar toen de vorige coördinator er mee
stopte vroeg de gemeente of ze er niet
voor voelde om leidster te worden. Mar
leen. afkomstig van de sociale acade
mie. voelde er wel voor. maar niet al
leen. Ze vroeg of Els mee wilde doen,
samen op part-time basis projectleid
ster zijn. Els. in Hulst bekend van haar
werk voor het VJV. wilde wel.
Ze willen meer dan zo maar wat werklo
zen bezighouden, maar hoe het alle
maal precies zou moeten is ook voor
hun nog een open vraag. Els: ..Het
werken met werklozen is eigenlijk een
nieuw soort werk. het is in ontwikke
ling. Er is niet zoiets als een model
baanlozenproject Het is vooral wat uit
proberen en onderzoeken wat werklo
zen zelf willen".
Dat uitproberen en onderzoeken heeft
het afgelopen jaar geleid tot een tame
lijk gevarieerd cursusaanbod. Er waren
verschillende goed lopende talencur
sussen, er was creatieve vormi g. hout
snijden en fotografie, maar bijvoor
beeld ook zoiets als biologisch tuinie
ren. Daarnaast was er een vormings-
groep, er wordt een krant gemaakt (De
Stempel geheten) en er wordt een 'ba-
nenmuur" met zoveel mogelijk perso
neelsadvertenties. bijgehouden. De
soos, iedere vrijdagmiddag in het Hou
tenkwartier. was minder succesvol.
Slechts enkele 'vaste klanten' maakten
steeds van de gelegenheid gebruik om
wat te komen biljarten of ping-pongen.
In totaal maakten het afgelopen jaar
toch een kleine honderd mensen van de
diensten van het baanlozenproject
Hulst en Hontenisse gebruik. Het kun
nen er meer worden, zo is uit een on
langs gehouden enquête onder onge
veer 450 haanlozen gebleken.
Els: „Via het arbeidsbureau hebben we
450 formulieren verstuurd om te peilen
waarvoor belangstelling bestaat. Er
zijn er tot nu toe ongeveer honderd te
ruggekomen, met in totaal 240 inschrij
vingen". Daarbij is gebleken dat eigen
lijk alle bestaande cursussen door moe
ten gaan. maar ook voldoende inschrij
vingen om een aantal nieuwe cursussen
op te zetten. Marleen: „Er is gevraagd
ADVERTENTIE
ten".
De Stempel er bij gepakt. Het idee is
van de heer L. Steffens, die het als volgt
kort omschrijft: „In een gebouw werk
plaatsen creëren van ongeveer vijf bij
vijf meter, zonodig gescheiden met
gaas, een aantal werkloze vakmensen
die genegen zijn in een van deze ruim
ten hun eigen vak uit te oefenen, alleen
kleinere reparaties waar het bedrijfsle
ven geen belangstelling voor heeft". De
mensen moeten hun eigen gereed
schappen meenemen, ook zouden zij
jongeren met belangstelling moeten
opleiden. Steffens heeft een hekel aan
praten en niets doen. zo blijkt uit zijn
schrijven in De Stempel: „U ziet, het is
zeer eenvoudig. Zorg eerst voor een
ruimte maar doe iets. stop met einde
loos praten. Wij moeten eerst iets laten
zien. hoe gebrekkig het ook is opgezet,
de overheid staat niet meteen met een
zak met geld klaar. Die tijd is geweest".
geld
Het idee Steffens mag dan niet veel
geld kosten, maar als het baanlozen
project alle nieuw gevraagde cursus
sen wil kunnen organiseren moet er
geld op tafel komen. Els: „We zijn nu
bezig met het opnieuw samenstellen
van de begroting, want als we alle cur
sussen die gevraagd zijn willen opzet
ten. zal er meer geld moeten komen. We
hebben tot nu toe alleen zekerheid
voor de lopende cursussen".
.Het gebeurt zo vaak dat mensen met
ideeen of suggesties komen die dan
weer niet door kunnen gaan omdat er
geen geld voor is, of omdat er geen mo
gelijkheden voor zijn. We hadden bij
voorbeeld graag een cursus autotech
niek gehad, maar ja. daar móet je een
garage voor hebben. Die konden we
nergens vinden, terwijl er juist voor
zoiets veel belangstelling bestaat. Ook
steekt de gemeente wel eens een spaak
in het wiel. dan is er gewoon geen geld
voor Overigens is de samenwerking
met de gemeente verder goed".
De projectleidsters zijn wel tevreden
over het verloop van de cursussen, al
vragen ze zich steeds wel af wat er nog
méér zou kunnen. Els Akkermans: „Is
dit nu wat je kunt doen aan de werk
loosheid, is dit nu wel zo'n adequate
aanpak. Aan de ene kant is het heel
goed. mensen zijn bezig en zien weer
eens anderen, maar aan de andere kant,
er zou zo veel moeten gebeuren"
Ze vinden het belangrijk om een stimu
lerende rol te kunnen spelen als er men
sen met ideeën komen om 'iets te begin
nen'. „We zijn geen arbeidsbureau,
maar als het er bijvoorbeeld over gaat
dat een groepje mensen een winkeltje
zou willen beginnen dan zouden wij
misschien een adviserende rol kunnen
spelen. We willen mensen ook echt sti
muleren om zelf werk te schéppen. In de
toekomst zouden we veel informatie
kunnen verzamelen om een soort over
zicht aan de mensen te kunnen geven
van wat voor mogelijkheden en beper
kingen er zijn"
Els: „We organiseren niet zo maar cur
sussen, al is het natuurlijk belangrijk
dat de sfeer goed is en zo. Maar we ho
pen steeds dat er iets meer uit zal voort-
komen, dat iemand een werkproject be
gint bijvoorbeeld. Kijk naar die cursus
biologisch tuinieren, daar zou best iets
uit kunnen voortvloeien. Maar dat
hangt ook sterk af van de mensen die
naar zo'n cursus komen".
Marleen: „We houden heel sterk con
tact met alle deelnemers We besteden
onze cursussen wel uit. op de Levens
school bijvoorbeeld, maar we zorgen
dat er steeds een van ons tweeèn op de
cursusbijeenkomsten aanwezig is"
Els: „We zijn niet gericht op een bepaal
de groep, 't is nooit links of rechts bij
voorbeeld. We zijn zo neutraal mogelijk.
De presentatie is ook belangrijk, we zor
gen voor sjieke affiches, nette program
ma's en dergelijke De Stempel ziet er
ook altijd heel netjes uit".
Vorige week hield het baanlozenpro
ject in Den Dullaert een tentoonstel
ling van de op de verschillende cursus
sen vervaardigde materialen, als af
sluiting van het seizoen. Daar was ook
een officiële opening aan verbonden,
waarop een groot aantal cursisten aan
wezig was. Els: „Op de gemeente zagen
ze die tentoonstelling wel zitten, maar
een officiële opening vonden ze maar
niks. Maar wat bleek, het werd heel
gezellig en de werklozen zijn natuur
lijk trots op wat ze gemaakt hebben".
,ik zou zeker meedoen als ik werkloos
was. want het is meer dan zo maar je
uren bezig zijn. er ontstaan allerlei
ideeén. En alsje dat misschien zou den
ken. er hangt helemaal geen sfeer van
'wij arme werklozen'"
i van de onderdelen van het baanlozenproject in Hulst
Een open dag in de landbouw. Moet
dat nou? En waarom dan wel. Voor
de boeren zelf is het antwoord op beide
vragen duidelijk. Het moet. Punt. En
waarom? „Ach, zo weinig mensen we
ten echt iets van de landbouw af. En
dat terwijl liet bijvoorbeeld voor de
Zeeuwen toch zeker zo is dat ze midden
tussen de landbouw wonen?", is de me
ning van Piet Risseeuw, Arsène van de
Hemel en mevrouw J. de Hullu. het
drietal is lid van de commissie die het
op zich nam om dc open dag in de land
bouw te organiseren. Zc zijn afkomstig
uit verschillende organisaties. Want
het geheel is een gezamenlijke activi
teit van ZLM (Zuidelijke Landbouw
Maatschappij), CBTB (Christelijke
Boeren- en Tuindersbond) en N'CB
(Noord Brabantse Christelijke Boeren
bond).
Morgen, zaterdag 4 juli. is het zover. Of
dc open dag een succes wordt is onvoor
spelbaar. Wat dat betreft was het laten
vervaardigen van de benodigde aantal
len drukwerken voor de organisatoren
een ware sprong in het duister. Er zijn
duizend routebeschrijvingen gemaakt.
„Als je dan drie tot vier mensen per
deelnemende auto rekent, dan kunnen
er in totaal zo'n drie- tot vierduizend
mensen meedoen". Maar die verwach
tingen. zo blijkt uithet verdere gesprek,
zijn misschien wat aan de optimistische
kant.
Wat moet het worden, zo'n open dag
van de landbouw? „Een dag voor de
burgers, voor de consumenten. En niet
alleen de toeristen. De eigen mensen uit
de streek zijn ook van harte welkom
Ook zij weten lang met altijd voldoende
van de landbouw. Met de auto of de
fiets, laat ze maar komen". De onlangs
in Oostburg gehouden landbouwdag
zorgt er mede voor dat de verwachtin
gen voor morgen met al te somber zijn
gestemd: toen was er enorm veel be
langstelling. „We hebben tussen die
landbouwdag en de folkloristische dag
(half juli in IJzendijke) in kunnen prik
ken. Wat dat beterft komt het goed uit"
De open dag wordt door de boeren, zo
menen de comitéleden, zeker niet aan
gepakt om te klagen over hun positie.
Over het feit bijvoorbeeld dat er in een
larweoroodje maar voor 26 cent meel
gaat, terwijl de consument er wel boven
de twee gulden voor neer moet tellen bij
de bakker. „De verhouding is zoek. De
prijzen die de landbouwer voor zijn pro-
dukten vangt zijn niet meegegaan En
daarbij komt dan nog het feit dat hij
afhankelijk is van het weer. Daardoor
zijn er extra grote ondememersrisi-
co's".
beleven
Geprobeerd wordt om de deelnemers
aan de open tocht verschillende land
bouwbedrijven te laten zien. Te laten
beleven, eigenlijk. Zo komen er in West
Zeeuwsch-Vlaanderen onder meer een
akkerbouwbedrijf, een gemengd be
drijf, een tuinbouwbedrijf en een
melkbedrijf aan bod. Ook de land-
bouwpraktijkschool, eindpunt van de
rit. blaast zijn partijtje mee. In die
school komen bovendien de verschil
lende organisaties voor jongeren en
ouderen binnen de landbouw zich pre
senteren. Het geheel wordt gelardeerd
met hier en daar een proevertje. Bo
vendien wordt er een schat aan infor
matie verstrekt.
Per bedrijf is er een uitvoerig stencil
waarop de wetenswaardigheden van
die onderneming staan vermeld Daar
naast wordt er op elk bedrijf, indien ge
wenst, nog een mondelinge toelichting
gegeven. Tussen dc bedrijven door
moeten dan nog enkele vragen worden
beantwoord, waarmee prijzen ztin te
wuuien. üp één van de bedrijven kan.
tegen betaling, worden gebarbecued en
in de landbouwpraktijkschool zijn wa
fels en een drankje te koop. Het streek-
VW geeft veel medewerking aan het
gebeuren dat zeker in de 'promotion'
sfeer valt te plaatsen. De route is m to
taal 43 km lang en voert over het alge
meen langs rustige wegen met veel
landschappelijk schoon. Slechts één
keer moet de Rijksweg (tussen Schoon-
dijke en IJzendijke) worden overgesto
ken.
start
De start voor de tocht is bij de molen in
Cadzand. Ir D. Luteijn (voorzitter van
het landbouwschap) spreekt daar om
tien uur een openingswoord. Rond half
elf kunnen de deelnemers, althans de
eersten op pad Tot twee uur mag er
worden gestart. Voor zes uur moet men
'binnen' zijn in de landbouwpraktijk
school Mocht het weer niet al te best
zijn. dan is het in verband met modder
en dergelijke, niet onverstandig om een
paar gummilaarzen mee te nemen
De tocht verloopt als volgt Start mo
len te Cadzand bedrijf gebroeders Van
de Vijver. Graaf-Jansdyk 7. Sluis - be
drijf Zuiderbruggeweg 25. Sluis bedrijf
gebroeders Lako. Olieweg 10 te Aarden
burg - bedrijf A. de Maal Philipsweg 1.
Waterlandkerkje - bedrijf J. Dieleman.
Sasputsestraat 16, Schoondijke - land
bouwpraktijkschool 'Prins Willem',
Schoondijke
Een van de 54 merklappen, tentoongesteld in het Hulster museum 'De
Vier Ambachten'
Bijna een jaar voorbereiding ging
er aan vooraf, maar het resul
taat mag gezien worden. Mevrouw
Therese Stallaert uit Hulst bereidde
de tentoonstelling 'Motieven op
Merklappen' niet alleen voor, maar
maakte er daarnaast ook een studie
van. Het opzoeken van de verschil
lende symbolieken van alle op dc
tentoonstelling aanwezige merklap
motieven vormde daar een belang
rijk onderdeel van. Met dat alles
heeft mevrouw Therese Stallaert
meer duidelijkheid gegeven aan de
inhoud van de 54 tentoongestelde
merklappen. In het Hulster streek
museum 'De Vier Ambachten' zijn
die allemaal met een duidelijke be
schrijving te bezichtigen. Volgens
kenners een unieke verzameling
waar menig museum jaloers op kan
zijn.
Voor mevrouw Therese Stallaert was
het opzetten van deze tentoonstel
ling een leuke bijkomstigheid Ver
bonden als lerares textiele werkvor
men en handvaardigheid aan de Jan-
senius Scholengemeenschap te
Hulst, betekende de voorbereiding
en het inrichten van deze tentoon
stelling voor haar dat ze van haar
werk ook haar hobby kon maken.
Dat alles heeft ze volgens haar zeg
gen met veel voldoening gedaan.
Afgelopen zaterdag 'was het dan
zover en kon de tentoonstelling wor
den geopend. De belangstelling was
groot en dat is zeker niet verwonder
lijk. Mevrouw Therese Stallaert
stond daarbij midden in de belang
stelling maar liet die lofuitingen alle
maal rustig over haar heen gaan. Ze
is het type met om midden in die pu
bliciteit te staan. Ze houdt zich liever
op de achtergrond. Als bestuurslid
van de Oudheidkundige Kring Hulst
en lid van de commissie streekmu
seum is de voorbereiding en het suc
ces van de tentoonstelling voor haar
en voor alle medewerkers! sters) van
die Oudheidkundige Kring veel be
langrijker. „Borduren geldt als een
prettige bezigheid voor de persoon
die de techniek beoefent. Ook in het
gezin is het vaak een sfeer scheppend
bezig te zijn. Kennis van materialen,
het vaardig beoefenen van technie
ken in een voldoening gevend pro-
dukt. Meer dan 350 jaar heeft het op
het leerplan voor meisjes van 6 tot 12
jaar op de lagere scholen gestaan. De
doelstelling daarvan was vooral om
het linnengoed van een huwelijksuitr
zet te kunnen merken met letters en
cijfers.N Naast de initialen werd veel
al een getal geborduurd om het aan
tal aan te geven".
Elk land heeft daarbij zijn eigen
ideeén en motieven die door de kruis
tochten en oorlogen de wereld om
zwerven. Als eind 16e eeuw de eerste
patronenboekjes tot stand komen,
kan ook Nederland kennis maken
met cijfers, letters en vooral motie
ven uit andere landen. Mevrouw The
rese Stallaert heeft daar bij haar ten
toonstelling een duidelijke uiteen
zetting over gegeven. „Veel mensen
die een merklap hadden of hadden
gemaakt wisten niet van de beteke
nis van de motieven die erop ston
den Daarom heb ik van alle tentoon
gestelde merklappen een beschrij
ving samengesteld zodat de eigena
res weet wat de motieven op de
merklappen betekenen". In het
verleden werden die motieven ont
leend aan: de natuur, de religie, de
mythologie, de heraldiek en de fabels
en sprookjes. De bijbelse motieven
waren wel zeer traditioneel gebon
den, zij waren voor de jonge borduur
sters een deel van hun leven. Daarbij
zijn vooral op veel oude merklappen
de boom van goed en kwaad, met
Adam en Eva. de druivenverspieders
van Kanaan; de ark van Noé; de vijf
wijze en de vijf dwaze maagden; de
Arma Chnsti, kandelaars; kruisen;
kronen en het Lam Gods zichtbaar.
Als rond de jaren '50 dat leerplan op
de lagere scholen voor meisjes ver
dwijnt gaat er ook een stukje ge
schiedenis verloren. Veel oude
merklappen verdwijnen in een stof
fige oude kast en lade. Maar voor
mevrouw Therese Stallaert ver
dwijnt die belangstelling voor de
merklap niet. „In onze streek blijft
de belangstelling voor een speciale
vorm van borduren, de merklap, bij
zonder groot. Dit enthousiasme sti
muleerde mij om het onderwerp
'Motieven en Merklappen' wat meer
te gaan bestuderen". Het invoeren
van het leerplan 'handvaardigheid'
in de beginjaren '70 op alle lagere en
hogere scholen deed niet alleen het
borduren maar daarnaast ook de be
langstelling voor de merklap weer
toenemen. De tentoonstelling in het
Hulster streekmuseum geeft dan
ook een tweeledig overzicht van
'Motieven op Merklappen".
Op de eerste plaats een terugblik
naar de oude werklappen met hun
mooie motieven en hun symboliek
met daarnaast een blik in het heden.
Deze eeuw en vooral na de tweede
wereldoorlog krijgen veel merklap
pen een ander aangezicht. Voor een
deel naar oude traditie, echter ook
met eigentijdse ideeén. Opvallend
daarbij is dat in veel merklappen de
levensloop van een persoon of gezin
worden verwerkt met ondermeer het
huis van geboorte, de school die
daarna volgt, de kerk en of het stad
huis waar men later in het huwelijk
treedt, het huis waarin men woont of
heeft gewoond en enkele zelfs met
het gemeentelijke wapen erbij. De
fraaie merklap van de heer P. Brand,
gemaakt door wijlen zijn echtgenote,
is daar een duide duidelijk voorbeeld
van. De oudste merklap, voor het
grootste gedeelte particulier bezit,
dateert van 1780, en is daarmee ook
een kostbaar bezit. Het andere deel is
in bruikleen gegeven door het mu
seum 'De Boerenkamer' uit Axel. De
tentoonstelling loopt tot en met za
terdag 29 augustus. Het Hulster mu
seum is geopend op maandag tot en
met zaterdag van 14.00 tot 17.00 uur.
Piet de Maat
Van donderdag 9 tot en met zon
dag 12 juli stelt de kantgroep
'Kruisdijk' werk tentoon in café
'Chez Rene' markt 23 in Oostburg. Er
zullen zo'n 400 werkstukken te zien
zijn. Burgemeester C. Spijkerboer
van Oostburg verricht woensdag
avond om half negen de officiële
opening. De kantgroep 'Kruisdijk'
bestaat uit een zestigtal dames, die
regelmatig kantles krijgen van Jose
van Pamelen-Hagenaars uit het
buurtschap 'Kruisdijk' bij Groede.
Met de tentoonstelling wil de groep
laten zien wat er zoal komt kijken
bij kantwerken.
Naastde werkstukken, zowel klassie
ke als moderne, zullen ook een groot
aantal klossen worden getoond. Een
speciaal hoekje wordt ingeruimd
voor boeken en andere documentatie
over kant en kantwerken
Volgens José van Pamelen komt het
kantwerken er als hobby steeds meer
'in'. Zij wijst op de enorme toeloop
van cursisten in Sluis, waar door de
Sluise Kantwerkschool een speciale
cursus voor beginners is gestart.
Meer dan dertig dames namen aan de
cursus deel. die onder leiding stond
van José van Pamelen en mevrouw
Meyer.
„Er waren aanvankelijk slechts 10
lessen gepland. De mensen waren
echter zo enthousiast, dat we er nog
vijf extra lessen aan hebben vastge
koppeld". Het komend najaar star
ten twee nieuwe kantcursussen, één
voor beginners en een voor gevorder
den.
privé
José van Pamelen geeft ook les aan
huis. Ze heeft momenteel zo'n 60 pri-
ve-cursisten. die regelmatig naar de
Kruisdijk komen. De meeste cursis
ten komen uit West Zeeuwsch-
Vlaanderen, een enkeling uit de Ka
naalzone. De leeftijd varieert van 17
tot 70 jaar.
Jose van Pamelen: „Men komt in
groepjes van 8 a 9 mensen". Volgens
haar heb je de grondslagen van het
kantklossen zo onder de knie „Het
probleem zit 'm in de verschillende
kantsoorten. Ieder land heeft bij wij
ze van spreken z'n eigen soort". Tij
dens de tentoonstelling in Oostburg
zullen verschillende soorten kant
worden getoond, ondermeer strop-
kant, Russische kant, Brugs bloem
werk. de Cluny-soorten, de Vlaander-
se kantsoorten en rococo.
Er zal echter ook modem kantwerk
te zien zijn. José van Pamelen: „Ge
toond worden onder meer enkele
sterrebeelden en clowns". De moder
ne stukken werden ontworpen door
Martine Bruggeman uit Brugge, een
ontwerpster die op het gebied van
moder e kant geldt als een autori
teit.
wedstrijd
José van Pamelen ontwerpt zelf ook.
Met een van haar ontwerpen, het
wapen van Oostburg. is ze onlangs
in dc prijzen gevallen tijdens een in
ternationale wedstrijd voor modern
kantwerk te Brussel. Er werden en
kele honderden werken ingestuurd,
een kleine 20 landen namen deel aan
de wedstrijd. Bij de 52 geselecteerde
werken behoorde ook het gemeente
wapen van de Kruisdijkse.
Dit betekent dat haar werkstuk zal
worden tentoongesteld in het Mu
seum voor Kant en Kostuum te Brus
sel, in het Brugse Arentshuis en in
Leuven. José volgde een opleiding
aan de Brugse kantschool. Op het
moment doet ze 'tekenen' aan de
kunstacademie te Maldegem. „Ik
had graag naar de Maricole-school in
Brugge gegaan, waar een cursus mo
derne kant wordt gegeven. Buiten
landers worden op die school echter
niet toegelaten. Men is bang voor
concurrentie".
De tentoonstelling in 'Chez René' is
geopend: donderdag 9 juli van 14-20
uur. vrijdag 10 juli van 14-20 uur. za
terdag 11 j uli van 10-18 uur en zondag
12 juli van 14-18 uur
Tijdens de expositie zal een mapje
met patronen te koop worden aange
boden, om de kosten van de tentoon
stelling te dekken. Overigens is het
tentoongestelde werk niet te koop.
José van Pamelen
