PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Premierschap Van Agt
blijft het struikelblok
Informateurs: besluit over
kerncentrales uitstellen
Er ligt een gratis boekje over
contactlenzen voor u klaar.
VERSCHILLEN OVER PROGRAMMA MINDER GROOT
vandaag
Voorstel zetelverdeling
Roemenië keurt
manoeuvres af
D™
Ministerie remt plannen
bouw premie-A-woningen
VOORSTEL TERLOUW OVERGENOMEN
Alles wat u altijd al over lenzen wilde weten staat plezierig
beschreven Een briefje of kaartje naar Het Optiek-Gilde,
\i antwoordnummer 2351, Den Haag, is voldoende om het
y'ItÉW-V. boek|e omgaand in huis te krijgen
Let op dit vignet van de gilde opticien wanneer u een bril of
contactlenzen gaat kopen.
Wisselend bewolkt
Wisselend bewolkt en enkele buten,
Mlddagtemperatuur ongeveer 17 gra
den Matige noordelijke wind
224e jaargang no. 148
Vrijdag 26 juni 1981
(Van onze parlementaire redactiei
DEN HAAG - PvdA-leider Den Uyl heeft de kabinetsformatie donderdag op scherp gezet op het
punt van premierschap en zetelverdeling. Hij kan zich volstrekt niet vinden in de voorstellen op
dit punt van de informateurs Lubbers en De Koning. „In dit kabinet zie ik geen Den Uyl zitten", zei
hij. Ook Jan Terlouw (D'66) heeft ernstige bezwaren tegen de voorgestelde samenstelling van het
nieuwe kabinet. Alleen het CDA is tevreden nu de informateurs vasthouden aan een CDA'er (Van
Agt) als premier. Den Uyl zei donderdagavond „dat het zeker een bijdrage zou zijn" als het CDA
een ander als premier zou voordragen.
De personenkwestie en de bezetting
van de ministersposten overschaduw
de donderdag de programmatische
voorstellen die de Informateurs op tafel
hebben gelegd. De verschillen daarover
zijn tussen de partijen duidelijk minder
groot.
D'66 beoordeelde de voorstellen „posi
tief kritisch". Den Uyl had het over een
„tussenbalans" en zei dat er „goede
aanknopingspunten voor onderhande
lingen inzitten". En CDA-leider Van
Agt noemde de voorstellen, evenals de
informateurs, „een toereikende basis
om een regeerakkoord op te baseren".
De informateurs zelf beschouwen hun
voorstellen - waaraan de drie fracties
donderdag een eerste besprekingsron
de hebben gewijd - echter niet als een
tussenbalans, maar als „de balans van
de gevoerde onderhandelingen".
Politieke wil
Zij vinden dat de fracties van CDA.
PvdA en D'66 nu hun politieke wil moe
ten laten blijken, door de voorstellen
oversteek
De Engelsman John Fritzsch is er niet
in geslaagd om met een zeilplank de
Noordzee over te steken Fritzsch was
overigens dicht bO zijn doel toen hij
zijn poging moest, staken; nog slechts
achttien mijl verwijderd van Oostende
stapte hil aan boord van de volgboot
'Margareth Glymis'. Hij had toen
tweeëntwintig uur onafgebroken op de
zeilplank gestaan. De Engelsman was
woensdagmorgen vroeg vanuit Le-
vington Marina ibij Ipswich) vertrok
ken richting Walcherse kust
ongevallen
Oudere, ervaren werknemers van de
Nederlandse Stikstof Maatschappij
(NSM) in Sluiskil zijn minstens zo vaak
bij een bedrijfsongeval betrokken als
Jongere collega's Uit het sociaal
jaarverslag van de NSM blijkt dat zich
juist in de categorie oudere werkne
mers relatief veel ongevallen hebben
voorgedaan.
PAGINA 3
bezorgdheid
De Franse minister van buitenlandse
zaken Claude Cheysson heeft de Ame
rikaanse bezorgdheid over het opne
men van communisten in de Franse
regering een verkeerde interpretatie
van de toestand in Frankrijk en Euro
pa genoemd Cheysson taxeerde de
Amerikaanse verklaring als 'bestemd
voor binnenlands gebruik'.
PAGINA 13
besparing
De overheid kan de komende jaren
miljarden besparen door een verbete
ring van het openbaar vervoer Dit
stelt de initiatiefgroep 'Wijs op weg' in
het rapport "Letten op je centen In
het rapport wordt er voor gepleit meer
woningen te bouwen in de steden om
zodoende de 'automobiliteit' terug te
dringen Volgens de Initiatiefgroep zul
len de voorzieningen voor de verkeers
veiligheid ongeveer 65.000 arbeids
plaatsen opleveren
PAGINA 17
kantines
Staatssecretaris Van Amelsfoort van
financiën ontkent met klem de be
schuldigingen dat de fiscus er op uit
zou zijn de sport te 'pakken'. Volgens
de bewindsman is met name de voet
ballerij steeds nicer de commerciële
toer opgegaan. Hei zou ongelijke be
handeling worden als de fiscus de kan
tine-omzetten van de clubs zou vrij
stellen van omzetbelasting Wel wil de
staatssecretaris de amateur-sportwe
reld, als het kan, tegemoet komen met
administratieve vereenvoudiging van
de belastingheffing.
Nieuws uit Zeeland: 2, 5. 7
en 9.
Binnen- en buitenland: 3
en 13.
Opinie: 4.
Sport: 15 en 17.
Kunst en cultuur: 19.
Radio en televisie: 20.
Financiën21.
zoveel mogelijk intact te laten. Verder
doordiscussiêren tussen de fractielei
ders zou ook niet tot betere resultaten
hebben geleid, menen Lubbers en De
Koning.
Enkele belangrijke punten uit de voor
stellen van de informateurs (waarop de
fracties wijzigingen kunnen voorstel
len) zijn:
geen positieve beslissing in decem
ber over plaatsing van kruisraketten in
Nederland;
openhouden van de twee kerncen
trales terwijl onderzocht wordt wat
sluiting of stilleggen kost;
een koopkrachtoffer van Iedereen,
dat voor de minima vier jaar lang be
perkt blijft tot 1 procent per jaar;
het scheppen van 200.000 extra nieu
we arbeidsplaatsen;
het instellen van een olie-embargo
tegen Zuid-Afrika.
De drie fracties lieten zich donderdag
nog niet uit over de inhoud van deze
voorstellen. Wel bleek dat in de rechter
vleugel van het CDA ernstige bezwaren
bestaan tegen het uitstel van het kruis-
rakettenbesluit.
CDA. PvdA en D'66 hebben donderdag
avond een eerste, algemene ronde aan
de voorstellen van de informateurs ge
wijd. Vandaag gaan zij de voorstellen
meer gedetailleerd bespreken De infor
mateurs verwachten vanavond uitslui-
tel van de fracties, waarna de onderhan
delingen volgende week woensdag wor
den voortgezet
PvdA-leider Den Uyl concludeerde te
vreden dal het nu voorgestelde beleid
een duidelijke breuk betekent met het
beleid zoals dat door het kabinet-Van
Agt is gevoerd. Als voorbeelden daar
voor noemde hij de hypotheekrente,
het olie-embargo, de invoering van de
Postbank, het progressieve aardgasta
rief en een strak prijsbeleid, zaken
waar het huidige kabinet volgens hem
niets van wil weten.
Het feit dat eerst een werkgelegen-
heidsdoelstelling wordt geformuleerd
en pas daarna wordt gekeken naar het
„prijskaartje", noemde Den Uyl „een is
Van onze parlementaire redactie)
DEN' HAAG - De informateurs Lub
bers en De Koning hebben de fracties
van CDA, PvdA en D'66 ook een voor
stel voor de zetelverdeling in het nieu
we kabinet voorgelegd. Dat is gedaan
volgens de formule 6-6-3 (CDA-PvdA-
D'66).
In het voorstel levert het CDA de minis
ter-president en de ministers van finan
ciën. onderwijs, ontwikkelingssamen
werking. justitie en landbouw en visse
rij. De PvdA zijn de posten van binnen
landse zaken (tevens vice-premieri, so
ciale zaken, buitenlandse zaken, volks
huisvesting en ruimtelijke ordening en
cultuur, recreatie en maatschappelijk
werk toeberi""1-'
Voor D'66 hebben de informateurs de
fensie en economische zaken voorge
steld. Resteren volksgezondheid en mi
lieuhygiëne en verkeer en waterstaat.
PvdA en D'66 moeten het daar onder
ling maar over eens worden, zeggen
Lubbers en De Konine
Deze voorstellen hebben zij geheel op
eigen houtje gedaan, nadat zij de wen
sen van de partijen hebben aange
hoord. Er is niet echt over onderhan
deld en daarom is het rijtje allerminst
definitief. Zo is sociale zaken aan de
PvdA gegeven, omdat Den Uyl daarom
zou hebben gevraagd, maar het had wat
de Informateurs betreft net zo goed fi
nanciën kunnen zijn.
een lorse stap ui de richting van een
essentiele verandering".
Volgens Van Agt is de verandering veel
minder groot. Hij kenschetste het voor
gestelde programma als „het huidige
beleid, bijgebogen meteen beetje PvdA
erin", een conclusie die door Den Uyl
„hoogmoedig" werd genoemd. Volgens
Jan Terlouw bevat het stuk „heel wat
elementen van een vernieuwend be
leid".
Woedend
Maar of het tot programmatische over
eenstemming komt, zal afhangen van
de alleroverheersende kwestie van het
premierschap en (daarmee samenhan
gend) de zetelverdeling. De informa
teurs constateren slechts dat de drie
partijstandpunten elkaar uitsluiten en
handhaven daarom hun uitgangspunt
dat de premier een CDA'er, en dus Van
Agt, moet zijn.
Van Agt zei dat het voorstel voor de
zetelverdeling .zó maar moet worden
aanvaard". Den Uyl en Terlouw waren
echter woedend op de informateurs,
Beiden vinden dat Lubbers en De Ko
ning op dit punt geen voorstel hadden
mogen doen.
Den Uyl zei dat hun voorstel „op geen
(Slot zie pag. 4 kol. 7)
(Van onze correspondent)
WENEN - De Roemeense president Ni-
colae Ceaucescu heeft het Warschau
pact opgeroepen een einde te maken
aan de militaire manoeuvres langs de
grenzen.
Hij versterkt hiermee de geruchten
over volgende week maandag te begin
nen oefeningen van de gezamenlijke
strijdkrachten van de Oostbloklanden
langs de Poolse grenzen. Ceaucescu
noemde Polen niet met name.
In een toespraak voor fabrieksarbei
ders en leden van de Roemeense com
munistische partij zei hij, dat militaire
oefeningen langs de grenzen Warschau-
pactleden kostbaar en niet noodzake
lijk zijn.
Uitstellen in
'kern'-problemen
Van Agthuidige beleid met een beetje
PvdA erin'
FNV: SNEL EXTRA GELD NODIG
BERLIJN - Bij het raadhuis van West-Berlijn is het donderdag tot heiige gevechten gekomen tussen medestanders van
krakers en de politie. Achthonderd jongelui die het raadhuis wilden bestor men. zijn met wapenstok, waterkanonnen en
traangas verspreid De betogers gebruikten stenen en benzinebommen legen de politie In de omgeving van het stadhuis zijn
winkels geplunderd, ruiten ingegooid en barricaden opgericht. Een winkel werd m brand gestoken
De rellen begonnen na een betoging van circa elfduizend mensen tegen de hardere maatregelen leger, krakers
DEN HAAG - Het ministerie van
volkshuisvesting heeft een rem gezet
op al te voortvarende gemeentelijke
bouwplannen. De voor dit jaar vastge
stelde aantallen goedkope premie
koopwoningen (premie-A) mogen niet
worden overschreden. De strengere
richtlijnen van het ministerie hebben
tot doel budgettaire problemen voor
de komende jaren te voorkomen.
Tot nog toe werd een overschrijding
met dertig procent van het programma
goedkope koopwoningen stilzwijgend
geaccepteerd. Dat kon ook worden ge
daan omdat in de praktijk bleek dat
ongeveer een zelfde percentage wonin
gen uiteindelijk met in de premie A
(waarop veel rijkssubsidie rust), maar
m de premie B-sector (veel minder sub-
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - Dc informateurs Lub
bers en De Koning willen een besluit
over het al dan niet sluiten van de
kerncentrales van Borssele en Dode-
waard voorlopig uitstellen. Zij willen
dat er eerst een kosten-baten-analysc
wordt uitgevoerd naar de gevolgen
van hetzij sluiting, hetzij stilieging
van de twee centrales. Daarbij zou re
kening moeten worden gehouden met
zowel de financiële aspecten als met de
gevolgen voor de werkgelegenheid
van sluiting.
Het voorstel van dc informateurs, dat
donderdag naar de fracties is gestuurd,
is het compromis dat D'66-leider Ter-
louw eerder op tafel had gelegd om de
verschillen in standpunten van PvdA,
CDA en D'66 te overbruggen. De studie,
die volgens Lubbers en De Koning niet
al te veel tijd mag vergen, heeft wel tot
gevolg dat onmiddellijke sluiting van
de twee centrales niet meer mogelijk is
Terlouw zelf heeft bij de conclusies van
de informateurs wel aangetekend dat
de studie vrij snel moet worden afge
rond. „voordat in Borssele de splijtstof
staven moeten worden vernieuwd Dat
zal, onvoorziene omstandigheden voor
behouden. in het voorjaar van 1982
moeten gebeuren
Opvallend is dat het compromis-voor
stel in grote lijnen eer aan doet aan de
standpunten van elk van de drie bij de
onderhandelingen betrokken partijen
Er wordt gestudeerd op de gevolgen
van een sluiting -het PvdA-strijdpunt-
en op de gevolgen van voorlopig tijdelij
ke stillegging -volgens het D'66-pro-
gram- terwijl In de tussentijd Borssele
en Dodewaard gewoon in bedrijf blij
ven. zoals het CDA wi! In die laatste
partij gaat men er van uit dat de kosten-
baten-analyse zonder meer zal aanto
nen dat sluiting financieel en uit oog
punt van werkgelegenheid ongewenst
is.
Belangrijk gevolg van het voorslel-Ter-
louw. dat door Lubbers en de Koning is
overgenomen, is het feit dat over de toe
komst van de kerncentrales zelf tijdens
de formatie geen besluit meer hoeft te
worden genomen, waarmee eén voetan
gel verwijderd is. Het moment van De-
sluitvorming ligt nu in de nieuwe kabi
netsperiode en zal waarschijnlijk sa
men gaan vallen met de besluitvor
mingsfase in de maatschappelijke dis
cussie.
Zodra dit contractueel mogelijk is. zal
volgens de voorstellen van de informa
teurs de Nederlandse bijdrage aan de
snelle kweekreactoren Kalkar en Su-
perfenix worden gestaakt. De lltra
Centrifugefabriek in Almelo blijft
open. maar nieuwe contracten worden
getoetst aan dc verdragen die de ver
spreiding van kernwapens moeten
voorkomen. Hel kabinet zal actief
probberen verrijking van uranium uit
Namibië stop te zetten.
sidie) tereo,. kwam Dit als gevolg van
het feit dat de bouw duurder uitviel of
omdat de toekomstige bewoners een te
hoog inkomen hadden.
Het laatste jaar blijkt die verschuiving
van goedkope naar duurdere koopwo
ningen sterk terug te lopen met gevolg
dat het rijk voor veel hogere subsidie-
lasten komt te staan In een brief aan de
provinciale directies van de volkshuis
vesting schrijft het ministerie dat de
rem moet worden gehanteerd op vooral
die goedkope koopwoningen Er mogen
derhalve niet meer bouwvergunningen
worden afgegeven dan in de planning
waren opgenomen
Het ministerie vindt ook dat het over
hevelen van bouwplannen van dit jaar
naar 1982 een halt moet worden toege
roepen Per provincie mag nu nog maxi
maal 20 procent van de goedgekeurde
plannen worden doorgeschoven naar
volgend jaar.
FNV: subsidie
De bouwbonden FNV vinden dat de re
gering snel extra geld op tafel moet
leggen voorde bouw van meer goedko
pe koopwoningen in de premie-a cate
gorie. Volgens de bouwbonden is de be
hoefte aan dit soort woningen bijzon
der groot maar is inmiddels de subidie-
pot leeg en zijn alle beschikkingen
(vergunningen) voor dc premie-a-wo-
ningen bij het ministerie van volks
huisvesting de deur uit.
Volgens de bouwbonden zijn Limburg,
Zeeland. Utrecht. Drenthe, de Rijn
mond en de zuidelijke IJsselmeerpol-
aers al door hun voorraad a-woningen
heen en ziet het er naar uit dat dat voor
de rest van het land binnen enkele we
ken het geval is. Vorig jaar kwam pas in
het najaar de bodem van de subsidlepot
in zicht omdat toen de provincies veel
later met hun subsidie-aanvragen bij
het ruk aanklopten, aldus de bouwbon
den
De bouwbonden zeggen in hun blad
'Profiel' dat nu al vast staat dat dc
16.000 premie-a-woningen die voor
1981 op de begroting staan op z'n minst
in aanbouw genomen kunnen worden.
Dc bonden schatten dat er nog tussen
de 4.000 en 10.0000 woningen meer zou
den kunnen worden gebouwd gezien
het grote aantal aanvragen dat er mo
menteel nog bij de provincies klaar
ligt-
>e nota. waarin de kabi
netsinformateurs Lub
bers en De Koning hun bevin
dingen en daaruit getrokken
conclusies van wekenlang
moeizaam overleg en onder
handelen met de fractieleiders van
CDA. PvdA en D'66 hebben vastgelegd,
ademt uitstel van beslissingen voor de
deelnemers in een drietal kernachtige
problemen Om te beginnen de kwestie
van de plaatsing van middellange af
standswapens op Nederlands grondge
bied. Een besluit daarover zou volgens
het compromis waarop men elkaar mo
gelijk kan vinden moeten worden opge
schoven naar een later tijdstip dan de
cember aanstaande, de termijn die tot
nu toe was voorzien. Vervolgens het (af
gezwakte) strijdpunt of de bestaande
kernenergiecentrales van Borssele en
Dodewaard nu moeten blijven door
draaien, worden gesloten dan wel wor
den stilgelegd in afwachting van het re
sultaat van de 'brede maatschappelijke
discussie over het gebruik van kern
energie in Nederland' Wat de onder
handelaars in de Haagse informatieka
mer erop hebben gevonden is uitstel
van de beslissing in de vorm van een
opdracht tot een studie, waarin alle as
pecten goed worden gewogen. Bij het
resultaat van een dergelijke studie
(Terlouw vond dat ze voor de komende
splijtstofwisseling in de centrale Bors
sele. begin volgend jaar moet zijn afge
rond) zou de tweede kamer nadrukke
lijk moeten worden betrokken. Een po
ging tot uitstel tenslotte ook over het
tot nu toe schijnbaar allesbeheersende
kernprobleem voor de vorming van een
CDA-PvdA-D'66-kabinet: wie wordt
daarin de minister-president? De infor
mateurs hebben moeten vaststellen
dat de standpunten van de dne onder
handelaars elkaar uitsluiten. Vandaar
dat ze in hun conclusie niet verder zijn
gegaan dan dat 'de grootste partij in de
regel de premier levert' en de zaak ver
der hebben laten rusten.
Tot op dit moment hebben de infor
mateurs en de onderhandelaars bij
hun speurwerk naar mogelijkheden om
een centrum-links-kabinet in het Cats-
huïs te brengen er alles aan gedaan om
te voorkomen dat op welk punt of op
welk moment van welke kant ook een
'absoluut nee' of 'onaanvaardbaar' zou
klinken. De afgezonderde, eigenlijk ge
heimzinnige manier van werken was
daar kennelijk op gericht. Het uitstel
als een omtrekkende beweging in de
moeilijkste kwesties diende daar even
eens toe Het viel gisteren bij de eerste
reacties van de onderhandelaars zelf op
het werkstuk van Lubbers en De Ko
ning dan ook op dat alle drie zich over
het algemeen tamelijk tevreden in de
gevolgde tactiek konden vinden. De
beoordelingen liepen uiteen van 'kun
dige compromissen' (Terlouwi via 'aan
knopingspunten voor voortgezet over
leg' (Den Uyl) tot 'een toereikende ba
sis' (Van Agti. Kijkend naar de uitstel-
manoeuvre, die is uitgestippeld voor de
hierboven genoemde drie kwesties be-
laden met tegenstellingen, lijkt er in de
twee eerste gevallen ide modernisering
van de kernwapens en het voortbe
staan van de kerncentrales Borssele en
Dodewaard) wel een werkbare basis ge
vonden. Maar waar het gaat om de
vraag wie een toekomstig kabinet van
CDA. PvdA en D'66 als premier zal moe
ten aanvoeren en politiek 'kleuren' is
uitstel geen oplossing Zoals de kaarten
al een maand geleden lagen en nog
steeds onveranderd zijn blijven liggen
is daar slechts sprake van rekken van
het vooraf ingebouwde conflict.
Misschien komt er vandaag al. nu de
fracties achter de onderhande
laars zich gaan buigen over de tussen
balans van deze (eerste) informatiepe-
riode, zicht op de vraag of de politieke
wil aanwezig is om over en weer veel te
slikken in het belang van een centrum
links kabinet dat Nederland in de ko
mende vier jaar door een heel moeilijke
periode heen zal moeten loodsen Is de
afgelopen maand achter de hermetisch
gesloten informatie-deuren aan het
Haagse Binnenhof er één geweest van
schijn-optimisme? Of hebben de hoofd
rolspelers zich van meet af gerealiseerd
dat ook zij stuk voor stuk politiek aan
zienlijk zullen moeten 'inleveren' wil er
werkelijk sprake zijn van mogelijkhe
den voor de nu beoogde combinatie?
Uit alles valt te proeven dat deze eerste
ronde van verkenningen en zaken doen
in het belang van een regeringscombi
natie die nogal eens als 'onvermijdelijk'
is betiteld, is beheerst door de angst om
dezelfde fouten te maken als in 1977. De
deelnemers aan de tafel van het infor
matie-duo Lubbers en De Koning zijn
zich er doorlopend terdege van bewust
geweest dat ongelukken in kleine hoek
jes geboren kunnen worden. Toch is de
term 'elkaar uitsluiten' sinds gisteren
veelbetekenend geworden Op een
groot aantal terreirjen is vordering ge
maakt op weg naar een ontwerp-regeer-
akkoord; er liggen programma-uit
gangspunten en er ligt een proeve van
een zetelverdeling. Maar tussen dat al
les duikt steeds de vraag op die on
beantwoord Is gebleven en eigenlijk
geen uitstel gedoogt: wie moet leiding
geven aan een toekomstig CDA-PvdA-
D'66-kablnet? In wezen bevat ze méér
splijtstof dan de kwesties van de mo
dernisering van de kernwapens in Ne-
derland-NAVO-land en die van de kern
centrales in Borssele en Dodewaard De
onderhandelaars mogen het allemaal
in eigen kring gaan uitleggen.
vdM
