O O
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
D'66 grote winnaar-
PvdA verliest zwaar
TALBOT
Scheiding prinses Irene
in Utrecht uitgesproken
COALITIE RAAKT MEERDERHEID KWIJT
vandaag
Zo stemde Nederland
Enkele buien
Zonnige perioden, maar vooral in de
middag en avond ook enkele regen of
onweersbuien. Middagtemperaturen
224e jaargang no. 124
Woensdag 27 mei 1981
DEALER.
WesJhavondtik 150 Goes tel 20440"
iVan onze parlementaire redactie i
DEN HAAG - De kiezers hebben de politieke partijen opgezadeld met een uiterst moeilijke
kabinetsformatie. Noch de huidige regeringscoalitie, noch de linkse partijen hebben een meerder
heid gehaald. De eerste formatiepogingen zullen zich daarom zeer waarschijnlijk richten op een
coalitie van CDA, PvdA en D'66.
Het CDA zal daarbij de hoofdrol vertolken, omdat de partij van Dries van Agt dinsdag de grootste
werd, ondanks een klein verlies van éen zetel. De PvdA kreeg de grootste klap en verloor maar
liefst negen zetels. Dankzij vooral de enorme winst van D'66-van 8 naar 17 zetels-ging „links" er
niet op achteruit. De VVD verloor twee zetels, waardoor de coalitie onder de 75 zetels zakte.
Zowel PvdA-leider Joop den Uyl als zijn
D'66-collega Jan Terlouw lieten dins
dagavond blijken een coalitie van CDA.
PvdA en D'66 als de meest waarschijn
lijke te zien. CDA-leider Dries van Agt
gaf zijn voorkeuren nog niet prijs. Vol
gens hem hebben de kiezers het beleid
van het kabinet-Van Agt niet echt afge
wezen.
Van Agt sloot een combinatie van CDA,
WD en D'66 niet uit. Maar dat deed
Terlouw onmiddellijk wel. Ook het „na
tionale kabinet" van WD-leider Hans
Wiegel maakt in dit eerste formatiesta
dium geen schijn van kans Evenals
Van Agt liet Wiegel een opening naar
een coalitie van CDA. WD en andere,
kleine partijen.
Alle fracties komen vandaag in hun
nieuwe samenstelling bijeen om zich
over het „wat nu?" te beraden Vrijdag Rrr €Vltl
ontvangst koningin Beatrix de fractie
leiders op Paleis Lange Voorhout in
Den Haag. De benoeming van een (in-
Iformateur wordt pas maandag ver
wacht
Den Uyl zei dat er nu serieus tussen
CDA. PvdA en D'66 onderhandeld zal
moeten worden. Premier Van Agt vindt
dat het CDA nu het voortouw in de for
matie moet nemen Maar ook Jan Ter
louw liet weten graag bereid te zijn om -
als informeteur - het „voorwerk" voor
een nieuw kabinet te verrichten.
Een andere naam die in politiek Den
Haag als informateur wordt genoemd
is die van prof Jelle Zijlstra. de presi
dent van De Nederlandsche Bank. lid
van het CDA (afkomstig uit de AR) en
voormalig minister-president (in 1967)
CDA-afscheiding Evangelische Volks
partij haalde het niet.
De Rechtse Volkspartij Boerenpartij
van Hendrik Koekoek en Nijhofs DS'70
verdwijnen. Een forse winst, zij het la
ger dan voorspeld, boekte ook de PSP
(van één naar drie zetels), terwijl de
PPR op 3 zetels bleef en de CPN één
zetel won. De SGP handhaafde zich op
drie zetels, de GPV op één
explosie
Een wachtchef van de Nederlandse
Stikstof Maatschappij (NSMi in Sluis
kil is dinsdagmorgen gewond geraakt
bij een zware explosie in dit bedrijf De
NSM HJdt de komende dagen een aan
zienlijk prodtiklleverlies 500 ton am
moniak, een kwart van de totale dag-
produktie van de fabriek Wat precies
de oorzaak van de ontploffing is ge
weest. Is nog niet bekend
PAGINA 3
olie
De ministers van olie van de dertien
leden van de OPEC hebben geen over
eenstemming kunnen bereiken over
een nieuwe gemiddelde prijs (34 of 36
dollar) van olie per vat. De olieprijzen
worden tot het einde van het jaar ge
handhaafd op het peil dat zes maan
den geleden in Indonesië werd vastge
steld.
PAGINA 7
subsidie
Het college van gedeputeerde staten
in Zeeland wil het subsidiebeleid aan
sportorganisaties stroomlijnen. Het
komt er op neer dat in de komende
laren meer organisaties minder subsi
die van de provincie zullen ontvangen.
Hel totale subsidiebedrag van 150 mil
le dat voor sporlsubsidièrlng is uilge
trokken, kan volgens gs worden ge
handhaafd.
PAGINA 21
finale
Real Madrid en Liverpool spelen van
avond in Parijs de finale van het. Euro-
pacup-l-toernooi Beide ploegen zijn
er in eigen land - respectievelijk Span-
ie en Engeland - niet in geslaagd de
landstitel te prolongeren Beide teams
beginnen in het Pare des Princes in
hun sterkste opstelling
PAGINA 25
diplomatiek
Journaal-presentator Joop van Zijl
verruilt binnenkort de NOS voer de
VARA Bij deze 'explosieve omroi a
wordt hij de nieuwe eindredacteur van
de actualiteitenrubriek 'Achter het
Nieuws Van Zeil wil nog niet op de
zaken vooruitlopen. Diplomatiek for
muleert. de Amsterdammer 'Ik zou
graag zien dat het enige voorspelbare
aan Achter het Nieuws straks is. dat de
Inhoud en de presentatie ervan on
voorspelbaar is'
Nieuws uit Zeeland: 2,5 en
7.
Binnen- en buitenland: 3
en 9.
Opinie: 4.
Sport: 21.
Varia: 23.
Radio en televisie: 24 en 25.
Financiën: 27.
Verkiezingen: 15.16,17, 18
en 19.
Verrassend is de intrede in de Tweede
Kamer van de Reformatorische Poli
tieke Federatie, de orthodox-protes
tantse partij van Meindert Leerling.
De RPF krijgt twee zetels. De linkse
Pijn
Een teleurgestelde oppositieleider MdSSQCll
Den L'vl gaf a! anderhall' uur na het
sluiten van de stembussen zijn verlies
toe. „Dat tikt aan, het doet pijn", zei
hij. Volgens Den Uyl is het belangrijk
dat CDA en VVD geen meerderheid
meer hebben. Dat betekent dat er een
nieuwe regering moet komen, aldus
Den Uyl. ..De kiezers willen in elk ge
val een ander beleid".
andere partijen welkom zijn om mee te
doen aan een voortzetting van de
hoofdlijnen van het huidige beleid
Over de smalle basis die CDA en WD
hebben overgehouden liet Van Agt zich
niet zo somber uit. Hij betrok" de even
tuele steun van de nieuwe fractie van de
RPF ook in zijn berekeningen, „want
dat zijn stemmen die eigenlijk van ons
afkomen, zo slecht hebben we het dus
niet. gedaan"
WD-lysttrekker Wiegel concludeerde
dat de kiezers in elk geval geen naar
links bijgebogen beleid willen Hij hield
vast aan zijn „nationale kabinet'en als
dat niet lukt een kabinet van CDA en
WD. uitgebreid met D'66 of andere
kleine partijen
De leider van de CD A-loyalisten, Hans
de Boer. liet weten dat zijn eerste ge
dachten niet uitgaan naar een voortzet
ting van de coalitie van WD en CDA
Dat zou - wegens het ontbreken van
een meerderheid - slecht zijn voor het
land.
CDA-leider Van Agt constateerde te
vreden dat het CDA de grootste party
was geworden „Daar ging het in deze
verkiezingen om" Hij zei opmeuw dat
De kiezers zijn dinsdag massaal naar
de stembus gegaan. De opkomst was
bijna 86.13 procent, iets meer dan eén
procent beneden het record van 1977,
toen 87,5 procent naar de stembus ging.
De voorspellingen over een lagere op
komst werden daarmee alle gelogen
straft. Het redelijke weer in de ochten
duren en vroege middag heeft daaraan
zeker bijgedragen.
In de loop van de dag leek het nog een
nek-aan-nek-race te worden tussen
CDA en PvdA. De verwachting dat met
KINDEREN BLIJVEN VOORLOPIG IN SOEST WONEN
UTRECHT (ANP) - De arrondisse
mentsrechtbank in Utrecht heeft dins
dagmorgen de echtscheiding uitge
sproken lussen prinses Irene en prins
Carel Hugo van Bourbon Van Parma.
Prins Carel is daarbij benoemd tot
voogd over de kinderen en prinses Ire
ne, bij wie de kinderen voorlopig blij
ven wonen in Soest, tot toeziend voog
des.
De advocaten mr S. Boekman en jhr mr
W. H. de Jonge hebben dit dinsdagmor
gen namens prinses Irene en prins Carel
Hugo bekendgemaakt.
Prinses Irene en prins Carel Hugo van
Bourbon van Parma zijn op 29 april
1964. zonder de in de grondwet bedoel
de toestemming van het Nederlandse
parlement, in Rome gehuwd
Uit dit huwehjk werd op 27 januari 1970
te Nijmegen geboren prins Carlos Ja
vier Bernardo van Bourbon van Panna
De tweeling prinses Margarita Maria
Beatriz en prins Jaime Bernardo van
Bourbon van Parma werd op 13 oktober
1972 eveneens in het Radboutzieken
huis in Nijmegen geboren. Hun vierde
kind. prinses Maria Carolina Chnstina.
zag op 23 juni 1974 in Nijmegen het le
venslicht
In oktober vorig jaar werd officieel be
kendgemaakt dat de gezondheidstoe
stand van éen van de vier kinderen van
de 41-jarige prinses Irene en prins Carel
Hugo (511 klimaatsverandering wense
lijk maakte. De prinses nam om die re
den met haar vier kinderen haar intrek
op paleis Soestdyk om later te verhui
zen naar een villa in Soest.
De kinderen volgen lessen aan de inter
nationale school in Amsterdam Het is
de eerste keer deze eeuw dat een lid van
de koninklijke familie is gescheiden.
Prinses Irene zal voortaan weer haar
meisjesnaam Van Lippe-Biesterléld
dragen Dit heeft haar advocate mr S
Boekman meegedeeld
Het feit. dat de burgerrechlbank de
echtscheiding van prinses Irene heeft
uitgesproken, heeft geen uitwerking
op het kerkelijk huwelijk. De kerkelij
ke procesvoering is nog steeds gaande.
Kerkelijke rechtbanken mogen daar
over echter niets meedelen, omdat zij
onder strenge geheimhouding staan.
name de PvdA van de hoge opkomst
zou profiteren werd evenmin bewaar
heid. Tussen vyf en zeven uur. toen in
1977 de PvdA de voorsprong op het
CDA opbouwde, liep dit keer juist het
CDA op de socialisten uit.
De PvdA heeft vrijwel in alle gemeen
ten en alle regio's verloren. Opvallend
was dat het verlies van de socialisten in
het zuiden van het land nog het minste
was en in de oude PvdA-bolwerken als
Amsterdam. Groningen. Zaanstad en
Rotterdam het grootst
Hel CDA verloor gering en bijna overal
even veel. In Den Haag was er zelfs
winst Het verlies van het CDA kan
vooral op rekening geschreven worden
van de RPF. die twee zetels haalde. Het
CDA verloor ook wat aan D'66. maar
niet of nauwelijks aan PvdA en
WD.
De WD bleek vooral verloren te heb
ben in de grotere provinciesteden, waar
zo voorheen juist pleegde te winnen.
D'66 verloor nergens; de winst van de
democraten was nagenoeg overal 100
procent, in sommige steden kon D'66
zijn aanhang zelfs verdrievoudigen
De PSP slaagde erin overal te winnen.
De partij die in 1977 van twee naar een
zetel terugviel, kreeg er nu drie. Op
merkelijk is dat de CPN er niet in ge
slaagd is het zware verlies van 1977
(van 7 naar 2 zetels) goed te maken. De
communisten wonnen er slechts éen
zetel bij-
ROTTERDAM - Lijstaanvoerder van de
PvdA. Joop den Uyl, in Rotterdam tij
dens zijn redevoeringwaarin hij zijn
partijgenoten vraagt het hoofd niet te
laten zakken. Op de voorgrond Lies-
beth den Uyl
Zetelverdeling
Kamer
1977
1981
Zetels
150
150
PvdA
53
44
CDA
49
48
VVD
28
26
D'66
8
17
SGP
3
3
PPR
3
3
CPN
2
3
GPV
1
1
PSP
1
3
RVP (BP)
1
0
DS'70
1
0
RPF
0
2
Bekend is echter, dat een aanvraag om
nietigverklaring van het huwehjk in
1980 bij de kerkeiy ke rechtbank van het
aartsbisdom Utrecht is ingediend, de
kerkelijke rechtbank van Haarlem
vormt de verplichte tweede instantie.
Deze rechtbank heeft de zaak doorge
stuurd naar Rome, waar deze m behan
deling is bij de hoogste kerkelijke rechtr
bank voor huwelijkszaken, de zoge
noemde Sacra Rota
Officiële bevestiging van deze gang van
zaken is echter niet te krijgen. Het ker
kelijk recht verbiedt iedere medede
ling De kerkeiyke rechtbanken maken
nooit besluiten bekend Ook delen zij
niet mee op welke gronden een nietige-
verklarmg van een huwelijk al dan niet
wordt uitgesproken Na een uitspraak
zijn de betrokken partijen wel vrij me
dedelingen te doen.
Kinderen
De tier kinderen van prinses Irene en
prins Carel Hugo blijven in ieder geval
(Slot zie pag 4 kol. 4i
Opkomst geldig
PvdA
CDA
WD
D'66
SGP
PPR
CPN
GPV
PSP
RVP «BPi
DS'70
Overigen
Kamer 1977
perc stemmen
37.57 8317612
33.83 2813793
31.89 2G52278
17.95 1492689
Staten 1978
perc. stemmen
79 13 7578638
33.80 2561712
35.07 2658001
16 95 1284287
394105
Kamer 1981
perc stemmen
86.13 8686387
28.27 2455421
30.81 2676525
17,32 1504293
959661
Archieffoto van prinses Irene en haar man prins Carlos temidden van hun gain, in 'gelukkiger' tijden in hunflat te Madrid
19791, vlnr.. Carolina, Carlos. Jaime. Irene. Margarita en Carlos
Kamer 1977
Staten 1978
Kanier 1981
perc.
stemmen
perc.
stemmen
perc.
stemmen
Opkomsl'geldig
88,2
204530
79.4
186945
87.6
216799
PvdA
32.6
66609
31.8
59499
27.2
58949
CDA
29.9
61051
32.8
61384
29.5
63996
VVD
17.3
35432
16.5
30780
17.1
36952
D'66
4.4
9059
4.0
7 4 34
9,9
21467
SGP
8.4
17145
9.4
17584
8.0
17283
PPR
1.5
3135
1.9
3470
1.8
3859
CPN
0.4
890
0.4
650
0.7
1580
GPV
1.6
3370
1.8
3397
1.2
2635
PSP
0.5
926
0.6
1151
1.1
2438
RVP iBPt
1.0
2127
0.7
1331
0.2
117
DS'70
0.6
1125
0.1
848
Overigen
1.8
3661
0.1
265
2.9
6345
Op weg naar het
'helse karwei'
Dh
HILVERSUM -Jan Terlouw. lijsttrekker van het winnende D'66. dinsdagavond in
de NOS TV-studïo in Hilversum proostend op de goede afloop voor zijn partij.
Nederlandse kiezer
heeft gisteren, met de
duidelijkheid van een onge
veer even grote opkomst als
vier jaar geleden, de politieke
partijen in opperste verwar
ring bij de stembusuitslag achtergela
ten. Eigenlijk voltrok zich het volstrekt
omgekeerde van wat er in 1977 gebeur
de Toen tekende zich een patroon af
dat leek te gaan in de richting van dne
hoofdstromingen links, rechts en het
centrum. De winnaars zaten bij PvdA.
CDA en WD. aan de kleine partijen
werden grote klappen uitgedeeld Alles
wat er sindsdien is gepasseerd heeft in
de stemlokalen zijn uitwerking niet ge
mist De PvdA kreeg een zeker met ver
wacht groot verlies te slikken. Aan de
regeringscombinatie van CDA en VVD.
die hei al die tijd heeft uitgehouden op
een uiterst lastige evenwichtsbalk ont
viel de meerderheid En de kleine party
en kwamen na de catastrofale resulta
ten van de vorige keer opnieuw als de
inspirators van - vooral jonge - kiezers
oprukken met D'66 als de grote over
winnaar voorop Dat gegeven bracht
een zegevierende Jan Terlouw tot de
uitspraak „Nederland heeft bewezen
dat nieuwe politiek kan." Het redelijk
alternatief, dat hem in de positie bracht
om deze conclusie te trekken, heeft in
ieder geval de drie verliezers om hem
heen (waar de uitslag alleen maar kon
worden vertaald in meer of minder ver
lies) tot de erkenning gebracht dat zeer
uitgesproken combinaties als waarvan
in de afgelopen campagne sprake was.
In Nederland niet kunnen gedyen.
Moet deze uitslag nu worden ver
taald in termen van een 'vervreem
ding' van de politiek die CDA en WD in
de regering en de PvdA m de oppositie
hebben gevoerd? De wending in de uit
slag van vier jaar geleden, toen ze alle
drie op winst stonden, geeft aan dat het
er verdacht veel op begint te lyken. hoe
goed gisteravond de teleurstelling aan
alle kanten werd weggemasseerd Den
Uyl kon niet veel anders doen dan de
grote duikeling van zijn PvdA verwer
ken door naar het succes van D'66 te
verwijzen, daarbij vaststellend dat de
verschuiving in elk geval in de progres
sieve hoek was gebleven. Voor Van Agt
was er de compensatie dat het CDA bij
een terugval met éen zetel ditmaal als
de grootste party uit de bus kwam. En
WD-leider Wiegel kon constateren dat
het verlies in zijn gelederen veel en veel
kleiner was dan enige jaren achtereen
in doorlopende opiniepeilingen had ge
dreigd. Maar bij dat al was de uitslag
vooral een vermaning om in beschei
denheid aan te sturen op dat 'andere
beleidwaarvoor D '66 de sleutel in han
den lijkt te hebben
ri feite komt het erop neer dat de
tembus van gisteren PvdA. CDA en
D'66 heeft 'veroordeeld' tot samenwer
king. Er zullen veranderingen moeten
komen. Nederland met zyn huizenhoge
economische problemen, zijn immense
vraagstukken op het gebied van vrede
en veiligheid, zijn toenemende moei-
Hjkheden in de energievoorziening,
heeft dringend behoefte aan een kabi
net met een solide basis. In de campag
ne van de afgelopen maanden hebben
de leiders van vry wel alle politieke par
tyen dat van de daken geroepen. Alleen
stonden ze zichzelf daarbij steeds op
nieuw in de weg. Droombeelden van on
bereikbare of nauweiyks levensvatbare
vormen van samenwerking hebben de
kiezer niet aangesproken. De jonge ge
neratie. die in de stemlokalen goed ver
tegenwoordigd bleek, heeft vooral met
een groot stuk vertrouwen in D'66 laten
bfijken dat een partij met een nieuwe
kyk op mogeüjkheden om CDA en
PvdA na de mislukking van vier jaar
geleden weer by elkaar te brengen, in
ieder geval een royale kans moet krij
gen. Maar met die opdracht is niet tege-
lyk de hypotheek weggewerkt, die een
groeiende verwijdering en tol record
hoogte opgevoerde spanningen tussen
diezelfde CDA en PvdA, op de onderlin
ge verhoudingen hebben gelegd
Daarom is de kans groot dat na de
duidelijkheid van deze opvallend
hoog in opkomst scorende stembus de
grote mist weer zal gaan vallen over de
onderhandelingen om tot een werkbare
regeringscombinatie te komen. De
voorspellingen die daarover gister
avond al circuleerden beloven niet veel
goeds. Het zou best wel opnieuw ontzet
tend lang kunnen gaan duren eer er ein
delijk een nieuwe regeringsploeg in het
Catshuis om de tafel zit. Al is eigenlyk
nauweiyks een andere samenwerkings
vorm dan die tussen CDA. PvdA en
D'66 denkbaar en verantwoord, de
werkelijkheid is dat er zoveel obstakels
moeten worden opgeruimd, dat er zo
veel water in de wyn zal moeten worden
gedaan, dat er zoveel persooniyk 'zeer'
is achtergebleven, dat alleen maar van
een 'hels karwei' gesproken kan wor
den. Terlouw is in een bijzonder delica
te positie beland. Zijn overwinning
heeft hem gesterkt in de gedachte dat
de politiek van D'66 aansluit op wat de
veranderingsdrang van de kiezer wil.
Hy kry gt nu de kans om het te bewdjzen
We gaan een spannende zomer tege
moet.
vdM
Als gevolg van de op I apnl 1979 inge
voerde overheidsmaatregel inzake de
etikettering van de met chloorfluor
koolwaterstof gevulde spuitbussen en
de ongunstige economische ontwikke
lingen zijn het afgelopen jaar een half
miljoen spuitbussen minder in ons land
verkocht
