r dieper peilen noodzakelijk chirurg boeke over L'medische aspecten kruisiging christus El IS ZATERDAG 9 MEI 1981 PZC/zaterdagkrant 21 Dc chirurg dr H E. Boeke schreef een boekje oi>er Enkele medische aspecten van de kruisiging van Jezus Christus'. Willem J. van Dam sprak met dr Boeke over diens conclusies. Voorts op deze pagina een reactie van de Vlissingse predikant ds L. de Liefde. Het berust allemaal, zegt dr. Boeke, op een levensgroot misverstarfd. Tweeduizend jaar lang al wordt de joden de dood van Jezus Christus in de schoenen geschoven. En de hele geschiedenis dooris dat als hèt excuus aangegrepen voor de vervolging van het joodse volk. „Heeft u Holocaust gezien? Op een gegeven moment vraagt een klein jongetje aan zijn vader, die officier is van dat kamp in Auschwitz: 'pappie, waarom maken wij de joden toch dood?'. 'Nou', zegt die vader dan. •de joden, dat zijn de moordenaars van Jezus'. En dat idee leeft nog steeds. Als ik cynisch wil zijn, zou ik kunnen zeggen: indien mijn theorie aanvaard wordt, dan zullen de christenen een nieuw excuus moeten zoeken om hun anti-semitisme te rechtvaardigen. Want het verhaal, dat de joden Christus hebben vermoord, gaat niet meer op". Melemedische aspecten van de krui- 'mythe van de wederopstanding': Je zus is niet uit dc dood herrezen, maar uit een coma ontwaakt. Waar. wanneer en hoe Jezus Christus tenslotte wèl is overleden, dat zijn echter vragen waarop ook hij het antwoord schuldig moet blijven. aging van Jezus Christus', heet het boekje dat onlangs door uitgeverij Ser- vire uit Katwijk aan Zee op de markt is gebracht. Het is geschreven door de chi rurg dr. H. E. Boeke uit Haamstede. In die brochure geeft Boeke zijn visie op de dood en de herrijzenis van Christus. Inde middeleeuwen zou hij zonder eni ge twijfel als ketter op de brandstapel gezet zijn. Maar ook Anno Domini 1981 blijkt het de grootst mogelijke moeite Ie kosten om theorieën als die van dr Boeke gepubliceerd te krijgen. Want izoaisds H. J Ter Haar Romeny ln een voorwoord schrijft» de zienswijze van de Schouwse chirurg zal weliswaar liet Vel •doortimmerde gebouw der kerk' rue! in elkaar doen storten, hij kegelt wel een aantal heilige huisjes omver conclusie Met de bijbel op schoot heeft de chi rurg vanuit een medische invalshoek getracht om de gebeurtenissen op de heuvel van Golgotha te reconstrueren. Eu hij is daarbij tot een opmerkelijke conclusie gekomen: Christus is hele maal niet aan het kruis gestorven, hij was hoogstens bewusteloos. En dat verklaart veel, zo niet alles, zegt Boe ke, Zijn theorie maakt een eind aan de Boeke heeft met z'n manuscript langs een aantal uitgeverijen van theologi sche tijdschriften geleurd. Maar overal werd met het hoofd geschud. Ze wilden of durfden niet tot publicatie over te gaan. .Jk ben met drie tijdschriften be zig geweest. Een daarvan liet weten, dat ae het stuk niet wilden plaatsen omdat ze bang waren dat het hen teveel abon nees zou kosten. Toen werd ik ao nijdig, dat ik dacht: dat is natuurlijk flauwe kul. dan geef ik het zelf maar uit". Boeke is er heilig van overtuigd: zijn visie is de enige juiste. Maar hij kan zich levendig voorstellen dat veel gelovigen grote moeite hebben om zijn theorie te aanvaarden. „Het is wel moeilijk voor een heleboel mensen om hun dogma op een gegeven moment toch een klein beetje te zien wankelen. Ik trap hiermee natuurlijk tegen nogal wat heilige huis jes aan". Een voor de hand liggende vraag, waar om is hij zich in dit onderwerp gaan ver diepen? Een beetje aarzelend zegt hij: „Dat weet ik eigenlijk ook niet zo pre cies. Ik heb langzamerhand het idee ge kregen dat er iets geks was met dat ver- haai over de kruisiging en dc opstan ding. En dat ontwikkelt zich dan lang zamerhand. Je gaat er over lopen na denken, je praat er met andere mensen over. je zet eens wat op papier en dan komt er uiteindelijk zo'n theorie tevoor schijn". Boeke werd in 1913 in Leiden geboren Hij studeerde medicijnen in Utrecht en Batavia en was ruim veertig jaar werk zaam als artschirurg in Batavia. Pakan Baroe. Palembang. Deventer. Ban dung. Rotterdam. Transkei en Zierik- zee. Boeke is - zegt hij zelf - 'wel gelovig maar niet kerkelijk'. „Ik kan niet tegen die kerkdiensten, maar religieus, ja na tuurlijk. Iedere chirurg die aan de mar ge van leven en dood werkt - je kunt het leven niet alleen maar mechanisch en chemisch verklaren". Boeke heeft een aantal bijbelse gege vens op een rij gezet en is tot de slot-som gekomen dat Christus op het moment van de kruisiging aan een ernstige lon gaandoening leed. Mede ten gevolge daarvan raakte hij aan het kruis al snel buiten bewustzijn. In het pikkedonker wordt Jezus van het kruis gehaald en het is - zegt Boeke - onwaarschijnlijk dat iemand onder die omstandigheden de dood vastgesteld kan hebbenDe be wusteloze Jezus wordt in een graf ge legd en komt daar weer bij bewustzijn. Zo moet het - gelooft Boeke - allemaal gegaan zijn Boze reacties op zijn lezing van de ge beurtenissen op de heuvel van Golgo tha zijn er tot nu toe niet of nauwelijks gekomen. „Ik heb het aan een stel chi rurgen laten lezen en die zeggen alle maal: 'medisch gezien is er geen speld tussen te krijgen'. En ook enkele theolo gen, die zijn verhaal onder ogen kregen, reageerden niet bij voorbaat afwijzend. lanssteek Boeke steil zijn theorie voor een niet onbelangrijk deel op de lanssteek die Christus aan het kruis werd toege bracht - een der krijgsknechten doorstak zijn zijde met een speer en terstond vloeide er bloed en water uit'. (Johannes 19-34». Boeke redeneert: „Wanneer er zoveel vocht uit een wond in de zijde van de borstkas komt dat dit feit apart vermeld wordt, moeten wij wel aannemen dat hier een z.g. pleu- raexsudaat bestond; dat is een vochtophoping rond de long. En deze wordt in dit geval naar alle waar schijnlijkheid veroorzaakt door een aandoening van de longzelf en wij den ken dan in de eerste plaats aan eer longtubcrculose met een z.g. natU pleuris. Ik kwam tot de conclusie dal Jezus geleden moet hebben aan een longtubcrculose, waarschijnlijk van de rechter long 'Wat kan', schrijft Boeke. 'een dergelij ke vochtophoping doen? De rechtei long wordt samengedrukt en het hart wordt naar links verdrongen, waardooi de grote vaten, die uithet hart ontsprin gen meer of minder afgeknikt worden en dus minder bloed laten doorstro men. terwij] ook de linker long nog iets samengedrukt kan worden. Er is dus minder longfunctie; minder zuurstof in het bloed, minder bloed in de circulatie en vooral minder zuurstof naar de her senen. Dit is een reden tot bewusteloos heid. waarschijnlijk nog vermeerderd door de mogelijke shock van de hele kruisiging'. Wanneer een patiënt benauwd in het ziekenhuis komt met een grote vochtophoping ln de borstholte Is het eerst-nodige wat we doen, een naald spuit nemen en het vocht aftappen. Precies ditzelfde heeft de soldaat met zijn lans gedaan! Het vocht werd verwij derd, doordat het kon wegvloeien. Je zus wordt van het kruis genomen en provisorisch en haastig ingewikkeld en dat alles in het donker Kan iemand hierbij de dood geconstateerd hebben - niet waarschijnlijk. Hierna wordt Je zus in een graf gelegd en één man wen telt een steen ervoor. Dit moest dus een lichte steen zijn geweest". 'Wat kan er nu verder gebeurd zijn? Je zus is bewusteloos. Vlak voor de begra fenis wordt het vocht afgetapt" uit zijn rechter borstholte Het hart komt weer op zijn plaats: de circulatie gaat weer op gang komen; bloed met meer zuur stof gaat naar de hersenen en de toe stand van bewusteloosheid verdwijnt -- - Jezus komt weer tot leven'. 'hocus-pocus Wat hoopt Boeke met zijii boekje te be reiken? Hij hoeft daar niet lang over na te denken. Hij vindt, dat de christelij ke leer moet worden ontdaan van een laagje 'hocus-pocus'. „Alles wat je in de kerk hoort, gaat eigenlijk alleen maar over het wonder van de opstan ding. De leer van Christus is onderge schikt gemaakt aan de - laat ik maar zeggen - hocus pocus rond de verrijze nis uit de dood, daar is de hele kerk op gebouwd. Maar daar hoort het niet om ie gaan. Het gaat uiteindelijk om de filosofie van Christus en niet om de wonderen die daar omheen zijn gewe ven". En wal Boeke misschien nog wel be langrijker vindt: de jodenvervolging moet opnieuw ter discussie worden ge steld. Omdat, zo schrijft hij in zijn boek je: 'Bijna 2000 jaar lang zijn de joden vervolgd en vermoord als collectieve moordenaars van Christus. Het is géén moord geweest, maar een poging tot moord en dat. is een heel ander juridisch begrip Dit hele afschuwelijke collectie ve schuldbegrip tegen de joden over de dood van Jezus zal herzien moeten wor den. als mijn betoog juist is' En dat Broeke het bij het rechte eind heeft, daaraan hoeft - zegt hu zelf - niet ge twijfeld te worden Foto: Willem Mieras De redactie vroeg mij om com mentaar bij de brochure van dr H. E. Boeke. Ik heb toegezegd, omdat ik nieuwsgierig was naar de behan deling van het onderwerp èn omdat ik het boeiend vind wanneer iemand uit een andere discipline zich se rieus met gegevens uit de Bijbel be zighoudt. Daarom, met interesse heb ik wat dr Boeke te berde brengt gele zen, en ben ik hem erkentelijk voor de aanleiding tot verder denken op zijn stelling dat Jezus niet gestorven is maar slechts bewusteloos is ge weest. Ik begin mijn overwegingen bij de brochure met te constateren dat de titel de inhoud niet dekt. Het gaat bepaald om méér dan alleen medi sche aspecten van de kruisiging van Jezus. Het gaat in de brochure ook over zijn al of niet sterven, ai of niet opstaan. Het gaat zelfs in de conclu sies over de vraag naar de rechtvaar- heid van de beschuldiging dat de jo den Jezus hebben vennoord en de ge volgen daarvan in de jodenhaat bin nen en buiten de Kerk. De arts be geeft zich hier op juridisch terrein, terwijl hij na de medische paden ge lopen te zijn. de weggetjes van de Bij belwetenschap met een forse stap verlaat en een recht spoor trekt van uit één enkele observatie: het vocht uit de zijde wijst op een tuberculose patiënt in slechte conditie. Ging het echter alleen over de medische as pecten van de kruisiging van Jezus dan had ik de dokter graag horen spreken over de gevolgen van bloed verlies bij de geseling, de uitputtend- heid van vernederend verhoor, en be paald over de weigering van Jezus om verdoofd te worden door het drin ken van wijn vermengd met gal. Hij mocht dat - zie Spreuken 31.5- vol gens de joodse regels dpen. Hij wei gert echter, om bewust zijn weg ten einde te gaan. Maar goed, dit zijn wat kleine op merkingen. Zwaarder weegt mijn bezwaar dat dr Boeke de gege vens in een voor hem relevante volg orde zet. Noemt wat hij kan gebrui ken en weglaat wat volgens hem niet ter zake dient. Zowel op pagina negen als op pagina elf meldt hij dit: hij spreekt dan over: 'onbelangrijke details' en 'het nodige uit zijn ver band gerukt', maar desalniettemin toch authentieke Bijbelteksten. Nu is het wel waar dat wij in de ker ken ook teksten uit hun verband ruk ken. maar er is toch bij de theoloog een groot ontzag voor de wijze waar op de tekst geredigeerd is op juist die wijze. Respect voor het verschil in het getuigenis van de vier evangelis ten. Hij zal niet zo snel al die gege vens harmoniseren in één beeld van het hoe en wat. Hij zal blijven weten dat de evangelisten hebben willen verkondigen en dat allerlei pogingen om een leven van Jezus te schrijven (of een aspect daarvan i meer hebben gezegd over de schrijvers die dat poogden, dan dat zu Jezus dichterbij de mensen hebben gebracht Juist het weglaten van gegevens bij dr Boeke vind ik verdacht. Ik had het veel boeiender gevonden wanneer hij al die details had meegenomen ln zijn beshouwing en dan een dikker boek had geschreven dan de nu voor ons liggende brochure. Waarin, laten wij eerlijk zijn, ln een paar bladzijden, vanuit een enkele observatie en ver der vermoedens en waarschijnlijkhe den. een stelling wordt onderbouwd. Om maar wat van die details te noe men: de wachters bij het graf. de vrouwen bij de begrafenis (en niet al leen Jozef van Arimathea». de geslo ten deuren bij de verschijningen. Soms had ik het gevoel bij het lezen dat ik ken van catechese: te moeten antwoorden op scherpzinnige vra gen. Maar tegelijkertijd dan voor de uitdaging te staan e*n het kader van de vraagstelling aan te vechten, om dat eerst duidelijk moet worden in welk taalveld wij ons gaan bewegen. Ik zeg dat niet vanuit een vermeende ivoren toren, niet vanuit een geïrri teerd: schoenmaker blijf bij je leest, maar vanuit een diepe bezorgdheid om waarheid. En vanuit de ervaring dat waarheid op verschillende ma nieren kan worden gedefinieerd en beleefd. Dr Boeke houdt voor waar wat meetbaar, weegbaar, telbaar, en vanuit bepaalde vooronderstellin gen verifieerbaar is. Over die vooron derstellingen horen wij niets. De ge weldige discussie over het waar heidsbegrip m de filosofie van onze dagen zou tot voorzichtigheid moe ten manen. Want, om het kort te zeg gen: dr Boeke helpt niet echt. Hij in terpreteert bepaalde Bijbelteksten op zijn manier als medicus, hij heeft waarschijnlijkheden en vermoedens nodig om te reconstrueren Die re constructie maakt hij met gegevens die hij anderzijds aanvecht., althans voor een deel waardevol acht en voor een deel niet ter zake. Hij concludeert vanuit vermoedens, omdat ook hij er niet bij was om de dood te constateren. Hij zou zich als medicus de discussie over wanneer iemand nu echt dood is te binnen moeten brengen voordat hjj zijn stel ling bewezen acht. Vervolgens wil ik graag stellen dat wij de Bijbel niet moeten gebruiken ais een informatieboek over natuur kunde. archeologie, of medische we tenschap. Dan misbruiken wij de Bij bel als Boek van de verkondiging. Het gaat hiet ten diepste om de vraag of de Boodschap van de Bijbel in zichzelf overtuigend is. Beter: be trouwbaar is. Er is ook het belijden ten aanzien van de Heilige Geest, vertaler en vertolker van Wat God de mensen te zeggen heeft. In haar Ge loofsbelijdenis spreekt de Kerk niet allerlei zaken uit met betrekking tot teksten, maar zij erkent de grote da den Gods in het verleden, zich uit strekkend naar Zijn toekomst. Die belijdenis heeft Pasen tot centrum, een nieuwe daad Gods, waarin Hu Zijn schepping opnieuw, door de on dergang en de dood heen, ter hand neemt en tot voltooiing voert. De Kerk heeft in het verleden tegen voorstellingen als Jezus zou schijn dood geweest zijn, stelling genomen met het belijden: die geleden heeft, gestorven en begraven is. ja zelfs ne dergedaald in het rijk van de dood. Wanneer wij in deze tijd meer oog krijgen voor de menselijkheid van Jezus, dan dient onderstreept te worden: hij is zozeer mens geweest dat Hij óók gestorven is. daar ge weest is waar wij zullen komen. Een bewusteloze Jezus die 'verdwenen is uit de grafkelder' nadat hij weer tot bewustzijn is gekomen, zoals dr Boe ke zegt. heeft dan alleen maar een boodschap achtergelaten. En ik zou werkelijk niet weten wat Hem dan meer bijzonder maakt bij allerlei an dere hoogstaande denkers en perso nen in de geschiedenis. Hij is naar het belijden niet alleen brenger van een Boodschap, Hij is de werkelijkheid van die Boodschap. Hij is de grond van het heil en onze verwachting. Hij is niet 'verdwenen' maar 'opgewekt'. Dat centrale woord uit de Paasevan- gelieën duidt op dat nieuwe ingrijpen Gods. Hij is niet alleen opgestaan, maar vóór alles opgewekt. De schrij vers in het Nieuwe Testament formu leren in dat opzicht ook elders zeer zorgvuldig, omdat daar alles aan hangt. Hij is opgestaan omdat Hij eerst opgewekt is: daarmee is de dood ten volle serieus genomen. Daarmee is echter ook het leven ten volle tot gelding gekomen. Wij mogen, naar het Bijbelwoord, God liefhebben met ons ver stand. Dat laatste wordt niet buiten werking gesteld, alleen wel gerelati veerd. En de dokter zal waarschijn lijk net als ik weten dat de werkelijkheid niet alleen door het verstand gekend wordt. Tenslotte: ik geloof dat wij het woord 'lüden' voor Jezus' weg aan het kruis in de visie van dr Boeke niet kunnen gebruiken. In de geschiedenis zun er velen geweest die onvoorstelbaar ge leden hebben. Om het wat grof te zeg gen: Jezus komt er, in vergelijking met anderen die geleden hebben, in de visie van dr Boeke. nog vrij ge makkelijk af Hij was slechts be wusteloos en kon weer tot bewustzijn komen, waar anderen echt dood ge gaan zijn. Wanneer de Kerk belijdt dat Jezus geleden heeft dan bedoelt zij dat totaal en neemt de dood echt serieus. Zij neemt het üjden - niet alleen van Jezus, maar via Zijn lijden ook dat van alle anderen - ernstig en heeft op grond van Pasen hoop voor dat lijden en de lijdenden. In haar belijden peilt de Kerk dieper dan ge schiedt in de enkele bladzijden die deze brochure telt. En ik zet dan ook een groot vraagteken achter de pre tentieuze tekst op de achterflap van het boekje: 'deze goed gedocumen teerde beschouwing geeft voor diege nen die de dogmatiek rond het lij densverhaal kunnen laten vallen een bevrijdend perspectief waarin mythe werkelijkheid wordt'. De goede documentatie ontbreekt, het bevrijdend perspectief heb ik niet gevonden, en dat mythe werkelijkheid zou worden doet mij de vraag stellen: weten wij waar wij het over hebben wanneer wij die woorden zo bijeenbrengen? Ik vraag mij af of de verantwoordelijken voor deze tekst weten wat mythe is en weten wat werkelijkheid is. L. de Liefde.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1981 | | pagina 21