PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Opkomst kiezers in
Zuid-Afrika gering
Geen succes gezant
paus in zaak Sands
m
Aan 57 Zeeuwen Koninklijke
onderscheiding toegekend
ZWART PROTEST TEGEN UITSLUITING
Oranjeverenigingen brengen
ruim kwart miljoen bijeen
Stuurgroep De Brauw
nog niet compleet
Tiln i i
GESPREK MET MINISTER VOOR ULSTER
Koningin in
Veere op tv
Vier ministers
uit regering
Suriname
Veel bewolking
Veel beioolking en plaatselijk regen.
Middagtemperaturen rond twaalf gra
den. Westen wind, in hel binnenland
matig en aan de kust vrij krachtig
L
224e jaargang no. 101
Donderdag 30 april 1981
KEUKENCENTRUM
KELLER EN BOSCH
KEUKENSPECIALIST
<Van onze correspondent Karl Breyeri
JOHANNESBURG - De belangstelling van de blanke kiezers in Zuid-Afrika was woensdag tot in
de vroege avonduren uiterst gering. In sommige streken was de opkomst zelfs minder dan 28
procent. De leiders van de vijf deelnemende partijen probeerden alles om de blanken toch naar de
stembus te lokken.
Premier Pieter Wilhelm Botha van de Nasionale Partij bracht 's morgens zijn stem uit in de
Kaapprovincie, terwijl de leider van de Progressieve Federale Partij, dr. Van Zijl Slabbert, reeds
enkele weken geleden bij een tussenverkiezing zonder oppositie in Kaapstad zelf werd herkozen.
In Waterberg in Noord-Transvaal ston
den de leider van de extreem rechtse
.Herstigte Nasionale Partij". Jaap Ma
rais. en de als de meest ..verkrampte"
(conservatievei omschreven minister
van de Nasionale Partij, dr. Andries
Treurnicht, tegenover elkaar Hoewel
Treurnicht de ..Leeuw van Waterberg"
gen' en zeiden dat de uitslagen voor de
zwarte bevolking ..irrelevant zijn Met
alle moderne middelen probeerden
daarentegen de kandidaten van de ver
schillende blanke partijen nog op het
laatste ogenblik propaganda voor zich
zelf te maken Een kandidaat van de
progressieven huurde zelfs een helikop-
wordt genoemdwas de kans bijzonder ter om van het ene stembureau naar het
groot dat dit keer de Hersligten igere- andere te vliegen
formeerden i toch enkele zetels in het
parlement zouden veroveren. Zij waren
tot nog toe niet in de Volksraad verte
genwoordigd
De Zuidafrikaanse televisie, nog enkele
jaren geleden door talrijke leden van de
Nasionale Partij als communicatiemid
del van de hand gewezen, is nu een van
de belangrijkste instrumenten in de
propagandastrijd om de blanke stem
Met analyses, interviews en uitslagen
gaf de televisie van half tien s avonds
tot zes uur 's morgens regelmatig bij
zonderheden over de stand van zaken
Verscheidene zwarte leiders weigerden
commentaar op de ..blanke verkiezin-
Hel regeringsbesluit om ook in Zee
land bü Eurogas. grootschalige aan
landing van LPG toe te staan heeft in
de Tweede Kamer forse kritiek ont
moet In verschillende moties wordt
de regering gevraagd geen besluiten
over de toekomst van Eurogas te ne
men voordat er meer gegevens op tafel
liggen. Ook hecht de Kamer erg veel
waarde aan het doorvoeren van LPG
via pijpleidingen D'66 is van mening
dal er alleen in het Rijnmondgebied
een terminal voor grootschalige aan
landing van LPG moet komen
PAGINA 4
anders
Koningin Beatrix ls vandaag een jaar
in functie Velen zijn tot de conclusie
gekomen dat dc koningin 'anders is
dan ze hadden gedacht' Het is duide
lijk dat de nieuwe vorstin een grondige
bres heeft geslagen in de negatieve
beeldvorming die er rond haar jaren
lang heelt gehangen en dal ze in ieder
geval het representatieve gedeelte van
iiaar functie onder de knie heeft
PAGINA 13
akkoord
Vakbonden en directie van Ford-Am
sterdam hebben een voorlopig ak
koord bereikt waardoor de bezetting
van de fabriek is opgeheven. In de
overeenkomst is de sluitingsdatum
van 30 september - een moeilijk punt
in de onderhandelingen - voorlopig
verdwenen Op korte termijn komt er
geen debat meer over Ford In de Twee
de Kamer De regering wordt onder
lussen gevraagd de haar ten dienste
staande miridelpn aan te wenden om
sluiting van Ford Amsterdam te voor
komen
PAGINA 15
erbarmelijk
Hel Nederlands elftal heeft tegen Cy
prus een erbarmelijk slechte wedstrijd
gespeeld In dit duel op weg naar het
wk in Spanje slaagde Oranje er maar
een keer in de Cypriotische doelman te
verschalken Kees van Kooien nieuw
komer in het Nederlands team scoor
de het beslissende doelpunt
In Parijs werd het Belgische nationale
elftal oen Illusie armer Spanje ligt
nog wel binnen bereik maar zal In ieder
geval niet zonder nederlaag worden
bereikt Met snel en technisch hoog
slaand voetbal walste hel Franse
team bij vlagen over het Belgische elf
tal heen Enkel omdat de Franse aan
val onvoldoende gebruik wist te ma
ken van de vele kansen bleef de scha
de voor de Belgen beperkt tot 3 2
Nieuws uil Zeeland: 2. 5 en
Binnen- en buitenland: 3
en 13.
Opinie: 4.
Sport: 14 en 15.
Varia: 19 en 20.
Radio en televisie. 21.
Financiën: 23.
Onderscheidingen: 9.10 en
11.
Terwijl het nationalistische dagblad
Die Vaderland in de late middaguren
van een grote opkomst van kiezers
DEN HAAG (ANP» - Met ingang van 2
mei gaat de benzineprijs twee cent om
hoog. Dat heeft het ministerie van eco
nomische zaken woensdag meege
deeld. De maximimprijs van normale
benzine komt daarmee op 158,2 cent
per liter, die van super op 163,6 en die
van tweetaktbenzine op 176 cent.
De prijzen van dieselolie en petroleum
gaan 1,6 cent per lieter omlaag Ook
huisbrandolie wordt goedkoper, name
lijk 1,35 cent per liter exclusief btw
Stookolie wordt 15,30 tot 17,30 gulden
per ton duurder, exclusief btw
De maximumprijs van LPG-gas gaat
(Slot zie pagina 3 kolom 1)
sprak en meende dat de Nasionale Par
tij van Pieter Wilhelm Botha reeds een
behoorlijke voorsprong op de vier op
positiepartijen had, noemde hel En
gelstalige dagblad The Star de belang
stelling van de kiezers gering.
Tijdens de vorige verkiezingen in Zuid-
Afrika 1977» kwamen van de 1.6 mil
joen stemgerechtigden slechts
1 063 774 of precies 64.7 procent naar de
verkiezingsbureaus. Nu zijn er meer
dan twee miljoen kiezers De onver
schilligheid en verveeldheid is dit keer
echter veel groter dan vier jaar geleden
zo menen althans vele diplomatieke
waarnemers
In 1977 behaalde de regerende Nasiona
le Partij een winst van 18 zetels en trok
met 134 afgevaardigden de Volksraad -
het blanke Zuidafrikaanse parlement -
binnen De Progressieve Federale Par
tij - vooral bekend door de zich zeer
kritisch opstellende afgevaardigde He
len Suzman - veroverde 17 zetels, de
nieuwe Republic Party behaalde tien
zetels en de inmiddels weer opgeheven
Zuidafrikaanse Partij kreeg drie zetels
Aan de verkiezingen van woensdag
werd deelgenomen door in totaal 151
nieuwe kandidaten Veertien afgevaar
digden werden reeds tevoren zonder op
positie herkozen Dit betekent dat het
Zuidafrikaanse parlement na de verkie
zingen uit 165 afgevaardigden zal zijn
samengesteld. Voor de eerste keer - al
dus menen sommige waarnemers - ïsde
kans groot dat de fascistoïde ..Herstigte
Nasionale Partij onder leiding van
Jaap Marais enkele parlementszetels
zal veroveren, omdat op het platteland
veel ..verkrampte boeren tegen de her
vormingspolitiek van premier Botha
zijn
Protest
Om er tegen te protesteren dat hun ou
ders geen stemrecht hebben, hebben
duizenden Zuidafrikaanse middelbare
scholieren van gemengd bloed woens
dag de schoolbanken verlaten. De
scholieren bovcotten de lessen terwijl
de blanken in Zuid-Afrika hun slem
konden uitbrengen in de parlements
verkiezingen.
JOHANNESBURG - W Maian links kandidaat van de Nationale Partij deed tot
op het laatste moment zijn best om de mensen bij de stembus voor zich te i
De belangstelling voor de Zuidafrikaanse verkiezingen was matig
tVctn onze speciale verslaggever
BELFAST - De interventie van de
paus heeft niets opgelost in de honger
stakingscrisis in N'oord-Ierland. De
speciale afgezant uit Rome. Mgr. Ma-
gee. had gisteren een onderhoud met
de Britse minister voor Noord-Ierland.
Atkins, wal op niets uitdraaide.
De Britse regering blijft op het stand
punt staan geen enkele concessie te
doen aan de eisen van de hongersta
kers Ze het weten met de afgezant van
Rome gesproken te hebben onder de
voorwaarde dat over de positie van de
regering wat betreft de hongerstaking
niet.onderhandeld zou worden
Daarna bracht Mgr Magee nog enkele
uren door aan het bed van Bobbv
Sands, die hij voor de tweede keer ont
moette. en aan het bed van drie andere
hongerstakers De toestand van een
van hen. Francis Hughes, die vandaag,
donderdag, aan de 46e dag van zijn hon
gerstaking begint, is ernstig Volgens
een woordvoerder van de Provisional
Sinn Fein werd de broer van Hughes
door de gevangeniswachten verteld dat
hij niet twee weken, maar slechts drie
dagen achter ligt op de conditie van
hongerstaker Bobby Sands Reden
hiervoor is dat Hughes voordat hij aan
de staking begon al uiterst zwak was in
verband met verwondingen die hij had
opgelopen tijdens een schietpartij tus
sen de IRA en het Britse leger, aldus de
Republikeinse woordvoerder
Uitgeput
Sands zelf. die vandaag zijn 61e dag in
gaat. was volgens zijn moeder gisteren
(Slot zie pagina 3 kolom 4)
ARNHEM - De Confederatie van Oranjeverenigingen 01 Nederland heeft woensdag :n het Gelderse provim tehuis in
Arnhem symbolisch een cheque van ruim een kwart miljoen gulden overhandigd aan de voorzitters van het Koningin
Juliana Fonds en het Prinses Beatrix Fonds, respectievelijk mr W J üeertsema 'linksi en nu J Klaasesv rechts Het
bedrag van deze cheque is door de oranjeverenigingen m ons land bijeengebracht door de i erkoop van penningen en
zegels ter gelegenheid van de troonswisseling vorig jaar. De rei koop van deze herdenkinosatlributen eindigde begin
deze maand
NOG TWEE LEDEN NODIG
DEN HAAG (ANP) - De stuurgroep
maatschappelijke discussie over kern
energie die zich onder leiding van jhr.
mr. M. L. de Brauw over het vraagstuk
van de kernenergie moet gaan buigen,
is nog steeds niet compleet.
Hoewel minister Van Aardenne van
economische zaken woensdag aan de
vaste kamercommissie voor kernener
gie heeft meegedeeld dat de samenstel
ling rond is. maakte jhr De Brauw
eveneens woensdag bekend, dat nog
•wordt gezocht naar een vertegenwoor
diger van de consumentenorganisaties
en iemand van de vakbeweging.
Tot dusverre zijn zeven mensen - van
de in totaal negen - bereid gevonden in
de stuurgroep zitting te nemen Het ztjn
dr ir H Hoog >70) scheikundige, voor
zitter van de Stichting Energie-Onder
zoek Centrum en voorzitter van de raad
van bestuur van Ultra-Centrifuge Ne
derland (tot één oktober), dr ir. J L A
Jansen (47). scheikmdig technoloog en
momenteel nog lid van de tweede ka
mer voor de PPR, prof dr Th. C. M. J
van de Klundert (45). econoom en advi
seur van het Centraal Planbureauprof.
dr. A. J F Kobben (56) die sociale we
tenschappen studeerde en die lid is van
de Raad van Advies voor het weten
schapsbeleid, prof dr L M van Putten
i57> die medicijnen heeft gestudeerd en
lid is van de gezondheidsraad en me
vrouw mr C A. Terwee-van Hilten» 461.
rechter bü de arrondissementsrecht
bank in Haarlem De Brauw denkt in
oktober te kunnen starten
De tientallen anti-kernenergiegroepen,
verenigd, in de actie 'Dodewaard gaat
dicht' hebben jhr. De Brauw geschre
ven aan diens uitnodiging om deel te
nemen aan de discussie geen gevolg te
zullen geven ,.A1 jaren zorgen wij. actie
groepen tegen kernenergie, voor een
maatschappelijke discussie over het
energiebeleid Het voorlopige resultaat
van deze discussie is. dat een meerder
heid van de bevolking zich uitspreekt
tegen kernenergie", aldus 'Dodewaard
gaat dicht'.
VLISS1NGEN - Dit jaar is aan 57 Zeeu
wen ter gelegenheid van koninginne
dag een koninklijke onderscheiding
toegekend. Dat zijn er 16 minder dan
vorig jaar. De lintjes werden op de vol
gende manier verdeeld:
4 Officieren in de Orde van Oranje
Nassau.
14 Ridders in de Orde van Oranje
Nassau. \vaar\ an een met de zwaar
den.
14 gouden eremedailles.
19 zilveren eremedailles.
6 bronzen eremedailles.
Officier Oranje Nassau.
Ir C A de Vlieger voormalig directeur
van het ingenieursbureau ÏWACO te
Rotterdam, wonend in Frankrijk, on
derscheiding uitgereikt in Ouwerkerk.
li- M Sanders te Oostkapelle, hoofdin
genieur directeur un de provinciale di
rectie voor de bedrijfsontwikkeling in
Zeeland te Goes, ir P H van der Weele
hoofdingenieur van de rijkswaterstaat
directie Zeeland, wonend in 's-Heer-
Arendskerke J Deïst uit Noordwelle.
directeur van de NV Streekvervoer
Zuid-West-Nederland te Zierikzee
Ridder Oranje Nassau
A Hack, burgemeester van Veere. mr
M Somers. burgemeester van Honte-
msse, Y P. Wiersma. referendaris ter
secretarie van Middelburg. J van Lan-
gevelde. referendaris van de rijksbelas
tingen op de inspectie Goes J Mabelis
kapitein van het dienstvak van de offi
eieren van vakdiensten in Ossendrecht
wonend in Tholen (onderscheiding met
de zwaarden), ing L. Becu. technisch
hoofdambtenaar voor bijzondere dien
sten van de rijkswaterstaat, wonend te
Zierikzee, H M van der Post, te Zierik
zee. directeur van de PTT, J. J. Ubbink,
voorheen directeur van RVS Gieterij
Middelburg BV in Middelburg. B
Zuijdweg te Yerseke. mosselkweker en
iSlot zie pagina 9 kolom 7)
VEERE - De NOS zendt vandaag
(donderdag) een directe televisie
reportage uit van het bezoek dat
koningin Beatrix brengt aan Veere
en Breda. Tijdens de uitzending,
die om half elf op Nederland I be
gint, levert Dick Passchier com
mentaar.
De reportage begint met een geluk
wens door premier Van Agt, die ge
lijktijdig via de radio wordt uitge
zonden Daarna wordt de route ge
volgd die het koninklijk gezin, dat
per helicopter in Veere is gearri
veerd. zal afleggen Na de ont
vangst op het stadhuis van Veere
zal de koningin vanaf het bordes
een kinderoptocht en een stoet van
praalwagens voorbij zien trekken
Daarna wandelt zij naar de Grote
Kerk. waar onder de titel 'Oranje
en het Markiezaat Veere 400 jaar'
een tentoonstelling over de ge
schiedenis van Veere is ingericht.
Op het Oranjeplein achter de kerk
worden intussen kinderspelen en
een wedstrijd nngrijden gehouden
die de koningin, terugwandelend
naar hel havenhoofd, zal zien. Aan
het einde van de ochtend wordt het
bezoek besloten met een vloot-
schouw en admiraalzeilen voor de
Walcherse kust.
Daarna vertrekt koningin Beatrix
met haar gezin naar Breda waar
het koninklijk gezelschap per rij
tuig een tocht naar het kasteel var.
Breda maakt. Bij dit gebouw, het
onderkomen van de Koninklijke
Militaire Academie, geven de ka
detten onder meer een demonstra
tie parachutespringen Overal in
Breda worden feestelijkheden ge
houden maar de camera s brengen
voornamelijk het bezoek van de ko
ningin in beeld. In de Grote Kerk
van Breda hangen tekeningen van
leerlingen van de lagere scholen.
Prins Willem-Alexander reikt de
prijzen uit. die voor de beste teke
ning beschikbaar zijn gesteld Ten
slotte zal de vorstin voor het stad
huis een zanghulde worden ge
bracht.
Beatrix' eerste
Koninginnedag
tTTiigenJijk is hel geen ogen-
Ui blik wennen geweest aan
koningin Beatrix Een jaar na
de met veel roerigheid in Am
sterdam begeleide inhuldi
ging van de nieuwe vorstin op
30 april 1980 kan dat in alle rust worden
vastgesteld, Vandaag is het de eerste
koninginnedag van Beatrix als staats
hoofd. Zelf viert ze die mee te midden
van de bevolking van Veere en Breda,
twee steden die ai sinds eeuwen een
speciale band met het Huis Oranje heb
ben. Die verandering ten opzichte van
het traditionele defile in de grote tuin
voor het bordes van paleis Soestdijk
dat jaar op jaar aan haar jarige moeder
en voorgangster voorbijtrok, zal mis
schien velen vandaag even bepalen bij
het nieuwe koningschap in Nederland.
Koningin Beatrix heeft, op deze 30ste
april - gehandhaafd aLs nationale feest
dag - een samenbindend gebeuren van
eigen snlUngevoerd haai persoonlijke
aanwezigheid bij festiviteiten ergens in
het land Daten nog een aantal sfeer-en
beeldbepalende toetsen in optreden en
opvattingen heeft zich allemaal zo ge
ruisloos en vanzelfsprekend aange
diend dat het in dit eerste Jaar leek alsof
ze al beduidend lang koningin was.
Een jaar koningin Beatrix, vandaag.
Toen koningin Juliana vorig jaar in
de Mozeszaal van het Paleis op de Dam
in Amsterdam de akte van abdicatie te
kende zei ze: ..Ik ben blij met mijn op
volgster Zij zal het goed doen In haar
eerste troonrede op die zelfde dag in de
Nieuwe Kerk vulde koningin Beatrix in
hoe zij haar stdrt bij een nieuwe periode
in de monarchie wilde maken en van
welke vertrekpunten uit zij haar toe
komstige taak benaderde. Met de voor
beelden van haar moeder Juliana en
grootmoeder Wilhelmina als inspiratie
bron zei zij te willen proberen om aan
sluiting op het verleden te vinden in de
nieuwe tijd vol eisen en behoeften'
Daarbij legde zij veel nadruk op haar
eigen benadering van begrippen en ei
genschappen die in de Nederlandse sa
menleving bij voortduring worden hoog
gehouden, maar die het ook bij voort
during erg moeilijk hebben om te kun
nen functioneren energie, vindingrijk
heid en verdraagzaamheid. De wijze
raad van haar moeder ..wees jezelf, doe
je voorganger niet na") in praktijk bren
gend heeft koningin Beatrix zich in het
eerste jaar van haar ambt vooral doen
kennen als een staatshoofd met het ver
mogen om veel begrip te tonen. Begnp
voor de problemen in de Nederlandse
en de wereldwijde samenleving, begnp
voor mensen die het te kwaad hebben
met die problemen, soms op het punt
staan eronder door te gaan Solidariteit
met de verdrukten in de wereld of dat
nu door geweld, door economische
neergang, door rassenwaan, door ideo
logische overheersing, door honger en
ziekte is. - bij herhaling heeft koningin
Beatrix in het voorbije jaar laten mer
ken dat zij aan dit begnp een zeereigen.
persoonlijke inhoud wil geven.
Tot de tradities van haar moeder die
de nieuwe vorstin heeft voortgezet
behoort de kersttoespraak in de rich
ting van alle Nederlandse huiskamers
Vaak is in de jaren na de tweede wereld
oorlog een poging ondernomen om wat
koningin Juliana ten diepste bezighield
af te meten aan de inhoud van die toe
spraken. Wie koningin Beatrix langs
die zelfde maatstaf zou willen volgen
komt uit bij de volgende beschouwing,
uitgesproken op 25 december vong
jaar ..Ieder leven heeft zijn eigen beper
kingen en grenzen Wij gaan ons daarin
steeds benauwder voelen als wij ons
voortdurend bezighouden met hetgeen
niet kan Wij kunnen ons ook instellen
op wat wel kan. Wie zijn ogen open
houdt ziet niet een wereld van louter
duisternis. Wij zien dat menselijk mede
gevoel het winnen kan van onbarmhar
tigheid. In onze houding jegens ande
ren kan warmte wantrouwen en onver
schilligheid verdringen
Spontaniteit, warmte en beslistheid
Beatrix heeft het in dit eerste jaar
van haar koningschap overal waar ze
kwam uitgestraald De oogst die daar
tegenover stond en staat wordt ge
vormd door grote genegenheid en diep
respect. Dat bleek steeds opnieuw bij
mensen in haar directe omgeving, in al
le geledingen van het politieke bedrijf,
in de vele internationale ontmoetingen
Het kwam scherp naar voren bij de kor
te bezoeken die zij na haar inhuldiging
in alle Nederlandse provincies aflegde
en het bruiste eruit bij haar toer over de
eilanden van de Nederlandse Antillen.
Binnenkort krijgt zij als staatshoofd te
maken met de eerste kabinetsformatie.
Velen zullen haar dan - via de publici
teitsmedia. intensiever dan gewoonlijk
bezig zien met een van de belangrijk
ste onderdelen van het ambt. waaraan
de nieuwe vorstin zwaar tilt. en waarin
zij een groot plichtsgevoel legt. Het be
langrijkste van één jaar koningin Bea
trix is misschien wel dat het zo vanzelf
is gegaan.
vdM
PARAMARIBO (ANP) - Twee minis
ters en twee onderministers zijn uit de
Surinaamse regering gestapt.
Het betreft de minister van landbouw,
veeteelt en bosbouw, dr. A H van Dijk.
de minister van opbouw, dr ir H B
Adhin, de onderminister van leger. E
Ruimveld en de onderminister van cul
tuur. mevrouw N. Stadswijk-Kappei
