OVERSLAG ZORGEN OM VERGRIJZING dorp als ieder ander dorp als geen een extï<* I':/" jljOAG 20 MAART 1981 KOOP BOUWGROND BEVRAGEN ft STADHUIS m? ■mi Et is weinig belangstelling voor bouwgrond in Overslag. bestaan van de school wordt inmiddels, door het teruglopende aantal leerlin gen, bedreigd en dus moeten er huizen komen anders vergrijst de bevolking en komt de leefbaarheid van de kern in ge vaar. Die eventuele sluiting van de school zit er overigens al jaren inderdaad in. Al leen door tussenkomst van de inspec teur voor het lager onderwijs en door dispensatie van het ministerie van on derwijs bleef de school nog open Reden waarom de bewoners, nu verenigd in een belangengroep, de laatste tijd op nieuw en krachtig ijveren voor nieuw bouw in het dorp. „De gemeente Axel laat ons nog steeds links liggen," zegt de belangengroep troetelkindje Wethouder J. M. van Schaik, sinds 1978 onder meer belast met ruimtelijke or dening en volkshuisvesting in de ge meente, wijst de beschuldigingen aan het adres van de gemeente van de hand. In ieder geval voor wat betreft de laat ste jaren. ..Het is pertinent niet waar dat we Overslag vergeten zijn of als de rimboe beschouwen. Onzin. Toen ik in "78 als wethouder aan het werk ging lag er al een besluit van de raad om de kern Overslag leefbaarder te maken. Er moest grond bouwrijp gemaakt wor den. Dat is ook gebeurd. Nu ligt er plan Overslag-Noord een gebied met uitste kende bouwgrond. Maar wij kunnen mensen toch niet dwingen om in Over slag een huis te bouwen. Eén particulier heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheden die wij geboden hebben. Meer huizen zijn er niet ge bouwd. Er is nog een plan geweest van een aannemer (Van Engelen uit Zwijn - drecht) om er ruim dertig woningen (bungalows en twee-onder-een-kap wo ningen) te bouwen, maar die heeft er uiteindelijk van afgezien. De financiële risico's waren te groot. Vervolgens hebben we het in de parti culiere sector geprobeerd. We hebben, en dat is ook al ongewoon, advertenties in Belgische en Nederlandse kranten geplaatst waarin we goedkope bouw grond hebben aangeboden. Geen reac ties. Blijkbaar is er geen interesse om ■iverslag. Een dorp als een ander en tegelijkertijd een dorp als geen één. De buitenstaander, de toevallige bezoeker ziet het meteen als hij of zij de smalle kronkelige weg ernaar toe afrijdt, aecht dorp, met al zijn hebbelijkheden en onhebbelijkheden: agrarisch, rustiek, gemoedelijk larook: vergrijsd en erg stil. Een dorp met charme. Voor zij, die er geboren en getogen zijn, of zij, «er al jaren wonen ligt dat even anders. Overslag is O—irsIag en dat is heel wat anders. Een dorp ais dat van hen, zo is er maar één. Ooit een redelijke vissersplaats, daarna een belangrijke [iietpvaartplaats, toen een agrarische gemeente, jarenlang stond Overslag in de Winkler Prins- oit, ncyclopedie te boek als de kleinste gemeente van Zeeland, en nu: een dorp met 225 inwoners, jaronder veel ouderen. Eén lagere school met negen leerlingen en twee winkels en een handje- tolhuizen. Een dorp met een onzekere toekomst. Er worden maar geen huizen gebouwd en dus gt omen er geen nieuwe bewoners en trekken de jonge mensen weg. De groei is er uit. Daar maken ze 1UI khzorgen over. De mensen van Overslag. Hun dorp is te mooi om te verdwijnen. htrsiag ligt aan weerszijden van de grens. In Nederlands Overslag is de vergrijzing ernstiger dan in Belgisch Overslag. zelf hun stromingen. Inpolderingen van ijverige geestelijken en burgers doen de rest: Overslag wordt een dorp dat uit sluitend leeft van de landbouw. Bij de opkomst van het protestantisme telde het Nederlandse gedeelte van Overslag nog veel meer inwoners dan nu. In 1850. 500 inwoners, samen met het Belgische gedeelte 1400 zielen. In 1950 nog amper 320. in 1972-1973 nog 250 en nu nog maar 225. Die terugloop kan verklaard wor den door het uitsluitend agrarisch ka rakter van het dorp. Pastoor A. Strop- pe. voormalig pastoor van het dorp is er in zijn boekwerkje 'Overslag, geschie denis van een klein grensdorpje' erg nuchter over: „Ieder dorp dat in de loop der tijden langzaam aan is aangewezen op de landbouw en nooit de kans heeft gezien om andere takken van nijver heid of dergelijke, binnen haar grenzen te krijgen vertoont herzelfde beeld. Toen de vorm van Zeeuwsch-Vlaande- ren zich later zo sterk wijzigde en Over slag diep in het land kwam te liggen en vele nieuwe polders werden ingedijkt was het een agrarische gemeente ge worden en het lot wil. dat een dorp van louter landbouwbevolking krimpt in plaats van uitbreidt." teloorgang De teloorgang van Overslag zou een ontwikkeling van de tijd zijn. Maar toch niet helemaal? Bewoners, inmid dels verenigd in een belangengroep, ij veren al jaren voor de bouw van huizen omdat zodoende geboren en getogen inwoners van Overslag met trouw plannen niet het dorp hoeven te verla ten om een huis te vinden. Zij. en ook hun kinderen zouden het dorp levend en leefbaar kunnen hou den. Tot nu toe is dat niet gebeurd. In de tweede helft van de jaren zestig toen Overslag nog een zelfstandige gemeen te was drong de -noodzaak van nieuw bouw ook bij de toenmalige gemeente raad door. Een uitbreidingsplan voor de bouw van dertig nieuwe woningen in Overslag werd aangenomen. Ook gede puteerde staten van Zeeland vonden dat een goed idee en keurden het plan goed. Dan. het is dan 1968, staat de ge meentelijke herindeling voor de deur. Het uitbreidingsplan gaat in de ijskast, de onderhandelingen met de gemeente Axel, waar Overslag deel van uit moet maken nemen blijkbaar te veel tijd in beslag. Uiteindelijk komen de huizen er niet meer. Tot grote woede van veel be woners onder aanvoering van de toen malige onderwijzer Van Damme, wordt het gemeentebestuur gekritiseerd en blijft men aandringen op woningbouw. De jaren gaan voorbij en er gebeurt niets. „Wij werden behandeld als een stief kind. wij zijn achtergesteld, in Axel be schouwen ze dit zeker als de rimboe." De reacties liegen er niet om. De bewo ners voelen zich in de steek gelaten door hun bestuurders. In 1975 neemt het bestuur van de rooms-katholieke lagere Onze Lieve Vrouwe van Lourdes- school opnieuw de strijd aan. Het voort jLtn ijveren bewoners voor de bouw g nieuwe huizen in het dorp. Dat en ten dat kan het dorp redden, menen .Vu steunen ze grotendeels op de cman' Belgisch Overslag (Wachte- Dat is geen bezwaar, maar zon- :óie grotere Belgische grensgemeen- xu het Nederlandse Overslag er al :m«r geweest zijn en dat hoort niet. n de bewoners. lernationaal (anders lag dat vroeger. Overslag is - leeuwenoud internationaal dorp. Al ji SO Is er sprake van de nederzetting I toen bewoond werd door vissers en «plieden. Toendertijd werd ■wsch-Vlaanderen immers door leden door brede zeearmen en ook taslag lag aan het water. Nu bestaat bijvoorbeeld een Kaaidijk. Het water tóle tot aan waar nu de grens met Bel gis. Daar stichtte men. aan dat goed teaarbare water dat een directe aan- ritingmet de zee had een 'post' waar goederen uit de schepen werden «(geladen in kleinere, ïeiogenaamde 'Overslagh'. of beter recht op 'overslach en overdrach deiie inwoners van Overslag toen be an en waar de naam van het dorp «afgeleid is. Overslag vervulde toen abelangrijke rol in het scheepvaart- "ïfeer van Terneuzen naar Gent. fcude geschiedenis had forse veran- inngen m petto: grote overstromin- imtelsteren het gebied, de pest breekt Ben tenslotte verlegden de zeearmen ZEEUWSCH-VLAANDEREN 3 daar te gaan wonen. Toen hebben we de regionale woningbouw vereniging Zeeuwsch-Vlaanderen gevraagd of ze niet eens een plannetje voof Overslag wilde ontwerpen. Dat is inmiddels ge beurd." Hoe dat staat weet ik nog niet. Maar de gemeente heeft beslist haar best ge daan. Trouwens ik zie de laatste tijd in de raad - en dat vind ik een goede ont wikkeling - steeds meer aandacht voor de kleine kernen We behandelen ze eer der als troetelkindjes dan als stiefkind jes, zou ik zeggen." woningwetwoningen Het plannetje van de regionale wo ningbouwvereniging is overigens zo goed als rond. Het voorziet in de bouw van vier woningwetwoningen met de kans op nog eens vier als de eerste serie snel verhuurd wordt. Directeur P. Th. de Rooij vertelde dat de zaak 'vrijwel rond is' en dat alleen nog maar ge wacht moet worden op de beschikking van het ministerie. Wethouder Van Schaik plaats overi gens vraagtekens bij de bouw van wo ningen als oplossing van de vergrijzing van de bevolking. „Ook als er huizen komen vraag ik me af of je die ontwikke ling tegen kunt gaan. Neem nou die school, die is dan zeker nog niet gered. Als je het mij vraagt is dat hoe dan ook een aflopende zaak. Straks, in 1983 als het lager- en kleuteronderwijs geinte: greerd moeten worden tot basisonder wijs kunnen ze toch weer niet aan de norm voldoen. Een eigen school is voor Overslag ten dode opgeschreven, jam mer maar waar Het zijn de problemen van iedere kleine kern van puur agrari sche aard." In Overslag denkt men daar anders over Een bezoek aan de lagere school maakt dat al snel duidelijk. Onderwij zer P. Knegtel. is sinds enige tijd 'de meester' van de twee zesdeklassers, drie vijfde klassers. drie vierde klassers en het ene eerste-klassertje is er van overtuigd dat nieuw de school kan red den. En dat dat moet gebeuren staat "voor hem als een paal boven water. „Wanneer er nu eindelijk huizen wor den gebouwd - ja in de betaalbare huur sector dus - is er kans op groei, op jonge mensen met kinderen en dat moet je hebben. Deze school is waard om door te draai en Weet u, ik geef hier puur individueel onderwijs. Kinderen krijgen hier alle ontplooiingskansen. De kinderen kun nen zich hier toch veel beter ontwikke len als in een klas met dertig leerlingen? Nee. dat zijn echt de voordelen van de kleine school. De 'meester' vindt, hoewel hij zichzelf nog maar als een 'groentje' beschouwt in Overslag, het dorp tot nu toe 'zeker nog leefbaar' „Als je ziet dat hier nog een bibliobus komt en de bank houdt hier zitting en er is zelfs een rijdende winkel (een keer per week uit Koe wacht). De mensen maken een gelukki ge indruk en ze zijn altijd bereid om te helpen ook al hebben ze geen kinderen op school. Nee, dat zit wel goed pilsje Op weg naar de pastorie (op Belgisch grondgebied, evenals de kerk. Over slag en Wachtebeke zijn kerkelijk een gebied met een pastoor) ga ik even het café 'Vrij en vlug' binnen. Nederlands Overslag mist sinds enkele jaren een dergelijke 'rustplaats'. Uitbaalser Na- dine vertelt dat vooral in weekeinde ook veel Nederlanders uit Overslag een pilsje komen drinken. „Door de week met zo. maar ja dat hou je toch, Belgen zijn nou eenmaal altijd dorstiger" Ze heeft ook gehoord dat de Nederlandse buren zich zorgen maken over het voortbestaan van hun dorp. Ze begrijpt dat wel, „Ja, dat dreigt daar een beetje ui t te sterven hè. Heel anders dan hier. Hier groeit en bloeit. Er zijn nogal wat mensen bijgekomen he. de laatste tijd. Maar ach weet u, voor ons maakt het niet uit. Nederlanders of Bel gen. Het hoort allemaal een beetje bij elkaar." In de pastorie, wacht pastoor M den Hollander me met open armen op. „We zouden alles moeten doen om Overslag zo aantrekkelijk mogelijk te maken he. Er moeten echt huizen komen hoor. Zo gaat het niet goedDat hebben ze hier al zo lang gezegd. Weet u. die meester Van Damme is echt moegestreden. Ze heb ben die man echt dwars gezeten, geloof Overslag, eens een bloeiend dorp. kampt met de problemen ten gevolge van een steeds kleiner ten grijzen wor dende bevolking. ik. Waarom kan er nu niets voor dit dorp gedaan worden". Hij roept zijn werkster Anna die een paar keer per week de boel een beetje schoonhoudt. „Zij weet er veel meer van dan ik. Ik ben hier nog niet zo lang ziet u". Anna is in Zuiddorpe geboren maar woont al lang in Overslag. „Ik zou er nooit meer weg willen, meneer, het is hier zo gemoedelijk, zo fijn om te wo nen. En die school die moet ook blijven, dat is de jeugd, de toekomst hé. Weet u trouwens dat die kinderen helemaal niet achter zijn als ze op de middelbare school komen. Ze kunnen daar prima mee hoor". Anna heeft zelf zes kinderen en die zijn allen uit Overslag weggetrokken. Wo nen nu in Koewacht, Zuiddorpe. Axel en Sint-Jansteen. „Maar als er toen hui zen waren geweest, weet ik zeker dat er een paar hier waren gebleven" Het gezelschap in de pastorie wordt nog uitgebreid met een "strijdbare' zo als de pastoor hem aankondigd. Maatschappelijk werker Jan Morkus. „Ja het dorp gaat gewoon kapot als hier geen goedkope huurwoningen ko men. Dat moet gewoon. Dan komen er weer jonge mensen en kinderen. Weet u: ze moeten niet eerst wachten tot er mensen zijn die hier willen wonen. Ze moeten eerst bouwen. Die huizen ko men, zodra ze cr staan, meteen alle maal vol. Dat garandeer ik u. Je kunt niet meer zeggen: is er wel vraag naar woningen. Zoja, dan bouwen we ze. Dat gelooft niemand meer. Een plan netje van de woningbouwvereniging? Ik weet het maar we geloven het niet voor we het zien. Er zijn vroeger zulke fouten gemaakt. En nog steeds gebeurt er niets.Dat kan toch niet. Laatst zeiden we nog tegen elkaar, en toen droomden we een beetje hè me neer pastoor, misschien moeten we hier een mirakel laten plaatsvinden of moet hier de heilige Theresia of zoiets verschijnen. Overslag als bedevaart plaats. Misschien trekt dat wel..." Net voormalige gemeentehuis van Overslag

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1981 | | pagina 33