IALE ZEEUWSE COURANT
Spanning CDA over
Taiwan-order blijft
Poolse regering
dreigt stakers
Spaanse premier
Suarez stapt op
Geheimzinnigheid kerncontracten
kan - voor een deel - verdwijnen
ONRUST
CHINA
1 WESTEN
VERGUNNING NIET TERUGGENOMEN
MAATREGELEN OP KOMST
VERTROUWELIJKHEID INZET COMPROMIS
Mist
Veel bewolking en plaatselijk mist.
Middagtemperatuur ongeveer 5 gra
den Tot matig toenemende zuidwes
tenwind.
L
224e jaargang no. 25
Vrijdag 30 januari 1981
MBNSWÜNB Goes
V ts>
(Van onze parlementaire redactie
DEN HAAG - De regering kan niet terugkomen op haar toezegging Rijn-Schelde-Verolme een
exportvergunning te verlenen voor levering van twee onderzeeërs aan Taiwan. Die toezegging
heeft rechtskracht en daar kan een eventueel afkeurend standpunt van de Tweede Kamer geen
invloed op hebben. RSV zou, als de regering op haar besluit terug komt, naar de rechter kunnen
stappen en grote kans hebben de zaak te winnen.
Die boodschap had premier Van Agt
donderdagavond voor de Tweede Ka
mer, die voor de tweede keer in een
maand over de omstreden Taiwan-or
der debatteerde. Volgens Van Agt lag
de situatie ook al zo toen de kwestie
voor het eerst in het parlement ter spra
ke kwam. Het kabinet had op 1 decem
ber RSV al een brief geschreven waarin
de exportvergunning werd toegezegd.
Die uitspraak van de premier leidde tot
opschudding in de Kamer: zowel CDA-
fractieleider Lubbers als PvdA-woord
voerder Van der Hek keurden af dat de
regering op die manier geen enkele in
vloed op het regeringsbeleid had kun
nen uitoefenen.
Lubbers in een felle reactie tot Van Agt:
„U moet de suggestie terugnemen dat
het parlement door voor het regerings
besluit te stemmen, bijgedragen heeft
aan het opwaarderen van een al geno
men beslissing". Van Agt slikte daarop
zijn woorden in. Hij meende echter dat
er geen grond is om het besluit nu te
herroepen. ..In de eerste plaats om onze
geloofwaardigheid en betrouwbaarheid
jegens het bedrijfsleven In het buiten
land. En er zijn tussen nu en vorig jaar
december geen wijzigingen m de om
standigheden opgetreden, die de rege-
schippers
De binnenschippers eisen van staats
secretaris Smit-Kroes van verkeer ei
waterstaat dal zij haar beloften waai
maakt Smit-Kroes krijgt een maand
de tijd om een eisenpakket van de
schippers in te willigen Niet voldoen
aan deze wensen betekent volgens de
schippers nieuwe acties.
PAGINA 3
grensconflict
De buurlanden Peru en Ecuador heb
ben hun troepen In staat van paraat
heid gebracht. De landen beschuldi
gen elkaar er van een ernstige grens
conflict te hebben veroorzaakt Het
was gisteren nog niet duidelijk wat
zich aan de grens van de belde landen
heeft afgespeeld
PAGINA 7
suikerwerk
De Luteyn Sulkerwerkfabriek in Bres-
kens blijft bestaan Een buitenlands
hprtrlifTlpl nnff mntrplliif hpHpn vnnr Hp Ir
PAGINA 13
roken
De Stichting Volksgezondheid en Ro
ken gaat in de komende maanden ac
tie voeren om de roker en nlet-rokcr
nader tot elkaar te brengen Een cam
pagne onder het motto Wie rookt Is
niet gezien' zal erop wijzen dat rokers
meer rekening moeten gaan houden
met nlet-rokers en dat beide groepen
moeten trachten afspraken te maken
over het roken in de werksituatie
PAGINA 15
betaald voetbal
De tweede kamer wil de subsidiering
van het betaald voetbal stopzetten als
de KNVB niet met harde garanties
voor dc sanering van de 'bedrijfstak
komt De kamer doorkruist met dit
standpunt de plannen van staatsse
cretaris Wallis de Vries
PAGINA 21
ring tot intrekking van de toezegging
aan RSV kunnen bewegen", aldus Van
Agt-
Spanning
De verbeten reactie van CDA-zijde te
kent de spanning in deze fractie. Er
zijn maar twee christen-democraten
nodig om het kabinet gezichtsverlies
te bezorgen: in december vorig jaar
werd de motie-Brinkhorst (D'66) tegen
de regeringsbeslissing met een nipte
meerderheid van 76 tegen 74 stemmen
verworpen.
WARSCHAU (AFPfUPI/DPA'RTR) - Dc Poolse regering heeft donderdagavond
laten weten dat zij „genoodzaakt zal zijn de maatregelen te treffen welke onmis
baar zijn voor het normaal functioneren van de bedrijven", als de stakingen in
het land voortduren.
Fractieleider Lubbers heeft dan ook
kort voor het debat getracht een ope
ning naar de PvdA te maken Zijn voor
stel hield In uitstel van het verlenen van
de exportvergunning met een jaar en
daarmee "het over de verkiezingen heen
tillen' van de RSV-affaire. Volgens Van
der Hek is Lubbers niet meer op die sug
gestie teruggekomen. Hij wilde niet
zeggen wat het PvdA-antwoord is ge
weest, omdat de zaak 'nu blijkbaar niet
meer aan de orde is'
De irritatie over deze gang van zaken
bij de tweede regeringspartij, de WD.
bleek uit de waarschuwende woorden
van woordvoerder Jacobse. Zonder de
PvdA te noemen zei hij' ..Wie in decem
ber ja heeft gezegd, kan nu geen argu
menten aanvoeren om op het stand
punt terug te komen" Het CDA blijft
echter verdeeld: de hele dag werd door
dc fractie vergaderd en Lubbers nep
zijn fractieleden ook in de pauzes tus
sen de debatten bijeen. Verwacht wordt
dat meer christen-democraten zullen
tegenstemmen dan de zeven die dit in
december al deden. In het debat zelf liet
de CDA-woordvoerder Van Iersel zich
daar echter niet over uit
De tweede aflevering van de behandeling van de Taiwan-order in de tweede
kamer plaatste de regering (nogi niet voor zeer grote problemen. Achter de
regeringstafel werd eensgezindheid gedemonstreerd: overleg tussen Van
der Klaauw en Van Agt.
Duikboten
Toezegging
In haar verklaring stelt zij dat zij krach
tens de grondwet ervoor moet zorgen
dat „de orde en de discipline worden
gehandhaafd en voor de burgers de
voorwaarden voor een normaal leven
worden verzekerd".
Volgens de officiële verklaring zijn de
..pogingen van de regering om de toe
stand te stabiliseren en het land uit de
crisis te halen, tot niets teruggebracht"
De regering bevestigde haar bereidheid
tot voortzetting van het overleg inzake
beperking van de arbeidstijd en andere
problemen betreffende de vakbewe
ging.
De ministerraad voegt hieraan toe dat
hij zijn relaties met de vakbeweging wil
vestigen op de basis van „een weder
zijdse verantwoordelijkheid jegens het
land" en dat hij vasthoudt aan de uit
voering van de in augustus gesloten ak
koorden en tot voortzetting van „het
socialistische vernieuwingsproces
In de stad Rzeszow in het zuidoosten
van het land bespraken leiders van So
lidariteit onder wie Lech Walesa - don
derdag de toestand met een delegatie
van de regering, waarin ook de minis
ter voor vakbondszaken zat. Het was
aanvankelijk niet de bedoeling dat
Stanislaw Ciosek naar Rzscszow zou
gaan.
Bij de besprekingen met Pinkowskl zal
Lech Walesa vandaag de delegatie van
Solidariteit leiden Hij is teruggekomen
van zijn besluit, in het zuidoosten te
blijven tot het vraagstuk van een vrije
boerenbond is opgelost
In een bijdrage uit Warschau sprak het
officiële Sowjet-persbureau Tass zeer
krasse taal aan het adres van de onaf
hankelijke Poolse vakbeweging. „Door
gebruik te maken van chantage, bedrei
gingen. provocaties en fysiek geweld -
(Slot zie pagina 8 kolom 6)
Van Agt deed de Kamer wel de toezeg
ging. dat RSV niet meer wapentuig aan
Taiwan zal leveren dan de twee onder
zeeërs. Hij meende dat een dergelijke
vervolgorder te veel spanning in de re
latie met China zal opleveren.
Volgens Van Agt en de minister van
buitenlandse zaken Van der Klaauw
heeft het kabinet de 'felle' afkeurende
reacties van China, dat Taiwan als een
Chinese provincie beschouwt, wel voor
zien. Van der Klaauw meende ook dat
het voornemen van Peking oin de diplo-
(Slot zie pagina 8 kolom 6)
PF.KING (REUTERi - De Chinese lei
ders vrezen nu te maken te krijgen met
een 'tweede culturele revolutie', ge
zien de onrust onder studenten en mili
tairen, de stakingen en reeks bomaan
slagen en de oprichting van geheime
'anti-regeringsrellcn', zo is donderdag
uit diplomatieke bronnen vernomen.
De sterke man van China. Deng Xiao
ping. heeft onlangs gezegd dal China
stabieler is dan het ooit is geweest in de
afgelopen twintig jaar Maar felle waar
schuwingen in de officiële media, pam
fletten van dissidenten en regerlngs- en
militaire bronnen, wijzen allemaal op
een mate van onrust, in het land. Naar
uit sommige bronnen is vernomen zijn
de autoriteiten in enkele delen van het
land al maatregelen aan het nemen om
de moeilijkheden de kop in te drukken
voor ze groter kunnen worden.
'PERSOONLIJKE REDENEN'
MADRID (RTR/AFP) - De Spaanse premier Adolfo Suarez heeft
na bijna vier jaar lang eerste minister te zijn geweest zijn functie
neergelegd.
De 47-jarige politicus, die in die periode
zo succesvol is geweest bij het ontman
telen van het autoritaire Franco-regi
me en Spanje mede tot een functione
rende democratie heeft gemaakt, deel
de zijn besluit om op te stappen mee op
een vergadering van zijn kabinet dat
donderdagmiddag speciaal voor dat
doel bijeen was geroepen Koning Juan
Carlos was reeds de dag ervoor op de
hoogte gesteld van Suarez' beslissing.
Een functionaris van het bureau van de
premier liet weten dat Suarez om strikt
persoonlijke redenen is afgetreden. Het
besluit daartoe kwam donderdag in
Spanje als een volslagen verrassing.
ook al werd de premier de laatste tijd
binnen zijn eigen partij, de Unie van het
Democratisch Centrum (ucdl, steeds
heviger bekritiseerd.
Suarez werd vooral verweten dat zijn
regering politieke leiding ontbeerde en
dat het binnen de UCD. waarvan hij
voorzitter is. slecht gesteld was met de
Interne democratie
Volgens de Spaanse grondwet heeft
het aftreden van de premier niet auto
matisch ook de ontbinding van het ka
binet, dat pas vorig jaar september nog
werd gewijzigd, tot gevolg.
Over de opvolging van Suarez kan nog
slechts gespeculeerd worden. Er circu
leren drie namen die van de met econo
mische zaken belaste tweede vice-pre-
rruer Leopoldo Calvo Sotelo. die van de
huidige voorzitter van het Spaanse par
lement Ladelino Lavilla en die van de
minister van defensie Agustin Rodri
guez Shagun.
Bij de bekendmaking van zijn aftreden
voor de televisie beriep Suarez zich her
haaldelijk op het staatsbelang, hetgeen
volgens waarnemers evengoed op ster
ke druk vanuit zijn eigen partij kan dui
den als op eisen van de kant van het
leger. Suarez presenteerde zijn heen
gaan vooral als een daad van trouw je
gens Spanje.
Volgens verscheidene bronnen hadden
bepaalde militaire kringen het ver
trouwen in Suarez verloren omdat hij
er niet in is geslaagd het probleem van
hel terrorisme op te lossen. Het aantal
slachtoffers van het terrorisme is sinds
1978 gestegen van 97 tot 132 per jaar.
Twee stakende boeren slapen hier een paar uur op de vloer van het bezette
Ojfficiele vakbondsgebouw in Rzeszow.
<Van onze redactie economiei
DEN HAAG - De benzineprijs gaat per 1 februari om
hoog met drie cent per liter super. De maximumprijs
voor superbenzine wordt dan 159 cent. De maximum
prijs voor normaal wordt 155.6 cent.
De oorzaak van deze prijsstijgingen zijn de hogere note
ringen up de vrije markt en de gestegen koers van de
dollar. Ook andere aardolicproduktcn worden duur
der. Dieselolie gaat nu 107.2 cent kosten, petroleum
106.2. LPG kost met ingang van 1 februari 68.7 cent en
huisbrandolie 68.7 cent. De prijs van huisbrandolie is
exclusief btw. Stookolie gaat met 15 gulden per ton
omhoog.
matigen
Een loonkbsienmatlglng alleen is niet
genoeg om de Nederlandse economi
sche situatie te verbeteren Naast jj
loonmatiging moet ook het investe Ij
rlngsklimaat worden verbeterd. Dit Jj
betoogt mrH J A E M Klarenbeek. I;
lid van de hoofddirectie van de Rabo- j
bank
Nieuws uit Zeeland: 2. 5. 7
en 9.
Binnen- en buitenland: 3 J
en 13.
Opinie en achtergrond: 4
Sport: 15.
Kunst en cultuur: 17.
Radio en televisie: 19.
Financiën en economie:
i 21.
iVan onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - Op het ministerie van
economische zaken wordt gewerkt aan
een compromis rond de geheime kern
contracten voor Borssele en Dode-
waard, contracten die een Twecde-Ka-
mermeerderheid wil inzien, maar die
minister Van Aardcnne zegt niet te
kunnen geven. Dc bedoeling is dat dc
leden van de kamercommissie voor dc
kernenergie dc niet-commercléle de
len uit de overeenkomsten te lezen
krijgen. Van Aardcnne heeft dinsdag
in Londen en donderdag in Parijs zijn
Britse en Franse collega's om mede
werking daarbij gevraagd.
De inzet is bekend, het gaat om de con
tracten die het hergebruik van in de
kerncentrales van Borssele en Dode-
waard opgebrande splijtstofstaven re
gelen en die gesloten zijn met respectie
velijk Cogema m Frankrijk en BNFL in
het Engelse Windscaie De opwerkings
fabrieken zijn staatsbedrijven
Het grote punt is niet zozeer de inhoud
van de contracten, als wel het feit dat de
kamerleden ze niet. zelfs niet vertrou
welljk. mogen inzien Kamerleden mo
gen ze slechts lezen wanneer zij via het
zetten van een handtekening tegenover
Cogema geheimhouding beloven De
ociiauucuwg van de contracten in het
parlement werd opgeschort nadat ook
het CDA om de gewone vertrouwelijke
Inzage had gevraagd
Van Aardenne heeft de problemen die
hij met het parlement heeft dinsdag en
donderdag m Londen en Panjs ter spra
ke gebracht bij z'n collega-ministers
Hij heeft om medewerking gevraagd en
erop gewezen dat het gevaar aanwezig
is dat de kemcontracten worden ver
worpen wanneer de Kamer haar zin niet
krijgt. De Britse en Franse bewindslie
den hebben bun medewerking toege
zegd. in die zin dat zij bereid zijn de zaak
met Cogema en de BNFL te bespreken.
Inmiddels werkt men op economische
zaken aan een compromis, dat de weer
stand In de Kamer moet verminderen
hel vertrouwelijk ter inzage leggen van
de niet-commerciele delen voor de le
den van de kernenergie-commissie. Dat
zijn de wal minder 'hele' hangijzers,
want Cogema wil met name haar con
tracten uit concurrentie-overwegingen
niet laten zien. Van Aardenne probeert
op deze manier het CDA - en daarmee
een kamermeerderheid - voor zich te
winnen
Een CDA-kamerlid zei in deze gesehei-,
ste mogeltjkheid een redelijke basis te
zien.
Een vlotte afhandeling van de contrac
ten is vooral in het belang van de kern
centrale van Dodewaard. Worden de
contracten verworpen, dan heeft Do
dewaard geen mogelijkheden meer
voor opslag en afvoer van haar splijt
stofstaven. Bovendien wordt deze cen
trale bedreigd door 106 staven die nu
in W indscale staan, maar die vrijwel
onmiddellijk terug zullen komen ais
het parlement de overeenkomst met
BNFL hlokkeerl. In de kerncentrale
van Borssele is nog voldoende ruimte
om gedurende ruim acht jaar staven op
te slaan zonder er ook maar eentje naar
Cogema af te voeren.
•et ziet er na het kamerde-
.bat van gisteren over de
omstreden Taiwan-order niet
uit. dat de klok zal wor
den teruggedraaid voor wat
betreft de levering van twee
duikboten, te bouwen door Rijn-Schel-
de-Verolme. Het kabinet zal niet wijken
voor de druk van China om de toestem
ming aan RSV voor de levering alsnog
in te trekken en naar het zich laat aan
zien zal een krappe kamermeerderheid
aanstaande dinsdag bij de stemming
hetzelfde standpunt innemen Conse
quent is zo'n houding in ieder geval. In
december vorig jaar wees de tweede ka
mer met de kleinst mogelijke meerder
heid 76-74 I een mofle-Brinkhorst af.
die zich tegen de levering keerde. Het
CDA heeft zich weliswaar nog niet uit'
gesproken, maar een nieuwe motie-
Brinkhorst lijkt het toch niet te zullen
halen. Overigens wees minister-presi
dent Van Agt er met nadruk op. dat de
eerder gegeven toestemming op juridi
sche gronden niet kan worden Ingetrok
ken Verder draalde het debat om de
vraag of zich nu wel of niet nieuwe feiten
hebben aangediend Ja. zei de opposi
tie. die zijn er wel. Kijk maar wat er
allemaal is gebeurd sinds het decem-
ber-debat. neen. was het antwoord van
Van Agt, er is geen sprake van nieuwe
feiten. De CDA had gisteren aanmerke
lijk meer moeite met de voorgenomen
levering dan een maand geleden. Voor
de standpuntbepaling van deze party is
het van belang, dat premier Van Agt de
toezegging deed. dat het echt by deze
ene keer zal blijven Dat is dan het ge
baar naar China ën de. evenals bij de
vorige gelegenheid, verdeelde CDA-
fractie. De eerste geeft het in elk geval
geen genoegdoening; voor de laatste
kan de toezegging van Van Agt vol
doende zyn om de christen-democra
ten. op een enkele uitzondering na. over
de streep te trekken
Regering en parlement hebben alle
argumenten pro en contra afgewo
gen. waarbij het element werkgelegen
heid op korte termijn de doorslag heeft
gegeven. Als van een beleid kan worden
gesproken, moeide term 'korte ternujn'
worden ingevuld. Op korte termijn ver
zekert de omstreden Taiwan-order de
werkgelegenheid voor duizend man ge
durende vyf jaar in een tak van ny ver
heid, die al vele jaren gebukt gaat onder
de recessie. De order van een slordige
miljard gulden is niet te versmaden, is
zo'n beetje de filosofie, die er achter zit.
Wat waren de kansen van Nederland
om op dezelfde termyn orders te ver
werven in China? Het antwoord op die
vraag kan kort zijn: vrijwel nihil Op
langere termyn zyn die kansen er wel.
maar wie slechts oog heeft voor het he
den gaat voorby aan de mogelykheden,
die het Nederlandse bedrijfsleven op
langere termyn in China heeft. Die
overwegingen in de beschouwingen be
trekkend hebben regering en een deel
van de kamer - dinsdag zal blijken of
het een meerderheid is - de eventuele
politieke gevolgen - die overigens laag
zijn ingeschat, ten onrechte, zoals uit
de Chinese reactie kan worden afgeleid
- als onvermijdeiyk ingecalculeerd- De
handelsgeest wint het van het buiten
lands beleid De order van Taiwan
wordt belangrijker geacht dan goede
betrekkingen met China. Een kwestie
van keus dus
Hoe komt het toch. dat Nederland
zich zo heeft verkeken op de reactie
van de Chinezen9 Of was die toch voor
zien en heeft de regering en met name
premier Van Agt en minister Van der
Klaauw van buitenlandse zaken maar
wat gestunteld om de ware reden te ver
hullen9 Dat laatste is nauwelijks voor
te stellen. Feit us echter, dat China een
harde houding heeft ingenomen. Het
gaat de Chinezen niet In de eerste
plaats om de levering van twee duikbo
ten aan Taiwan, ook al zouden ze in een
conflict ooit worden ingezet tegen het
moederland als offensieve wapens dan
nog heeft China voldoende defensieve
capaciteit om die ondingen onschade
lijk te maken. In het verleden heeft Tai
wan wel gevaarlijker oorlogstuig ont
vangen. zonder dat Peking zo hoog van
de toren blies als thans het geval Is.
Voor de Chinezen tellen veel meer de
politieke gevolgen De afgelopen jaren
is Taiwan op een zijspoor van de inter
nationale politiek gezel Communis
tisch China heeft terecht als de enige
echte vertegenwoordiger van het Chi
nese volk een plaats onder de wereld-
volkeren ingenomen. Peking be
schouwt Taiwan als een (afvallige) pro
vincie. die ooit weer deel zal uitmaken
van China. De Chinezen spreken de
laatste Jaren over een vreedzame her
eniging. Dat proces van hereniging
komt heel langzaam op gang. maar de
Chinezen van het vasteland hebben als
het moet tientallen jaren geduld. Sinds
president Reagan van de Verenigde
Staten heeft gezegd, dat hij de betrek
kingen met Taiwan - tenslotte een oude
bondgenoot van de Amerikanen - wel
eens zou kunnen aanhalen ten koste
van de banden met Peking-China, zijn
de vasteland-Chinezen uitermate ge
voelig als de naam van Taiwan door een
ander land wordt genoemd. Handel
drijven met deze provincie, akkoord,
maar geen militaire goederen leveren,
want dat kan China niet tolereren.
Wat Nederland betreft komt daar nog
bij. dat premier Van Agt zich enkele
maanden geleden by een bezoek aan
China manifesteerde als een groot
vriend Al het gestuntel van de afgelo
pen weken daarom heen heeft niet be
paald de geloofwaardigheid van de Ne
derlandse regering versterkt. Maar hoe
men ook over de levering van duikbo
ten aan Taiwan moge denken. Van Agt
en zijn ploeg kunnen niet worden ver
weten, dat zy een keuze uit de weg zijn
gegaan.
Dim
