Geschil vertraagt
vertrek Amerikanen
De Brauw: kernenergie in
discussie niet isoleren
China wil 'praten' over
terugroepen ambassadeur
GIJZELAARS PAS VANOCHTEND VRIJ
Reorganisatie Mi-Lock
Hulst: 29 ontslagen
BEDENKINGEN BIJ ACTIE WERKGEVERS
Noorse tanker
mag Durban
niet binnen
Buien
Opklaringen maar ook enkele vAnter-
se buten.'Middagtemperatuur rond 5
'graden. Matige tot krachtige noord
westen wind.
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN, WASHINGTON, ALGIERS - Meningsverschillen tussen Iran en Amerika hebben
maandagavond geleid tot vertraging in de vrijlating van de 52 Amerikaanse gegijzelden. Volgens
de Iraanse onderhandelaar Nabavi hadden de Amerikaanse banken maandag tegen middernacht
nog geen cent van de Iraanse tegoeden in de VS overgemaakt naar een speciale bankrekening bij
de Bank van Engeland. Dat was de voornaamste bepaling uit het door bemiddelaar Algerije
opgestelde en gisteren door beide partijen ondertekende akkoord, dat de weg moest vrijmaken
voor vertrek van de 52 Amerikanen uit Iran.
Volgens bronnen op het Witte Huis zou
de onenigheid zijn veroorzaakt door het
naar Iraans inzicht ontbreken van dui
delijke garanties dat de banken op de
tegoeden verworven renten ook terug
betalen. Een functionaris zei echter
ach niet te kunnen voorstellen dat de
overeenkomst, 's morgens in Algiers
door onderminister Warren Christop
her van buitenlandse zaken onderte
kend, nu in de prullenbak zou belan
den.
Daarmee verliep gisteren de 443ste gij
zelingsdag zonder de in Amerika zo vu
rig gewenste vrijlating van de gegijzel
den. De meest optimistische prognoses
die gisteravond in de hoofdsteden van
belde landen de ronde deden kwamen
uit op vertrek van de 52 bij het Iraanse
ochtendgloren, vanmorgen. Nog geen
12 uur eerder, in de (Amerikaanse)
nacht van zondag op maandag kon pre
sident Carter zjjn landgenoten nog het
nieuws brengen van een eerst door Te
heran en maandagmorgen in Algiers
door de VS ondertekende overeen
komst. Maar de hoop dat de 52 „gevan
genen van Chomeini" in de twee op het
vergunning
De 106 zigeuners die op het ogenblik
vastzitten ln de huizen van bewaring
In Middelburg (57) en Zwolle (49) heb
ben via hun advocaten een aanvraag
voor een verblijfsvergunning inge
diend. Ambtenaren van de afdeling
vreemdelingenzaken van het minis te
nt vanjustitie zullen de zigeuners van
daag horen Tegen het beleid van
staatssecretaris Haars van justitie is
van vele zflden protest aangetekend.
De bekende nazi-Jager Simon Wiesen-
Uiai heeft vanuit Wenen een telegram
aan koningin Beatrix gestuurd, waar
in hij haar oproept zich persoonlijk in
te zetten voor het lot van de zigeuners.
PAGINA 3
energie
De Franse socialistische partij heeft
maandag haar energieprogramma ge
presenteerd. De socialisten wijzen het
kernenergieprogramma van de rege
ring af, maar gaan niet zover dat ze de
bestaande kerncentrales willen slui
ten. Ze willen meer onderzoek naar mi
lieuvriendelijke energiebronnen
PAGINA 7
nachtboot
Bij het komende overleg tussen het da
gelijks bestuur van de provincie Zee
land en de minister van verkeer en wa
terstaat over de vaste oeververbinding
Wesierschelde moet ook de inzet van
een nachtboot op Vllsslngen-Breskens
betrokken worden als zou blijken dat
de vaste oeververbinding niet door
gaat Deze opvatting is maandagmor
gen naar voren gebracht in de advies
commissie voor de bootdiensten uit de
sla ten.
PAGINA li
verovering
De Chinese leider Mao Zedong zou de
8owjet-Unie in 1953 een plan hebben
voorgelegd voor de verovering van de
wereld Alle landen ln de wereld, uitge
zonderd de Verenigde Staten, zouden
op die manier ln 1973 communistisch
worden beheerst
I PAGINA 13
jongeren
Fred de Bruyne heeft zijn streven met
- longeren een wig te drijven ln de geves
"gde orde van het proffietsen fors
moeten bijstellen. De ploegleider van
«e profploep DAF-Trucks trok voor
het komende wlelerselzoen de routl-
I nlers Hennle Kuiper en Roger de Vlae-
1 m|nck aan. 'Ach. mijn principe is het-
»hde gebleven Ik wil Kuiper en De
i 'aem'nck zien als voorbeeld voor de
F longeren
Nieuws uit Zeeland: 2, 5, 7
1 en 9.
Binnen- en buitenland: 3
en li.
Opinie: 4.
Sport: 13 en 15.
i Radio en televisie: 16.
I Rinancièn: 17.
Teheraanse vliegveld gereedstaande
Algerijnse Boeings 727 konden stappen
vervloog naarmate maandag de tijd
verstreek.
Vergeten
Afwachten bleef het parool. Zowel
Carter als al eerder vice-president
Mondale zeiden dat de VS nog nooit zo
dicht bij de vrijlating van de 53 Ameri
kanen was als nu. Maar moeilijkheden
bij de afhandeling van de ingewikkel
de financiële transactie, die Iran naar
schatting zo'n 18 miljard gulden aan
„bevroren" tegoeden in het buitenland
moet opleveren, vertraagden maandag
al eerder de vrijlating. Naar zowel in
Washington als Teheran verluidde lag
de oorzaak bij Iran, dat vergeten had
een rekening bij de Bank van Engeland
te openen, waarop na goedkeuring van
Algerije de eerste som van zo'n 2 mil
jard dollar kon worden overgeboekt.
Carter moest derhalve afzien van zijn
plan om nog als president de gegijzel
den welkom te heten in Wiesbaden
waar zij ln een hospitaal op de Ameri
kaanse basis Rhein-Main zullen wor
den opgevangen. Hij wilde het presi
dentschap vandaag persoonlijk over
dragen aan Ronald Reagan. De nieuwe
president heeft Carter echter aangebo
den als zijn „speciale afgezant" de aan
komst van de 52 in West-Duitsland bij
te wonen en dat aanbod is na enig be
raad door Carter aanvaard.
Team
Dat in Washington gisteravond eeen re
kening meer werd gehouden met vrijla
ting binnen een termijn van zo'n 12 uur,
wordt ook bewezen door het feit dat
Reagan heeft gezorgd voor een team
dat de gijzelingszaak van de Carter-re-
gering overneemt. Onder leiding van de
kersverse minister van buitenlandse
zaken Alexander Haig zal worden ge
zorgd voor „contlnuiteit in de onder
handelingen met Iran" In dat team zal
een aantal functionarissen uit carters
ploeg worden opgenomen. Reagan's
woordvoerder Brady noemde geen na
men. maar hij sloot niet uit dat Warren
Christopher, de onder-minister van bui
tenlandse zaken die maandagmorgen
in Algiers de overeenkomst tekende, er
bij zal zijn.
Afgaande op een uitzending van radio
Teheran heeft Iran welbewust voor ver
traging gezorgd om Carter de kans te
ontnemen zijn presidentschap af te
sluiten met de triomfantelijke verwel
koming van de gegijzelden. „Zelfs de to
tale overgave van de VS aan de Iraanse
eisen zal de clowneske president Carter
niet de gelegenheid geven de 52 per
soonlijk te begroeten en daarmee pro
paganda te bedrijven", aldus radio Te
heran.
Onderzoek
Het Is nog niet duidelijk waar de 52 ge
gijzelden in Iran zich nu precies bevin
den. Een Amerikaans televisiestation
meldde dat ze zijn overgebracht naai
een plaats in de directe omgeving van
het vliegveld van Teheran, maar van
Iraanse zijde werd dat ontkend. De ge
gijzelden waren eerder op de dag me
disch onderzocht door een zestal Alge
rijnse artsen, dat geblinddoekt naar
hun verblijfplaats was gebracht. Iran
wil met dit onderzoek voorkomen dat
de Verenigde Staten zich met een be
roep op de gezondheidstoestand van de
gegijzelden niet zal houden aan de be
palingen uit de verklaring van Algiers.
De Iraanse televisie liet per satelliet
beelden van het medisch onderzoek
overseinen naar de VS Ook werden
beelden getoond van een aantal gegij
zelden aan de maaltijd. Naar nu als
vaststaand wordt aangenomen zullen
de 52 Amerikanen via een tussenlan
ding in Turkije, op het vliegveld van
Ankara, naar Wiesbaden vertrekken.
De hoop op een zeer spoedige vrijlating
van de Amerikanen steeg maandag
morgen tot recordhoogte na een week
einde van slopende onderhandelingen
in Algiers. Algerije (en later Teheran
en Washington) publiceerde na onder
tekening door Warren Christopher de
overeenkomst die een eind moest ma
ken aan de gevangenschap van de 52.
Weliswaar toonde de Iraanse onder
handelaar Nabavi zich maandagmid
dag op een persconferentie in Teheran
het gebruikelijke felle anti-Amerika
nisme. maar ook hij verklaarde dal het
sein van Algerije dat de tegoeden naar
de Centrale Bank van Engeland waren
overgemaakt voldoende zou zijn om de
vrijlating te bewerkstelligen.
Dat het bij de overeenkomst tussen
Iran en de VS voornamelijk gaat om een
ruil tussen Iraans geld en Amerikaanse
mensen blijkt wel uit de belangrijkste
punten van de in Teheran en maandag
morgen in Algiers ondertekende docu
menten:
- De VS zal naar vermogen zorgdragen
voor herstel van ae financiële situatie
van Iran zoals die was op 4 november
1979. de dag dat de 52 Amerikanen wer
den gegijzeld.
- Amerika zal het handelsembargo te
gen Iran opheffen,
- Washington belooft zich niet te men
gen. direct of indirect, in de interne aan
gelegenheden van Iran.
- De Amerikaanse regering zal de te
goeden en bezittingen van de overleden
sjah en diens familie „bevriezen" Over
making van tegoeden van de sjah naar
het buitenland zullen niet worden tóe-
gestaan De Amerikaanse regering zal
ieder die van deze tegoeden afweet ver
plichten haar te Informeren.
- De regering van de Verenigde Staten
Slot zie pagina 3 kolom 5)
Zie ook pagina 4
ALGIERS - De Amerikaanse onder-minister van buitenlandse zaken Warren
Christopher tekent het akkoord over vrijlating van de gijzelaars. Dat gebeurde in
het ministerie van buitenlandse zaken in de Algerijnse hoofdstad, hei land dat
bemiddelde tussen de VS en Iran.
OMZET BENEDEN VERWACHTING
HULST - De sokkenfabrick Mi-Lock in
Hulst gaat de produktie met twintig
procent inkrimpen. Daarvoor is een
reorganisatie nodig, waarbij 29 van de
127 arbeidsplaatsen verloren gaan.
Volgens de directie, die de onderne
mingsraad en het personeel maandag
inlichtte, is de laatste twee jaar met
'verlies van betekenis' gewerkt en kon
het bedrijf op deze wijze niet verder
werken. Overigens is via een perso
neelsstop en natuurlijk verloop in 1980
ook al een tiental arbeidsplaatsen ver
loren gegaan bij de Hulster sokkenfa-
briek. Het verlies van de arbeidsplaat
sen bij Mi-Lock is opnieuw een klap
voor de werkgelegenheid in de ge
meente Hulst, waar eind vorig jaar be
kend werd dat bij Clitex, de textielfa
briek in Clinge, ruim tweehonderd
mensen ontslagen zullen worden.
Volgens economisch directeur H. E. van
Ginniken moet het bedrijf afslanken
omdat de omzet al enkele jaren bene
den verwachting is gebleven. Welis
waar is het aantal geproduceerde sok
ken constant gebleven, maar de vol
gens de directie noodzakelijke groei Is
uitgebleven De directie is van mening
dat Mi-Lock in de naaste toekomst voor
De produktiehal van de sokkenlabneK
Mi-Lock in Hulst Bij het bedrijf werken
ongeveer tweemaal zoveel vrouwen als
mannen, een verhouding die ongeveer
aangehouden zal worden bij de werkne
mers die ontslagen worden,
de opgave staat om twintig procent
minder sokken te produceren dan voor
heen. en dat tegen een lagere produk-
lleprijs per paar Dat moet gebeuren
door middel van een efficiëntere be
drijfsvoering met de resterende kleine
honderd man personeel
Bij het ministerie van economische za
ken is een aanvraag ingediend voor fi
nanciële steun bh het uitvoeren van de
reorganisatie De directie wilde maan-
iSlot zie pagina 5 kolom 41
TEHERAN - De 52 Amerikaanse gijzelaars werden gisteren door een aantal Alge
rijnse artsen onderzocht. Dat gebeurde op een geheime plaats in lran.de doktoren
werden er geblindoekt heen gebracht.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - China heeft Nederland
gevraagd zijn ambassadeur in China,
mr. J. Kneppelhout. terug te roepen-
Een datum is daarbij echter niet ee-
noemd. Voorts wil Peking onderhande
lingen beginnen over het terugbrengen
van de diplomatieke betrekkingen tus
sen de twee landen lot het niveau van
„zaakgelastigden". Deze maatregel is
het gevolg van de levering van onder
i Van onze redactie economie
DEN HAAG - Jhr. mr. M. L. de Brauw,
benoemd tpt voorzitter van dc zoge
naamde stuurgroep voor de maat
schappelijke discussie over de toe
komstige energievoorziening, vindt
dat iedereen in die gedachtenwisse-
ling moet meedoen. Hij onderkent het
gevaar dat de discussie zich op de kern
energie zal toespitsen, maar stelt dat
men dit onderwerp niet uit het totaal
van de zeer ingewikkelde problema
tiek mag losmaken.
De maatschappelijke discussie kan lel
den tot een betere afweging, meent de
nieuwbenoemde functionaris, zodat
een grotere mate van contlnuiteit kan
bestaan De Brauw vreest anders dat er
nog meer verscherping van tegenstel
lingen over kernenergie zal komen, zo
dat beslissingen op energiekeuitu tv
veel afhankelijk worden van politieke
verhoudingen en een schoksgewijs be
leid wordt gevoerd.
In dit verband wil hij wel kwijt het
..merkwaardig" te vinden dat de Twee
de Kamer aan de ene kant een maat
schappelijke discussie wil terwyl aan
de andere kant allerlei partijprogram
ma's zich zo uitdrukkelijk tegen kern
energie uitspreken ..Maar", zegt De
Brauw de politieke partijen zijn ook
deelnemers in de discussie Ze moeten
ook worden gehoord. Dat ls op zichzelf
geen probleem"
Het staat iedere betrokkene vrij zijn
standpunt uit te dragen, meent dc SG-
voorzitter, daarvan houdt de stuur
groep zich afzijdig. Het gevaar bestaat
w el dat de ene belanghebbende de an
dere gaat overschreeuwen. Wat dit be
treft. kijkt De Brauw wat bedenkelijk
naar het bedrag van 12 miljoen gulden
dat de gezamenlijke grote werkgevers
verbonden denken nodig te hebben
voor hun eigen campagne, waarin zij
onder meer kernenergie gaan propage
ren.
Subsidie
Ook van werknemerskant ligt er een
verzoek om subsidie, evenals van aller
lei andere groeperingen die aan de dis
cussie willen deelnemen, bevestigt-De
Brauw Dc mogelijkheden om finan
cieel te helpen zal worden bekeken.
De Brauw verzekert dal hij tijdens ht
gehele verloop van de discussie een
grote mate van openbaarheid wil be
trachten.
De stuurgroepvoorzitter hoopt ko
mend voorjaar - liefst eerder - geheel
op gang te zijn.
zeeboten door het RSV-concern aan
Taiwan. De Nederlandse ambassadeur
heeft dit maandag in Peking via een
nota van de Chinese vice-minister van
buitenlandse zaken Zhang Canming te
horen gekregen.
In een eerste reactie van het ministerie
van buitenlandse zaken zei een woord
voerder dat de Nederlandse regering
„met spijt" kennis heeft genomen van
de Chinese nota De regering beraadt
zich nog over een antwoord aan Peking.
Bij twee gelegenheden heeft de regering
te kennen gegeven niet terug te komen
op haar beslissing een vergunning te
verlenen aan RSV Donderdag komt de
kwestie opnieuw aan de orde in de
Tweede Kamer. De Chinese regering
heeft de hoop uitgesproken dat de om
streden order dan alsnog niet doorgaat.
Van Chinese zijde is verder meegedeeld
dat ook tegen Amerika soortgelijke
maatregelen genomen zullen worden
wanneer de regering-Reagan dergelijke
leveranties aan Taiwan goedkeurt Uit
het feit dat Nederland advies heeft ge
vraagd aan Amerika, blijkt volgens de
Chinezen dat Washington achter de le
vering staat.
Geologen
De RSV-levering zal gevolgen hebben
voor de relatie van Nederland met de
Chinese Volksrepubliek op diploma
tiek. cultureel, wetenschappelijk en
economisch terrein. Inmiddels zijn
reeds een aantal zakelijke contacten
van Nederlandse bedrijven door China
afgestoten. Dit heeft dc Chinese persul-
taehe in Den Haag. Shen Zhihuan.
maandag tijdens een persconferentie
meegedeeld. Het zal volgens hem van
de houding van de Nederlandse rege
ring afhangen of nog meer economi-
(Slot zie pagina 6 kolom 4 i
Akkoord over
gijzelaars
\liff rpot het laatst toe blijven de
VyoW J. Irariiërs volharden in hun
[SjïSW onverzoenlijke houding ten
DgSgjU opzichte van de Verenigde
Staten Uren nadat gisteren
KsEFfSJ door bemiddeling van Alge
rije een akkoord was gesloten tussen
Iran en de Verenigde Staten over de
vrijlating van de gijzelaars, hielden de
autoriteiten in Teheran hen nog steeds
vast. Traineren van afspraken of ze he
lemaal niet nakomen is de afgelopen
maanden zo'n beetje de gedragslijn van
de Iraanse regering geweest. Amerika
krenken en proberen belachelijk te ma
ken in de ogen van de gehele wereld,
leek vaak het enige doel, dat de fanatie
ke traditionalisten ln Teheran voor
ogen stond. Gisteren toonden zij nog
eens nadrukkelijk lak te hebben aan
overeenkomsten en afspraken. Als de
gijzelaars te vroeg zouden vertrekken,
zou president Jimmy Carter - juist van
daag wordt hij opgevolgd door Reagan
- door naar de opvangplaats Wiesba
den te vliegen politieke munt uit de gij
zelingsaffaire kunnen slaan, vreesden
de Iranièrs. Dat gunden zij Carter niet
en daarom mochten de gijzelaars nog
niet gaan, al heette het officieel dat de
documenten niet in orde waren. Gister
avond laat kwam het bericht uit Tehe
ran. dat ae 52 Amerikanen dan toch
vanmorgen de Iraanse hoofdstad zou
den mogen verlaten. In alle redelijkheid
mag worden aangenomen, dat de Iraan
se regering onder geen beding onder die
belofte uit kan Toch kan er pas worden
gejuicht als het vliegtuig met de gijze
laars veilig en wel in Algiers is geland,
het tussenstation op weg naar de vrij
heid.
Vrij na meer dan 440 dagen te hebben
vastgezeten: het is nauwelijks voor
te stellen, dat het misschien op dit mo
ment al zover is. Maandenlang zijn de
gijzelaars de inzet geweest van een di
plomatieke en politieke krachtmeting
tussen Iran en de VS. President Carter
heeft een bewonderenswaardig geduld
aan de dag gelegd als het om het be
werkstelligen van hun vrijheid ging.
Gelaten heeft de Amerikaanse regering
alle vernederingen en bespottingen van
de Iraniërs over zich heen laten komen.
Steeds stond bij Carter en de zijnen
voorop het gijzelingsdrama langs
vreedzame weg te beëindigen. Carter
heeft uiteindelijk zijn zin gekregen, hoe
wel hij eenmaal ernstig in de fout ging
door een overigens verkeerd afgelopen
reddingsactie op touw te zetten Met
voldoening kan de thans scheidende
Amerikaanse regering vaststellen, dat
haar lange-termijn-politiek juist is ge
bleken. Hetgeen allemaal niet weg
neemt, dat de VS toch is bezweken voor
de chantage van de godsdienstige zet
bazen in Teherar Voor de gijzelaars
wordt het hoogste losgeld betaald, dat
ooit voor een persoon is neergeteld
Weliswaar is het meeste geld afkomstig
uit de kort na de gijzeling bevroren
Iraanse tegoeden in de VS. maar chan
tage is en blijft het. Ook de andere voor
waarden zijn vernederend voor een
land, dat zich een van de machtigste ter
wereld kan noemen
Het zou verkeerd zijn de beslissing
van de regering van de VS met dit
Iran in zee te gaan te verwerpen. Het
doel: de gijzelaars -.Tij - althans op pa
pier - is bereikt Dat telt. Wie zal dan
niet blij zijn? De vraag hoe Amerika nu
"verder moet met Iran zal ter beantwoor
ding worden voorgelegd aan de nieuwe
regering-Reagan. die vandaag in func
tie treedt. Als gevolg van de gijzelings
zaak zijn de betrekkingen tussen beide
landen tot een triest dieptepunt ge
daald. De klerikale machthebbers ln
Iran hebben al laten weten, dat Reagan
hun evenmin aanstaat als zijn voorgan
ger Carter. Bemoedigend voor herstel
van de normale betrekkingen zijn zulke
uitspraken niet. Voorlopig zullen belde
landen zich weinig aan elkaar gelegen
laten. Wat de laatste veertien maanden
tussen Iran en de VS is voorgevallen is
niet recht te breien door gijzelaars vrij
te laten en tegoeden vrij te geven. De
oorzaken zitten héél diep dat is nog
steeds te merken De uitvluchten, die
de Iraanse leiders gisteren zochten om
de vertraging bij de vrijlating van de
gijzelaars te verklaren, wijzen er op. dat
Teheran nog altijd geen enkel vertrou
wen stelt in de tegenpartij. Dat maakt
het zo uitermate moeilijk aan een nieu
we relatie te bouwen. Voorlopig mogen
we al blij zijn met de aangekondigde
vrijlating van de gijzelaars
Dim
OSLO (RTRl - De Lorentzen Scheep
vaartmaatschappij heeft de tanker Ja
ne Bore met 125.000 ton aardolie aan
boord opdracht gegeven bij Durban
(Zuid-Afrika) te wachten op nadere in
structies, zo is maandag uil schccp-
vaartkringen vernomen.
De Noorse regering zou druk uitgeoe
fend hebben om levering van Noord-
zeeolie aan Zuid-Afrika tegen te hou
den
De Noorse minister van buitenlandse
zaken. Knut Frydenlund. had zondag
een volledig onderzoek bevolen naar de
manier waarop de olie door Petrofina
aan een onbekende koper was ver
kocht
Petrofina zegt dat de officiële documen
ten Curacao als bestemming aangaven
en pas zondagavond vernomen te heb
ben dat de olie aan een Zuidafrikaan
was verkocht
