PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Dit weekeinde besluit
onderzeebootorder RSV
Olieprodukten maandag fors duurder
Gedwongen overplaatsing
bij Middelburgs Gasthuis
Boek over Phil
VAN AGT ZWIJGT OVER ROL VAN DER KLAAUW
Mozambique wil boycot
van Pretoria door EEG
m
Londen in de sneeuw
DOOR GESTEGEN PRIJZEN VRIJE MARKT
Winterse buien
Hagel en sneeuwbuien afgewisseld
door opklaringen. Middagtempera-
tuur ongeveer plus twee graden. Wind
uit noord tot noordoost, in de kustge
bieden krachtig tot stormachtig.
223e jaargang no. 282
Zaterdag 29 november 1980
(Van ome parlementaire redactie
DEN HAAG - Premier Van Agt wil niet uitsluiten dat minister Van der Klaauw (buitenlandse
zaken) met zijn portefeuille heeft gezwaaid om te voorkomen dat het kabinet Rijn-Schelde-
Verolme een exportvergunning verleend voor levering van twee onderzeeërs aan Taiwan. Van
Agt zei gisteren na afloop van de ministerraad, „de kans zeer gering te achten dat ik maandag
zonder Van der Klaauw naar de Europese top in Luxemburg reis''.
Geheel onmogelijk is dat dus niet, maar
politieke waarnemers in Den Haag slui
ten niet uit dat Van der Klaauw is te
ruggekomen van zijn in de Mozambi-
kaanse hoofdstad Maputo uitgespro
ken verwachting komende week geen
minister van buitenlandse zaken meer
te zijn. Tijdens de kabinetsvergadering
van gisteren is in elk geval nog geen
beslissing genomen in de RSV-kwestie.
Premier Van Agt wilde niet zeggen of
dat een gevolg was van dwarsliggen van
één van de bewindslieden. „Zoals ik al
in de Eerste Kamer heb gezegd: wij zul
len voor of op 30 november, aanstaande
zondag, de besluitvorming finaliseren.
Dat betekentja" of „nee" zeggen".
Van Agt wilde evenmin meedelen of het
kabinet dit weekeinde nog een extra
bijeenkomst aan de RSV-order zal wij
den. „Wij hebben wel meer inorthodoxe
methoden van besluitvorming gehan
teerd", aldus de premier. Tijdens zijn
bezoek aan China, eind oktober, had
den hij en minister Van der Klaauw de
mogelijke leverantie aan Taiwan niet
ter sprake gebracht, „omdat wij ervan
overtuigd waren dat instemming nim
mer zou worden verkregen, terwijl de
kans op ontstemming waarschijnlijk
zou zijn vergroot".
Mening VS
Over de kritiek die vooral van PvdA-
zijde was gekomen, dat Amerika veel
te laat was gevraagd zijn oordeel over
de leverantie van de oorlogsschepen
en onderdelen voor kerncentrales was
gevraagd, zei Van Agt: „Wij hadden al
eerder signalen, indicaties gekregen
hoe in de VS over kwesties als deze
wordt gedacht. Uit Washington heb
ben we nu alle informatie die we kon
den verzamelen, gekregen".
Een woordvoerder van het ministerie
van buitenlandse zaken in Washington
liet gisteravond echter weten dat het
„geen beslissing (betreft) waar de VS bij
betrokken zijn". Op grond van de wet
die de verhoudingen tussen de Verenig
de Staten en Taiwan regelen, hebben de
VS trouwens nog dit jaar voor 280 mil
joen dollar wapens aan Taiwan gele
verd, waaronder nieuwe raket-syste
men. Het mogen volgens de wet alleen
defensieve wapens zijn. Bovendien zijn
de VS de grootste leverancier van kern
centrales aan Taiwan: er zijn al zes reac
toren geleverd.
Zoals gemeld is minister Van der
Klaauw tegenstander van het verlenen
van een exportvergunning. Hij beroept
zich daarbij op de relaties met de Volks
republiek China die naar zijn mening
ernstig zouden worden geschaad. Pe
king beschouwt Taiwan als een provin
cie. en de leverantie van oorlogsmate
riaal als een „vijandige daad". Van Chi
nese zijde is dat zowel in Peking als in
Den Haag de afgelopen week beklem
toond. Van der Klaauw wijst er ook op
dat Nederland met China diplomatieke
relaties heeft aangeknoopt en daarbij
heeft erkend dat Taiwan een onderdeel
van de Volksrepubliek is.
Minister Van Aardenne (economische
zaken) en naar in politiek Den Haag
wordt aangenomen de meerderheid
van het kabinet zijn voor doorgaan van
de order. Die levert RSV niet alleen 1
miljard gulden op, maar ook 6 miljoen
manuren werk. Vkn der Klaauws eigen
partij, de WD, steunt zowel in Eerste
als Tweede Kamer Van Aardenne. In de
Tweede Kamer tekent zich een meer
derheid af tegen het verlenen van een
exportvergunning (PvdA. D'66 en een
deel van het CDA), In de Eerste Kamer
is een meerderheid voor de order.
Een woordvoerder van het RSV-con-
(Slot zie pagina 8 kolom 4) Wan der Klaauw
WEGENS GEWETENSCONFLICT ROND ABORTUS
'ENKELE LANDEN MOETEN BEGINNEN'
faillissement
De Breskense snoepfabrikant 'Luteyn
BV' is ten dode opgeschreven nu het
ministerie van economische zaken
heeft geweigerd een bankkrediet van
een kwart miljoen gulden ter beschik
king te stellen. Alleen een wonder -
overname van het bedrijf door een ko
per - kan een faillissement nog tegen
houden.
rouw
Rouw en doodsangst zijn de gevoelens
die blijven overheersen in het Italiaan
se aardbevingsgebied tussen Napels
en Potenza. Over de omvang van de
ramp bestaat nog steeds geen zeker
heid. De offleiéle cijfers van de legerlei
ding spreken van 2.904 geborgen lijken
en 1.096 vermisten. Er zijn nog 52 van
de 179 vernielde dorpen die tot nu toe
slechts de noodzakelijke levensmidde
len hebben ontvangen.
(Wan onze speciale verslaggever
MAPUTO - „Niet de zuidelijk Afri
kaanse landen moeten beginnen met
sanctiemaatregelen tegen Zuid-Afri-
ka, maar de Europese staten. Due lan
den kunnen door bijvoorbeeld een in
vesteringsstop een enorme bijdrage le
veren om de economische verhoudin
gen in Zuid-Afrika te veranderen. Als
wij zouden beginnen, dan betekent dat
dat wij een deel van ons eigen lichaam
zouden afsnijden".
Dit zei de Mozambiquaanse minister
van buitenlandse zaken Chissano vrij
dagavond tijdens een plotseling beleg
de persconferentie in de Mozambi
quaanse hoofdstad Maputo, direct na
afloop van de tweede conferentie voor
economische samenwerking in
zuidelijk Afrika. Deze bijeenkomst
werd donderdag en vrijdag gehouden.
De opmerkingen van Chissano staan
lijnrecht tegenover eerdere uitlatingen
van conferentievoorzitter Mmusi. mi
nister van financiën van Botswana. De
ze liet woensdagavond weten dat de ne
gen zwarte zuidelijk Afrikaanse landen
„geen voorstanders zijn van een embar
go tegen Pretoria". Vermoedelijk onder
druk van zijn collega's uit de overige
aan de conferentie deelnemende lan
den stelde Mmusi zich vrijdag aanmer
kelijk voorzichtiger op. „Wij zullen ons
niet tegen sancties verzetten", liet hij
nu weten. „Deze conferentie was be
doeld om de afhankelijkheid van Zuid-
Afrika, op economisch gebied, te ver
minderen", zei Chissano. „Dit betekent
een gevecht voor meer vrijheid. In zo'n
strijd moeten altijd opofferingen wor
den gedaan. Hij zei dat niet van alle
EG-landen kan worden verwacht in
eens tot een investeringsboycot over te
gaan. Maar het is belangrijk dat enkele
landen het voortouw nemen, meende
hij. Over het feit dat de zwarte zuidelijk
Afrikaanse landen door boycotmaatre
gelen gedupeerd zouden kunnen wor
den, zei Chissano dat hij het niet waar
schijnlijk achtte dat Zuid-Afrika maat
regelen tegen omringende zwarte lan
den zal nemen als Europese landen met
sancties komen tegen Pretoria. ..Im
mers, dat zou voor hen ook een strop
zijn omdat Zuid-Afrika voor zijn in- en
uitvoer eveneens van onze havens af
hankelijk is".
MIDDELBURG - De leiding van het
Gasthuis in Middelburg heeft drie
vrouwelijke verpleegkundigen ge
dwongen overplaatsing moeten aan
zeggen. De zusters, tot nu toe werk
zaam op de afdeling verloskunde/gy
naecologie, hebben principiële ge
loofsbezwaren tegen bepaalde medi
sche handelingen en wel in het bijzon
der tegen het uit medische noodzaak
voortijdig beëindigen van een zwan
gerschap. De opstelling van de ver
pleegkundigen leidde ertoe dat de ver
pleging en behandeling van patiënten
op de afdeling verloskundeygynaecolo-
gie in het gedrag dreigde te komen. Be
stuur en directie van het Middelburgse
ziekenhuis hebben daarom dwingend
ingegrepen.
Voorzitter J. J. van der Wel-Beije en di
recteur-econoom J P. Springveld van
het Gasthuis verklaarden vrijdag des
gevraagd dat er binnen het ziekenhuis
zo'n zes maanden gezocht is naar een
oplossing die geen dwingend karakter
had. Voorstellen van de directie" stuit
ten echter voortdurend op de principië
le opstelling van de betrokken ver
pleegkundigen. „Daarom is verplichte
overplaatsing nog de enige mogelijk
heid om de voortgang van de zorgverle
ning op de betreffende afdeling te waar
borgen", aldus Springveld. Mevrouw
Van der Wel beklemtoonde dat de zie
kenhuisleiding 'zeer ongaarne' tot een
dergelijke maatregel is overgegaan.
In een toelichting op de problemen we
zen mevrouw Van der Wel en directeur
Springveld erop dat het Middelburgse
Gasthuis een ziekenhuis is met een al
gemene signatuur en binnen de doel
stellingen vanhet ziekenhuis dient er
derhalve rekening te worden gehouden
met de persoonlijke opvattingen en
wensen van alle patiënten. Mevrouw
Van der Wel: „Op de afdeling verlos
kunde/gynaecologie vindt verpleging
plaats, worden medische behandelin
gen of onderzoeken verricht en worden
medische ingrepen voorbereid. Onder
de veelheid van behandelingen komt
voor het door medici op medische indi
catie voortijdig beëindigen van een
zwangerschap. Deze ingreep wordt be
paald in overleg tussen medicus en pa
tiënt. Het door onze medici gevoerde
beleid tast de doelstelling van ons zie
kenhuis niet aan. Zij is in overeenstem
ming met de huidige normen van de
medische ethiek".
De voorzitter van het Gasthuis onder
streepte dat vroegtijdige onderbreking
van zwangerschap binnen de ontwikke
ling van medische technieken meer en
meer voorkomt. „Die ontwikkeling mis
schien sommige verpleegkundigen wat
verrast", veronderstelde zij.
Consequenties
Binnen de afdeling verloskunde/gy-
(Slot zie pagina 2 kolom 6)
huisvuil
De Centrale Vullverwerkende Indus
trie (CVI) ls niet bulten haar boekje
gegaan toen ze, een maand geleden,
geruime tijd afval uit de randstad
heeft gestort op de stortplaats aan de
Stellestraat in Hulst. Er ls toen uitslui
tend huisvuil en geen chemische afval
gestort, en dat ls tn overeenstemming
met de hinderwetvergunning.
PAGINA 11
ouwe taaie
In de rubriek 'Hoort, ziel. schrijft' van
daag een vrouwelijke scheepsbevrach
ter van tachtig Nederlands unicum in
Middelburg. Voort katten als fotomo
dellen. een wedstrijd en een tentoon
stelling.
PAGINA 25
spelconcept
Johan Crufjff is door AJax voor vier
maanden aangetrokken als begeleider
van het elftal. HIJ heeft zich tot doel
gesteld de Amsterdamse club weer een
aantrekkelijk spelconcept bij te bren
gen waar de ploeg ook ln de toekomst
wat aan heelt. Uit Spanje komen voor
Cruljff overigens minder prettige be
richten. De rechter in Barcelona heeft
tegen hem gisteren een aanhoudings
bevel uitgevaardigd, omdat hij zich
niet heeft gemeld op de rechtbank om
tot een regeling te komen met zijn
schuldeisers.
DEN HAAG - Archivaris en bedrijfshis-
toricusA. Heerding (links) heeft vrijdag
het eerste deel van een trilogie over het
Philipsconcern overhandigd aan dr. ir
N. Rodenburg, president van de raad
van bestuur van Philips iMidden i.
Rechts uitgever De Groot.
Heerding (57) besteedde 3 jaar aan on
derzoek en schreef deel een dat de jaren
1880 tot 1891 beslaat in de periode van
1977 tot eind 1979.
Gepoogd is een beeld te geven van de
ondernemers die zich met de gloeilamp
- de innovatie van de jaren tachtig van
de vorige eeuw' - bezig hielden en de
stoot gaven tot de electronische indus
trie in Nederland.
De toenmalige lampenfabriek in Mid
delburg, Rotterdam, Venio en Nijmegen
passeren daarbij de revue. Het boek
dat gevolgd ivordt door nög twee delen
is voor f 65,- te koop. Het is een weten
schappelijk werk in een oplaag van
5000 exemplaren en sober geïllu
streerd, maar de belangstelling is groot
en uitgeverij Nijhoff venoacht er veel
van.
LONDEN - De omgeving van St. Pauls kathedraal in Londen bood vrijdag de
aanblik van een kerstkaart. Londenaren werden geconfronteerd met de
eerste sneeuw van dit najaar Een groot deel van Engeland werd gisteren
getroffen door sneeuwbuien en ook voor vandaag is guur weer voorspeld,
evenals trouwens in onze contreien.
Nieuws uit Zeeland: 2, 5,
9. 10 en 11.
Binnen- en buitenland:
en 13.
Opinie: 4.
Sport: 25.
Radio en televisie: 27.
Financiën: 29.
Zaterdagkrant: 17, 19,
en 23.
DEN HAAG - Maandag gaan de olie-
produkten fors in prijs omhoog. De ma
ximumprijs van superbenzine schiet
nu weer boven de anderhalve gulden
uit. Als de prijsnoteringen blijven stij
gen, komen er per 1 januari nog veel
grotere prijsverhogingen, nu zijn de
„stappen" nog bepeekt gebleven, zo
deelde het ministerie van economische
zaken vrijdagmiddag mee.
De benzines gaan met 3,6 cent per liter
omhoog Van dit bedrag bestaat 0,6
cent uit de zogenaamde heffing ter be
strijding van lawaai, die op grond van
de Wet Geluidshinder nu structureel in
de benzineprijs is opgenomen. De feite
lijke heffing bedraagt 0.47 cent. maar
met BTW mee wordt 0.6 cent bereikt
Superbenzine wordt nu 151,8 cent per
liter, normaal 148,4 per liter.
Huisbrandolie stijgt met 4,2 cent per li
ter (exclusief BTW), petroleum met 4.7
cent tot 1,02 gulden per liter, dieselolie
met 5,2 cent tot 103,4 cent per liter; LPG
met 1 cent per liter tot 63,4 cent De
stookolieprijzen stijgen als volgt: olie
met één procent zwavel 33 gulden per
ton, met 2 procent 39 per ton (alles zon
der BTW).
Een en ander is het gevolg van de geste
gen noteringen op de internationale
vrije markt en het. verder aantrekken
van de dollarkoers. Voor dieselolie.
hulsbrandolie en stookolie zijn ditmaal
de maximum „verhogingsstappen" vol
gens het afgesproken prijssysteem
overschreden uit voorzieningsoverwe
gingen.
Gevreesd wordt namelijk dat deze pro-
dukten zullen „weglopen" naar buiten
landse markten waar het prijsniveau
hoger ligt Voor stookolie geldt ook nog
het argument dat ons land zeer afhan
kelijk is van import van laagzwavelige
produkten Voor benzine zijn ditmaal
de maxima niet overschreden, maar
voor 1 januari is dit wel denkbaar.
Als ditmaal zonder meer dc noteringen
waren gevolgd, zou superbenzine 10,4
cent in prijs hebben moeten stijgen,
normaal 8," cent diesel 8,5 cent. petro-
luem 8,7 cent huisbrandolie 7,3 cent,
stookolie van I procent 126,15 gulden
(Slot zie pagina 8 kolom 6)
En het kabinet
sukkelt voort
[et kabinet-Van Agt suk
kelt in deze dagen van de
netelige kwestie naar de
andere zonder werkelijke op
lossingen te vinden. De frac
ties van de regeringspartijen
in de tweede kamer hebben het gevoel
dat ze steeds verder van elkaar en van
deze regering af komen staan, terwijl
het duidelijk is dat er binnen het Cats-
huis ook alleen maar een toename van
meningsverschillen wordt geconsta
teerd. Wat er in deze laatste ruk op weg
naar de verkiezingen, volgend jaar be
gin zomer, nog aan concreet beleid op
tafel komt levert óf klemvaste politieke
verhoudingen op óf halfbakken, onrijpe
compromissen. Zo bestond de slechte
oogst van de afgelopen weken uit: een
volkomen spaak gelopen debat over de
abortuswetgeving, een zeer kunstmati
ge. tussentijdse regeling voor buiten
landse commerciële programma's op
kabeltelevisie, grote moeilijkheden
over een exportvergunning aan het
Rijn-Schelde-Verolme-concern voor de
levering van duikboten en onderdelen
voor elektriciteitscentrales aan Tai
wan, ruzie over de aftrekbaarheid voor
de belasting van hypotheekrentes en
onrust aan het prijzenfront over almaar
duurder wordende energie. Kortom,
een verzameling politieke schadepos
ten waar de zorgelijkheid afdruipt.
Steeds klemmender wordt dan ook
de vraag hoe lang dit kabinet het
nog volhoudt nu ook allerlei afzonder
lijke ministers in hen sterk rakende
kwesties of bij de behandeling van de
begroting van hun departement in aan
varing komen met een meerderheid in
de tweede kamer of met het kabinetsbe
leid als zodanig. Minister Tuijnman van
verkeer en waterstaat heeft het stevig
voor de kiezen gehad bij de zaak van de
Vaste Oeververbinding Westerschelde,
minister Van der Klaauw raakte tussen
de wielen bij zijn standpuntbepaling
over de Taiwan-orders, minister Pais zit
klem met de bezuinigingsmaatregelen
op zijn departement en zo heeft bijna
ieder zijn eigen brokstukken. Veel zal er
van afhangen of nog een voorraadje
kunstgrepen voorhanden blijft waar
mee deze vastgelopen problemen nog
een tijdje kunnen worden afgedekt.
Lukt dat niet en wordt om één of andere
reden plotseling hoog spel gespeeld dan
zou ln het zicht van de eindstreep nog
wel eens snel een definitieve breuk kun
nen ontstaan. Per slot is het bij het ka
binet-Den Uijl destijds ook zo gegaan.
Bovendien verschilt de politieke mat
heid van toen nauwelijks van het sfeer
tje dat de laatste tijd met lepels tegelijk
is af te scheppen van de vermoeide ge
zichten van de mannen uit de ploeg-
Van Agt. Het uithoudingsvermogen en
de conditie begint over de hele linie ste
vig af te takelen. Misschien gebeurt er
wel elke dag een wonder wanneer blijkt
dat de crisisdreiging om wat voor kwes
tie dan ook niet is doorgezet.
Intussen moet tegelijk worden vastge
steld dat vrijwel nergens nog in het
Haagse politieke circuit voorbereidin
gen zijn getroffen om de directe gevol
gen van een groot ongeluk op te van
gen. De huidige regeringspartijen heb
ben intern nog heel wat orde op zaken
te stellen. Het CDA heeft met het oog op
een komende verkiezingscampagne af
te rekenen met de innerlijke tegenstrij
digheden, die de afgelopen kabinetspe
riode meer dan eens op straat hebben
gelegen. Voor de WD zal de dreigende
afkalving van de kiezersaanhang reden
moeten zijn voor een diepgaand partij
politiek zelfonderzoek. Maar daarnaast
zijn er ook aan de huidige oppositie
kant niet geringe aanleidingen voor
grote innerlijke conflicten. Zo kampen
D'66 en PvdA beide met verdeeldheid
over de kemwapenkwestie. Bij D'66 is
kort geleden een heel wankel compro
mis bereikt. In de gelederen van de
PvdA staan top en basis (het partijbe
stuur en de afdelingen) lijnrecht tegen
over elkaar. Het lijsttrekkerschap van
Den Uijl is daarbij regelrecht in het ge
ding.
Merkwaardig genoeg zijn zo de over
levingskansen van het kabinet-
Van Agt gedurende het komende half
jaar misschien wel belangrijker voor
het 'buitengebeuren' dan voor de rege
ringsploeg zelf. Daarom zou het nog
best een tijdje sukkelen kunnen blijven
met schijnoplossingen voor problemen,
die eigenlijk allang uit de wereld had
den moeten zijn maar die ook nu weer
vier jaar langs voortdurend vooruitge
schoven zijn.
vdM
STAD GRONINGEN
ONTSLAAT 37
VAKLEERKRACHTEN
GRONINGEN (ANP) - Met de kleinst
mogelijke meerderheid heeft de Gro
ninger gemeenteraad vrijdagmiddag
besloten de gemeentelijke vakleer
krachten handarbeid en handwerken
met ingang van 1 augustus 1981 te ont
slaan.
Het gaat om 37 mensen, meest vrou
wen, die door deze maatregel op straat
komen te staan. Door een financiële
koppeling met het bijzonder lager on
derwijs betekent het besluit van de
Groninger gemeenteraad dat ook deze
vakleerkrachten bij het bijzonder on
derwijs hun congé krijgen. In totaal
gaan door deze maatregel 66 mensen de
laan uit.