LELIJK
Schouweivf|Duiveland Extra
Soms barst het
glazuur van
m'n oogballen
DONDERDAG 13 NOVEMBER 1980
...caravans, bootjes, krotten; zo langs de weg. Het is geen gezicht...'
TT?
Autowrakken open en bloot in het landschap. Een typisch geval van 'visuele verontreiniging'.
'Denk 's aan die ontzettende vieze rotzooi die ze op het land onder een plastic zeiltje stoppen en waar ze dan nog een zootje autobanden op gooien ook'.
De grote ergernis van Ab Groenendijk. Al jarenlang ergert de
dichter-schrijver uit Burgh-Haamstede zich groen en geel
aan alles wat het landschap ontsiert; irriteert het hem mateloos
als 'ie ziet welke monstrueuze bouwsels en voorwerpen het land
schap naar de knoppen helpen. 'Visuele verontreiniging' noemt
hij het. „Soms barst het glazuur van m'n oogballen".
Groenendijk wil ten strijde trekken te
gen een ieder die verantwoordelijk is
voor die 'visuele verontreiniging'. Hij
wil ze aan de schandpaal nagelen. En
dat gaat 'ie dan doen middels een
(zwart)boek; een fotoboek, waarin hij in
beeld wil brengen op welke manier het
landschap vaak volkomen onnodig ver
sierd wordt. 'O Nederland, wat ben je
mooi', is de - badinerend bedoelde -
werktitel van het boek. Uitgeverij Hol-
landia in Baarn is in principe wel geïn
teresseerd in het project, dat Groenen
dijk voor ogen staat. 'Hollandia' is bezig
een 'natuurfonds' op te bouwen. En
daarin zou het boek dat Groenendijk
wil maken uitstekend passen. „Kijk 's.
het is echt niet zo dat ik zo nodig weer 's
een boekje wil maken, ik heb er al ge
noeg geschreven, dus wat dat betreft....
Maar dit is een zaak die me al vele jaren
dwars zit. Het is echt een hartstikke in
teressant onderwerp. En wie weet
werkt zo'n boek nog een beetje preven
tief ook". Ab Groenendijk heeft inmid
dels ook al enige stekken gestoken bij
de NCRV-televisie. En de programma
makers daar staan niet bij voorbaat af
wijzend tegenover zijn idee om aan die
'visuele verontreiniging' ook een televi
sieprogramma te wijden.
Ab Groenendijk (begin vijftig) is van
huisuit bioloog. Hij schreef zo'n hon
derdtwintig hoorspelen in de educatie
ve sfeer voor de NCRV-radio. Ook
schreef hij enkele leerboeken over bio
logie. Onder het pseudoniem Albert
Donk publiceerde hij zes gedichten
bundels, waarvan 'De beste wensen aan
mijn trouwe hierboven reeds genoemde
vreinden vrienden' de meest recente is.
Groenendijk woont bijna twee jaar in
Burh Burgh-Haamstede.
ambtelijke blunders
■Visuele verontreiniging'; het ontstaat
niet zomaar door alleen een paar
schoonheidsfoutjes, zegt Groenendijk.
„Het is veelal het gevolg van grove
ambtelijke blunders, minachting voor
het land waarin wij leven en doodge
woon domheid'. Vaak gaat het om heel
kleine dingen, die erg ontsierend in het
landschap werken, maar evenzo vaak
heel gemakkelijk voorkomen kunnen
worden. De voorbeelden van 'visuele
verontreiniging' liggen - zegt Groenen
dijk - voor het opscheppen: netvlies-
teisterende hoogspanningsmasten en
geluidswallen, de stalling van cara
vans en boten bij particulieren in het
voortuintje, wanstaltige borden mid
den in parken, plantsoenen of natuur
gebieden, 'burgerlijke fatsoenstruttig
heid', landbouwers die wat al te ge
makkelijk hun afvalproducten uitstal
len, afgrijselijke architectonische
creaties.
„Kijk, de mensen die ons beeld van het
landschap bepalen, hebben vaak geen
enkele opleiding op kunstzinnig gebied
genoten. Ze weten ook niks van estheti
ca af; kun je ook niet verwachten, die
vent moet goed kunnen timmeren,
moet ervoor zorgen dat een huis niet in
mekaar lazert enzovoorts. Maar ik zou
zo graag zien dat daar wat meer kunst
zinnig gevormde mensen bij worden be
trokken. Ze hebben er waar weet ik
ook niet meer, ooit eens mee geexperi-
menteerd. Maar daar zijn ze weer mee
gestopt; zal wel (trekt een lang gezicht)
te veel geld hebben gekost".
„Ik heb zelf 's een keer een groenplan
voor een gemeente gemaakt. En daarin
heb ik gepleit voor .meer 'evergreens',
dus planten die groen blijven. Dat is in
het landschap absoluut noodzakelijk.
En het kan hoor. Je zit zes maanden van
het jaar naar die pokkezooi achter die
houtwalletjes aan te kijken, nou, waar
om zetten ze daar niet simpelweg wat
meer laurierkers in".
te pletter
Hoogspanningsmasten: foeilelijke
krengen, die gewoon weg moeten, zegt
Groenendijk. „Ze presteren het zelfs
om die dingen midden in woonwijken
neer te planten. En hoeveel vogels
vliegen zich niet tegen die draden te
pletter?". Er zou - vindt hij - een 'delta
plan' moeten komen om die landschap-
sontsierende pilaren weg te werken.
Er zijn - daar is hij van overtuigd -
echt wel andere manieren te bedenken
voor het transport van electriciteit,
ook al is dat misschien financieel min
der aantrekkelijk. „Ik ben er zeker
van: alles waar een mens werkelijk
achter staat, dat is te verwezenlijken.
Je kunt mensen, als je ze maar weet te
motiveren, zover krijgen dat iedereen
zegt: 'ja, inderdaad, weg met die klote-
boel'.
Nog zo'n doom in het toch al zo gekwel
de oog van Groenendijk de treurige
eentonigheid van veel nieuwbouwwij
ken; de 'architectonische waanzin om
objecten die van nul en gener architec
tonische waarde zijn' pal voor een histo
risch monument neer te poten.
'Visuele verontreiniging", overal waar je
een beetje goed om je heen kijkt, kom je
het tegen. ..Je hoeft alleen hier op
Schouwen-Duiveland maar 's rond kij
ken. man je schrikt je toch rot. Ik ben
gisteren met m'n vrouw 's een stukkie
gaan rijden, die kant van de vuurtoren
Haamstede op. Nou. ik heb m'n ogen uit
m'n hoofd gekeken. Werkelijk waar,
wat ze daar allemaal niet voor rotzooi
durven neer te zetten, afschuwelijk ge
woon. En dan moet je niet denken dat
ze het een beetje camoufleren, nee, ge
woon open en bloot in het landschap. Ik
woon hier aardig, maar laat ik maar
heel erlijk zeggen, ik geloof dat ik het
wel weer bekeken heb. Als je de Schou-
wen-Duivelandroute rijdt, wat je dan
allemaal niet voor gekke dingen tegen
komt. Denk alleen maar 's aan die ontr
zettende vieze rotzooi die ze op het land
onder een grauw plastic zeiltje stoppen
en waar ze dan nog een zootje autoban
den opgooien ook. Je ziet het overal,
maar het kan natuurlijk met een beetje
goeie wil best anders. Het is vaakdenk
ik, een kwestie van nonchalanche of on
wetendheid. Nog zoietsde provinciale
weg bij het kruispunt naar Seroosker-
ke; kris-kras een rotzooitje caravans,
bootjes, krotten, zo langs de weg; geen
gezicht. Nou, dat mag toch niet voorko
men. Ik zal nog een ander voorbeeld ge
ven. Ze hebben hier op het eiland pas
van die glasbakken ingevoerd; die con
tainers waar je lege flessen en zo in kwijt
kan. Prima idee hoor, daar niet van.
Maar wat doen ze. ze zetten van die
kneitergele bakken neer op plekken
waarvan je zegt 'dat vloekt in m'n ogen'.
Ab Groenendijk: '...Soms barst het glazuur van m'n oogballen...
En moet je 's goed doordoordenken:
wat willen ze met die bakken, die wor
den gebruikt om het milieu te bescher
men. Maar aan de andere kant verpes
ten ze dat milieu weer door die afschu
welijke knalgele dingen op plekjes neer
te zetten, waar ze helemaal niet thuis
horen, Ja, zeggen die kerels dan, maar
ze moeten wel een beetje opvallen want,
anders ziet geen mens zo'n container
staan. Maar waar ben je dan toch in
hemelsnaam mee bezig? Die glasbak
ken hier, dat is allemaal oud nieuws. In
de Randstad hebben ze die dingen al
tien jaar. Maar wel groen van kleur en
een beetje weggemoffeld. Maar hier:
nee hoor. midden in het dorpsgezicht,
zet maar neer dat ding. Ga maar kijken
waar ze staan, op de gekste plaatsen. Je
vraagt je af 'hoe is het mogelijk'.
'Visuele verontreiniging'; Ab Groenen
dijk vindt het hoog tijd worden dat ie
dereen er zich nu eindelijk eens van
bewust wordt, dat het ook anders kan.
Hij is al geruime tijd bezig met de voor
bereidingen van z'n boek 'O Neder
land, wat ben je mooi'. Een aanklacht.
'Misschien helpt het een beetje
