ISOLEMENT
Geld Achter De Hand.
egyptes val als
lokale grootmacht
tomaat
©J Amro Continu Crediet. Opnemen en aflossen naar behoefte.
WOENSDAG 29 OKTOBER 1980
PZC/opinle en achtergrond
iDoor onze correspondent Rienko Wilton i
Egypte, eens de leider van de Arabische en islamitische wereld, is nu een tweederangs-natie
geworden, onmachtig om de gebeurtenissen in de regio te beïnvloeden. Terwijl een van de
meest ernstige branden in het Midden-Oosten, de Iraaks-Iraanse oorlog, woedt, is Egyptes afwe
zigheid van het politieke toneel bijna totaal, niettegenstaande de verschillende uitspraken over
het conflict van president Anwar Sadat. Sadats aanbod om Saoedi-Arabië en de Arabische-
Golflanden „zonodig te verdedigen" werd met ijzige stilte in de oliesjeikdoms ontvangen.
en militaire confrontatie met Israël te
beèndi gen voordat een eindoplossing
gevonden was voorde diepste kem van
het conflict tussen het zionisme
gang zou betekenen voor de 42 miljoen
inwoners van het land aan de zilveren
Nijl, dat er elk jaar een miljoen zielen,
beter gezegd te voeden monden, bij
krijgt.
In Egypte krijgt de overeenkomst met
Amerika op dit moment de hoogste
prioriteit, getuige de huidige militaire
samenwerking tussen de strijdkrach
ten van beide landen en de voortduren
de aanbiedingen van Sadat om de Ame
rikanen militaire faciliteiten te ver
schaffen op Egyptisch grondgebied.
Washington beschouwt het verdrag
met Egypte als een politieke prestatie
van de eerste orde. hoewel er indicaties
zijn dat Amerika niet van plan schijnt
te zijn in de oude fout te vervallen door
Sadat in de Knesset: begin van het
einde?
Sadats suggestie aan het begin van de
Golf-oorlog. dat Washington munt zou
moeten slaan uit het conflict om zo
doende Chomeini's val te versnellen,
werd niet alleen door Amerika beleefd
afgewezen, maar president Carter is de
laatste twee weken druk doende Kho-
meiny op allerlei manieren te lijmen in
de hoop de Amerikaanse gijzelaars vrij
te krijgen en daardoor nog eens vier
jaar in het Witte Huis te mogen blijven
zitten.
Egypte, toch al doodverklaard in de
Arabische wereld vanwege Sadats vre
desverdrag met Israël, staat geheel bui
ten de niet aflatende bemiddelingspo
gingen in de Golf-crisis van islamiti
sche en niet-gebonden zijde. In feite zou
de val van Egypte als dominante macht
in het Midden-Oosten best eens de oor
zaak kunnen zijn van wat er vandaag
gebeurt in de regio, vooral indien de
huidige Golf-oorlog met als een eenvou
dig grensconflict wordt beschouwd.
maar als een machtsstrijd tussen de lo
kale grootmachten Irak en Iran.
boycot
Egyptes isolement als gevolg van door
Amerika geïnstigeerde Camp David-
akkoorden met Israël heeft een
machtsvacuüm in de Arabische, isla
mitische en niet-gebondcn wereld
doen ontstaan. Het was de Egyptische
leider Gamal Nasser die smaen met Ti
to en Nehroe de 'derde weg' van onge
bondenheid heeft uitgestippeld. Cairo
was vroeger (met zijn Al Ahzar-upiver-
siteit) het centrum van de islamitische
cultuur en het herbergde het hoofd
kwartier van de Arabische Liga. Sinds
het vredesverdrag met Israël is Egypte
stelselmatig geboycot door de islami
tische, ongebonden en Arabische lan
den en werd de zetel van de Arabische
Liga naar Tunis verplaatst.
Veel waarnemers in de Arabische we
reld menen dat Khomeny nooit het lei
derschap van de islamitische wereld en
'revolutie' had kunnen opeisen indien
Egypte cultureel de rol was blijven spe
len die het vroeger duidelijk had. En
ook zou Irak het nooit in zijn hoofd heb
ben durven halen een gooi te doen naar
het leiderschap in de Arabische wereld
indien Egypte nog steeds de politieke
gigant zou zijn geweest van de Arabi
sche wereld.
Sadats historische maar tevens fatale
beslissing om Egyptes gehele politieke
Arabieren, namelijk de kwestie-Palesti-
na, heeft het Arabische verzet en solida
riteit tegen de joodse staat opgebroken.
Het heeft tevens een situatie gecreëerd
waarin de Arabische landen hun aan
dacht moesten gaan vestigen op andere
zaken. Vandaag is Egypte zelfe niet in
staat mvloed uit te oefenen op de wijze
waarop Israël de bezette Arabische ge
bieden 'beheert' -'onderdrukt en anne
xeert' zeggen de Arabieren.
toekomst
De politieke toekomst van deze gebie
den is volkomen onzeker, aangezien de
'autonomie'-onderhandelingen tussen
Egypte en Israël al een jaar muurvast
zitten. Tot een jaar geleden nog kwa
men er hevige protesten uit Cairo als
Israël militaire agtressie pleegde in
Zuid-Libanon. De Egyptische protes
ten zijn nu echter verstomd, en dit
moet de Israëli's in hun gevoel verster
ken dat zij ongestraft hun gang kunnen
gaan in Libanon, niet ondanks maar
dank zij hun vredesverdrag met Egyp
te.
Het belangrijkste nieuws dat de laatste
tijd uit Cairo komt. betreft de tekorten
op de markt aan vlees, en de Egyptena-
ren zelf geloven Sadats beloften van
twee jaar geledn al lang niet meer dat
vrede met Israël economische vooruit
van Egypte een 'tweede Iran onder de
sjah' te maken.
reagan
In de Arabische wereld houdt men er
rekening mee dat als Reagan de nieu
we Amerikaanse president wordt, Sa
dats positie wel eens onhoudbaar zou
kunnen worden: Sadats positie is na
melijk geheel gebaseerd op de verwa
chting dat het Camp David-proces uit
eindelijk zijn vruchten zal afwerpen.
Als het aan de Arabieren ligt, zal zoiets
nooit gebeuren, ongeacht of nu Carter
of Reagen in het Witte Huis zal zetelen.
Maar wordt het Reagen. dan zal deze
het Camp David-proces hoogstwaar
schijnlijk onderbreken, met alle gevol
gen voor Sadat, ook binnenslands, van
dien. Aan de andere kant zou Reagan
ten aanzien van één punt ten minste
een 'betere' Amerikaanse president
voor Egypte zijn dan Carter, namelijk
de confrontatie met de Russen. Sadat
schijnt erg onder de indruk te zijn van
Reagans beloften een duidelijkere anti-
Russische politiek in het Midden-Oos
ten te zullen gaan voeren indien hij op 4
november gekozen zou worden. Sadat
is ervan overtuigd dat de Sowjet-Unie
eropuit is Egypte te 'omcirkelen' door
zich politieke en militaire presentie te
verzekeren in Zuid-Jemen, Ethiopië en
sinds kort in Syrië.
Veracht door de Russeu, misbruikt
door de Amerikanen, aan het lijntje ge
houden door de Israëli's en geïsoleerd
in de Arabische, ongebonden en isla
mitische wereld, is er van Egypte - cul
tureel eens de machtigste Arabische
natie - niet veel meer over dan een lo
kaal, overbevolkt ontwikkelingsland.
Advertentie
Wanneer u een bedrag wilt lenen,
dat u niet in één keer wilt opnemen,
dan adviseert de Amro Bank u een
Continu Crediet.
We bespreken samen tot welk be
drag u maximaal kunt opnemen
(wanneer u maar wilt) en wat u per
maand gaat aflossen. U kunt steeds op- zodat u geen cent te veel betaalt En dat
nemen tot het afgesproken bedrag.
U betaalt alleen rente over het
opgenomen bedrag. Als u alles achter
de hand houdt, betaalt u geen rente en
hoeft u ook niets af te lossen.
De rente wordt per dag berekend,
kunt u controleren op de maandelijkse
overzichten die u ontvangt
Khomeiny
(Van een medewerker)
Verkiezingen behoren tot de hoogte
punten van het bestaan van een
burger in een samenleving waar de de
mocratie nog als een schone zaak
wordt gezien. Misschien komt het
daardoor juist dat 'vervuilers'conster
natie teweegbrengen rond de jongste
verkiezingen van leden van het be
stuur (hoofdingelanden) van water
schappen. De waterschapsverkiezin
gen van vorige week hebben onver-
qacht nog voor enige commotie ge
zorgd. Terwijl duizenden opgeroepe-
nen het lieten afweten en de stembus
vermeden, wilden 25 burgers in Vlis-
singen wél stemmen, doch kregen de
gelegenheid niet.
In de krant van vrijdag en zaterdag is
hierover uitvoerig verslag gedaan. De
geschiedenis in het kort
Ongeveer 25 bewoners van de flat 'Be-
stevaer' in Vlissingen hadden geen op
roeping voor de verkiezing van verte
genwoordigers van huishoudelijke ver
vuilers in het bestuur van het water
schap Walcheren. Op de dag van de
stemming werden rond koffietijd de op
roepingen nog in de bus gedaan. Som
mige bewoners vonden die 's avonds,
anderen de volgende dag. Duidelijk te
laat opgeroepen.
Het waterschap gaf de schuld aan de
computer, maar de betrokkenen teken
den protest aan tegen de uitsluiting van
het kiesrecht. Wat staat er nu te gebeu
ren? Namens de vergeten groep van kie
zers wordt bezwaar ingebracht bij het
hoofdstembureau. Hier slaat men aan
het rekenen De uitkomst is - ook al
hadden de 25 mee kunnen doen - de
uitslag niet verandert. Dus het bezwaar
wordt opzij gelegd. Hoogstens zou de
volgorde nog kunnen veranderen van
twee niet-gekozenen op de lijst van de
PvdA (waartussen een verschil van vier
stemmen bestaat). Dat speelt pas bij
een vacature. Het hoofdstembureau
geeft geen advies om de verkiezingen
over te doen.
De eerste vraag is nu: Kan een stem
ming ongeldig verklaard worden?
Die mogelijkheid bestaat, maar dan
moet er wel iets aan de hand zijn waar
door de uitslag van de stemming beïn
vloed is. Als voorbeelden kan men den
ken aan: het niet naleven van de voor
schriften voor de verkiezing, aan
knoeierijen en aan omkoping van kie
zers.
Er heeft zich wel eens een geval voorge
daan dat bij een verkiezing een stem
bus werd gebruikt, die met aan de eisen
voldeed (de mogelijkheid was aanwezig
tijdens de stemming in de bus te rom
melen). Dat feit werd niet zwaar genoeg
gevonden om een nieuwe stemming uit
te schrijven, temeer daar de uitgereikte
stembiljetten allen in de bus bleken te
zitten.
Bij een andere gelegenheid werd wel
een nieuwe verkiezing voorgeschreven,
toen bleek dat tenminste één persoon
twee keer gestemd had. De toekenning
van een raadszetel ging in dit geval tus
sen twee lijsten waarbij het stemver-
schil precies één stem was De uitslag
hing dus af van één stem en dat kon in
theorie de valse stem geweest zijn!
Hoewel knoeierijen niet zoveel voorko
men heeft in een bepaalde verkiezing
het optreden van een lid van een stem
bureau wel eens een nieuwe verkiezing
nodig gemaakt Dit lid had bij het ledi
gen en uitsorteren van de stembus een
stompje potlood in de knuist gekneld,
waarmee hij op de biljetten die ten gun
ste van zijn politieke tegenstander wa
ren extra strepen en stipjes plaatste.
Het gevolg was een opvallend aantal
ongeldige stemmen. De overige leden
kregen argwaan en tenslotte viel de
knoeier door de mand.
Omkoping is een zeldzaam verschijn
sel, althans het is bijzonder moeilijk
aan te tonen. In het recht moet men nu
eenmaal niet met beweringen maar
met bewijzen komen.
Bekend is het gedrag van een kandi
daat voor een raadszetel. die in een
plaatselijke etablissementen voor de
verkiezingsdatum op ruime schaal
tracteerde. vooruitlopend op zijn ver
kiezing. Na de stemming werd hierte
gen bezwaar gemaakt met de stelling
dat hij de kiezers 'giften' had gedaan,
hetgeen bij de wet verboden is. De be
zwaren werden niet ernstig genoeg
geacht om een nieuwe verkiezing te ge
lasten. Vermakelijk is wel dat de be
trokkene als verdediging aanvoerde
dat van zijn tractaties ook vele Belgen
(het gebeurde in Zeeuwsch-Vlaande-
ren) hadden genoten, waarmee hij aan
toonde dat hij zeker niet zijn kiezers op
het oog had met zijn vrijgevigheid.
Uit deze korte opsomming mag wel blij
ken dat er een zeker verband moet be-
terzake
staan tussen de 'ernst van de fout' en de
gevolgen voor de uitslag van de verkie
zing. voordat aangenomen kan worden
dat het nodig is een nieuwe verkiezing
uit te schrijven.
Een ander punt dat in de Walcherse
affaire naar voren komt kan sa
mengevat worden in de vraag: Is het
waterschap verplicht om elke vervui
ler een oproeping te sturen?
De oproeping voor een verkiezing moet
schriftelijk gebeuren en wel tenminste
acht dagen voor de dag van de stem
ming. Tegelijk is men verplicht een
openbare kennisgeving te doen van de
datum van de stemming. Deze twee za
ken hangen samen. De openbare ken
nisgeving is een reserve-middel voor
het geval de oproep niet is gedaan, ver
loren gegaan of niet is verzonden.
Om te stemmen moet men de oproe
ping kunnen tonen, maar de mogelijk
heid bestaat dat men op het stembu
reau zelf eerst een oproeping haalt en
daarna zyn stemplicht vervult Hiet ligt
juridisch gezien een zwak punt voor de
bezwaarden van Bestevaer'. Naar de
letter van het reglement had men kun
nen stemmen ook zonder dat een schrif
telijke oproep was ontvangen. Deze
kwestie heeft in het verleden ook al
eens tot een uitspraak geleid. De rech
ter (Krooni heeft toen uitgemaakt, dat
de burger in het geval hij geen oproep
heeft gehad toch moet letten op de
openbare kennisgeving.
Dat lijkt dus een vrij duidelijke zaak.
maar deze uitspraak is van 1911. Het is
best mogelijk dat de rechter vandaag
de dag iets milder denkt en feitelijk als
eis stelt dat van de zijde van het be
stuursorgaan de nodige zorgvuldigheid
aan de dag wordt gelegd om te verzeke
ren dat de oproepingen inderdaad bij
de kiesgerechtigde terecht komen.
Staan de bewoners van 'Bestevaer'
in de kou, nu het hoofdstembureau
niet ingaat op bezwaren? Volgens het
reglement is er geen mogelijkheid
meer om beroep aan te tekenen. Zij zij
dus uitgepraat.
Dat betekent echter niet dat de kwestie
niet meer kan oplaaien. Daarvoor moet
de verdere procedure onder de loupe
worden genomen. Na de vaststelling
van de uitslag ontvangen de benoem
den in het waterschap bericht dat zij
gekozen zijn. Dit bericht heet (met en
kele andere stukkeni de geloofsbrief
Om tot lid van het waterschapsbestuur
te worden toegelaten, dienen eerst de
'geloofsbrieven' onderzocht door het
zittende bestuur. Het bestuur van het
waterschap heeft de bevoegdheid om
bij die gelegenheid te beslissen 'om
trent de geschillen aangaande de ge
loofsbrieven of de verkiezing'. Dat bete
kent dat de gang van zaken rond de
verkiezing weer in bespreking kan ko
men, ja zelfs dat - indien de vergadering
daarvoor zwaarwegende argumenten
heeft - de verkiezing ongeldig kan wor
den geacht. Een dergelijke uitspraak
valt gezien de opvattingen die tot nut
toe naar buiten zijn gekomen niet te
verwachten.
Besluit de algemene vergadering tot
toelating (en daarmee tot een positief
oordeel over de wijze waarop de verkie
zingen zijn gehouden) dan bestaat de
mogelijkheid nog dat eén lid van het
bestuur beroep kan aantekenen tegen
die beslissing bij het provinciaal be
stuur. Gebeurt dat, dan beslist uitein
delijk het college van gedeputeerde sta
ten over de kwestie. Het dagelijks be
stuur van de provincie heeft een toe
zichthoudende taak op de handelingen
en besluiten van de waterschappen. Op
grond van die bevoegdheid is het bo
vendien nog mogelijk dat het college
van gs een besluit van toelating (en dus
over ook over de verkiezing i geheel zelf
standig - dus ook zonder dat beroep is
ingesteld door een lid van het water
schapsbestuur - nog onderzoekt en wij
zigt. Het zal duidelijk zijn dat van deze
bevoegdheid slechts bij uitzondering
gebruik wordt gemaakt. Het is dus mo
gelijk dat de kwestie 'Bestevaer' nog
een vervolg krijgt.
Daar is wellicht reden genoeg voor.
De indruk wordt een beetje gewekt
- als alles nog op een rijtje is gezet - dat
er hier en daar wat 'gerommeld' is.
Niet helemaal onbegrijpelijk omdat
voor deze plotseling opduikende kwes
ties niet terstond een pasklaar ant
woord gereed ligt.
Er blijven vraagtekens.
- Wat is er nu aan de hand met de oproe
pingen? Het waterschap heeft het laat
de bewoners van 'Bestevaer' een op
roep gestuurd. Naderhand verklaart de
dijkgraaf dat de bewoners niet eens be
voegd waren om te stemmen, omdat ze
nog geen heffing betaalden. Het is toch
van tweeen één. Men stuurt een oproep
en verklaart daarbij de bewoners stem
bevoegd of men laat de oproep achter
wege omdat de de betrokkenen niet
stembevoegd zijn. Nu het eerste is ge
beurd. is het geen sterk verweer om
achteraf de stemgerechtigheid in twij
fel te trekken.
- Het proces van de zitting van het
hoofdstembureau - zoals dat is open
baar gemaakt, dat er een bezwaar is in
gebracht. Uit het verslag in de PZC van
zaterdag kan opgemaakt worden dat
het bezwaar telefonisch tijdens de zit
ting binnenkwam, terwijl het regele-
ment alleen bezwaren mogelijk maakt
van stembevoegden, die 'in het lokaal
aanwezig zijn'
- De suggestie om een 'na-verkiezing' te
houden voor de groep van 25 kan niet
serieus genomen worden. Hoewel het
een aardige oplossing zou zijn, kent het
reglement deze truc niet, In geval van
ongeldigheid zou het hele stemdistrict
opnieuw moeten kiezen.
- Het niet-verzenden van oproepingen
aan de bewoners van 'Bestevaer' wordt
door het waterschap geweten aan het
ontbreken van een (menselijke) reactie
op een signaal van de computer. De
vraag dringt zich op of dat alleen bij dit
adres is gebeurd of dat er meer mensen
zijn overgeslagen. Als het laatste het
geval is. komt de verkiezing wel in een
vreemd daglicht te staan. Afgezien van
een verdere procedure lijkt het een goe
de zaak dat het waterschap aan de kie
zer duidelijk maakt hoe de vork
werkelijk in de steel zit. Dat zal helder
heid ten opzichte van de vervuilers ver
schaffen.
Tfoningin Beatrix, de Westland-
I\ se tomatenkoningin en Ton
Verheij zijn (in aflopende mate van
nationale bekendheid) de dramatis
personae in het drama rond het
portret van Beatrix, geschilderd
door Ton Verheij, dat naar de kel
der van het gemeentehuis van Wol-
vega werd verbannen omdat de ko
ningin als de Westlandse tomaten-
koningin zou zijn afgebeeld. Voor
al die laatste karakterisering heeft
het hem gedaan. Een columnist
kreeg het meisje zelfs grienend aan
de telefoon, schreef hij.
Doordat het schilderij aan het oog
van de schaarse bezoekers van het
gemeentehuis van Wolvega werd
onttrokken, heeft iedere Nederlan
der er nu kennis van kunnen ne
men. De foto's in de kranten deden
onmiddellijk een verschrikkelijk
vermoeden bij mij rijzen, maar ik
ben er niet meteen op aangevallen,
omdat kantefoto's bedrieglijk zijn.
Stond niet op de Bescheurkalender
van het Simplisties Verbond op 8
oktober deze rake observatie:
,flu moet ik u er wel voor waar
schuwen dat dit schilderij op deze
foto veel mooier is dan in het echt".
Zo'n wart-wit-grijzefoto geeft vaak
een geflatteerd beeld, omdat door
de verkleining een scherper beeld
ontstaat, omdat de verhoudingen
tn kleiner formaat soms beter ogen,
en omdat verdachte kleurtegen-
steUingen vaak worden verdoezeld
in de zwarten, grijzen en witten
waarin een krantefoto zo'n schilde
rij vertaalt.
Op de zwart-wit-foto's in de kran
ten zag de muurschildering 'Vra
gende kinderen' van Karei Appel
er heel mooi en uitgebalanceerd
uit, maar toch moest het achter be
teugeling worden verstopt omdat
het stadhuispersoneel zich anders
in de kantine in de koffie zou ver
slikken. Later, toen het boetekleed
was verwijderd, bleef het nog
steeds een mooie muurschildering,
maarzo mooi als ik me haar van de
kantefoto's herinnerde was ze toch
niet meer...
hapsnoet
Die rel speelde zich afin 1949. Karei
Appel is inmiddels geaccepteerd,
en bijna alweer doorgeschoven
naar de schilders-van-toen, die we
zo bewonderden zonder dat we ons
nog haarscherp kunnen herinne
ren waarom. Nu, 31 jaar later, heeft
Ton Verheij met zijn portret van de
koningin een soortgelijke reactie
opgeroepen. Ik durf er nu over te
schrijven omdat ik het schilderij, in
al zijn glorie, in Brandpunt heb ge
zien. In kleur. En in zijn totaliteit,
want de krantefoto's gaven om
duistere redenen alleen de uitssne-
de van Beatrix, en niet de hele rim
ram om haar heen. Ton Verheij zat
ook in het programma, Beatrix
niet, want die mag zich nooit verde
digen, zoals u weet.
Uit alles bleek dat Ton Verheij hel
schilderij allerminst ironisch, sar
castisch of parodistisch had be
doeld, integendeel, hij had de ko
ningin juist willen afbeelden in
haar glans en glorie, bourgondisch
en niet calvinistisch, zal ik maar
zeggen. Alle opwinding was echter
uitgebroken, begreep hij toch ook,
vanwege het hoofd van Hare Ma
jesteit. Hij heeft haar een bollewan-
gehapsnoet gegeven en trouwens
ook een licht welvend buikje, zodat
het lijkt alsof zij in haar vierde
maand is.
Hij had vele foto's van Beatrix be
keken, legde Ton Verheij uit. maar
op geen van die foto's trof hij de
uitdrukking aan die precies haar
wezen weerspiegelde, en toen had
hij zelf maar een hoofd geënsce
neerd dat haar wezen wél precies
weergaf. Zoiets...
neus
Een naief dus, met de techniek van
de zondagsschüder. Want wat ik al
vermoedde bleek bij het aanschou
wen van het totale schilderij op de
televisie: Ton Verheij kan gewoon
niet zo goed schilderen. Gordijnen
en kleren gaan nog wel, maar hij
heeft geen hoofden in zijn vingers,
Ik vind dal geen ramp. In een inter
view in Vrij Nederland verklaarde
toch internatonaal geroemde Je
roen Henneman
Aanvankelijk heb ik ook gepro
beerd mensen te tekenen, maar ik
kon het met. Ik heb een ontzaglijke
moeite met het weergeven van or
ganische vormen, omdat ik totaal
geen visueel geheugen heb. Het is
natuurlijk iets heel vreemds, dat ik
in mijn leven al miljoenen mensen
heb gezien, zonder te kunnen ont
houden hoe een neus in elkaar zit".
Jeroen Henneman mijdt daarom
mensen op zijn tekeningen Zo had
Ton Verheij zich voor Beatrix"
hoofd ook beter tot een collega kun
nen wensen, die misschien minder
goed in gordijnen is, maar weer wel
goed in hoofden. Vroeger gebeurde
dat immers ook. In het Rijksmu
seum bevindt zich een schilderij
van Gerard Dou met een echtpaar
in een landschap, waarbij alleen
het hondje op de voorgrond door
Nicolaas Berchem werd geschil
derd.
En in het Frans Halsmuseum hangt
een schilderij uit 1628 getiteld 'Ele
gant gezelschap in klassiek inte
rieur' teen soortgelijk onderwerp
dus als Verheij schilderde), waar
van de figuren door Dirck Hals
werden geschilderd en de architec
tuur van de hand van Dirck van
Delen is.
