FIAREX
'toverdoosje voor versterkers'
kijkje achter
de schermen
ZONNECELLEN
EN TELEFONIE
OP EXPOSITIE
parallel-aftekenaar
REGENWATER IS
GOED BRUIKBAAR
LEIDINGEN VOOR
GAS EN WATER
KNELLEND FITTEN
PZCA
CONCRES
OVER
KABEL-TV
(OENSDAG 29 OKTOBER 1980
)e vakexpositie op het gebied van elektronica, Fiarex,
wordt van maandag 3 tot en met vrijdag 7 november
■houden.
e tentoonstelling heeft nagenoeg niets met de Firato ge-
ieen. behalve dat het organiserend comit grotendeels ge-
Ik is. Het wezenlijke verschil zit hem in het feit dat de
irato een expositie voor het grote publiek is dat naar de
jgenaamde „amusements-elektronica" komt kijken, ter-
ijl op de Fiarex de mensen aanwezig zijn die de toestellen
oor het grote publiek ontwerpen. Om die reden worden er
ok veel elektronica-onderdelen en -ontwikkelingen ten-
longesteld. Het aantal bezoekers is ook wezenlijk anders,
irea 17.000 tegen bijna een kwart miljoen mensen voor de
irato
Door Hugo van der Heem
De groeiende energiebehoefte, met name ook de vraag naar elektriciteit, heeft het gebruik van
zonnecellen de laatste jaren sterk gestimuleerd. Evenzo heeft het sterk toegenomen tele-
oonverkeer ertoe geleid, dat men met veel vindingrijkheid telefooncentrales meer taken heeft
[egeven en meer gesprekken heeft weten te leiden over dezelfde, oude kabels die al jaren in de
[rond liggen.
17
Meer dan de helft van de bezoekers zijn afkomstig uit de
sector overheid, industrie en technisch onderwijs. De be
zoekuren vallen dan ook alleen overdag tussen 10.00 en
17.00 uur.
Het expositieprogramma omvat halfgeleiders, buizen. IC's
(chips), testapparatuur, micro-elektronica. elektro-akoes-
tische apparatuur, communicatieapparatuur voor indus
trieel gebruik en apparatuur voor gemeenschappelijke en
centrale antenne-inrichtingen.
De toegangsprijs bedraag f7.- met korting voor groepsbe
zoek van bijvoorbeeld middelbare en hogere technische
scholen.
!en expositie van dit soort professio-
lele toepassingen van elektronica is
anaf 3 november te vinden in de Am-
terdamse RAI. Het gaat om de Fia-
die veelal wordt bezocht door
echnici, die de laatste vindingen op
mn vakgebied willen bekijken. Voor
ie geintei'esseerde leek biedt de Fia-
ex meestal ook heel wat verrassingen,
nits men op het gebied van de elektro-
ïica enigszins van wanten weet.
&ls voorbeeld van wat de Fiarex biedt,
exposeert men er zonnecellen. Enige
aren geleden was de opbrengst van
lichtgevoelige elementen nog zo ge
ring dat niemand erover dacht om zon-
'ftfen op zijn dak te zetten. Een
lein eiementje gaf meestal net 'vol-
ioende stroom om het op een heel ge-
foelig meetinstrument zichtbaar te
naken, zo ontstonden de eerste be-
Ichtingsmeters. Ook nu is zonne-
ichijn gratis, maar zijn zonnecellen ui-
erst kostbaar. De prijs voor de elektri-
liteit, op deze wijze verkregen, ligt
ond de vijftig gulden per Watt. En dan
te bedenken dat een wasmachine toch
>auw 2000 Watt per uur verbruikt.
Hen verwacht overigens dat de prijs
;n de techniek op dit gebied nog aan-
aenlijk zal worden verbeterd. De drij
vende kracht achter de ontwikkeling
van zonnecellen is de ruimtevaart. In
ie ruimte is men uitsluitend aangewe
zen op deze energiebron, waarmee de
functie van een satelliet staat of valt.
Gangbaar zijn de zogenaamde sili-
:iumcellen, die overigens in de ruimte
vaart al twintig jaar worden toegepast.
Van een doorbraak in produktieme-
thoden of materialen is hier nog geen
iprake.
Wel zijn allerlei verfijningen een feit
geworden, zoals de toepassing van la
sertechniek om zonnecellen te produ
ceren. Ook is men er - onder laborato
riumomstandigheden - in geslaagd
om een soort chlorofylmolecuul te ont
wikkelen. Dat is hetzelfde bestanddeel
dat in planten voorkomt. Door middel
van deze stof slagen planten erin de
zogenaamde „fotosynthese" tot stand
te brengen. Fotosynthese is een proces
waarbij de plant niet alleen groeit,
maar ook nog allerlei functies verricht.
Het is een pure vorm van het omzetten
van zonlicht in energie. Mocht deze
methode slagen dan zouden zonnecel
len in de vorm van plastic film binnen
het bereik van velen komen.
voldoende zonnewarmte
Aan de zon zal bet niet liggen. Deze
duurzame energiebron levert in een
half uur net zoveel energie aan de aar
de als het totale wereldverbruik
groot is. Een energiecrisis anno 1980
is daarom des te merkwaardiger en
zou uitgebannen kunnen worden
wanneer er een betere omzetting in
elektriciteit te bedenken zou zijn.
Zonnecollectoren en spiegels gebrui
ken warmte als tussenstap. Met de
warmte wordt bijvoorbeeld warm
water geproduceerd. Zonnecellen of
fotocellen zetten het licht direct om in
energie, zonder bewegende delen.
Aardige, zij het nog wat speelse toe
passingen van zonne-energie zijn het
elektronische rekenmachientje en het
dito horloge die bij een redelijke hoe
veelheid licht vanzelf werken.
telefonie
In onze wereld is onderlinge communi
catie op afstand een onmisbare zaak
geworden. Dat geldt niet alleen voor
zakelijke bezigheden, maar evenzeer
voor het privé-leven. De telefoon is het
meest gebruikte medium in die com
municatie geworden. Voor zakelijk ge
bruik is de telex nu een goede tweede,
maar in de komende jaren zal de facsi
mile steeds belangrijker worden. (Fac
simile is het overbrengen van docu
menten of tekeningen via een foto
principe over telefoonlijnen).
De telecommunicatietechniek van
sche technieken in de voor PTT's be
narde situatie uitkomst te brengen is.
Om het telefoonverkeer van de ko
mende decennia te verwerken, zijn tal
van nieuwe elektronische componen
ten bedacht. De tijd is allang voorbij
dat voor elk telefoongesprek oproeper
en opgeroepene met elkaar werden
verbonden door twee koperdraden lo
pend via luchtlijnen, kabels en de no
dige apparatuur in de handbediende
of automatische telefooncentrales.
Om de bereikbare afstand te vergroten
werden in de keten al snel versterker
stations opgenomen. Tegelijkertijd
werden methoden ontwikkeld om via
een dubbeldraadsverbinding meer ge
sprekken tezelfdertijd te transporte
ren. Dat werd mogelijk door de draag-
golftelefonie waarbij elk telefoonge
sprek als het ware geënt wordt op een
Energie uit zonnecellen, hier speelt
een radio op licht.
vandaag voorziet ons dan ook van de
uitrusting die nodig is om moeiteloos
gesproken of geschreven woord over te
brengen. De telefoon is daarbij eigen
lijk het enige medium dat tweezijdig
is, een voortdurende dialoog biedt.
Vandaar ook zijn populariteit (tot en
met telefonische vergaderingen) en de
voortdurende druk op de PTT's om de
faciliteiten uit te breiden.
mechanische beperkingen
Daarbij zijn in feite de oude kabelnet-
ten en mechanische telefooncentrales
volkomen ontoereikend. De Fiarex
geeft een beeld hoe middels elektroni
draaggolf van hoge frequent ie die voor
elk te transporteren gesprek een ande
re waarde heeft, net zoals dat bij de
radio wordt gedaan Daar heeft elk
zendstation een eigen frequentie of ka
naal toegewezen gekregen. Aan de
ontvangstkant krijgt.men door goed af
te stemmen alleen het station dat men
wenst
coaxiaalkabel
Stuurde men gesprekken eerst over
veeladerige kabels, de draaggolftech-
niek stond ook toe om heel veel ge
sprekken over één, zij het bijzondere
kabel te verzenden. Bij telefonie ging
men daarom de coaxiaal kabel ge
bruiken, dezelfde die ook in tv-kabel-
netten wordt gebruikt. De volgende
stap was de straalverbinding. Van te
lefooncentrale naar telefooncentrale
werd het aantal gesprekken via
draaggolftelefonie op een erg hoge
frequentie overgestraald. Veel tele
fooncentrales kregen daarbij zo'n gro
te schotel op het dak, gericht op een
buurcentrale. Voordeel van deze me
thode is vooral het grote aantal ge
sprekken dat de stralenbundel kan
bezitten, tot duizend gesprekken ge
lijktijdig.
drukknoptoestellen
Weer een volgende stap zijn de elektro
nische telefooncentrales. Veruit de
meeste automatische telefooncentra
les in ons land en in andere Europese
landen zijn elektroméchanische cen
trales. Een verfijnd soort stappenscha-
kelaar kiest de weg door het grote aan
tal telefoonabonnees. Dit systeem ver
eist echter veel onderhoud en is gevoe
lig voor storingen. Elektronische, com
puterachtige centrales worden niet
meer met kiesschijven maar met druk-
toetsen gecommandeerd. Dat gaat
sneller en met minder fouten. Vooral
de snelheid is van belang, omdat daar
mee de kiesapparatuur bijvoorbeeld
opnieuw gebruikt kan worden voor het
opbouwen van een nieuwe verbinding.
Van de ruim vier miljoen abonnees zijn
nu zeker 200.000 gezinnen aangesloten
op een elektronische centrale. Dat is te
merken als in het telefoondistrict lang
zamerhand de drukknoptoestellen
verschijnen.
Op de Fiarex worden zulke systemen
getoond, waardoor men in staat is
achter de schermen te kijken. Het is
dan ook geen wonder dat zoveel tech
nische scholen, maar ook mensen uit
de industriële en overheidssector de
tentoonstelling bezoeken. De exposi
tie wordt op maandag 3 november ge
opend.
De tijd waarin regenwater als het
meest zuivere drinkwater kon
worden beschouwd, is helaas voorbij.
Al is het uit de hemel vallende vocht
dan vrij van kalk en dergelijke
verontreinigingen, er zitten toch wel
minder prettige stoffen in die ook in
het gewone leidingwater zitten.
Toch is het zinvol om zoveel mogelijk
gebruik te maken van regenwater In
de eerste plaats omdat het gratis is,
omdat we door een zo groot mogelijk
gebruik van regenwater de aanspra
ken op het ten koste van veel energie
geproduceerde leidingwater enigszins
beperken, en zeker niet In het minst
omdat het kalkarme regenwater veel
beter dan het in vele streken harde lei
dingwater geschikt is voor bepaalde
doeleinden,
De auto, de ramen enz. wassen met re
genwater laat geen hinderlijke sporen
na. afzemen is in feite zelfs overbodig.
Dan zijn er de kamer- en tuinplantjes
die veel meer baat hebben bij regen-
dan bij leidingwater. Denk ook aan het
stoomstrijkijzer, de haarkrultang en
andere apparaten die door leidingwa
ter snel kalkaanslag gaan vertonen
Niet alleen vervelend en ontsierend,
maar ook energieverspillend. want een
apparaat met veel inwendige aanslag
heeft meer stroom nodig om de wate
rinhoud op de vereiste temperatuur te
brengen
De ouderwetse regenton heeft zijn
voor- en nadelen. Hij vormt in regenrij-
ke perioden een forse voorraad, maar
water dat erg lang stilstaat, wordt er
niet beter op.
In dit opzicht komen inventievelingen
ons te hulp. Er is al eens een automa
tisch werkende regenwateropvanger
•bedacht die een ton of ander reservoir
vult, en die, zodra zo'n reservoir vol is,
het vanuit de goot komende water ge
woon via de afvoer wegwerkt. Een
nieuwtje op dit gebeid is de „Raintai-
ner" van Curver, die binnen enkele we
ken verkrijgbaar zal zijn. Het is een
reservoir van kunststof, dat in de
plaats van een uit de regenafvoerpijp
gezaagd gedeelte (57,5 cm lang) wordt
geplaatst. De inhoud is 13 liter. Is de
raintainer vol, dan gaat het hemelwa
ter de normale weg. Aan het reservoir
zit een aftapkraantje. De betrekkelijk
geringe inhoud staat borg voor altijd
vers regenwater.
Als de container in de winter in gevul
de toestand bevriest, levert dat geen
problemen op; het ding is van kunst
stof, dus kan uitzetten. Bovendien
kan bij invallende dooi regen- of
smeltwater gewoon afgevoerd wor
den. Het is een uiterst listig bedacht
apparaat, dat nog geen drie tientjes
gaat kosten.
Sinds enige tijd is het officieel toe
gestaan gas- en waterleidingen
door middel van knelfittingen te in
stalleren. Het systeem is overigens al
jaren bekend in de centrale-verwar-
mingsinstallatics. Om misverstanden
te vermijden: het betekent niet dat u
nu zelf een gasleiding mag aanleggen.
De echte installateur moet dat nog al
tijd doen; hij mag er nu echter de van
Kiwa èn Giveg-keur voorziene knel
fittingen voor gebruiken. Ze worden
gemaakt door YSH in Hilversum.
Voor het aanleggen, veranderen enz.
van een waterleiding kan iedere doe-
het-zelver nu echter ook die handige
knelfittingen gebruiken. Solderen is
daarbij totaal overbodig, en dat is een
techniek waar velen toch nog altijd
vrees voor hebben. Bovendien; op be
paalde plaatsen kan soldeerwerk wel
erg lastig of zelfs gevaarlijk zijn, en dan
is die knelfitting een uitkomst.
Zo'n fitting (in alle gebruikelijke ma
ten en uitvoeringen verkrijgbaar) be
staat uit een huis (het eigenlijke kop
pelstuk), twee ietwat tonvormige tin-
gen (daarom ook wel tonnetjes ge
naamd) en twee wartelmoeren. De ver
binding wordt gemaakt met behulp
van twee steeksleutels of verstelbare
moersleutels. en wie maar één sleutel
heeft neemt er dan maar een water-'
pomptang bij. Gewoon stevig in elkaar
draaien en de verbinding is volkomen
waterdicht gefabriceerd.
Het systeem is onder de naam Super-
Fast in de handel verkrijgbaar.
jaar aanleiding van een in deze rubriek verschenen bericht over een nieuw
IV type winkelhaak die tevens als „parallel-aftekenaar" kan worden gebruikt,
hebben we van vele lezers de vraag gekregenwat is dat voor een dingHet
begrip winkelhaak lof schrijfhaak) is bij elke doe-het-zelver wel bekend, maar
over dat parallel aftekenen zit kennelijk menigeen in de mist.
Het nieuwe apparaat is in principe een ibmkelhaak i maar dan van kunststofen
driehoekig gevormd), heeft, dank zij sleuven de mogelijkheid tot direct aftekenen
van hoek en van 15.30,45.60 en 75 graden, maar die parallel-aftekenfunctie zit'm
in de vijf rijen kleine ronde gaatjes waarin net een scherpe potloodpunt of
'lievereen stalen kraspen past. Die gaatjes komen overeen met de millimeterin
deling die op de basis van de driehoek is aangebracht. Aan de haaks daarop
staande zijde van het apparaat is een „aanslag" aangebracht, die langs het
materiaal kan worden gelegd of bewogen.
Als je nu één of meer evenwijdig aan de zijkant van het materiaal liggende lijnen
moet afschrijven, zetje gewoon de kraspen in het juiste gaatje en je schuift de
parallel-afschrijver langs de kant van het materiaal. Dat gaat niet alleen aan
zienlijk sneller dan door meten en langs bijv. een lineaal afschrijven, maar ook
een heel stuk nauwkeuriger.
Hiermee is een wellicht ook bij vele andere lezers opgekomen maar niet gestelde
vraag beantwoord.
Tegelijk met de Fiarex, de ex
positie van professionele
elektronica, begint op 3 novem
ber ook het tweedaagse congres
over kabeltelevisie. In de Am
sterdamse RAI wordt het con
gres geopend door staatssecreta-i
ris mevrouw drs. N'. Smit-Kroes.
Tal van sprekers uit industrie en
handel, hogere en lagere overhe
den zullen vervolgens hun visie
geven over de ontwikkelingen
van de kabeltelevisie in de jaren
tachtig. Onder hen is de voormali
ge VARA-directeur Piet te Nuyl,
die de rol van de omroep zal be
lichten. Andere onderwerpen zijn
radio-ontvangst en kabelnetten,
kabeltelevisie en satellieten en
glasvezeltechniek voor kabelnet
ten. Het congres wordt georgani
seerd door het blad Kabelvisie,
postbus 265.4100 AG Culemborg,
telefoon 03450-8290.
fpegenwoordig komt het nogal vaak
1 voor dat men meer pick-ups,
bandrecorders, luidsprekers of hoofd
telefoons op zijn versterker wil kun
nen aansluiten. Als de versterker die
men gebruikt dat niet aankan, is men
jbeel vaak geneigd dan maar een nieu-
!we versterker te kopen, die meer mo
gelijkheden heeft, ook al is men over
jie geluidskwaliteit best te spreken.
[Heel vaak is dat echter niet nodig.
Want in feite gaat het alleen maar om
een paar schakelaars extra, die in fei
te niets met de werking van de ver
sterker van doen hebben.
Daarom is het maar goed dat een enke
le fabrikant degelijke, maar betrekke
lijk eenvoudige randapparatuur op de
markt brengt om daarmee de moge
lijkheden van versterkers uit te brei
den. Zo'n fabrikant is QED uit Enge
land. Deze fabriek levert doosjes voor
het aansluiten van meer band- of cas
setterecorders (tot maximaal drie) en
het aansluiten van meer draaitafels of
zelfs verschillende soorten pick-ups.
Daarnaast zijn er schakel kastjes voor
aansluiting van hoofdtelefoons en het
omschakelen van luidsprekerparen.
In de serie passen ook luidsprekervo
lumeregelaars (bijvoorbeeld bij de
aparte luidsprekers in de keuken) en
ontstoringseenheden die klikken bij
het. aanschakelen van het licht of de
koelkast onder muziekweergave on
schadelijk maken.
Bepaalde typen pick-up- en tapescha
kelaars zijn bovendien voorzien van
ingebouwde regelaars, die voorkomen
dat de ene unit harder klinkt dan de
andere bij overschakelen. Met behulp
van een speciaal setje van luidspreker
doosjes kan men ook een soort quadro-
fonie maken, waarmee vier luidspre
kers op een versterker kunnen worden
aangesloten. Met deze aanpassings
doosjes is het ook mogelijk om met een
betrekkelijk eenvoudige versterker
een zogenaamde „discjockey-schake-
ling" te maken met bijvoorbeeld meer
pick-ups.
QED-audioproducts worden in Ne
derland geleverd door Intermediary
International Trade, postbus 5599 in
Amsterdam.
Mlerhande aanpas-units staan ter beschikking om ook de mogelijkheden van de
eenvoudige versterker uit te breiden.
'Toverdoosje'
