PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Loonoverleg lijkt al
bij voorbaat mislukt
Doden door onbekende ziekte
IRAK MELDT INNAME VAN
OLIEHA VEN CHORRAMSJAR
VNO EN FNV MAKEN EISEN BEKEND
Geinlijn vereeuwigd
Belangrijk doel militaire actie
ZEVEN STERFGEVALLEN IN ENSCHEDE
Droog en zonnig
In de ochtend nog gebieden mei mist.
overigens droog weer met zonnige pe
rioden. Middagtemperatuur ongeveer
19 graden. Matige zuiden wind.
223e jaargang no. 227
Vrijdag 26 september 1980
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG - Het loonoverleg, waarvoor de regering vakbeweging en werkgevers volgende week
vrijdag heeft uitgenodigd, lijkt bij voorbaat mislukt. De werkgeversorganisaties stellen aan het
kabinet als harde voorwaarde voor dit overleg een extra ombuiging van 2,7 miljard. De FNV eist
dat het parlement de ingediende begroting drastisch ombuigt in de door deze vakcentrale gewen
ste richting. Gebeurt dit niet, dan behoeft er ook voor wat betreft de FNV niet verder te worden
gesproken.
Zo liggen de kaarten, nadat VNO en
FNV hun eisen ten aanzien van het re
geringsbeleid en het arbeidsvoorwaar-
Gedeputeerde staten van Zeeland
staan achter het verzoek van de Stich
ting Streekziekenhuis Walcheren om
de hartkamer voor de provincie Zee
land te vestigen ln het Gasthuis ln
Middelburg.
Het overmatig gebruik van alcohol ls
de grootste doodsoorzaak geworden ln
Nederland. Ruim achthonderddui
zend mensen lopen momenteel risico
op een ernstige aandoening veroor-
door de drank. Vooral de groep
van de zogenaamde sociale drinkers
wordt bedreigd doorziekte. Metdltge-
geven Is ln Den Haag een symposium
over de preventie van het alcoholisme
begonnen.
PAGINA 7
scheep vaartinspectie
Een onderzoek van de scheepvaartin
spectie heeft uitgewezen dat de stuur
inrichting van de Panamese kustvaar
der Ari03 geen gebreken vertoont. De
Arios kwam woensdag ln aanvaring
met een Belgische binnenvaartschip
dat vrijwel onmiddellijk zonk. De ka
pitein van de Arlos noemde een man
kement aan het stuurwiel van zijn
schip als mogelijke oorzaak van de
botsing.
PAGINA 9
klacht
Een Temeuzens echtpaar heeft bij het
medisch tuchtcollege een klacht inge
diend tegen drie Zeeuws-Vlaamse art-
sen. Het echtpaar verwijt de medici
onvoldoende zorg en inspanning, met
als gevolg ItchameUlke. sociale en fi
nanciële schade. Volgens de klagers
zouden ln Zeeuwsch-Vlaanderen meer
gevallen bestaan die aanleiding geven
tot klachten ZIJ worden ln hun actie
gesteund door de Werkgroep Gezond
heidszorg Zeeuwsch-Vlaanderen
PAGINA 25
havens
De gemeente Rotterdam wil met een
injectie van driehonderd miljoen gul
den bewerkstelligen dat de werkgele
genheid ln de havens niet wordt aan
getast Honderd miljoen zal worden
gestoken ln het opzetten van nieuwe
projecten De rest van het geld wordt
gebruikt voor uitbreiding en herorde
ning van de bestaande activiteiten.
Vooral de ln de laatste jaren sterk te
ruggelopen stukgoedsector krijgt de
aandacht.
Nieuws uit Zeeland: 2, 5, 7
en 9.
Binnen- en buitenland: 3
en 15.
Opinie: 4.
Sport: 17, 18 en 19.
Kunst/cultuur: 21.
Radio en televisie: 23.
Financiën: 25.
Varia: 11.
denbeleid voor 1981 hadden kenbaar
gemaakt. Volgens werkgeversvoorzit
ter Van Veen moet het resultaat van
zijn „pakket harde voorwaarden" zijn:
extra lastenverlichting voor zowel be
drijven als werknemers, opvijzeling van
de export en investeringen, lagere uit-
komst van de binnenlandse bestedin-
deel op dezelfde lijn. Ook hij meent dat
de investeringen opgevijzeld moeten
worden. Maar tevens is hij van mening,
dat er veel meer gedaan moet worden
aan de werkgelegenheid. Ook wil de
FNV dat in ieder geval de lagere inko
mens er ln koopkracht niet op achteruit
zullen gaan.
Loonsom
Maar dan houdt de overeenkomst tus
sen verlangens van werkgevers en
FNV wel op. Voor Van Veen gaat de
door het kabinet voorgestelde verla
ging van de loonsom van 8 naar 6 pro
cent niet ver genoeg. De werkgeversor
ganisaties komen uit op 5. De FNV
daarentegen ziet nog wel mogelijkhe
den om binnen die 8 procent loonsom
stijging wat te doen aan de herverde
ling van inkomens. En wel zodanig, dat
de laagstbetaalden er niets op achter
uit zullen gaan. De hoogste inkomens
zullen dan het zwaarste offer moeten
brengen.
De werkgevers hebben berekend dat
als de kabinetsplannen worden uitge
voerd, het bedrijfsleven wordt opgeza
deld met vier miljard extra. In de laat
ste driejaar zijn de rendementen met 70
procent gedaald, omdat de lasten van
de gemeenschapsuitgaven blijvend
worden afgewenteld op het bedrijfsle-
,ven. Gemiddeld komen de bedrijfswin
sten volgend jaar negatief uit, Een stuk
van de lonen wordt in feite uit de af
schrijvingen betaald, waardoor onvol
doende overblijft voor vervangingen en
investeringen.
Aardgas
Grote strijd ontstaat volgende week
over de extra opbrengsten uit het aard
gas. De werkgevers willen dat geld
hebben voor verlichting van de kosten
van het bedrijfsleven, maar de FNV
wil dit geld claimen voor werkgele-
genheidsmaatregelen, bijvoorbeeld in
de bouw. Ter stimulering van investe
ringen bepleit Kok een verlaging van
het rentepeil door de Nederlandsche
Bank.
Om de laagste inkomens op peil te hou
den, wil de FNV een herziening van de
FNV moet matigen
UTRECHT (ANP) - De FNV en de aan
gesloten bonden zullen de komende tijd
zeer goed op de centen moeten letten.
FNV-penningmeester A. de Vries stelt
in de Vakbondskran t van de federatie,
dat de financiële situatie van de vak-
centrale hem zorgen baart en dat er
binnenkort beraad hierover zal volgen
met de bondspenningmeesters. Drie za
ken hebben volgens De Vries geleid tot
de huidige zorgelijke situatieeen ten
dens tot ledenverlies, huiver voor de
jaarlijkse contributieverhoging vanwe
ge de huidige sociaal-economische ma
tigingstrend, en de eerste voorboden
van een beperking van de overheids
subsidies voor vakbondsscholen en
vormingscentra. De FNV zit nog boven
de rode streep, maar er zullen wel din
gen moeten veranderen wil het niet fout
gaan.
inflatiecorrectie, waardoor de belas
tingdruk wordt verschoven van de
laagstbetaalden naar de hoogste inko
mens, een verhoging van de franchise in
de WAO. waardoor de premiedruk voor
de laagstbetaalden vermindert, en een
afschaffing van de premiegrenzen in de
volksverzekeringen. „Deze hele opera
tie levert 800 miljoen op, waardoor een
groot deel van de onaanvaardbare be
zuinigingsvoostellen ln de sfeer van de
sociale voorzieningen en de ambtena
rensalarissen kunnen worden opgevan
gen", aldus de FNV
De werkgevers wijzen erop, dat vol
gend jaar het aantal inkomenstrekkers
in de particuliere sector zal dalen en
het aantal inkomenstrekkers in de col
lectieve sector (werklozen en ontvan
gers van uitkeringen) met ongeveer
175.000 zal stijgen. „Niet alleen de lo
nen moeten op de nullijn, maar ook de
uitgaven van overheid en voor sociale
zekerheid", zeggen de werkgevers.
De FNV wijst vrijwel alle voorgestelde
(Slot zie pag. 8 kolom 1)
AMSTERDAM - Bij het 10-jarig jubileum van het wassenbeeldenmukseum
Madame Tussaud in Amsterdam werd een nieuw portret van Max Tailleur
getoond. De kop, nu nog in klei. maar spoedig in was èn met lichaam, toont
Max aan zijn Gijnlijn.
(Vazi onze redactie buitenland)
BAGDAD - Terwijl het aantal Arabi
sche landen dat Irak steunt in zijn oor
log met Iran met de dag groeit, heeft
Irak na vier dagen oorlog vrijwel zeker
de Iraanse oliehaven Chorramsjar in
genomen. Voor het Iraakse opperbe
vel, dat de verovering van Chorrams
jar donderdagavond bekendmaakte,
betekent dit dat een van de belangrijk
ste doelen van de militaire actie is be
reikt.
Volgens waarnemers zal Irak de maan
dag begonnen opmars op Iraans grond
gebied niet langer voortzetten, zich
concentreren op behoud van de ver
overde gebieden en zich opmaken voor
langdurige onderhandelingen met Iran,
met het zwaard op tafel. Intussen circu
leren in de Amerikaanse hoofdstad
Washington geruchten dat de VS.
mocht de olietoevoer naar het Westen
via de Straat van Hormoez stagneren,
zou overwegen tussenbeide te komen.
De val van Chorramsjar - met het na
burige Abadan - Iran's grootste olieha
ven, wordt door de autoriteiten in de
Iraanse hoofdstad Teheran hevig ont
kend. Feit is dat de omstreden stad aan
de grensrivier Sjat el Arab al sinds
maandagnacht intensief door Irak is
belegerd en dat de Iraanse verdediging
onvoldoende verweer heeft kunnen
bieden. Waarschijnlijk is de defensie
van de stad goeddeels gebroken na
langdurige Iraakse luchtaanvallen en
artilleriebombardcmenten donder
dagmiddag.
Uit de schaarse berichten uit de stad
zelf valt echter op te maken dat Chor
ramsjar donderdagavond nog niet vol
ledig in Iraakse handen was, maar dat
de Iraakse strijdkrachten wel de stad
zijn binnengetrokken. Irak zelf maakt
melding van een slachting onder de
Iraanse verdedigers. „De gevallen stad
is een kerkhof geworden voor de vijan
delijke troepen," aldus radio-Bagdad.
Behalve het offensief tegen Chorrams
jar is ook de Iraakse belegering van
Abadan donderdag ononderbroken
voortgezet. Volgens de legercommuni
qués uit Bagdad zijn de Iraakse troe
pen donderdag tot 20 kilometer diep in
Iran doorgedrongen: een terreinwinst
van vijf kilometer binnen 24 uur. Dit
zou voldoende zijn om de garnizoenen
van Chorramsjar en Abadan volledig
van het Iraanse achterland af te snij
den, te meer daar Irak meldt ook de
spoorlijn, die beide steden met Tehe
ran verbindt, in handen te hebben. Bij
de actie zouden, nog steeds volgens be
richten uit Irak, 50 Iraanse soldaten
zijn gedood en.59 krijgsgevangen geno-
Iran heeft donderdag een tegenaanval
ondernomen, gericht op een van de be
langrijkste Iraakse olie-laadstations:
Chor Abdoella. Volgens Iraakse berich
ten is de aanval, ondernomen met kan-
nonneerboten, fregatten en gevechts-
Een Iraans gevechtsvliegtuig dat op de grond werd vernield tijdens een Iraakse luchtaanval.
helikopters afgeslagen, waarbij twee
kanonneerboten en drie fregatten in de
grond zouden zijn geboord. Of en hoe
veel schade is aangericht, is onbekend.
Ook heeft Iran donderdag opnieuw
luchtaanvallen uitgevoerd op Bagdad
en op verscheidene andere militaire en
industriële doelen in het buurland. Het
was donderdagavond nog niet duide
lijk hoeveel schade hierbij was aange
richt.
Nieuw zijn de berichten over een Iraaks
offensief in de richting van de stad Ah-
waz, 70 kilometer op Iraans grondge
bied. Niet alleen wordt de stad, hoof-
stad van de provincie Choezestan, van
uit de lucht zwaar bestookt, ook zouden
Iraakse tanks de Ahwaz zeer dicht zijn
genaderd. Volgens het Iraanse persbu
reau Pars zouden onder de bevolking
van de stad veel slachtoffers zijn geval
len.
Arabistan
De aanval op Ahwaz en de bezetting
(Slot zie pag. 3 kol. 5)
Politie luisterde
mee op 27 MC bij
verkeerscontrole
EINDHOVEN (ANP) - De Eindhovense
gemeentepolitie heeft donderdag met
behulp met een speciaal daarvoor aan
geschaft 'bakkie' - de hele dag meege
luisterd op de 27 MC-band. Dat gebeur
de tijdens een grootscheepse verkeers
controle die in samenwerking met de
andere politiekorpsen in de agglome
ratie op drie plaatsen in dit gebied
werd ingesteld.
Tijdens een vorige soortgelijke controle
stelde de politie vast dat weggebruikers
elkaar via de 27 MC-band waarschuw.-
den. De politie vermoedt dat een aantal
chauffeurs daardoor kans heeft gezien
de controleposten te omzeilen.
Met het oog daarop waren de controle
posten donderdag zodanig ingericht
dat ze vanaf de weg nauwelijks te zien
waren.
Motoragenten selecteerden de te con
troleren voertuigen. Deze opzet had
kennelijk succes. Op de 27 MC-band
werd volgens de politie met geen woord
gerept over de actie Alles by elkaar
werden 169 voertuigen aan een controle
onderworpen. Dat leidde tot 102 proces
sen-verbaal. een aanzienlijk hogere sco
re dan bij de vorige actie.
ENSCHEDE - Als gevolg van een nog
onbekende ziekte zijn in het Enschede-
se verpleeghuis 't Kleijne Vacrt vanaf
begin september zeven inwoners
overleden. Vier andere bewoners ver
tonen dezelfde ziekteverschijnselen
als de overledenen.
De overleden patiënten zijn niet het
slachtoffer geworden van de zoge
noemde veteranenziekte. Tot die con
clusie is de Leidse Internist Meenhorst
gekomen, die in Nederland geldt als
een kenner van de gevreesde bacterie
aandoening.
was donderdag de hele dag
ln Enschede op bezoek, waar hij inzage
heeft gehad in de lijkschouwingsrap
porten van de gestorven bejaarden. „Je
kunt je zelfs afvragen of er sprake is ge
weest van een epidemie", steiöe dr. R
Lenssen. arts van het verpleeghuis,
donderdagavond na het bezoek van de
Leidse internist vast. „De ziektebeel
den geven bij onderlinge vergelijking
kleine verschillen te zien. Ze hadden al
lemaal wel gemeen dat ze eindigden
met een temperatuurexplosie, waarop
de dood is gevolgd", aldus dr. Lenssen.
De directie van het verpleeghuis en de
geneeskundige dienst van de gemeente
Enschede sloegen alarm toen zich in 't
Kleijne Vacrt een verhoogde sterfte be
gon voor te doen. Uit voorzorg heeft de
directie van het verpleeghuis tijdelijk
een opnamestop ingevoerd. Dr. Van
der Heijen van de GGD: „In het ver
pleegtehuis ligt de gemiddelde sterfte
normaal gesproken hoog. maar in de
maand september werd een hogere
sterfte geconstateerd als gevolg van
een bepaald ziektebeeld, dat zich bij
elf patiënten voordeed."
Omdat de ziekte niet in verband kon
iwiucii gebracht met een heersende
virus-epidemie, werd de inspectie
volksgezondheid gewaarschuwd. Ook
het streeklaboratorium, het Acade
misch Ziekenhuis in Leiden en het
Rijksinstituut voor Volksgezondheid
werden in het onderzoek betrokken.
Omdat de symptomen nagenoeg de
zelfde waren als van de veteranenziek
te, is woensdag door de medische des
kundigen ook de airconditioning van
het verpleeghuis nagekeken. In de
Amerikaanse stad Philadelphia, waar
de veteranenziekte in 1976 voor het
eerst werd ontdekt, bleek de ziekte
zich via de luchtverversingsinstallatie
te hebben verspreid.
Waaraan de zeven bejaarden nu wel
zijn overleden, is nog niet bekend. De
uitslagen van de laboratoriumkweken
worden pas volgende week verwacht.
Voorlopig wordt aangenomen dat hun
overlijden werd veroorzaakt door een
combinatie van factoren.
Dr. Lenssen: „De meeste mensen die
hier liggen, zijn ernstigziek. Het optre
den van een bacteriologische infectie,
die op verschillende plaatsen kan toe
slaan, kan voor deze patiënten een do
delijke afloop hebben".
Energieles uit
oorlogsvlammen
Dó,
jongste schok die de
'oorlog tussen Iran en
KkSJfjl Irak teweeg brengt in het
jgiögy toch al zo wankel evenwicht
gsggg van de wereld-olievoorzie-
ning toont nog eens aan hoe
uiterstkwetsbaar in het westen en in de
derde wereld de navelstreng van de
meeste samenlevingen ls. die energie
heet. Economieën en welvaartsposities
zijn de afgelopen tien, twintig jaar vrij
wel volledig afhankelijk geworden van
een (eerst goedkope) olie-export uit
voornamelijk het Midden-Oosten.
Scherpe prijsstijgingen hebben overal
op de wereld de nationale huishoud-
boekjes onder zware druk gezet. Er
hoeft dan ook maar weinig te gebeuren
of er kunnen kritieke toestanden ont
staan. Het conflict tussen de twee Ara
bische buurlanden dat nu in alle hevig
heid is losgebarsten heeft dat risico le
vensgroot in zich. Nu aan beide kanten
olieraffinaderijen en petrochemische
industrieën in brand zijn geschoten en
de olie-uitvoer is stilgelegd is een le
verantie van 2.5 miljoen vaten per dag
weggevallen, een orde van grootte van
tien procent van de totale export uit de
landen aangesloten bij de Opec, de or
ganisatie van olie verkopende landen.
Opvallend is dat er dit keer her en der
nogal lakoniek wordt gereageerd op het
oorlogsincident van het ogenblik. Veel
westerse landen hebben het afgelopen
jaar vooral gebruikt om redelijk grote
strategische voorraden aan te leggen.
Anders dan bij vorige branden in het
Midden-Oosten het geval was is er nog
geen sprake van paniekerigheid zolang
de overige olie-exporteurs langs de Per
zische Golf de tankers nog gewoon kun
nen blijven beladen en de uiterst kwets
bare Straat van Hormoez buiten schot
blijft lijkt op korte termijn het gat in de
aanvoer dat Irak en Iran hebben ver
oorzaakt wel op te vangen.
Toch ligt het voor de hand dat de
stank van de rokende olie-installa
ties en de kapotgebombardeerde ha
venwerken bij de elkaar bestrijdende
partijen op wat langere termijn zeker
duidelijk merkbaar zal zijn in de prijs
vorming voor olie en vervolgens op
nieuw een element zal moeten worden
in het denkproces over de toekomst van
de wereld-energievoorziening De
speurtocht naar nieuwe mogelijkheden
naast de Opec-oliestromen met huh
bronnen in hoofdzaak in het Midden-
Oosten is nog jong en heeft nog maar
erg schamele resultaten opgeleverd.
Plotseling uitbrekende grensoorlogen
als nu aan de gang laten zien dat grote
delen van de wereld het hoofd wel erg
diep in één en dezelfde strop hebben
gestoken. Maar dat is het niet alleen-
Bij de sjeiks aan de oliekranen begin
nen andere overwegingen mee te spe
len. Juist deze week verscheen een rap
port van het secretariaat van de Opec,
waarin wordt vastgesteld dat in de loop
van de jaren '90 tenminste zes landen
van deze organisatie hun olie-export
moeten stopzetten om te kunnen voor
zien in de eigen behoefte aan olie. Het
binnenlands verbruik in deze landen is
eigenlijk pas de laatste jaren met spron
gen gestegen. De enorme toevloed van
olie-dollars na de crisis van 1973-74
heeft bij verschillende Opec-landen een
welvaartsontwikkeling veroorzaakt die
sinds kort ook merkbaar is in de eigen
olie-consumptie. De voorspellingen
gaan in de richting van een verdrievou
diging van dit verbruik in de komende
tien jaar. Een dergelijke verlegging van
belangen heeft onvermijdelijk ingrij
pende gevolgen voor de export, zoals
die tot op heden verloopt. De beslissing
van de Opec van onlangs om tot een
produktievemünderlng van tien pro
cent over te gaan is van dat toekomst
beeld al een voorproeve.
Bepaald pikant wordt het wanneer
de Opec-landen elkaar in hetzelfde
rapport aansporen om te gaan uitkij
ken naar andere energiebronnen voor
het geval ze door de eigen olievoorra
den in de bodem heen beginnen te ra
ken. Voor de westerse wereld zeker
moet zo'n wijziging in denken en doen
bij de traditionele 'olie-boeren' een sig
naal zijn om zich veel sneller los te ma
ken van de angstige afhankelijkheid
van de oliestromen uit het Midden-Oos
ten. Het gaat er vooral om een energie
balans te bereiken die minder omgeven
is door risico's van het ongrijpbare
soort. Tot nu toe zijn de middelen daar
toe over de hele linie ontoereikend, te
duur en misschien zelfs wel te ingewik
keld gebleken. En daarom werden de
bordjes steeds weer verlegd naar de weg
van de minste weerstand, die naar de
Opec-leveranciers. Misschien dat de
vlammenwerpers boven de raffinaderij
en aan de Perzische Golf nu werkelijk
eens wat meer druk gaan zetten achter
pogingen om de wereldenergievoorzie
ning gevarieerder en minder riskant te
maken.
vdM
Spoorstaking in
Berlijn geëindigd
BERLIJN (UPI) - Het stakende West-
berlijnse personeel van de in Oost- en
West-Berlijn werkende 'Stadtbahn'
heeft donderdag zijn acht dagen gele
den begonnen staking beëindigd.
Op een bijeenkomst van 200 van de
naar schatting 600 stakers deden de
stakingsleiders een beroep op degenen
die de staking steunden, ontslag te ne
men en zich voor een werkloosheidsuit
kering aan te melden. Als aan deze op
roep gehoor wordt gegeven, verliest de
Oostduitse spoorwegondernemingen
honderden geschoolde krachten.
