GULDEN VLIES
gekibbel nog niet
kantklossen
HULST
van de baan
KANTWERKSCHOOL SLUIS
GAAT MOGELIJK WEER OPEN
800 jaar stadsrechten
VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1980
selier Edward Trips, zetelt T. van Beys-
terveldt, van de VW Sluis. De heer Van
Beysterveldt is een geboren Amster
dammer maar kwam via Terneuzen in
het 'Brugs winkelcentrum' Sluis te
recht. Daar woont hy nu al dertig jaar.
Brugge is hem niet onbekend. Terwijl
de Bruggelingen in Sluis de talryke
winkeltjes platlopen, durft hij wel eens
de grens over te steken en naar het Ve-
netié van het Noorden af te zakken, al
was het maar op informatie.
twistappel
Tijdens het zomerkapittel kibbelden
werd gesticht. Wij hebben zelf de kwes
tie van naderbij bekeken en kwamen
tot eigenaardige vaststellingen.
Naar aanleiding van de Praalstoet van de Gouden Boom hield de Narrenbroederschap van het
Gulden Vlies haar eerste zomerkapittel in de conferentiezaal van de St-Jorisgilde te Brugge. De
broederschap werd verleden jaar in het leven geroepen als een soort tweede 'Tottctrekkersgarde'.
De broederschap streeft naast het carnavaleske ook andere doelen na. Zoals de naam zelf zegt, de
broederschap tussen de volkeren staat centraal. De orde is dan ook samengesteld uit Duitsers,
Engelsen, Nederlanders en Belgen.
In de hoge raad, voorgezeten door kan- kanselier Trips en ridder Van Beyster-
veldt andermaal over de plaats waar
hertog Filips de Goede in 1430 of 1429
de Orde van het Gulden Vlies zou heb
ben gesticht. Hierover hebben al heel
wat historici het hoofd gebogen maar
een definitief uitsluitsel is nog altijd
niet gevonden. Kanselier Trips wist al
vast te vertellen dat het bijna ondenk
baar is dat Filips de Goede de Orde in
Sluis zou hebben gesticht. In die tijd
was Slnis immers een onderdeel van
het Brugsche Vrije en was dus verant
woording verschuldigd aan de schepe
nen van het Brugsche Vrije. Het is dus
bijna ondenkbaar dat de orde In Sluis
huwelijk
Enkele documenten spreken over de
stichting van de Orde van het Gulden
Vlies als onderdeel van het huwelijk
van hertog Filips van Bourgondiè met
Isabella van Portugal. Dit huwelijk zou
gesloten zyn te Sluis op 7 januari 1430.
Volgens Jean Le Fèvre, een bourgon-
disch kroniekschrij ver en eerste wapen
koning van de Orde van het Gulden
Vlies, zou de ridderorde gesticht zijn tij
dens dit huwelijk. Ons inziens is dit ge-
wooneen kwestie van interpretatie van
de tekst. In het begin van zijn tekst
schrijft Le Fèvre dat de hertog uit
prachtltevendheid de beslissing om zijn
Orde van het Gulden Vlies op te rich
ten, liet bekendmaken door zijn wapen
koning van Vlaanderen, zeer eervol ver
gezeld van verscheidene wapenofficie
ren en van één van zijn secretarissen.
Hieruit kan blijken dat het voornemen
om de Orde te. stichten in Sluis werd
genomen tijdens het huwelijksfeest. Dit
betekent echter niet dat de Orde aldaar
gesticht werd. Aan het einde van het
verslag staat echter: 'heeft mijn Heer de
Hertog vandaag een Orde, genoemd
'van het Gulden Vlies', gesticht en op
gericht'. Hieruit blijkt dat de Orde toch
in Sluis zou zijn gesticht. (Qhroniques
des fastes bourguignons, Brussel, 1943,
blz. 45-46).
brugge
Ridder T. van Beysterveldt kan al aardig overweg met de De ketting van de Broederschap toont veel gelijkenis met
kruisboog die van de 'Orde van het Gulden Vlies'.
De Hoge Raad van de Narrenbroedersehap van Het Gulden Vlies
F. de Reiffenberg (Histoire de L'Ordre
de la-Toison d'Or, 1930), schrijft dat de
Orde van het Gulden Vlies gesticht
werd op 10 januari 1430, dus 3 dagen na
het huwelijk, in het pas opgerichte
Prinsenhof te Brugge. De statuten
de Orde werden vastgelegd op 27 no
vember 1431 te Rijssel ter gelegenheid
van de eerste kapittelvergadering.
Volgens de stichtingsoorkonde had de
Orde tot opdracht Geloof en Kerk te
verdedigen en de ridderstand te eren,
doch in feite streefde de hertog vooral
een politiek doel na door de hoogste
adel uit zijn verschillende erflanden
door het lidmaatschap nauw aan zijn
persoon en politiek te binden De 'Jaer-
Boecken der Stadt Brugghe' vertellen
heel wat meer informatie. Isabella van
Portugal was reeds de derde echtgeno
te van Filips de Goede. De kersverse
hertogin zette voor het eerst voet aan
wal te Sluis. Het Jaer-Boeck zegt:'Dit
also besloten zijnde, was de Prinses Isa
bella, onder het geleed van haren broe
der, vergeselt van vele edellieden uit
Portugale, op den Kerst-dag 1429, bin
nen Sluys gearriveert. Den Prins, zulks
verstaen hebbende, is haer aanstonds
tegemoet getrokken. Sommigen zeg
gen dat de ceremoniën van het huwelijk
aldaar verricht zijnde de Prins noch ten
zeiven dage naar Damme gereist was,
om het sel ve te voltrecken. Maer dit kan
geenszins met de waerheid overeenko
men; omdat den hertog op den 10 ja
nuari 1430 (volgens ouden styl 1429, al-
wanneer de jaeren met den paesschen
maar begonst wierden) ingesteld heb
bende het Order van he Gulden Vlies,
aldaer mede verklaert, dat hy gedaan
heeft ten zeiven dage, als hy binnen
Brugghe zijn houwelijk voltrocken
heeft'.
De tekst vermeld verder dat het huwe
lijksfeest gevierd werd in het Prinsen
hof, in het bijzijn van de magistratuur
en de voornaamste edellieden der stad
Brugge. Om het feest nog meer te vere
ren heeft Filips de Goede de zelfde dag
de Orde van het Gulden Vlies inge
steld, voor eenendertig edele ridders.
twijfels
Er rijzen dus duidelijke twijfels omtrent
het huwelijk van Filips de Goede en de
stichtingsplaats van de Ofde van het
Gulden Vlies. De meest getrouwe ency
clopedieën vermelden eveneens dat Fi
lips in Brugge in het huwelijk trad. Als
wij daaraan de stelling vastkoppelen
dat Filips de Orde stichtte naar aanlei
ding van zijn huwelijk, dan kunnen we
met 90 procent zekerheid aanemen dat
de Orde van het Gulden Vlies wel dege
lijk in Brugge werd geboren. Tenzij men
van Nederlandse zijde met nieuwe
bronnen afkomt.
Filip Van Belle
Foto: Een stukje kantwerk uit Sluis van vroeger dagen
Ais er voldoende belrvjstel-
lenden zijn, heropent de kant
werkschool 'Koningin Sophie'
in Sluis in januari haar poor
ten voor aspirant-kantklos-
sers. De school, opgericht in
1866, bestond de laatste decen
nia alleen op papier. Twee
Sluizenaars die het verleden
een warm hart toedragen, me
vrouw E. de Brock-Depape en
de heer W. J. Visser, opperden
het idee om de school weer
nieuw leven in te blazen. Er
was nog geld en nu hangt het
alleen nog van de mate van be
langstelling af of er inderdaad
opnieuw regelmatig het vlijtig
geklos op zal klinken onder de
rokken van 'Koningin Sophie'.
„Wij zijn als bestuur van mening dat er
voldoende belangstelling zal zijn. Dat is
ondermeer gebleken tijdens de ten
toonstelling 'Oud Sluis Herleeft' die en
kele maanden geleden in Sluis werd ge
houden. Daar bleek de belangstelling
voor het aanwezige kantkloswerk en de
kantklosters groot te zijn. Wat dat be
treft hebben we goede moed", aldus be-
stuurssecretaresse mevrouw De Broek.
Het doel van de school is overigens wel
heel anders dan 100 jaar geleden. Nu
gaat het om een gezellige vrijetijdsbe
steding in de folkloristische sfeer. Toen
waren de doelen economischer gerifi
Johan H. van Dale legde die doelens!:
1857 vast ln notulen van het dept»
ment tot nut van het algemeen (ÏB
weg 't nut) in Sluis, uit de notities
Van Dale bleek dat het toen nogc
om een middel om armoe te lenigen i
bedeling te weren en werkverschatee
Er is al een lerares bereid gevonden
cursisten, minimaal vijftien jaar,
vaardigheid bij wilbrengen.
In september kunnen belangstellend;
zich opgeven bij mevrouw De
(Dinsdagstraat) of bij de heer Visa
(Jaagpad). Belangstellenden vanafgj
tien jaar zijn welkom. De cursus wort
vermoedelijk 's avonds tussen half acï
en half tien gegeven. De kosten bedre
gen 75,- voor tien cursusavonden.Mi
terialen móeten door de cursisten zö
worden aangeschaft.
Hu
luist viert met trots het feit 800 jaar stadsrechten te bezitten. Daar is alle
reden voor. Eeuwenlang heeft het aloude Hulst hevig moeten strijden om dat
jubileum te bereiken. Als Hulst in het woelige jaar 1180 van Philips van de Elzas
ln dank de stadsrechten aanvaardt is de vreugde maar van korte duur. Kort na
deze gift wordt de charter, he belangrijkste document waarin de rechten zijn
vastgelegd en waarmee dus de geschiedenis van de stad begint, verbrand. Geluk
kig is er echter in 1270 weer alle reden tot juichen als de dochter van Boudewijn
van Vlaanderen, Margaretha, het kostbare stuk vernieuwt.
In 1426 verrijzen in Hulst de eerste wallen. Een broodnodige zaak, want er staat
een tijdperk van oorlogen te wachten. Hulst krijgt het wel bijzonder hard te
verduren, want in 1453 wordt de stad door Gentse troepen totaal verbrand. Vol
goede moed begint men met de wederopbouw. Twaalf jaar later is de eerste
omwalling, compleet met grachten, poorten en dergelijke, alweer klaar en wordt
de stad verder uitgebreid. In 1542 worden de aarden wallen vervangen door een
stenen wal; in die tijd een zeer modern en nog weinig voorkomend beschermings
middel.
Rampspoed blijft Hulst echter niet bespaard De anno 1980 nog steeds veel bewon
derde Sint-Willibrordusbasiliek moet het in 1549 ontgelden. De toren brandt af en
wordt, na te zijn opgebouwd, in 1652 opnieuw in de as gelegd. Bovendien gaan er
ook nog 150 huizen in vlammen op.
Door bliksem getroffen, brandt de toren daarna nog tweemaal af: in 1663 en in
1876. Naar een ontwerp van Dr. Cuypers wordt de toren voor de vijfde maal
opgebouwd. Ook de kerk zelf komt meer dan eens gehavend uit het strijdperk,
waarbij de beeldenstorm wel de zwaarste verwoestingen aanricht. Hetzelfde geldt
voor het in 1528 in gotische stijl gebouwde stadhuis van Hulst. Tijdens de Franse
overheersing wordt er heel wat schade aan en in dit fraaie gebouw berokkend.
In 1596 wordt de stad Ingenomen door Albertus van Oostenrijk, waama de ves
tingwerken tot stand komen die Hulst vele malen goede diensten hebben bewe
zen.
Ondanks alle harde en bittere strijd die onze oude Zeeuwse plaats eeuwenlang
moest voeren, is het schilderachtige Hulst goed bewaard gebleven. Terecht ver
dient het dan ook de naam: 'Carcasonne van het Noorden'.
- «w2sb^-
-tsaar-TH
wat een mooie
en gastvrije stad
is huist toch...
Vijftig jaar geleden was het inHnls
dubbel feest; de viering van 750 1»
stadsrechten ging toen gepaard os
een bezoek van koningin Wilhelm»
en prins Hendrik aan Zeeuw-»
Vlaanderen. Voor de ruim 4.000 inn
ners die Hulst toen telde, had het f«*
comité tal van festiviteiten georgaö
secrd. Zo herleefde in het hartje van#
stad de opbloei van Hulst rond de 1«
eeuw en werden er voor het raadM
oude reidansen uitgevoerd.
Natuurlijk ontbrak ook de zonderte?
ereburger Reintje de Vos niet. Hetep#
'Van den Vos Reynaerde' werd ops*
Indrukwekkende wijze uitgebeeld, r-j
terwijl de dochteren van het alou-:
Hulst in de straten op waardige «V»
ten dans werden gevraagd, ver
men zich rondom de openbare
om lootjes te kopen waarvan bel F
bestemd was voor een carillon
Sint-Willibrordusbasiliek.
Aanleiding genoeg voor een venraff
ver om de volgende dag enthoufl»-
zljn krant te schrijven: 'WateennKO#
gastvrije stad is Hulst toch. Er ne»
volop stemming en iedereen voel.»
dadelijk thuis. Waarachtig, Hu®®
de toekomst opgewekt
