PROVINCIAIE ZEEUWSE COURANT
Premier waarschuwt
in Gdansk
DEN HAAG HOOPT OP HERSTEL
VAN DEMOCRATIE IN SURINAME
Arnemuiden moet optreden
tegen bromfietshandel
BABIUCH: PRIJZEN NIET LA GER
De held van de dag
UiUL
Eis levenslang
tegen Schneider
en Wackernagel
Bloot magna 29jaar
Nieuw kabinet Chin a Sen samengesteld
Eerst buien
Veel bewolking mei regen- of onioeers-
buien, maar later ook enkele opklarin
gen. Middagtemperatuur ongeveer 22
graden
223e jaargang no. 192
Zaterdag 16 augustus 1980
Goes, Dr. AJ". PhUipsstraal 11. tel. 01100-21222
Open: ma. t/m wr. 8.30-17.00,
do.ovohd 19.00-21.00, zo. 10.00-13.00 uur-
(Van ome correspondenti
WENEN - De Poolse premier Edward Babiuch heeft gisteren in een televisietoespraak zijn staken
de landgenoten gewaarschuwd voor „vijanden van het Poolse volk" die het openbare leven in
polen verstoren. Babiuch zei ook dat de regering er niet aan denkt de vleesprijs te verlagen. De
verhoging van onder meer de vleesprijzen - die volgens Babiuch op het huidige niveau bevroren
blijven - heeft geleid tot een golf van stakingen. In de havenstad Gdansk eisten de stakende
havenarbeiders, die een deel van de Lenin werf bezet houden, eerder op de dag een gesprek met de
regering. Babiuch ging daar gisteravond echter niet op in.
De 17.000 stakers in Gdansk willen met
Babiuch en andere ministers praten
AniHnf.rfp
omdat de directie van de Leninwerf niet
|de bevoegdheid bezit met hen te onder
handelen over een politieke eis: de in
stelling van vrije vakbonden. Wel gaf de
bedrijfsleiding, die uitsluitend uit par
tijleden bestaat, toe aan looneisen van
de stakers: zij krijgen er zo'n 130 gulden
per maand bij. Ook zou de directie wel
willend staan tegenover de eis een
standbeeld op te richten voor de sta
kende arbeiders die in 1970 om het le
ven kwamen bij gevechten met de poli
tie. Maar waarnemers in de Poolse
joofdstad nemen deze toezegging niet
jeheel serieus.
Dissidenten
Babiuch's opmerkingen over „mis
bruik maken van de arbeidsonrust
voor eigen politieke doeleinden" lij-
d de eerste plaats gericht aan het
adres van de dissidenten van het KOR,
k(t Comité voor Sociale Zelfverdedi-
n.,
I De autoriteiten hebben totnogtoe geto-
PAGINA 3
camp david
Om de Impasse In het streven naar vre-
het Midden-Oosten te doorbre
ken heeft de Egyptische president An-
een nieuwe topconferentie
tussen hem. premier Me-
Begin van Israel en de Ameri-
president Jimmy Carter. In
f aan Begin noemt Sadat de
Arabisch J eruzalem op
nieuw Illegaal en eist hij het opbreken
van de Israëlische nederzettingen in
bezette gebieden.
i uyl
Net als de fractieleiders van de WD en
bet CDA, Rietkerk en Lubbers, gaat
tok PvdA-leider Den Uyl ervan uit dat
handhaving van de koopkracht van de
modale man er volgend jaar niet inzit
Den Uyl verwijt zijn collega's dat zy
teveel geobsedeerd zijn door het "be
zuinigen" en 'korten op de minima'.
Hei terugbrengen van de economische
poel verliezen zij uit het oog", aldus
Den Uyl.
mannenkoor
Onder leiding van de Middelburgse dl-
Han Beekman heeft het
Mannenkoor' een nieuw pro-
a op de plaat gezet De opna
men voor de langspeelplaat met orgel-
hegeleiding van Stoffel Gunst werden
gemaakt in de Kloetingse Geerteskerk
en in de Grote of Matia Magdalena-
k«k In Goes.
dissidenten
h de tweede kamerfractie van het
CDA wordt een pleidooi gehouden
wormeer discipline. Een deel van de
fractie wil op deze manier het soms af
kijkende stemgedrag van de 'dissiden
te)' Intomen.
krottenkoning
be gemeente Rotterdam koopt het
hcaenbestand van de 'krottenkoning'
«nnis in de Maasstad. Fennls beheert
Wanden Rotterdamse woningen,
«'•de transactie is dertig miljoen gul-
ton gemoeid De huurders van Fennls.
to steeds om actie van de gemeente
to'ton gevraagd omdat Fennis wei-
ierae achterstallig onderhoud aan de
gingen te laten verrichten, zijn te-
™en met de regeling.
ws: 2. 5. 7 en 9
binnen en buitenland: 3 en
11
opinie: 4
radio en televisie: 13
financieel: 15
sPort: 23 en 25
zaterdagkrant: 17, 18, 19,
pamfletten voor binnenslands gebruik
verspreidden, maar ook nieuws over
de stakingen doorgaven aan buiten
landse journalisten. Babiuch zei gis
teravond dat de „volksvijanden ideeën
cn leuzen verspreiden die niets van
doen hebben met het streven van de
arbeidersklasse".
Evenals Babiuch riep ook het partij
dagblad Trybuna Ludu, op discipline
en orde te bewaren. De stakers werd
aangeraden weer aan het werk te gaan.
omdat het stilleggen van de produktie
in sommige gevallen wel tot loonsver
hogingen leidt, maar meer inkomen
niet automatisch een groter aanbod in
de winkels en dus het verdwijnen van
de lange rijen kopers tot gevolg heeft
De bevolking van Gdansk zou. naar
verluidt, solidariteit betonen met de
stakers door het brengen van levens
middelen naar de poorten van de werf.
Het openbaar vervoer in de havenstad
is lamgelegd doordat trams- en busbe
stuurders het werk hebben neergelegd
De stakingen van 1970 in Gdansk be
gonnen destijds onder soortgelijke om-
DÜSSELDORF (DPA/AFP) - De offi
cier van justitie in het proces tegen de
28-jarige voormalige acteur Christof
Wackernagel en de 31-jarige, werkloze
Gert Schneider heeft vrijdag levens
lange gevangenisstraf geëist wegens
drievoudige poging tot moord op po
litieagenten in Amsterdam en lid
maatschap van de terroristische orga
nisatie 'Rote Armee-Fraktion' (RAF).
De officier achtte het na een zitting van
een half jaar bewezen, dat de beide be
klaagden in november 1977 in Neder
land met pistoolschoten en een op
scherp gestelde handgranaat vergeefs
geprobeerd hebben, zich tegen hun
aanhouding te verzetten.
Wackernagel, Schneider en drie Neder
landse rijkspolitiemannen werden In
het vuurgevecht zwaar gewond De
twee RAF -leden hadden volgens de of
ficier van justitie bewust gerekend op
de dood van de agenten: „Het was ons
er alleen maar om te doen. gehate poli
tiemannen te doden".
De voormalige advocaat en mede-op-
richter van de Westduitse extremisti
sche organisatie Rote Armee Fraktion,
Horst Mahler (44). is vrijdag in West-
Berlijn op vrije voeten gesteld. Hij
heeft bijna tien jaar in de gevangenis
gezeten.
De 44-harige Mahler werd in 1970 gear
resteerd en later veroordeeld tot 14 jaar
gevangenisstraf wegens leiding geven
aan een cnminele organisatie, mede
plichtigheid aan poging tot moord en
bankroof.
standigheden als nu. namelijk slechte
oogsten en drastische prijsverhogin
gen. En net als nu lagen de oorspronke
lijke eisen op het sociale vlak en werd
een groot deel van de stakingen beëin
digd nadat aan de eisen van de stakers
was tegemoet gekomen door voorna
melijk loonsverhogingen. Maar de ar
beidsonrust eiste toen wel meer dan
vijftig levens en maakte een einde aan
de politieke carrière van partijleider
Gomoelka. Hij werd opgevolgd door de
huidige partijleider Gierek, die een on
aantastbare positie had verworven
door eerst middels persoonlijke discus
sies met de stakers in Gdansk een
(voorlopig) einde aan het conflict te ma
ken.
De sociale onrust van 1970 kostte ook
de functie van premier Josef Cyranke-
wicz. Zijn opvolger Jaroszewicz werd
eerder dit jaar vervangen door Edward
Babiuch in een poging volk en partij tot
bedaren te brengen.
Nu de Poolse autoriteiten zijn bezwe
ken voor de eisen van de stakers om het
nieuws over de stakingen via radio en
televisie hebben uit te zenden zijn alle
ogen gericht op de volgende stap bij de
Lenin-scheepswerf. De Poolse arbei
ders hebben uit ervaring geleerd elke
provocatie te vermijden of het gezag
de kans te geven in te grijpen. Zij zijn
de politie dan ook steeds uit de weg
gegaan.
TORQUAY - Sam. een 2JS jaar oude herdershond, draagt trots een wat te
grote politiepet. Sam ioas gisteren de held van de dag. nadat hij drie ont
snapte gevangenen uit de Channings Wood-gevangenls in het Engelse New
ton Abbot, met een beetje hulp van zijn begeleider, agent John Shorter, weer
spoedig wist te vangen. Hoewél Sam nog maar zes maanden ervaring heeft
opgedaan als politiehond, wist hij de ontsnapte mannen eén voor één 'te
vangen met een gemak en listigheid die een oude rot in het vak niet zouden
misstaan. Agent Shorter beloonde Sam dan ook met een sappige biefstuk.
RAAD VAN STATE GEEFT OMWONENDEN GELIJK
Horst Mahler verlaat als vrij man de
Spandau-gevangenis na twee-derde
van zijn 14 jaar straf te hebben uitgeze
ten. Het is Mahler verboden een prak
tijk als advokaat te voeren. Mahler, lid
van de 'eerste generatie' van het linkse
extremisme in West-Duitsland heeft
zich in de laatste jaren gedistancieerd
van het terrorisme.
Van onze Haagse redacteur
DEN HAAG - B cn w van Arnemuiden
moeten binnen twee weken optreden
tegen de bromfietshandel van de heer
Van Beek aan de Prinses Beatrixlaan.
Dr. M. Troostwijk, waarnemend voor
zitter van de afdeling rechtspraak van
de Raad van State, heeft dat vrijdag
geëist nadat een groep omwonenden,
geirriteerd door overlast, een beroep
op hem had gedaan. Troostwijk heeft
ook een stokje gestoken voor de nieuw-
bouwplannen van Van Beek - goedge
keurd door gedeputeerde staten en b
en w - door deze besluiten van de beide
colleges te schorsen.
De groep omwonenden, donderdag in
Den Haag aangevoerd door mevrouw C
van der Meulen. heeft op alle punten
haar zin gekregen Het bevel van dr.
Troostwijk aan b en w om tegen de
bromfietshandel op te treden heeft ove
rigens een formele basis. Een bedrijf als
dat van Van Beek is nu eenmaal hinder-
wet-plichtig. zo legde dr. Troostwijk dat
donderdag in Den Haag uit. en de hin
derwet beveelt dat ieder bedrijf dat
géén hinderwetvergunning heeft
„wordt gesloten". „Dat geldt óók voor
Arnemuiden", voegde de staatsraad
daar aan toe, die nu verwacht dat B en
W Van Beek binnen 14 dagen een briefje
schrijven met de mededeling dat hij
moet stoppen.
Troostwijk liet donderdag al doorsche
meren niet erg gelukkig te zijn met de
showroom die Van Beek bij z'n bedrijf
wil neerzetten, een gebouw waaraan ge
deputeerde staten hun goedkeuring
hebben gehecht, nodig, omdat het gel
dende bestemmingsplan zoiets ver
biedt. Troostwijk vond het wat te ver
gaan dat Van Beek, die nu zonder ver
gunningen „willens en wetens" een ille
gaal bedrijf runt, daar nog eens een pre
mie op zou krijgen ln de vorm van toe
stemming voor een showroom.
De staatsraad heeft dat dan ook onmo
gelijk gemaakt door de bouwvergun
ning van Arnemuiden en de verklaring
van geen bezwaar van gs te schorsen,
tot het moment waarop de zaak - in een
niet spoedeisende, „gewone" procedure
- weer in Den Haag wordt behandeld.
ALPHEN AD RIJN (ANP) - Een
plastiek van een badende moeder
met haar zoontje, dat 29 jaar op de
zolder van het gemeentehuis van
Alphen a'd Rijn heeft gelegen om
dat het gemeentebestuur het beeld
aanstootgevend vond, zal binnen
kort een plaatsje krijgen bij een
van de zwembaden in Alphen a'd
Rijn. Het gemeentebestuur meent
dat de tijden veranderd zijn en dat
het publiek nu rijp is voor een der
gelijke kunstuiting.
Het beeld stelt een naakte moeder
en zoontje voor. Het lichaam van de
moeder is door een handdoek ge
deeltelijk aan het gezicht onttrok
ken, maar 29 jaar geleden vond het
gemeentebestuur toch dat dit niet
paste.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG, PARAMARIBO - De Ne
derlandse regering hoopt dat in Suri
name de grondwet weer snel in wer
king zal treden cn dat Suriname de
weg naar de parlementaire democratie
snel zal weten te hervinden.
Dat zei een woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandse zaken vrij
dag in een eerste reactie op de recente
gebeurtenissen in Suriname. Daar
werd gisteravond (Nederlandse tijd)
premier Henk Chin a Sen geinstalleerd
als president van de republiek. Hij
volgt dr. Johan Ferrier op. die woens
dagavond door legercommandant ma
joor Desi Boutersc werd gedwongen
zijn ontslag te nemen.
Vrijdag werd bovendien de samenstel
ling bekendgemaakt van het nieuwe
Surinaamse kabinet, waarin Chin a Sen
andermaal als eerste minister zal optre
den.
De Nederlandse regering is nog zeer
voorzichtig met commentaar op de si
tuatie in Suriname, ook al omdat de be
richten uit dat land slechts druppelsge
wijs binnenkomen en dan nog goed
deels via het door de staat gecontroleer
de persbureau SNA. Alle andere verbin
dingen waren vrijdagavond nog steeds
verbroken. Het ministerie van buiten
landse zaken wijst er - net zoals in de
situatie na de militaire staatsgreep van
25 februari dit jaar - op dat de machts
wisseling een interne Surinaamse aan
gelegenheid is en dat derhalve een gro
te terughoudendheid is geboden Bo
vendien weet de regering nog onvol
doende om de gebeurtenissen te kun
nen beoordelen.
Waardering is er evenwel voor de afge-
Sergeant-majoor Badressein Sital
treden president. Een woordvoerder
van minister Van der Klaauw (buiten
landse zaken) zei dat het terugtreden
van dr. Ferrier ten zeerste wordt be
treurd en dat de regering grote waarde
ring heeft voor de manier waarop Fer
rier zijn grondwettelijke rol heeft ver
vuld.
Haakmat
Ondanks het feit dat het voltallige Suri
naamse kabinet zijn ontslag had aange
boden. levert de samenstelling van de
nieuwe regeringsploeg nauwelijks ver
rassingen op Bijna alle ministers die in
het eerste kabinet-Chin a Sen dienden,
zijn teruggekomen
Opvallend is evenwel het aantreden
van mr. A. Haakmat. Als vice-premier,
minister van justitie, minister van le
ger en politie en minister van buiten
landse zaken beheert Haakmat een
aantal sleutel-portefeuilles.
Haakmat is een uitgesproken vertrou
weling van Chin a Sen en was tot dusver
zijn persoonlijk adviseur. Pas in mei
van dit jaar werd Haakmat door Chin a
Sen gevraagd over te komen uit Am
sterdam, waar hij onderwijs-inspecteur
was. In zijn kwaliteit van adviseur heeft
Haakmat zich bijzonder ingespannen
voor het gladstrijken van de talrijke
plooien ln de relatie met de Nederland
se regering.
Chin a Sen lijkt de gelegenheid tevens
te hebben aangegrepen om een aantal
andere, lang verwachte, hervormingen
in zijn kabinet door te voeren. Zo is ook
minister van justitie mr R. M. Reeder
verdwenen. Reeder heeft zich herhaal
delijk fel gekeerd tegen de internerings-
politiek van de militaire machthebbers.
Sergeant Chas Mijnals
Ook de onderminister van cultuur, de
flamboyante Surinaamse dichter Ra
mon „Dobru" Ravales zat al op de wip.
In zijn plaats is de oud-voetballer Am
ple Kamperveen getreden, die zich, na
een onderministerschap van sportza
ken nu minister van jeugdzaken, sport
en cultuur mag noemen.
In hoeverre de eis van ex-president Fer
rier dat het parlement ten dele weer in
ere hersteld zou worden, de enige oor
zaak js van de huidige chaos in Surina
me. staat nog te bezien. Uit de schaarse
berichten die Nederland bereiken, kan
vermoeed worden dat - los van de ac
ties van Ferrier - er tevens een soort
tegen-coup op handen was.
Gearresteerd
De huidige voorzitter van de Nationale
Militaire Raad (NMR), sergeant Chas
Mijnals. diens voorganger sergeant-ma
joor Sltal en het ex-lid van de Raad ser
geant Joeman zijn volgens onbevestig
de berichten gearresteerd. Dit drietal
staat bekend wegens hun door de Cu
baanse leider Fidel Castro geïnspireer
de denkbeelden.
Legercommandant Bouterse, de nieu
we sterke man in Suriname, sprak
woensdag in een tv-toespraak van „ul
tra-linkse elementen die contacten in
het buitenland ontwikkeld hebben, die
(Slot zie pag. 8 kol. 4)
Stakingen
in Polen
§P olen bevindt zich momen-
teel ln een periode van econo
mische ontwrichting en grote
sociale onrust, die wordt ge
kenmerkt door een golf van
stakingen. Het is het oude
liedje met de Polen: slechte oogsten,
wanbeheer, foutieve planning, teveel
nadruk op basisindustrieën en te wei
nig consumptiegoederen, slechte ar
beidsprestaties. grote buitenlandse
schulden, kortom een reeks de econo
mie verstorende elementen, die nu al
een decennium lang duurt. Er is al ja
renlang sprake van een schreefgegroei-
de prijzenstructuur: landbouwproduk-
ten en levensmiddelen worden van re
geringswege zwaar gefinancierd. Nu
ook Polen steeds meer de gevolgen van
de oliecrisis ondervindt en met name de
buitenlandse schuld van meer dan der
tig miljard gulden zwaar op 's lands fi
nanciën drukt, zoekt de regering een
uitweg door de subsidies te verminde
ren. Het effect van een dergelijke maat
regel is meteen voelbaar voor de Poolse
consument: de prijzen van de eerste le
vensbehoeften schieten omhoog. Daar
staan geen loonsverhogingen tegen
over - al heeft de regering tot nu toe al
enkele concessies gedaan - met als ge
volg toenemende arbeidsonrust. De
verhoging van de prijs van vlees, begin
juli. was het sein voor enkele duizenden
werkers om in staking te gaan. Het fe
nomeen doet zich nu voor in Polen, dat
al wekenlang - aanvankelijk op be
scheiden schaal, maar de laatste dagen
steeds meer - wordt gestaakt, zonder
dat de communistische overheid, zoals
gebruikelijk in landen achter het IJze
ren Gordijn, meteen met rigoreuze-
maatregelen komt. Poiitietroepen en
het leger zijn tot nu toe verre van de
stakers gehouden. De regering is ken
nelijk voornemens de stakingen 'te bre
ken' met vreedzame middelen. Zoveel
hebben de Poolse autoriteiten wei ge
leerd van de volksoproeren in 1970 en
1976.
In 1970 kwam het regime van Gomul-
ka ten val als gevolg van een spontane
volksoproer, die ontstond na door de
regering aangekondigde prijsverho
ging van levensmiddelen van gemid
deld tien tot vijfentwintig procent Bij
die gelegenheid werden tal van steden
van de buitenwereld afgesneden en po
litie en leger werden ingezet om de op
roer te onderdrukken. Gevolg: bijna
vijftig doden en twaalfhonderd gewon
den. Dat waren de officiële cijfers, onof
ficieel werd het aantal doden en gewon
den veel hoger geschat. Die in alle op
zichten spontane volksoproer kostte
Gomulka zijn politieke loopbaan. Gie
rek kwam aan het hoofd van een nieuwe
regering, maar ook hij heeft na een ople
ving in de economie aan het begin van
de jaren zeventig, niets anders dan eco
nomische ellende meegemaakt. De
voedseloproer van 1976 - heel wat min
der bloedig verlopen dan zes jaar daar
voor- was opnieuw een uiting van grote
onvrede. De oorzaak was ook in dat jaar
de door de regering aangekondigde
prijsverhogingen voor levensmiddelen.
In datzelfde jaar is het zogeheten Comi
té voor de Verdediging van de Arbeid
(KOR) in het leven geroepen, dat zich
de functie van 'waakhond' op sociaal en
economisch gebied heeft aangemeten.
Zeer tot ongenoegen van de regering
overigens, die deze min of meer dissi
dente groepering als een ernstige sta-
in-de-weg beschouwt. Doordat leden
van het comité informatie over de sta
kingen in handen spelen van westerse
journalisten, heeft de regering zich nu
ook al bloot moeten geven. In landen
achter het IJzeren Gordijn praten de
autoriteiten het liefst niet over stakin
gen - in de communistische filosofie
mogen stakingen zelfs niet voorkomen
- maar de Poolse machthebbers kon
den er deze week toch niet onder uit.
Typerend voorde huidige machtsver
houding in de wereld is, dat in alle ge
sprekken en commentaren over de sta
kingen de houding van de Sowjet-Unie
in het geding wordt gebracht. Als één
ding duidelijk is dan is het wel, dat de
Sowjet-machthebbers weinig gelukkig
zijn met de huidige gebeurtenissen in
Polen, zo midden in het communisti
sche Oost-Europa. Sterke banden bin
den Polen aan de Sowjet-Unie. Welis
waar is een rechtstreeks ingrijpen van
de Russen in Polens binnenlandse affai
res niet te verwachten, maar Moskou
zou toch maar al te graag zien, dat Gie
rek en de zijnen op korte termijn orde
op zaken stellen. Gierek weet. dat hij
zekere concessies kan doen. maar de
marge waarin hy tewerk moet gaan is
uiterst smal. Het systeem mag niet in
gevaar komen. Niet voor niets hameren
partijfunctionarissen er steeds op. dat
de stakingen geen politieke achter
grond hebben Met andere woorden: de
slechte economische toestand is niet
een gevolg van interne, maar van exter
ne factoren, waarop de regering van het
land geen greep heeft Tegelijkertijd
kan evenwel worden vastgesteld, dat de
regering dóar zelf niet helemaal in ge
looft, wart premier Babich heeft al en
kele hervormingsvoorstellen gelan
ceerd. die wijzen op een - voorzover
communistische regimes zoiets mag
worden aangewreven - iets liberaler
houding Maar zolang de arbeidsonrust
voortduurt en stakingen blijven voor
komen. is de mogelijkheid aanwezig,
dat Gierek de weg van Gomulka zal vol
gen. Dat houdt het gevaar in van het
inzetten van politie en leger, met alle
gevolgen van dien, tot en met militaire
'bijstand' van Moskou. Binnen de hui
dige verhoudingen, is jammer genoeg
voor de Polen moeilijk een remedie
voor de zieke economie te vinden.
Dim
