computertechniek moet
grammofoonplaat redden
sieraden uit eigen atelier
VERTIKALE
PLATENSPELER
NOG NIET
«ET EINDE
DE LASTIGE
KANTEN
VAN
TEGELZETTEN
'bankhaak' en 'futselplank' handige hulpjes
kook
boeken
10UD 'LIJNTJE'
<AAR HUIS
slanke schuif-
voorraaddoos
Lezers
vragen
yOAG 18 JULI 1980
PZC/hobby
17
Door Hugo van der Heem)
eidiootste platenspeler die een mens ooit heeft weten te bedenken is zojuist geïntroduceerd,
ijspeelt de platen vertikaal af. De fabrikant Mitsubishi is er erg trots op. Maar vermoedelijk is
[lapparaat toch een van de laatste modellen in zijn soort, omdat - na honderd jaar - de
iitenspeler of liever nog de plaat aan vervanging toe is.
idenis een vinding zo'n succes geweest. Zo schat men het aantal platenspelers dat nog werkt
de hele wereld dicht tegen de 200 miljoen exemplaren. De grammofoonplaten verkoop in de
rlangrijkste westelijke landen schat men in 1977 op meer dan 1,5 miljard stuks. Duidelijk dat
pickup - toen de koffergrammofoon verouderd was - heeft doorgezet en een van de meest
rbreide massa-artikelen is geworden.
middellijk het element van de plaat.
Het is heel makkelijk om een bepaalde
passage op de plaat uit te zoeken. Ser-
vo-besturing regelt het element pre
cies boven dat gedeelte.
gestommel
Veel aandacht hebben fabrikanten
van zulke topapparatuur ook voor het
loopwerk, ofwel de aandrijving van
het plateau waarop de plaat ligt. Elke
oneffenheid in lagering, elke niet con
stante loop van de motor resulteert in
afwijkingen van het toerental of in
ladelen van de plaat zijn - al is in
[honderd jaar zeker een honderd
ste verbetering bereikt- toch wel
^oogspringend. De signaal-stoor-
itading is nauwelijks meer beter te
mEr is slijtage door het media
contact tussen pickup-kop en
plulDe plaat kan bovendien mak-
SJ1 beschadigen met als gevolg:
sen, spetters en tikken in de weer-
iHetstereo-effect is beperkt en er
nogal wat problemen aan de
[tittle van de gewone grammo-
tcplaat vast.
ïudsar dat sommige maatschappij-
.direct gesneden" platen op de
■itbrengen. Platen waarbij zoveel
gelijk tussenstadia bij de produktie
oreggelaten ter wille van de kwali-
Jammer genoeg zijn die duur en
azich niet voor ingewikkelde mu-
stukken, die niet in een keer kun-
ivorden opgenomen.
tputerplaat
[iplossing voor al die problemen is
«genaamde digitale plaat. Daar-
ïiordt de muziek niet direct opge-
eerst vertaald in „di-
f,Kg maar computertaal. Hoe hij
rolgens wordt afgetast is minder
upijk. Philips wil daarvi -r een
i-lichtbundel gebruiken. Voor-
iisdan geen slijtage van die „digi-
pliat". De Japanse fabriek JVC
«gelijk een plaat zonder groeven
brengen die wel weer met een
tr of diamant zal worden afgc-
In elk geval zullen krassen of
a in de plaat dan niet meer van
Lsgzijn. Bij het afspelen moet de
^Hertaal namelijk weer omgezet
den in muziek of spraak. Daarbij
°7 de krassen en putten niet als
Is" of computertaal herkend
enen treedt er geen storing op.
zover is het nog lang niet. Die
tïkeling - en standaardisatie! -
zijn minst nog twee jaar.
mogelijk zelfs vier. Daarom is het
«sant om eens te kijken wat fa-
"•de vakantietijd horen we bij-
Hagelijks diverse oproepen op
radio voor vakantiegangers,
i om een of andere dringende
contact moeten opnemen
jd thuis.
Mvan dat gezoek via de ether,
for de ANV/B-Alarmcentrale
M mee is, zou overbodig zijn
®weer iedereen 'een lijntje
ïen'naar huis. In dringende ge-
is men dan snel vindbaar.
!'jis heel eenvoudig; laat bij fa-
Vü,buren enz. het telefoonnum-
Vrvan hotel of camping achter,
f u dat tevoren niet weet, bel
zodra u op de bestemming
Hevennaar het vaderland om
nummer door te geven. No-
verder ook voor u zelf even
tyoonnummers van familie e.d.
;'®r het geval u iets belangrijks
"ie/den zou hebben.
Wedt praktisch elk land kan
'«Ierland automatisch gebeld
®'den. Van waar u dat ook doet,
e begint altijd met het landen-
"•^mer 3i, Daarna komt het
lelijke netnummer, maar
«der de eerste nul. Tenslotte
y abonneenummer.
•;it de communicatielijn naar
voorbereidenkan een helè-
'dpaniekerig gezoek besparen.
brikanten doen om van die goeie-ou-
we-platenspeler toch nog een perfect
stukje techniek te maken. Zo goed
vaak dat menige plaat aanzienlijk
slechter ls dan de afspeelapparatuur...
vertikaal afspelen
Een voorbeeld daarvan lijkt de Mitsu
bishi LT-5V, de vertikale platenspeler,
waarbij de plaat met een vergrende
ling op zij n pl aats moet worden gehou
den. Een ding heeft hij zeker gemeen
met alle topklasse pickups, de tangen-
tiale arm. Zo'n arm is recht en heeft
geen vast draaipunt. Hij loopt daaren
tegen met de groef mee en' (om het in
autotermen te zeggen) spoort maxi-,
maal. Dat vergt een ingewikkeld me
chanisme dat slechts door enkele fa
brikanten consequent is toegepast.
Die fabrikanten zijn Revox (bekende
naam op het gebied van tuners, band
recorders en studio-apparatuur) en B
O, die veelal ook bijzonder veel aan
dacht aan het uiterlijk van toestellen
besteedt.
Het grote voordeel van deze wijze van
plaataftasting is dat hij overeenkomt
met de manier waarop de plaat werd
„gesneden" in de studio. Ook daar
loopt een opnamekop op een soort
brug steeds loodrecht op de plaat-
groef. Nadeel is de hoge prijs van dit
soort precisie-platenspelers.
eenvoudiger
I>e LT-5V heeft zo'n ongebruikelijke
stand gekregen omdat de ontwerpers
van mening zijn dat minder ingewik
kelde constructies nodig zijn om de
arm precies in de groef te houden als
hij vrij naar beneden hangt. De prijs
van het merkwaardige instrument
valt dan ook mee: minder dan f900,-.
Ondanks de stapel elektronica die in
het apparaat is opgetast.
De Revox kost minder dan f 1.000,-. Hij
valt op door een brug over de plaat
waarin het pickup-element precies
met de plaat meeloopt. Krassen ma
ken kan men met dit apparaat niet.
Zelfs als een kind de pickup per onge
luk aanraakt haalt de platenspeler on
een soort gestommel. Beide storin
gen, jank en „rumble" zoals men dat
gestommel noemt, zijn eersteklas mu-
ziekbedervers. Het geluid gaat rafelig
klinken.
Gestommel geeft overbelasting van de
lage-tonenluidsprekers en daarom
ook weer vervorming, een inbreuk op
het oorspronkelijke muziekbeeld. Re
vox heeft daarom een speciale motor
ontwikkeld voor deze draaitafel, ultra-
plat en heel stabiel. Het (eigen) ont
werp berust op de zogenaamde Hall
generator. Hij wordt ook nog eens
elektronisch gecontroleerd.
Ook B O schijnt zelf een motor te
hebben ontworpen voor de eigen hoge
school-draaitafel. Hij heeft het meeste
weg van een elektriciteitsmeter. Voor
deel van dit soort motoren (direct-dri
ve. dus direct aan de as van het pla
teau gekoppeld) is de afwezigheid van
snaren, tussenwielen en andere zaken
die op de duur storing (en janken!)
kunnen gaan veroorzaken. Bang en
Olufsen doet echter nog geheimzinnig
met zijn nieuwste platenspeler, omdat
die pas op de Firato zal worden ge
toond.
Wandtegels zetten (een in zomer- en
vakantietijd djuk beoefende dhz-be-
zigheid) heeft zijn imago van „een las
tig karwei" intussen wel verloren.
Dat geldt dan voor velen echter voor
namelijk voor het zogenaamde rechte
werk. Lastige kantjes zijn soms toch
de obstakels in de wand, die gepas
seerd moeten worden, zoals leidin
gen, stopcontacten en schakelaars.
Het „uitknijpen" van hoekjes, rondin
gen enz. in de tegels, met een scherpe
nijptang, houdt toch nog altijd het ge
vaar in zich dat de tegel breekt. Voor
wie wand tegelplannen heeft, daarom
even de volgende tips.
- Zet eerst alle hele tegels en bewaar de
lastige dingen voor het laatst (dat
geldt ook voor de hoeken, waarvoor
tegels op maat gesneden moeten wor
den).
- Wanneer een leidingdoorvoer (onge
veer) in het midden van een tegel zit,
snij die tegel dan eerst op het hart van
zo'n pijp doormidden en knijp dan de
twee cirkelhelften met een kleine
scherpe nijptang uit, na eerst de lijn
met een glassnijder te hebben inge
krast.
- Gaten voor het passeren van stop-
Een min of meer op de vakantiegan
ger ontwikkelde, maar ook gewoon
voor thuis goed bruikbare voorraad
doos is een nieuw produkt van Curver.
Er zitten twee aspecten aan die hem
tot een echt handig ding stempelen:
het verschuifbare strooideksel èn de
handig-slanke vorm, die het mogelijk
maakt om een hele reeks van die dozen
op een kastplank neer te zetten, zon
der dat ze veel plaats innemen. Boven
dien is gemakkelijk te zien wat erin zit;
dat kan suiker, zout, macaroni, vermi
celli, hagelslag of wat dan ook zijn.
Zoals gezegd: de handige vorm kwam
tot stand op basis van de ruimtebespa-
rende aspecten in caravan, tent of
boot, maar is thuis in de keuken min
stens zo belangrijk. De goede greep
(ook met vochtige handen) vormt een
extra handig pluspunt. Een goed stuk
je materiaal-praktijk, gepaard aan
praktische vormgeving.
contacten enz. kunnen, indien ze rond
zijn, met een gatzaag (zevengaten-
zaag) worden gemaakt. Die moet dan
echter liefst wel van HSS-kwallteit zijn
(staat op de verpakking van de gaten-
zaag aangegeven).
- Erg lastige vormen die in wandtegeis
moeten worden uitgesneden: dat kan
met de figuurzaag waarin een metaal
zaagblad is gespannen, of met een Wol-
fram-decoupeerzaagblad
Houd er rekening mee dat het uitvoe
ren van juist die lastige onderdelen in
het tegelzetwerk veel tijd kost. soms
bijna evenveel als het aanbrengen
van alle hele tegels. Doe het rustig
aan. Zorg dat u voldoende tegels hebt,
dus wat breuk en ander verlies inge
calculeerd.
He,
Let zit natuurlijk in de tijd van het
jaar dat we van verschillende lezers
vragen kregen over het probleem van
kapotte tuinstoelen die geheel van
kunststof gemaakt zijn.
In al die gevallen ging het om „doorge-
knapte" zittingelementen. Wanneer
iemand min of meer op het puntje van
de stoel gaat zitten, zegt soms het
voorste element spontaan pang Re
paratie lukte die lezers niet. En de
vraag: waarmee is dat te lijmen?
Antwoord op zich is in de meeste ge
vallen de breuk wel te lijmen, bijvoor
beeld met tweecomponenten-epoxy-
lijm, maar dat loopt later toch weer
fout. omdat het lijm vlak erg klein is en
er immers juist op die plaats telkens
een „puntbelasting" optreedt
Een op maat gezaagd strookje triplex,
dat even lang en breed ls als het zit
tingelement, kan er met genoemde
lijm worden ondergelijmd. Toch is het
nog de vraag of het definitief „houdt",
want die zittingelementen zijn meest
al gebogen, dus er staat tamelijk veel
spanning op. Dan desnoods het hulp-
strookje maar met zelftappende
schroefjes aan het element bevestigen.
Aanleiding tot de breuk is veelal dat
de stoel een tijd in de kou heeft ge
staan. Het is dan ook goed daarmee
rekening te houden, om breuk te voor
komen.
Wanneer u in een gereed-
schappen- of dhz-zaak naar
een futselplank vraagt, zal
men u waarschijnlijk vreemd
aankijken. Dat handige hulp
middel voor allerlei schaaf-
werk wordt namelijk niet in
de handel gebracht. Wiel er
een wil hebben, zal hem zelf
moeten maken. Dat geldt ook
voor de „bankhaak", die als
hulpje bij het afkorten van
latten enz. dient.
Doe-hetrzelvers die vrij regelmatig
hout te bewerken hebben, zullen van
beide gereedschappen veel plezier
hebben. En het zal hun ook weinig
moeite geven ze te maken.
De bankhaak kan worden gemaakt
van een stuk mulitplex van bijv. 20
mm dik (goede kwaliteit), ca. 30x40 cm
groot, en twee hardhouten latten (2x3
cm of lets in die buurt) van 27 cm lang.
Bevestig een van die latten aan de on
derkant (vooraan) van het stuk multi
plex, de andere aan de bovenkant, aan
het tegenoverliggende einde. Gebruik
daarvoor houtlijm en schroeven. Bei
de latten dienen als aanslag: de eerste
om de bankhaak tegen de rand van de
werkbank of een tafel te drukken, de
andere om het materiaal (behalve lat
ten ook lijsten, profielen, rondhout
enz.) tegen te laten steunen. Langs het
uiteinde van de aanslag kan met de
kap- of toffelzaag behoorlijk haaks
worden afgekort.
De futselplank kan bestaan uit twee
stukken hardhout of ook hel hierbo
ven genoemde multiplex. Het ene bij
voorbeeld 60x30 cm, het andere 60x24
cm. Lijm en schroef beide op elkaar,
zó dat aan de voorzijde van het onder
ste stuk een strook van 8 a 10 cm vrij
blijft op ca. 5 cm vanuit het uiteinde
lijmt en schroeft u een hardhouten
latje op het bovenste deel. dat als aan
slag dient.
Tegen die aanslag wordt het te scha
ven materiaal gedrukt en met de hand
vastgehouden. Langs de rand van het
bovenste deel van de futselplank kan
nu de schaaf worden bewogen Heel
handig om bijvoorbeeld kopse kanten
van planken e.d. te schaven. Laat de
futselplank tijdens het werken ergens
tegenaan rusten, bijvoorbeeld een op
de werkbank geklemd stuk hout.
Vel
elilgheidsspelden om je nek of als
armband... het lijkt misschien wat kin
derachtig en het zal wel even wennen
zijn, maar echt, je kunt er de meest
grappige vrijetijdssieraden van ma
ken die je maar bedenken kunt. Een
voudig van vorm en eigentijds van
kleur - kortom ideaal om bij je jeans,
bikini of disco-uitrusting te dragen.
Je kunt de hangers, kettingén, arm
banden of spelden net zo groot maken
als je wilt: hoe meer spelden, hoe meer
vreugd Bovendien zijn deze sieraden
op elk moment kleiner of groter te ma
ken. Maar ook de kleurencombinaties
zijn steeds te veranderen en aan te pas
sen bij de kleur van de overige kleding.
Mogelijkheden genoeg dus en veel tijd
heb je er ook niet voor nodig.
Het belangrijkst zijn de veiligheids
spelden en kralen. Verder hebben wc
nodig dun zilverdraad, een combina
tietangetje en eventueel kleine rin
getjes in de kleur van de kralen, dun
ne schakelketting en in sommige ge
vallen sleutelringen.
Veiligheidsspelden zijn er in diverse
grootten en vormen. Pas de grootte
een beetje aan bij het werkstuk dat
gemaakt wordt, in een armband kun
nen grotere spelden verwerkt worden
dan in een sierspeld. Koop altijd vol
doende spelden en let erop, dat ze niet
te makkelijk Uit zichzelf opengaan.
Wat de kleur van de kralen en kraaltjes
betreft ben je helemaal vrij, maar pro
beer zoveel mogelijk een goede combi
natie met de rest van je kleding te ma
ken. Transparante, glazen kralen en
geglazuurde aardewerk kraaltjes doen
het erg goed. Pas de grootte weer aan
bij de veiligheidsspeld er moeten mi
nimaal 4 a 5 kralen op een open speld
geschoven kunnen worden, de speld
moet daarna ook nog dicht kunnen.
Het principe van het „rijgen" is erg
eenvoudig. Doe een speld open en
schuif er een kraal aan. daarna het
oog van een tweede speld, een kraal,
oog, derde speld, kraal enzovoorts,
totdat de open speld vol is. Sluit de
speld en maak de spelden open, die
met hun oog aan de eerste speld han
gen (zie foto). Doe er kralen (eventueel
afgewisseld met ringetjes) aan en
sluit de spelden. Steek nu door de kop
pen van deze spelden een nieuwe
speld, waar ook weer kralen, afgewis
seld met ogen van nieuwe spelden, op
geschoven worden.
Maak de tweede rij loshangende spel
den open, schuif er kralen aan en ryg
zo verder, totdat de armband, riem of
ketting bij je past. Het lijk wat inge
wikkeld, maar als je de foto's „bestu
deert" komt je er vast wel uit. Met wat
fantasie en geduld ontdek Je vanzelf
nieuwe figuren, vormen en combina
ties. In noodgevallen kunnen de spel
den ook dichtgesoldeerd worden.
Op de foto is naast de armband een
hanger in de vorm van de zon te zien.
Deze wordt vanuit het midden ge
maakt: de achterste ogen van 18 klei
ne spelden worden aan een kleine
sleutelring geschoven. De buitenste
ring ontstaat door de uiteinden van
de spelden, afgewisseld met een aan
tal kralen, om een stuk zilverdraad te
schuiven. Met dit principe zijn diver
se variaties te maken.
één dag vleesloos
Het boekje 'Eén dag per week vlees
loos' werd uitgegeven door 'Lekker
Dier' een actiegroep die zich verdiept
in de gevolgen van de bioindustrie
voor het dierlijk welzijn, de natuur en
de gezondheid. 'Lekker Dier' meent
dat door de grote vleesconsumptie
niet alleen het welzijn van de dieren,
maar ook de volksgezondheid wordt
bedreigd.
Allereerst het dierlijk welzijn. In de
moderne veehouderij wordt vaak op
een onbehoorlijke manier met de die
ren omgegaan. Kippen worden in leg
batterijen gehouden waarin ze zich ke
ren noch wenden kunnen; kalveren
zijn opgesloten in kleine kisten en
mestvarkens slijten hun leven in te
kleine stalen of betonnen hokken. Ie
dere Nederlander eet gemiddeld 70 ki
lo vlees per jaar, dat is 45 kilo meer dan
nodig is. Veel mensen lijden daardoor
aan overvoeding en dat kan onder
meer hartkwalen tot gevolg hebben.
'Lekker Dier' wil dat we minder vlees
gaan eten. Om te beginnen zou men
één vleesloze dag per week aan kun
nen gaan houden. Een ander punt is.
dat het vlees steeds slechter van
smaak wordt, dat is werkelijk geen
verbeelding. Goed kalfsvlees is nauwe
lijks nog te koop, de biefstuk is niet
meer zo lekker en mals als voorheen.
Dat ligt aan de eenzijdige voeding van
de dieren in de bioindustrie. Dat is
echt geen loze nostalgie.
In dit boekje wordt gesuggereerd wat
we op een vleesloze dag zouden kun
nen eten. De recepten zijn ingedeeld
naar de seizoenen en voor de zomer
maanden worden weinig zomerse ge
rechten ais aardappelomelet, rode bie
tensoep. gevulde bloemkool en groen-
tenratatouille gegeven. Voor de groen-
tenratatouille is nodig: 1 bloemkool,
200 gr. wortelen, 1 aubergine, 1 groene
paprika, 1 rode paprika, 3 uien. 3 toma
ten, 1 dl. olie. basilicum, marjolein, pe
per en zout. Alle groenten worden fijn
gesneden. Verwarm de olie en fruit
hierin de uien, voeg dan de rest van de
groenten toe en ook de kruiden, de pe
per en het zout. Deksel op de pan en 20
minuten laten sudderen.
Echt smakelijk zijn de meeste schotels
uit dit boekje niet. Het lijkt wel of je,
als vegetariër, niet lekker még eten.
'Eén dag per week vleesloos'; 6,50140
pagbestehoijze: 6,50 overmaken op
giro 3116614 t.n.v. 'Lekker Dier', Ma-
riestraat 2, Den Haag.
vlot koken,lekker eten
V lot koken, lekker eten' door Ina
Hoffmann is vooral bestemd voor de
minder ervaren kok. In het inleidende
gedeelte wordt het belang van een
goede voeding uiteen gezet.
Het Voorlichtingsbureau voor de Voe
ding heeft de 'Schijf van Vijf ontwor
pen; wanneer men dagelijks zijn menu
zo samenstelt dat elk segment aan bod
komt, bevat de voeding alle stoffen die
het lichaam nodig heeft. Het eerste
segment van de schijf noemt melk- en
melkproducten, nodig voor bouwstof
fen, eiwit en kalk; het tweede segment
geeft aardappelen, groente en fruit, on
der meer goed voor ijzer en vitamine C;
in het derde segment vinden we ei,
kaas, vis, vlees en peulvruchten, nodig
vanwege de bouwstoffen en het eiwit;
het vierde segment noemt boter en
margarine, waarin brandstoffen, vet
ten, vitamine A en vitamine D zitten,
en het laatste deel van de schijf noemt
bruinbrood, roggebrood en graanpro
ducten. die onder andere koolhydra
ten en vitamine B leveren.
Verder, worden de belangrijkste keu
kenkruiden opgesomd.
De schrijfster geeft ook een overzicht
van de keukeninventaris - in haar lijst
je ontbreekt de keukenmachine, die
toch wel aanbevelenswaardig ls voor
wie 'vlot' wil koken omdat zij heel wat
dingen verricht die tijdrovend zijn en
men ondertussen de eigen handen vrij
heeft. Toch vergen de' gerechten in dit
boek zelden meer dan een half uur aan
bereidingstijd, en dat rechtvaardigt
dus de titel. Bij de recepten wordt
steeds de bereidingstijd en het aantal
calorieën van de schotel vermeld. Erg
origineel zijn de voorgerechten, de soe
pen, de gerechten met brood, de eier-
schotels. de visschotels, de vleesge
rechten, de kipgerechten, groente
schotels en nagerechten in dit boek
overigens niet.
Aardig is wel het recept voor geroos
terde biefstuk met kruidenboter. Voor
4 personen zijn nodig: vier biefstukken
van 150 gr., versgemalen peper, 100 gr.
boter, citroensap, enkele druppels
worcestershiresaus. mespunt cayen
nepeper, wat geraspte uit, verse tuin
kruiden. bijvoorbeeld basilicum, pe
terselie. kervel, en verder aluminium
folie. Het recept luidt als volgt
Bestrooi het vlees royaal met peper en
laat dit even intrekken. Roer de boter
tot room en meng de overige ingre
diënten er door tot de boter gelijkma
tig groen ziet. Vorm van de boter een 2
cm. dikke rol. Pak deze in aluminium
folie en leg ze ongeveer 10 minuten in
het vriesvak, of, als de boter ruim van
te voren gemaakt kan worden, in de
koelkast. Verwarm de grill voor en zet
het rooster er vlak onder of zorg dat
een houtskoolvuur roodgloeiend ziet.
Grilleer of rooster het vlees drie minu
ten per kant en bestrooi het na het
roosteren met wat zout. Snijd de boter
in 8 plakjes. Leg één plakje vlak voor
het opdienen op elke biefstuk en geef
de rest van de boter er apart bij.
Bezwaarlijk is dat men nogal eens zijn
toevlucht neemt tot blikjes, pakjes en
z?lfs een keer tot vissticks uit de diep
vries.
'Vlot koken, lekker eten' blijft al met al
beneden de maat.
'Vfof koken, lekker eten', door Ina
Hoffmann, 24,90:128 pag.. Zomer
Keuning, Ede.