AVONTUREN
OP IBÏZA
nederlanders niet
zo vrijgevochten
theo
dichtbundels
CABARET VOOR HEREN tweede roman van steven de recht
GEBOEKT
E«,
ZATERDAG 12 JULI 1980
PZCAaterdagkrant
IfRC
ie"
Oinds kort ligt er in de boekhandel een forse roman met een wulpse cover van twee, slechts zeer
gedeeltelijk met lederwaren bedekte, meisjes, poserend voor een motorfiets. De veelbelovende
omslag dekt de inhoud van het ruim 325 pagina's dikke boek, dat Avonturen op Ibiza heet,
volledig. Dat is niet zo verwonderlijk, want Theo Kars is de auteur ervan. Rond Kars, 39 jaar
geleden in Rotterdam geboren, halverwege de zestiger jaren in de belangstelling door de wijze
waarop hij de PTT het ambitieuze literaire tijdschrift Tegenstroom liet financieren, is het een
aantal jaren stil geweest.
Na een beduidende produktie tot 1972
(De vervalsers. De verleider. De koorts
van het verstand, De eerste trein na
half zes. De geishamoest er - met uit
zondering van een biografie, wat verta
lingen. kritieken en essays - acht jaar
gewacht worden op een nieuwe roman.
Die is er nu dus un een met geringe
oplaag van 15.000 exemplaren), en
Kars twijfelt er geen moment aan dat
dit lange verhaal met een boeiende in
trige over het zo tot de verbeelding
sprekende woon- en vakantieoord in
de Middellandse Zee en zijn (tijdelijke)
bewoners het bij de lezer uitstekend
zal doen.
Theo Kars ziet eruit als op de foto's.
Lang haar. pony over het voorhoofd,
een scherp getekend gezicht. Vriende
lijk en tegelijk licht afstandelijk. Eens
maakte hij - zoals zovele anderen -
kennis met Ibiza als vakantieganger.
Later werd hij. samen met zijn twee
vriendinnen, vaste bewoner van het
grillige eiland, naar zijn zeggen geheel
geaccepteerd door de lokale bevol
king. Ibiza, dat zó veel te bieden heeft
en waar het menselijke bestaan zich
volgens Kars in gecomprimeerde
vorm afspeelt, heeft Kars opgeslokt.
Het is een plaats van tegenstellingen:
van natuurlijkheid en tegelijkertijd
van aanstellerij, van „echte" mensen
en van snobs, van armoedzaaiers en
rijkelui, van gezondheidsadepten en
cocainegebruikers. van snelle Por
sches en kudden schapen.
Iemand die in het leven geïnteresseerd
is, veel wil meemaken, moet naar Ibi
za. Theo Kars zegt. „Ik sta open voor
avonturen. Ik ga ze niet uit de weg, ben
geen huiskamerschrijver, moet alles
beleven en onderzoek steeds of iets
bruikbaar is voor een boek. Zelfs als ik
me ellendig en wanhopig voel, wil ik
dat registreren voor dat doel".
decadent
„De atmosfeer van decadentie op Ibi
za is er één die misschien alleen voor
kwam in het Rome vóór Nero en het
Venetië van rond 1750, waar het de
helft van het jaar carnaval was. Het
gaat er op Ibiza heel libertijns aan toe.
Nee, in Nederland zijn zL.ke levens
omstandigheden niet mogelijk. Daar
is het klimaat niet naar. Er is televisie
en in het weckend gaat men eens uit.
Die culturele vervangingsmiddelen
bestaan niet op het primitieve Ibiza,
waar alles vertraagd plaatsvindt. Als
de hele wereld zoals Ibiza zou zijn. zou
er weinig gebeuren, maar er zou mis
schien ook minder kans op oorlog
zijn. Ik verwacht dat het eiland over
tien jaar weer uit de mode is".
Theo Kars is Holland bijna vergeten.
„Ik sta met één been op Ibiza, maar
daar rust wel mijn hele gewicht op. Dat
andere been heeft niet zo veel te dra
gen. Ik heb ergens eens gezegd: ik voel
mij geen Nederlander, eerder een bui
tenlander die toevallig in het Neder
lands schrijft. En zo voel ik het ook".
ontevreden
Het afschuwelijke aan Nederland
vindt hij de combinatie van het grau
we klimaat en het teveel aan mensen.
„Er heerst in dit land een hoge graad
van ontevredenheid. Dat merk je ook
aan de pers. Het vloeren van iemand
is niet voldoende, hij moet de grond in
gestampt worden. En over zeden en
moraal gesproken: ik geloof dat Ne
derlanders niet zo vrijgevochten zijn.
Ik had laatst een journalist op bezoek,
die het voortdurend over „een blote
juffrouw" had, terwijl hij waarschijn
lijk gewoon een naakte vrouw bedoel
de.
Het geeft er blijk van dat men niet ge
wend is vrijmoedig over seksualiteit te
spreken. Het is een vreemd eufemis
me: als je er maar op schetsende ma
nier over praat, dan is het minder erg.
„Dame" is een hoge aanspreektitel.
Als je het woord gebruikt in combina
tie met bloot, dan ontstaat het tegen
deel. Ik vind zoiets echt een aanwijzing
voor een behoorlijke dosis gefru
streerdheid".
Theo Kars is nu voor korte tijd overge
komen naar Amsterdam om „ver
plicht" met mensen te praten. Éen wei
nig aanlokkelijke bezigheid. „Ik ben
niet commercieel ingesteld, maar ik
realiseer me wel dat als een produkt
klaar is. het verkocht moet worden. Je
eigen boek aanprijzen, dat is met leuk.
Maar het moet".
vrouwen
De avonturen die Kars in zijn weinig
versluierende en zorgvuldig opge
bouwde Ibiza-roman beschrijft, zijn
niet autobiografisch. „Dan zou ik de
dagboekvorm hebben gekozen. Maar
de hoofdpersoon Keiler is wel een pro
jectie van mezelf, alhoewel geen na
tuurgetrouwe. Keller is net als ik een
man, die veel avonturen met vrouwen
wil beleven, omdat hij ongelooflijk
geinteresseerd is in vrouwen en vindt
dat je een vrouw toch het beste ieert
kennen door met haar te slapen. Mijn
eerdere boeken stuitten dikwijls op
weerstand door de toon ervan, die ja
loezie opwekte".
„Deze Keiler is ook een man. waar het
publiek met een zekere afgunst naar
zal kijken, maar hij boekt niet alleen
maar successen. Hij denkt goed na, is
beschouwend en observeert koel. Ik
■geloof niet in typische Don Juans. De
menselijke verhoudingen lopen niet
op rolletjes. Casanova kende zijn
zwakheden. Ook Keiler wordt soms
belachelijk gemaakt en bedrogen. Hij
staat in aanzien bij vrouwen, maar
lang niet altijd. Hij is geen ijdele. zelf
verzekerde en onoverwinnelijke vrou
wenjager. Ik denk niet dat men zich
deze keer aan mijn boek zal storen".
schokkend
Avonturen op 'Ibiza
De vaste verhouding die Kars met
twee vrouwen heeft (en die Keiler in
Avonturen op Ibiza eveneens heeft) cn
die zelfs op een libertijns Ibiza soms
een schokkende indruk schijnt tc ma
ken, dateert al van zes jaar geleden.
Kate Higgins, Canadese, is 26, blond
en fotomodel, fotografeert en schil
dert. Karin Bulkes is Nederlandse, 29
en donker, mannequin en eveneens
model. Samen hebben zij geposeerd,
onder meer voor Vogue. Een „huwe
lijk" tussen drie mensen.
Kars vindt: „Het vermeerdert alleen
maar de vriendschap Ik vind dit nor
maler dan een gehuwde man. die een
maitresse heeft, die zijn vrouw niet
kent. Hoe zo'n drie-eenheid mogelijk
is? Er is geen jaloezie. Als er maar een
beetje afgunst zou zijn, dan waren wij
allang uit elkaar geweest. Nee, nee,
mijn situatie heeft niets te maken met
die van Anton Heyboer. Kate en Karin
reizen de wereld rond, zien er goed uit,
verdienen hun brood zelf. Heyboer en
zijn vrouwen sluiten zich van de we
reld af'.
„Men vraagt mij wel eens: wie vind je
aardiger? Ik zeg dan altijd: als ik er één
aardiger zou vinden, zou ik met dat
aardiger meisje leven. Er wordt me wel
eens gevraagd: waarom ben je vooral
zo nieuwsgierig naar vrouwen? En in
derdaad denk ik soms. vrouwen zijn
aardiger dan mannen. Maar dat is niet
waar. Door de erotiek leggen wij man
nen een bepaalde glans over de andere
sekse, die niet realistisch is. Ik denk
dat mannen en vrouwen even slecht of
even goed zijn".
snoepjes
Theo Kars, die vindt dat talloze
vakantiegangers op Ibiza zich
„dood"-amuseren („zij proppen zich
zo vol met alle snoepjes die hen wor
den voorgehouden dat zij niet ont
spannen maar met indigestie thuisko
men"), probeert mensen te beschrij
ven zoals ze zijn. „Door de extreme
omstandigheden op Ibiza speelt zich
alles veel heftiger af. Ik had dit bock
niet in Amsterdam kunnen schrijven.
Nooit tref je in mijn boeken een bood
schap aan. Wat ik wil uitdrukken, is
mijn verbazing over vreemde men
sen, over de dwang en onnatuurlijk
heid ook die veel mensen zich opleg
gen en die hen verhindert zichzelf te
zijn".
Kars is een verteller, die niet onnodig
verfraait of pocht. Hij drukt zich uiter
mate beeldend uit. geeft zeer levendi
ge persoons- en landschapsbeschrij
vingen en vindt dat hij anders is dan
een Reve, Cremer of Wolkers. Hij heeft
aanwijzingen dat Avonturen op Ibiza
.goed gaat lopen. Boekhandels bestel
len bij, zijn uitgever heeft positieve
reacties gekregen, van die merkwaar
dige agressie die hij naar aanleiding
van De geisha ondervond is nu geen
sprake. „Binnenkort ga ik weer terug
naar Ibiza. Dan ben ik weer thuis. Dan
vraagt de slager hoe het met m'n hond
gaat. En dan weet ik weer dat ik geen
haast meer hoef te hebben".
Va,
f an Agathon ontvingen we 'Laatste
oproep' 15,-); de nieuwste bundel
van de dichteres Louise van Santen.
Veel gedichten gaan over de oorlog: er
is ook een vers waarin zij de spraakver
warring van Babel vergelijkt met de
arrestatie van de schrijver Isaac Babel
en een vers waarin ze Cas Oorthuys
gedenkt. Haar poëzie is emotioneel ge
laden en ze is op haar best in de punti
ge verzen. De Beuk bracht van Juliétte
'Vilten Voeten' uit 10.-). In veel ge
dichten worden de gewoonten van de
moderne mens bespot. Het vers "Mooi
weer' gaat over het gedrag van mensen
op het strand, 'als pissebedden komen
de mensen te voorschijn' Op het
strand: 'een niveawalm van bikini-bar
becue/vlees dat je niet aan stokjes
prikt'. Juliette zegt van alles ietwat on
beholpen, maar ze heeft wel een, be
scheiden, eigen geluid. Veel meer pre
tenties heeft Gust Gils, van wie bij De
Bezige Bij de bundel 'Onzachte lan
ding' 18,50) verscheen. Het is een
dikke en geslaagde bundel. Gils
schrijft begrijpelijke, soms humoristi
sche poëzie. Zijn gedichten behande
len dikwijls een absurde situatie: een
mooi meisje dat haar been verliest bij
voorbeeld, in 'Gemiste kans'. Die ver
vreemding wordt veroorzaakt doordat
het langzamerhand mis loopt 'met het
nieuwe duizendjarige rijk', met onze
technocratische en bureaucratische
maatschappij, zegt hij in 'Geen Uto
pie'.
'Vergeeld dossier' 21,50) is een dicht
bundel van Marcel Wauters. Hij be
schouwt zichzelf als een randfiguur,
zoals blijkt uit deze regels van het eer
ste gedicht: 'ik bleef en ben/hoe/of wat/
het haperend klaterea'dat ik gewor
den was'. Tussen de Nederlandse ge
dichten, die af en toe in een woorden
brij ontaarden, staan ook wat Franse
verzen.
Bij De Harmonie kwamen twee dicht
bundels van Jacob Groot uit. die dui
delijk bij elkaar horen. 'De droom van
het denken' 16.90) en 'Leeg' 16,90)
zijn bundels van wisselende kwaliteit.
Meestal zijn de verzen van Groot wa
zig; hij is misschien het best, op dreef in
de gedichten waarin hij met begrippen
speelt. In 'Leeg' zijn een aantal verzen
opgenomen rond het woord 'einde'
Holmsterland stuurde de bundel 'Klei
ner huis' 15,-) van J. Heymans. De
bundel, die mooi is uitgegeven, bevat
vooral gedichten over de natuur. Vaak
tekent Heymans een sfeer, een natuur
beeld, zoals ook in haiku's gebeurt.
Een onbegrijpelijk, weinig doordacht
vers is: 'Een vogel onvindbaar': 'een
vogel zeilt voor de dag'uit, in schrale
nachtrust/het dier schudt haar veren/
de kleuren waar zij zweeft'. Bij dezelfde
uitgever verscheen in een fraaie uit
voering de bundel 'Nieuwe Gedichten'
10,-) van Willem Bulder.
In de Knipscheer gaf 'Een kras in de
nachtwacht' van Joop Verhaaren uit
De poëzie van Verhaaren is niet origi
neel en hij heeft maar weinig te zeggen.
'Omver' 19.50) is de titel var.
dichtbu'.del van Th. van Schoof
ven. die door Meulenhoff uit werd?
bracht. Ook de onsamenhangende»
sommingen van woorden van Schca
hoven hebben weinig met poèziti
maken. Wel de moeite waard is t;
nieuwe bundeltje 'In de lussen vagi
taal' 19.50) door Theo van Bar;
Er zijn gedichten over taal. die»
kunst en dood. Het vers Myth®
waarin verteld wordt dat Adam er, l
de slang dankbaar zijn voor hunl
heeft een motief dat we bij «j,
gnostische sekten terug vinden Ti
hen was de god uit het Oude Ta;
ment alleen een god van rechtvaart
heid. Bij Van Baaren, die somskru^
verzen schrijft, krijg je dikwijls hetj
voel dat er sprake is van maakwaï
Huub Beurskens publiceerde 'Vss
het meisje haar badtas maar' 19$
een bundel waarin vaak de naam;,
Georges Braque voorkomt. Depois
ke gedichten van Hans van de \T«
senburg behoren tot het soort p«
datje als gebral kunt bestempeleti
zijn bundel 'De dag van de witled;
santen' (ƒ24,50), uitgegeven bijl
en Van Ditmar. zet een versobenqi
Dat leidt tot aanvaardbare gedichg
vooral de verzen over de seizoeneti
lezenswaardig. Er zijn ook geöa
over werk. waarin de politieke cx^
in Van de Waarsenburg helaaswee;
leven komt. Voorts zijn er gedita
over de zee, over dagboekbladen!
is een drieluik voor Theun de
Van Jozef Eyckmans verscheen 'C
tedere, ruige landschap van de lui
27,50). Het is poëzie zoals we dien
Eyckmans gewend zijn:
draaien om loze woorden.
Opwenteling gaf 'Een ets met toeW
ren' 7.50) van Georges Fukklri;
De eerste serie gaat over de natu;
tweede serie werd geschreven
aanleiding van de regel 'Overall
en telkens ontheemder' van Elle:
mond, in de derde serie vindt nx
der meer twee gedichten over
wen, en de laatste serie werd
ven naar aanleiding van ccn u:
van Comelis Verhoeven: 'Ratio
teit is een bepaalde aggregate
stand van dezelfde stof waaruit
emotie bestaat'. Nostalgie is
de belangrijkste thema's van deze)
zie. 'Cynische deodorant van lü
7,50) bevat poëzie van René,
Een bundel die bol staat vandepifoot C
praat. Loes Flendrie schrijft in'Et:
ken van leven' 7,50) over
mensen. Vaak zijn het vrouwen!
len emanciperen. Loes Flendnóefc„
geen hoge dunk van mannen.
Het vrije woord tenslotte stuukt iïuropa
tipje sluier in blond en kaal' 1( i^ruili
Ellen Mik. 'Zy vraagt beschermt
gen de belagers van de vrije onii tvervo
kelijke vrouw', beweert de inleide lover
Al deze poëzie is poëzie 'van het !i iwl8h<
pitje' - ook in de bundel van Ellen) pMiej
is nauwelijks een redelijke regel at' '°[lsle
wijzen.
at® Iet is
luizeni
ezijn I
iet kan
lelangi
lonau'
jd
•li
Wat vindt u?
Ik vind dat men 't verleden moest verbranden
als oud papier.
Geen enkele dag is het herlezen waard.
Wat vindt u nog meer?l ik vind dat men de kamperfoelie moest begletti
met armagnac en, met een kraaltje kaviaar
in elke bloem,
op 't voetbalveld zou moeten exposeren.
En wat is uw conclusie?
Altijd voorrang geven aan een loopse duizendpoot.
(Theo van Baaren 'In de lussen van de taal').
iele sc
de to
ledendi
ïbeeld
suilen
ntwa
felijk
den M
fcetve
door di
eenh
Bdgev<
ik eem
iden z
irmoe
'.lev
everht
ged
Kara
salrac
(chelde
sche
haven
V oorjaar 1978 debuteerde Steven de Recht mei een
roman. 'Bakravrouw en Koeliemeid', die opviel door
zijn levendige, boeiende verteltrant en interessante
probleemstelling. Het boek speelde in Suriname, zo
als dc titel duidelijk maakt, en tekende op indringen
de en geestige wijze het leven van een nog jonge Ne
derlander die een of andere onduidelijke voorlichten
de missie vervult en verstrikt raakt in erotische pro
blemen met een blanke vrouw (de bakravrouw) en een
Hindoslaanse secretaresse (de koeliemeid). Ik eindig
de mijn bespreking van het boek met de woorden: '01
Steven de Recht nog meer van zich zal laten horen is
uiteraard een open vraag, maar met 'Bakravrouw en
Koelicmeid' heeft hij in ieder geval een onderhou
dend, geestig en zeer leesbaar boek aan onze toch al zo
boeiende 'Westindische letteren' toegevoegd'.
Zo'n opmerking word je meestal ingegeven door het
vermoeden dat je waarschijnlijk wel nooit meer van
iemand zal horen. Het aantal schrijvers dat één. min of
meer verdienstelijk, boek of bundeltje publiceert en
dan met schrijven stopt is namelijk legio, en het werk
van De Recht had iets 'amateuristisch', iets watje heel
moeiliik zou kunnen defineren. want hij schrijft af en
toe ook erg geraffineerd, en bovendien, wat is 'beroeps'
in de literaire wereld1 We zijn. als schrijver of dichter,
immers allemaal amateurs en autodidacten, wat je
verdere opleiding ook mag zijn
Steven de Recht heeft het niet bij één roman gelaten.
Onlangs verscheen zijn opus 2. 'Cabaret voor Heren'.
Een aardige titel, die de inhoud echter niet helemaal
dekt. Hoogstens van het eerste deel, waarin een beeld
wordt geschetst van het Utrechts studentenleven In de
jaren vijftig. Maar verder heeft het boek meer van een
familie- en huwelijksroman. En om nu maar met de
deur in huis te vallen: het boek heeft me ietwat teleur
gesteld. 'Ik wil graag meer van hem lezen', schreef ik
april 1978 - nu is de belangstelling wel verflauwd 'Ca
baret voor Heren' is geen onplezierig boek om je op een
verregende zomerdag mee bezig te houden - en daarom
past het dus in het sfeertje van deze dagen - maar of je
er iets van bijblijft izoals van 'Bakravrouw en Koelie-
meid), is de vraag. Ik vermoed van niet. Het werk heeft
geen enkele diepgang en de schrijfstijl i3 nog amateu-
ristischer dan van het eerste boek, juveniel, onbenullig
vaak.
Het beste vind ik het begin, de uitbeelding van het
studentenleven, vooral van de ontgroening en het
corpsleven in Utrecht in dc jaren vijftig. In deze pas
sages hanteert De Recht zijn beste stijl, pittig, wat
'stoer', maar dat past bij het onderwerp.
Een groot bezwaar is echter dat zijn hoofdpersoon, de
'ik' (die dan ook. tekenend, geen naam heeft') weinig
uit de verf komt. vooral over diens achtergrond tast
men volkomen in het duister. Het enige wat men als
lezer te weten komt, is dat zijn vader gestorven is, en
dat enkel doordat een andere figuur dat meedeelt.
Maar of zijn moeder nog leeft, of hij verder nog enige
familie heeft, je hoort er niets over. en dat is, vooral in
een familie- en huwelijksroman toch wel wat onbevre
digend.
Uit welk milieu stamt de 'lk'° hoe komt hij aan zijn
geld? (hij is corpsstudent) - het blijft een raadsel. Hij
studeert rechten en raakt bevriend met een zekere
Bart. ouderejaars, die uit een zeer rijke familie komt
Barts grootvader van vaderszijde was weliswaar nog
arbeider geweest, vernemen we in de loop van het ver
haal. maar zijn moeder is een freule, of doet alsof Die
twyfelachtige adel van zijn moeder wordt te pas en te
onpas vermeld: hij bestaat er helaas blijkbaar alleen
maar uit dat ze niets doet. veel personeel heeft, migrai
ne sjiek vindt, domme opmerkingen maakt, breit, en
haai- enige dochter zo slecht heeft opgevoed dat er niet
veel van het kind is terecht gekomen, De zonen zijn
student en slagen beter. De vader draagt zijn voorna
me vrouw op handen Hij wordt aanvankelijk als erg
sympathiek afgeschilderd, maar hij valt allengs dooi
de mand. met het hele gezin trouwens, dat ergens in
het Brabantse woont Want de 'ik' komt in nauw con
tact met die familie, via het domme gansje Ria. dat
zusje van Bart Hij ontmoet haar. wanneer hij eens bij
de familie van Bart op bezoek is. en ze is zijn dame op
een studentenfeestje Zo begint het. Ria loenst en is
werkelijk zwak begaafd, maar de 'ik' snel onder de
indruk als hij maar een meisje ziet. raakt onder naar
bekoring.
Het boek speelt in de jaren vijftig, en in een R.K. mi
lieu: watdesex betreft gaat alles er dan ook wat 'ouder
wets' toe. er lijkt me hier heel wat 'naar 't leven' gete
kend' Meer woorden dan daden en meer gestuntel dan
een vlot verloop. Tussen haakjes - in dit verband - dat
een zekere Veronica 'haar pil vergeet' ip.90> is in die
jaren '50 alleronwaarschijnlijkst, aangezien het alge
mene gebruik daarvan pas veel later in zwang kwam.
men onbeschreven hlad en een gansje. Aanvankelijk
komt de 'ik' nog al onder de indruk van het milieu bij
haar thuis, de rijkdom, de sfeer van intellectuele spot,
onder de vader en de broers dan. (het 'cabaret'), want
ook de moeder, de freule, is een domme, luie en verwen
de vrouw die zich wegens haar vermeende adel in de
watten laat leggen.
Er
at gebeurt in wezen heel weinig in het boek. Het
eerste deel geeft dus een aardig, vrij realistisch beeld
van het studentenleven, de ontgroening en het corps
leven, de inspanningen en de ontspanningen. Tot de
grootste ontspanningen van de 'ik' behoort hel rijden
op een pracht van een motor, een Harley-Davidson-
liberator 750 cc, die hij in Belgié bij de politie heeft
kunnen kopen.
'Het was ook een woest mooi ding. onwaarschijnlijk
lenig als je met duim en wijsvinger de gashandle een
enkele millimeter openschoof De grote buddy seat liep,
van voren smal. breed naar achteren, zo breed dal je je
hans warren
LETTERKUNDIGE KRONIEK
afvroeg of een meisje daar gerieflijk op zou kunnen
zitten, haar benen horizontaal gespreid Maar ze voch
ten erom. de meesten inderdaad een arm om mijn mid
del' ip. 3D.
Die motor geeft hem een enorm prestige, niet alleen bij
de meisjes, ook bij zijn medestudenten
De meeste meisjes waarmee de 'ik' in aanraking komt.
zijn echter erg kuis. en hoogstens tolereren ze eens een
zoentje of een lichte handtastelijkheid als tegenpresta
tie voor het achteropzitten
Ria pakt het anders aan. Zij is verpleegster ren het is
dus een tikje onwaarschijnlijk dat ze van toeten noch
blazen weet: ze had toch in theorie althans op de hoog
te moeten zijn. hoe slecht ze ook meekam. een volko
len grote liefde wordt het niet. tussen dc ik en Ria.
Meer een sleur, het bestendigen van wat haast onge
merkt een aanvang heeft genomen. Als zodanig is hun
verbintenis, na enige tijd, wel exemplarisch voor heel
véél huwelijken; waarom trouw je? Och, omdat ieder
een het doet en het-zo zoetjes aan wel tijd wordt, je
elkaar best wel aardig vindt, en dan nog uit wat dro
men cn eigenbelangen.
Het huwelijk wordt geen succes, ook niet als de 'ik'
afgestudeerd is en bij een bank gaat werken. Ria blijkt
toch wei hinderlijk dom en egoïstisch en de glorie die
van haar familie afstraalde begint ook al te verbleken
voor de 'ik', de schellen vallen hem van de ogen. Ze
spannen zelfs min of meer tegen hem samen; he't gevoel
wordt wel met rechtstreeks zo uitgesproken, maar wel
gesuggereerd
Tussen Ria en hem ontstaan allerlei wrijvingen. Ten
slotte eist ze. uit eensoort onberedeneerde jaloezie, dat
hij zyn motor van de hand zal doen. Hij doet het. maar
Ria beseft niet dat er nu iets onherstelbaar stuk is
gegaan. De naam (H D. Liberator) blijkt symbolisch:
geleiddelijk kan nu de bevrijding van de hoofdpersoon
uit het hele warnet van gevoelens en betrekkingen op
gang komen; zijn persoonlijkheid gaat zich, zij het heel
laat, ontpoppen.
Ook hun 5ex-leven is onbevredigend. Ria blijkt niet erg
geschikt om kinderen te krijgen. Na enkele miskramen
baart ze. na een moeilijke zwangerschap, een zoon en
laat zich dan op advies van iedereen maar tegen de zin
van haar man steriliseren Dan blijkt ze ook nog over
spannen te raken, ze dreigt het kind te vermoorden. Op
zijn werk heeft de 'ik' het ook totaal niet naar zijn zin.
Zyn sympathie staat niet aan de kant van de machtige
bank, maar aan de zijde van de kleine ploeteraars dk
als ze in hopeloze financiële moeilijkheden zyn geraafc
zonder enig pardon door de bank worden aangepal'
Dat is dan zijri werk. Na een jaar neemt hij ontslage
aanvaardt een baan in Den Haag. Als Ria weigert roc-
hem naar die stad te verhuizen en in de buurt van ha
ouders wil blijven, is het voor hem afgelopen, betete-
dat het einde van hun huwelijk. Alles is verzuurd,oct
de verhouding met haar familie, de vriendschap mS
haar broer Bart. die de root of all evil was geweest
'Ik tilde twee koffers achterin de auto. keerde mgef-
Ze stond in de deuropening met haar groene vest.M
kind op haar armen, haar ogen staarden, de haft
voelde het, fronste zijn kleine, ronde voorhoofd enkel*
me aan met zijn blauwe ogen. Ik kuste hen en gin]
Bart ontving me op zijn flat. Op zijn antieke tafel lal
een Kelim. Hij schonk, koffie uit het omkeerpotje.rook
te St-Michel en had ze nog. de geitekeutels.
Het duurde niet lang of we hadden ruzie, het wass'fi
loos. zei hij. geen manier van doen. advocaten br.ei*
laten sturen en te weinig geld overmaken, zodalteas
moest bijspringen.
Ria had nu een huurhuis in een nette wijk vlaktrgfl
dat moest betaald worden door iemand, '.log iets'Wtdtj
hij. 'rot om te zeggen, maar het is nu eenmaal zo M
kind taalt niet naar je, voor geen cent'
Ik keek naar hem, naar zijn boze. vertrokken gevat
zijn dikke rossig haar. Was hij zoveel veranderdsh®
we het hadden over zweefvliegen? 'Het spijt medalf
me ooit dat biertje gaf, zei ik. 'Huh?vroeg hij, VM'*
wds al weg' (p. 1601
'Cabaret voor Heren' is beslist geen onaardig boek,»
zijn goede passages, snel verteld, geestig. Maar»
blijft als geheel achter bij De Rechts eersteling, eP
kan het dan ook niet eens zijn met de flaptekst®
beweert dat De Recht 'met dit tweede boek bewf&
heeft meer te zijn dan alleen een boeiend verteller'
dat dan zou moeten zijn is me in ieder geval niet du»
lijk.
Steven de Recht; Cabaret voor Heren. BZZTÓH.s-Grart
ge. 19S0.
Mntro
Het
jkopi
eovei
ten sé
lts ai
veger
t betek
itnges
bmir
bijvc
ilanaa
tlale ci
aansch
lijding
'•dekt
Sonde
iding
ffllng
pabc
tover
«van
ïvingi
Svaart
enrout
daarv
onwt:
inde gi
eidsvoi
taaie
iverbir
de cei
'de br
