ZEEUWSE COURANT
Kabinet overweegt
verlaging jeugdloon
ONDERWIJS DEMONSTREERT
WESTEN
UN AGT: ZO NODIG WIJZIGING WAO
GEEN ONDERZOEK
MOBIELE EENHEID
Leerplicht 1 jaar
vervroegd in 1983
Auto van koningin
onder rode verf
Optreden in Borssele
Paarden pagina 13
223e jaargang no. 144
Vrijdag 20 juni 1980
MENSWBSR
Zuid-Afrika:
deling van macht
Yaaa/ Oharpville 1960 - Soweto
1976 KaaPsLad 1980- de
storm, die blank Zuid-Afrika
fgïfeéSj heeft opgeroepen door een
jgljga dertigjarige politiek van ge-
scheiden rassen en maat
schappelijke. economische, politieke
en culturele onderdrukking van miljoe
nen zwarten en kleurlingen, is opnieuw
in alle hevigheid losgebarsten. In Kaap
stad heeft dit de afgelopen dagen geleid
tot felle rassenonlusten, die het leven
hebben gekost aan tientallen kleurlin
gen De gebeurtenissen in de wijk El
sie's River zijn op een lijn te stellen met
die van vier jaar geleden in South Wes
tern Township Soweto). de zwarte sa
tellietstad van Johannesburg, toen dui
zenden studenten en scholieren in ver
zet kwamen tegen de gevolgen van de
vernederende apartheidspolitiek. Dat
verzet kon slechts in het bloed van meer
dan vierhonderd jongeren worden ge
smoord. Sindsdien is Soweto het sym
bool van zwart verzet geworden tegen
de apartheidspolitiek van Zuid-Afnka.
Dat het juist de kleurlingen zijn. die nu.
vier jaar na Soweto. 'in opstand' zijn
gekomen, is tekenend voor de situatie
in dit land. Want juist de kleurlingen
zijn méér Afrikaner dan zwarte Het
bloed van de blanke stam stroomt, zij
het vermengd, ook door hun aderenDe
nietsontziende regeringspolitiek van
achtereenvolgens Verwoerd, Vorster en
Botha heeft de kleurlingen zó ver
vreemd van de blanken, dat zij zich in
dezelfde mate achtergesteld en politiek
opzijgeschoven voelen als de zwarte
meerderheid. Door veronachtzaming
van de gerechtvaardigde verlangens
van de gekleurde bevolking van Zuid-
Afrika hebben Botha c s. de kiemen
gelegd voor een gewelddadige confron
tatie tussen blank en zwart. Kon Sharp-
ville nog als een 'triest incident' worden
beschouwd. Soweto een desperate po
ging van met name jongeren. Kaapstad
lijkt het begin te zijn van een reeks van
niet meer te stuiten gebeurtenissen, die
Zuid-Afrika in rouw zullen dompelen.
He,
let draait in Zuid-Afrika allemaal
om het begrip 'deling van de macht'
Een macht, die thans uitsluitend en al
leen in handen is van de blanke minder
heid; zwarten en kleurlingen zijn poli
tiek en economisch 'onderhorig' aan de
blanke Zuid-Afrikanen. Zij hebben let
terlijk niets in te brengen. Tweederangs
burgers in een land. waar de nationale
koek ieder een menswaardig bestaan
kan bieden. Behalve voor de blanke
Zuidafrikaan is het iedereen duidelijk:
de machtsdeling is onvermijdelijk.
Eens zullen de zwarten van Zuid-Afrika
een aandeel in de macht krijgen. Zulk
een proces heeft zich in tal van landen
op dit continent voltrokken, waar eerst
een blanke minderheid de lakens uit
deelde ten koste van de zwarte meer
derheid. Rhodesié. Zuid-Afrika's noor
derbuur. is één van de laatste landen,
waar de 'afrikanisering' is doorgevoerd.
Daar kwam begin dit jaar een zwart
meerderheidsbewind aan de macht, na
dat de blanke minderheid onder leiding
van 'rebel' Ian Smith bijna vijftien jaar
lang de weg had geblokkeerd voor de
zwarten. De blanken in Zuid-Afrika zijn
echter nog niet zover, dat zij de macht
willen delen Integendeel- De eerstko
mende jaren lijkt daar geen kans op
Weliswaar is premier Botha voorstan
der van modernisering van de apart
heidspolitiek. maar over machtsdeling
valt met hem niet te praten. Zijn strate
gie is geheel gericht op bescherming
van de blanke suprematie. In dit kader
voert hij afgewogen veranderingen
door, die echter al lang niet meer accep
tabel zijn voor de laatste jaren politiek
veel bewuster geworden niet-blanken.
Zij eisen diepgaande sociale hervor
mingen én deelneming aan het bestuur
lijk proces, waarvan zij tot nu toe zijn
uitgesloten. De onverzoenlijkheid,
waarmee de Zuidafrikaanse regering
reageert op de gerechtvaardigde ver
langens van de gekleurde bevolking,
leidt bij een grotere bewustwording van
eigen kracht en kunnen van zwarten en
gekleurden slechts tot feller verzet Dat
blijkt o. m ook uit de vele stakingen
over het gehele land.
H„,
loe krampachtig de regering van
Zuid-Afrika te werk gaat. valt onder
meer af te leiden uit de maatregelen, die
tegen journalisten worden getroffen In
naam is Zuid-Afrika een parlementaire
democratie, althans als men buiten be
schouwing laat. dat miljoenen zwarten
en kleurlingen onmondig zijn ver
klaard. De pers is de laatste jaren zó
gemuilkorfd in Zuid-Afrika. dat van
persvrijheid - één van de essentiële
kenmerken van een parlementaire de
mocratie - geen sprake is Als het om
militaire zaken gaat. om het optreden
van de politie of om het lot van politieke
gevangenen, kunnen journalisten niet
altijd zeggen wat zij willen. In Kaap
stad werden zij geweerd uit de gebieden
waar de strijd woedde tussen kleurlin
gen en politie Pottenkijkers kon de re
gering niet gebruiken De waakhond
functie. die de pers per definitie heeft in
de westerse democratieén. is in het
Zuid-Afnka anno 1980 onmogelijk uit te
voeren. Wat dat betreft heeft de over
heid een stevige muilkorf aangebracht
Maar datalles kan niet verdoezelen, dat
de situatie in Zuid-Afrika de laatste
maanden snel is verslechterd. De
krachten aan zwarte zijde, die ijveren
voor een geweldloze oplossing, nemen
in aantal af. De aanslagen van zwarte
guerrillastrijders in de afgelopen we
ken. de studenten- en scholierenstakin
gen en nu weer de gebeurtenissen in
kaapstad zijn evenzovele tekenen, dat
de strijd naar een climax toegroeit.
Dim
Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - Het kabinet-Van Agt overweegt aanpak van de WAO-uitkeringen, verscherping van
let begrip ..passende arbeid" en verlaging van de jeugdlonen als enkele van de mogelijkheden om
je hoge kosten van de sociale voorzieningen te drukken.
been gesprek voor de NOS-tv zei premier Van Agt donderdag dat het kabinet studeert op
mogelijkheden om de WAO-uitkeringen te wijzigen. Die wijziging zou neerkomen op een veria
voor die arbeidsongeschikten, die nog voor een ruim deel kunnen werken.
(iearbeidsongeschikt wordt, krijgt nu
jjprocent van zijn laatstgenoten inko-
^n.ook als hij bijvoorbeeld voor maar
Kprocent ongeschikt is verklaard, al
ias Van Agt. Hoewel de betrokkene dus
voor een deel arbeidsgeschikt is,
injgt hij toch een relatief hoge uïtke-
mg.
Het kabinet denkt er nu over om de
HO-ultkering om te zetten in een WW-
siikering. WW-trekkers zien hun uitke-
ng, die ook op 80 procent begint, na-
glijk na een half jaar naar 75 procent
Dienen na een jaar valt men terug op
is nog lagere bijstandsregeling,
jet kabinet studeert ook op plannen
w hel jeugdloon te verlagen. Volgens
fan Agt „zit ook daar wat in". Hij zei
!ii nu het met onze nationale econo-
lezo moeilijk gaat, de jeugdlonen een
jorie is „die onze aandacht wel de-
jk verdient".
ikzal volgens de premier „de tengels
werkgelegenheidsbeleid
strakker worden aangetrokken". Hij
telde hiermee op een verscherping
tui het begrip passende arbeid, waar-
ter werklozen eerder gedwongen
zouden kunnen worden een aangebo
den baan te accepteren.
Van Agt voorspelde een loonmatiging
voor iedereen. Alle lonen moeten inle
veren en dan zullen - door de koppeling
- ook de sociale uitkeringen moeten
meematigen. ..Er moet iets gedaan wor
den aan de fabuleus hoge som van de
sociale zekerheid".
Toch zal niet iedereen in gelijke mate
hoeven in te leveren, zei de premier.
Vooral de hogere inkomens zullen een
grotere veer moeten laten.
Ook de recent afgesloten cao's bij di
verse grote ondernemingen, waarin
prijscompensaties voor 1981 zijn afge
sproken, vormen een probleem. Van
Agt zei die overigens „redelijk gema
tigd" te vinden, al is van een echte
loonmatiging geen sprake. „Als we zo
doorgaan, zal zeer zwaar op de collec
tieve sector moeten worden gekort".
De minister-president zei ervan over
tuigd te zijn dat het kabinet uit de ..on
tiegelijk moeilijke" begrotingsproble
men zal komen „Tegen de verwachting
protest
Voor honderden leerlingen van het
openbaar onderwijs in Zeeland was
hel gisteren, donderdag een welkome
exira vrije dag Ongeveer negentig
leerkrachten, aangesloten bij de Alge
mene Bond van Onderwijzend Perso
neel (ABOPi namen in Den Haag deel
aan de landelijke protestdemonstratie
hel onderwijsbeleid van minis
ter Pais.
PAGINA 3
Het kabinet zal binnen een week be
over een uitkering van 7.500
Sulden belastingvrij aan een grote
nensen die tijdens de oorlog in
Japanse gevangenkampen heeft geze-
heeft minister Wiegel van bin
nenlandse zaken beloofd De gehele
Tweede Kamer heeft zich achter een
gesteld, die om zo'n uitkering
uitkering
MIDDELBURG - De hoofdofficier van justitie in Zeeland, J. G. F. A. Hage,
heeft na ampel beraad besloten geen algemeen onderzoek te laten instellen
naar het optreden van de Mobiele Eenheid (ME) bij de demonstratie van
maart jongstleden bij de Borsselse kerncentrale. Hij is voornemens dit
weldra te berichten aan het Utrechtse advocatencollectief dal de zaken
van de actiegroep Breek Atoomketen Nederland behartigt.
Wel is mr Hage van plan zeven de- zich nog vastklampt aan het hek en
monstranten van de in totaal 33
personen die een klacht hebben in
gediend, nader te laten horen Vol
gens de hoofdofficier kunnen deze -
extra - verhoren op korte termijn
aanvangen, omdat hij sinds enkele
dagen de beschikking heeft over de
adressen van de betrokkenen De
vertegenwoordiger van het. open
baar ministerie wil zo spoedig mo
gelijk het hoofdstuk 'Borssele' af
sluiten. „Ik houd niet van dossiers
die nog niet gesloten zijnaldus mr
Hage donderdag.
De hoofdofficier is voor wat be
treft de klachten met een algeme
ne strekking tot de slotsom geko
men dat de ME niet te bruut is op
getreden.
Hage „Waar dan toch aandrang, of
anders gezegd 'geweld' is gebruikt,
was dat helaas noodzakelijk door
de opstelling van de demonstran
ten in kwestie. Als iemand na drie
of vier keer gesommeerd te zijn.
vervolgens een tik op de vingers
knjgt. vind ik dat absoluut geen on
toelaatbaar geweld De ME is niet
harder opgetreden dan strikt nood
zakelijk". Mr Hage windt er geen
doekjes om voor althans dit onder
deel van de klachten de discussie
voor eens en altijd te willen sluiten.
Mede om de Zeeuwse Mobiele Een
heid in bescherming te nemen Hij
heeft de indruk dat de ME ten on
rechte in een kwaad daglicht is ge
steld. „Ik vind dat vervelend. Zij
kunnen zich immers vrijwel niet
verweren".
De hoofdofficier is overigens van
mening dat BAN een verkeerde re
denering hanteert door te stellen
dat zij zich geweldloos hebben op
gesteld. Hij noemt dat een 'drogre
den'. omdat het vastketenen aan
de hekken van de kerncentrale op
zichzelf al een daad van verzet is;
een verzet dat doordat het straf
baar is te gelegener tijd gebroken
dient te worden.
in van velen en tegen de wens van som
migen. gaan wij de vier jaar volmaken".
Albeda
Minister Albeda (sociale zaken) zal de
Sociaal-Economische Raad binnen
kort advies vragen over een duidelij
ker afbakening van het begrip passen
de arbeid. Hij vindt dat van werklozen
in sommige gevallen meer inzet bij het
zoeken naar een baan mag worden ver
langd
De notitie over het arbeidsmarktbeleid
aan de vaste kamercommissie voor so
ciale zaken schrijft de minister vooral
advies te willen hebben over de rei
kwijdte van het begrip mobiliteiten het
werken in vierploegendienst. Bij de mo
biliteit tekent hij aan dat vaak twee
mensen uit hetzelfde samenlevingsver
band in dezelfde regio een arbeids
plaats hebben. „De bereidheid om bij
verlies van arbeidsplaats van een van
de partners naar een andere regio te
trekken, loopt daardoor sterk terug",
aldus Albeda
Bemiddeling van de ene partner naar
een andere streek die zo ver ligt dat de
andere dan maar de werkkring moet
opgeven, vindt hij niet noodzakelijk.
Maar daartegenover staat dat langere,
dagelijkse reistijden moeten worden
geaccepteerd Het werken in vierploe
gendienst mag volgens de bewindsman
niet zonder meer worden afgewezen,
omdat het niet-passende arbeid zou
zijn. Wel vindt hij dat. netzoals dit jaar.
ook in 1981 extra ruimte moet worden
geschapen voor verbetering van de ar
beidsvoorwaarden van zwaar en onre
gelmatig werk
Albeda bevestigt nog eens het streven
van de overheid onderwijsopleidingen
algemeen te houden. Op hel algemeen
onderwijs aansluitende, specifieke be
drijfsopleidingen blijven voor de ei
gen verantwoordelijkheid van het be
drijfsleven. De overheid voert inmid
dels overleg met de sociale partners
om tot nieuwe onderwijsstructuren te
komen, waarin zij deelneemt zonder
die eigen verantwoordelijkheid van
het bedrijfsleven geweld aan te doen.
Binnenkort komt de regering met een
nota over het stagebelcid, die als uit
gangspunt moet dienen voor het over
leg met werkgevers en werknemers.
Het 5000 ton metende vrachtschip
Auguste S.aan boord waan>an zich een
gevaarlijke slang zou bevinden, heeft
donderdagavond de Eemshaven weer
verlaten. Tijdens het lossen woensdag
en donderdag van een grote partij hout
in de Eemshaven is geen slang gezien.
Maar het ruim, waarin de Mamba-
slang Zich sinds het beladen van het
schip in Kameroen moet bevinden, is
slechts gedeeltelijk gelost.
De achterzijde van de hofauto die tijdens het bezoek aan Zwolle met. verf
besmeurd werd.
Koningin Beatrix tijdens haar bezoek aan Arnhem. Links de commandant
van de Vaandelwacht.
ZWOLLE (ANP) - Tijdens het bezoek van koningin Beatrix en prins Claus
aan Overijssel hebben zich donderdagochtend wat incidenten voorge
daan. Er werd gegooid met zakjes rode verf. waarbij drie auto's van de
koninklijke stoet geraakt werden. Koningin Beatrix, die op dat moment
een wandeling door de Zwolse binnenstad maakte, stapte later in een
andere wagen.
Er zijn in totaal elf personen aange
houden Drie van hen. twee man
nen en een vrouw, waren Duitsers.
Zij bleken met de hele zaak niets te
maken te hebben en zijn vrijgela
ten. Vier personen weigerden hun
namen te zeggen De andere vier
zijn A. L. K. uit Deventer, de 19-
Jarige A. J. V. uit Zutphen, de 21-
jarige A. T. en de 19-jarige J P bei
den uit Deventer. De laatste drie
heeft de Zwolse politie herkend als
leden van de anti-militaristische
groep Onkrult.
De Zwolse politie heeft bij de arres
tanten zeven zelfgemaakte rook
bommen in beslag genomen.
Voordat het incident plaatsvond
had de Zwolse politie op aanwijzing
van het publiek reeds twee mensen
aangehouden, die plastic zakjes
verf en rookbommen bij zich had
den. De betrokkenen pleegden ver
zet bij de arrestatie, aldus de poli
tie.
Het bezoek van het koninklijk
paar aan Gelderland had een rus
tig verloop.
Hetgaalzeezeiler Henk van de Weg uit
OostKapelle de laatste dagen letterlijk
fn figuurllj k niet erg voor de wind in de
Observer Slnglehanded Transatlantic
Race In drie etmalen sinds zondag
wond laat heeft hij geen vorderingen
mnaakt ln de richting van het Ameri
toanse continent.
PAGINA 16
festival
Morgen barst in Middelburg het Festi
val van de Nieuwe Muziek los. concer
to), theater, films. Op die eerste dag
B'euker. Bennink. Jolink. Grille
Nieuws uit Zeeland: 2, 5, 7
en 9,
Binnen- en buitenland: 3
en 13.
Opinie: 4.
Sport: 14 en 15.
Kunst: 16.
Kadio en televisie: 17.
Financiën19.
beslissing
De wegenbouwers slaan alarm. Zij ztjn
Miig.dat.na de bouwvakantie een gro
te terugval zal komen in het aantal uit
Ie voeren werken, niet alleen op hun
gebied maar ook ln de sector grond- en
waterbouw Een reeent onderzoek
beeft geleerd dat als gevolg van het
dig teruglopen van werk veel ont-
PAGINA 14
Kamervoorzitter Dolman en kamerlid Van Ooijen PvdA i dragen een, van ABOP-voorzitter Van den Bos gekregen, bord over
het Binnenhof
DEN HAAG (ANP) - De regering wil in
1983 de leerplicht met één jaar ver
vroegen, zodat kinderen dan vanaf vijf
jaar naar school moeten. Voor kinde
ren van vier jaar moet vooralsnog een
leerrecht worden gehandhaafd.
Dat zeggen minister Pais en staatsse
cretaris Hermes (onderwijs en weten
schappen) in hun memorie van ant
woord over het wetsontwerp basison
derwijs aan de tweede kamer.
De regering wil in augustus 1983 de ba-
slschool wettelijk invoeren. Die basis
school. bestemd voor kinderen van vier
tot twaalf jaar. komt in de plaats van de
afzonderlijke kleuter en lagere scholen
Pais en Hermes merken in hun com^
mentaar op het voorlopige verslag van
de kamerdiscussie gewijd aan het wets
ontwerp basisonderwijs op. dat de duur
van het basisonderwijs in beginsel acht
jaar is. ..Maar geen enkele bepaling
staat in de weg. dat een individuele leer
ling zeven jaar over het basisonderwijs
doet en een andere negen jaar
Volgens Pais en Hermes moeten de ver
worvenheden van het kleuteronder
wijs in de nieuwe basisschool behou
den blijven. Zij constateren dal het
mogelijk is de nieuwe basisschool zo in
te richten, dat ook de jongste kinderen
zich in een wat groter gebouw thuis
voelen.
Pais en Hermes vinden dat er voor het
buitengewoon onderwijs een eigen wet
telijke regeling moet komen. Zij kiezen
hiervoor omdat net behoud van de sa
menwerking op lange termijn binnen
het buitengewoon onderwijs voorde be
windslieden zwaar weegt. In die aparte
wettelijke regeling moet volgens Pais
en Hermes de nauwe relatie met het ba
sisonderwijs en het voortgezet onder
wijs worden bewaard
PAGINA 13
wegenbouw
DEN HAAG - Zo'n 10.000 onderwij-
zers.sonderwijzeressen, kleuterleid
sters, studenten van pedagogische
akademies en ouders van schoolkinde
ren trokken gisteren even na de mid
dag door Den Haag om van hun onge
noegen over het onderwijsbeleid blijk
te geven.
Op het eivolle Binnenhof kreeg Twee-
de-kamervoorzitter Dolman een
schoolbord aangeboden met daarop de
tekst; „Onderwijs eist werk Kleinere
klassen Het woord is nu aan het parle
ment". Op het ministerie van onderwijs
ontving een hoge ambtenaar een af
vaardiging van de demonstranten.
Voor hem had men niets meer dan een
handdruk „omdat de onderwijswereld
met lege handen staat". Minister Pais.
die zegt geen geld te hebben om aan de
wensen van de onderwijsbonden tege
moet te komen, liet zich niet zien. wat
volgens onderwijzersvoorzitter Van
den Bosch aangaf ..dat we van deze mi
nister niets te verwachten hebben
Tot de stakingsdag was opgeroepen
door de Algemene Bond van Onderwij
zend Personeel (ABOP) en betrof daar
door in het hoofdzaak de openbare
scholen. Minister Pais had in een brief
al laten weten dat leerkrachten die er
aan zouden meedoen, over deze dag
geen salaris zouden krijgen. De staking
en de betoging werden gehouden in het
kader van de actie die de Nederlandse
Federatie van Onderwijsvakorganisa
ties (NFO) houdt voor een arbeids
plaatsenplan in het onderwijs.
In de tent op het Malieveld liet FNV-
voorzitter Wim Kok weten dat de hele
Federatie van de Nederlandse Vakbe
weging achter de eisen en de actie van
de onderwijzersbond staat. Bestuur
ders van diverse bonden kwamen er
hun steun aan de acties aanbieden.
De actievoerders eisen van de minister
van onderwijs en van het parlement
dat zij schoolklassen met kleinere aan
tallen kinderen toestaan. Aan de ene
kant zou het onderwijs er beter van
worden, en aan de andere kant zou het
aantal arbeidsplaatsen in het onder
wijs er belangrijk door toenemen, wat
veel leerkrachten uil de werkloos
heidsuitkeringen zou houden.
(Zie ook pag. 2\
Do belangen van de Zeeuwse land
bouw zullen terdege overwogen wor
den, voordat een beslissing genomen
zal worden over een Grevelingenmeer
mei zoet-of zoutwater Minister Braks
ilandbouw en visserij i heeft dit don
derdagmorgen in de landbouwcom-
mlssle van de Tweede Kamer geant
woord op vragen van leden van de
commissie