DE FRANSE SLAG
paus bezoekt de
'probleemrijke
kerkprovincie
het gaat fout in de e.e.g.
VRIJDAG 30 MEI 1980
"iPZC/opin
ie en achtergrond
(Van onze correspondent)
Paus Johannes-Paulus II landt deze middag om vier uur met de Alitalia-Airbus „Titiaan" op het
Parijse vliegveld Orly na het nuttigen van een lichte lunch bestaande uit gerookte zalm en
garnalen, kaas en taart, wijn en champagne. Onder aan de vliegtuigtrap wordt de paus onder meer
begroet door twee kardinalen, twee kinderen en premier Barre. De geschiedenis kijkt glimla
chend toe: op 23 januari 1814 had voor het laatst een paus met zijn voeten het Franse grondgebied
beroerd, en wel om het zo snel mogelijk te verlaten. Het was Paulus VII, na vijf jaar lang door
Napoleon Bonaparte gevangen gehouden te zijn.
Parijs, de gemeenteraad van Llsieux en
honderden diocesen over het hele land
weten dat het hek van de dam is. Een
miljoen gelovigen en anderen zullen
zondag op het oude vliegveld Le Bour-
get zijn om mee te maken hoe de paus er
een mis opdraagt Bovendien moet ont
zettend hard gewerkt worden - en dat
gaat voor de diocesen op - om de reis
van de heilige vader te kurmen betalen.
Het is waar dat de gemeente Parijs
meer dan een miljoen gulden heeft uit
getrokken voor het festijn, en het is
waar dat president Giscard zijn heli
kopter en zijn twee Citroën-Maseratl's
heeft geleend, benevens de goedkeu
ring gegeven voor een niet onthulde
som voor de veiligheid van de gast.
maar dat neemt niet weg dat de hele
operatie zo'n 2.5 miljoen gulden gaat
kosten en daar moet de kerk zelf meer
dan de helft van betalen
Als maandagavond om 6 uur de paus na
een bezoek aan Lisieux, waar de heilige
Theresa als de populairste heilige van
onze tijd aanbeden wordt, naar Rome
terugkeert, ditmaal met een Airbus van
Air France, slaken de organisatoren
een zucht van verlichting. Voor de kerk
begint het werk dan pas goed. Het
Franse katholieke volgelingschap
munt niet uit door groot enthousiasme,
bovendien is het verdeeld in een linker
en rechtervleugel De vraag die nu
wordt gesteld, is of de woorden van de
paus deze stromingen niet nog verder
uiteen zullen drijven.
nachtkastje op hem wachtte, stapt hij
nu weer op de „pick-up" om zich te be
geven naar de „kapel van de wonder
baarlijke medaille" in de Rue du Bac,
alwaar in 1830 Cathérina Labouré vijf
maal achtereen de heilige maagd waar
nam en welke kapel ieder jaar door
meer dan een miljoen pelgrims wordt
bezocht. En dan is er - na een reeks van
officiële ontvangsten - tegen zes uur de
tweede mis die de paus opdraagt, dit
maal in de historische kathedraal van
St. Denis, de kerk waar het merendeel
van de Franse koningen begraven ligt.
miljoen
Zondag wordt zonder twijfel het hoog
tepunt van de pauselijke reis. Om half
elf draagt Johannes-Paulus 11 op het
oude vliegveld Le Bourget de mis op in
tegenwoordigheid van naar schatting
een miljoen deelnemers- Wie om acht
uur die ochtend niet achter de drang
hekken heeft plaatsgenomen, kan be
ter wegblijven, want dan komt er niets
meer van. Zo heeft het episcopaat la
ten weten. De grootste problemen con
centreren zich hier. Het katholieke
boodschappenlijstje alleen al omvat
ten: een ton aan hosties, vijf Rode
Kruis-helikopters, 25 hulpposten, een
militair veldhospitaal, 30.000 padvin
ders. 15 km dranghekken, een podium
van 900 vierkante meter, 2000 pries
ters, een kruis van twaalf meter. 5000
zangers die het „Onze Vader" van de
Rus Rimski Korsakoff ten gehore zul
len brengen en waarbij men zich kan
afvragen of de Pool Karol Wojtyla dat
in zijn hart op prijs zal stellen.
De waarschuwingen lieger er niet om
blijf rustig, heb geduld, neem geen klei
ne kinderen mee. zorg voor een klap-
stoel en voor voedsel en drank (althans
voor drinken). Hier speelt de herinne
ring mee aan het spoor van dood en hys
terie dat de paus tijdens zijn reizen door
Zuid-Amerika en Zwart-Afrika achter
zich liet. Toch heeft monseigneur Et-
chegaray, de voorzitter van de Franse
bisschoppenconferentie, in een adver
tentie die de kranten op zijn verzoek
gratis (de communistische „Humanité"
op kleiner formaat dan de andere) heb
ben afgedrukt, opgeroepen tot een mas
sale samenkomst, en vooral om niet
achter de televisie te blijven zitten.
tennis
Een klein probleem wat zich daar
voordoet, is dat terzelfder tijd de we
reldkampioenschappen tennis op de
velden van Roland-Garros worden uit
gezonden, hoewel volgens de algemene
verwachting de paus de meeste kans
heeft aan de bal te blijven.
Zondag is de drukste dag: na Le Bour
get is er een „seminarie" in de industrie-
voorstad Issy les Moulineux en des
avonds gaat het bekende stadion Pare
des Princes open voor een pauselijke
jeugd-meeting Al dne weken geleden
pick up
Voorlopig houdt de organisatie het oog
strak op de concrete problemen van de
vierdagen van spanning gericht. Na de
aankomst op Orly vliegt de paus in de
presidentiële helikopter naar de
Champs-Elysées, waar president Gis
card op hem staat te wachten. Over de
Champs-Elysées volgt dan een korte
wandeling naar de Place de Ia Concor
de. van waaruit per automobiel de reis
wordt voortgezet naar de Notre Dame,
waar de paus om 6 uur op het plein
voor de kathedraal een mis opdraagt.
Het voertuig waarin de paus zich in
Parijs voortbeweegt is een inderhaast
omgebouwde „pick-up" 504 Peugeot,
die in normale toestand in de Franse
autohandel voor slechts omgerekend
15.000 gulden te verkrijgen is. Als de
paus onderweg even niet gezien wil
worden, kan hij gebruik maken van de
beide Citroën-Maserati's die de presi
dent ter beschikking heeft gesteld.
Na de mis voorde Notre Dame volgt een
ontvangst op het plein voor het Parijse
stadhuis die onder leiding staat van de
gaullistenleider en oud-premier Jac
ques Chirac, die burgemeester van de
Franse hoofdstad is. De paus slaapt In
de nuntiatuur volgens het al-oude prin
cipe dat pausen nimmer slapen ln de
huizen van staatshoofden-
Na afloop van deze dag zijn er meteen
ook al heel wat problemen opgelost.
Om te beginnen was er de klassieke ru
zie tussen president Giscard en burge
meester Chirac. Waarom mocht burge
meester Chirac de paus niet ontvangen
toen hij op de Champs-Elysée uit zijn
helikopter stapte? Omdat de president
op dat grote moment liever zelf in het
middelpunt van de belangstelling
stond. Chirac werd terug verwezen naar
zijn stadhuis, waar op het bordes twee
kolossale beelden moesten worden
weggetakeld omdat de pauselijke troon
er anders niet tussen kon Want even
min als pausen bij staatshoofden sla
pen. zetten pausen ook maar een voet
over de drempel van gemeentehuizen
Daarom speelde alles zich op het bor
des af
'waren de 55.000 plaaten in het stadion
uitverkocht en dat zou waarschijnlijk
ook wel zo geweest zijn als het stadion
drie keer zo groot was geweest. De deel
nemers is gevraagd een sandwich bene
vens twee francs mee te brengen, dit
laatste om de kosten te dekken, en een
briefkaart plus pen. waarvoor is nog
„een geheim".
Om 11 uur die nacht gaat de paus naar
de basiliek van Montmarte, met andere
woorden naar de Sacré Coeur om er in
alle stilte te bidden. In hoeverre het
daar stil zal zijn. valt te bezien. Er deed
zich nog een ander probleem rond de
Sacré Coeur voor: een deel van de Fran
se geestelijkheid had de paus willen
vragen vanaf het terras gans Parijs -
dat hier inderdaad aan de voeten van
de bezoeker ligt uitgestald - te zegenen.
Om het niet-katholieke volksdeel niet
tegen de haren in te strijken, werd dit
plan opgegeven.
unesco
Maandag 2 juni komt paus Johannes-
Paulus II aan de officiële kern van zijn
bezoek. De uitnodiging van de Unesco-
directeur, de Senegalees Amadou
M'Bow, om de „culturele" familietak
van de wereldorganisatie (in het
Frans) te komen toespreken, ligt im
mers ten grondslag aan de reis. Bij de
ze gelegenheid zal de paus bij de Fran
sen veel goedmaken na het onheil dat
hij in hun ogen aanrichtte door enige
jaren geleden het woord tot de Ver
enigde Naties in New York in het En
gels te richten.
De derde mis van de reis vindt maan
dag plaats ln de basiliek van Lisieux, ln
het Normandische. Daar worden
300 000 bezoekers verwacht en ln ieder
geval zal die dag de Autoroute naar de
kust totaal verstopt zijn. Die avond
keert de paus naar het Vaticaan terug.
In het algemeen kan voor het komend
weekeinde vastgesteld worden dat alle
verkeer ln en om Parijs zeer ernstig hin
der ondervindt. Reizigers uit het Noor
den moet met klem een vertrek in de
richting Parijs aanstaande zondag wor
den afgeraden.
Na de paus: wat dan. Dat is de vraag
waar de Franse katholieke geestelijk
heid danig mee zit, na alle moeite dje
men zich voor het welslagen van dit
spektakel heeft getroost. De kans is na
melijk groot dat de al bestaande inter
ne problemen zich nog sterker zullen
doen gevoelen dan voordien.
decor
Frankrijk is een land waar nog steeds
90 procent van de bevolking zich ka
tholiek laat dopen, maar de kerk ver
der alleen beschouwt als een leuk de
cor voor het huwelijk en een passend
decor bij de dood. Het uit de roman
kunst van de vorige eeuw bekende
Frankrijk waar kerk en bourgeoisie
onverbiddelijk voor een soort dicta
tuur van de geest tekenden en de dorp
spastoor het symbool was van die
macht, bestaat allang niet meer. Het is
vooral de Tweede Wereldoorlog die
aan deze toestanden een einde heeft ge
maakt.
Kerk en staat werden officieel in 1905
gescheiden. De katholieke geestelijk
heid was en bleef uiterst rechts en vond
aangename bescherming bij de gelda
del in Parijs en de provinciale hoofd
plaatsen. Dit leidde tot een aan het fas
cisme rakende mentaliteit, die tot ge
volg had dat in de Tweede Wereldoor
log een niet onaanzienlijk aantal Fran
se bisschoppen de kant van de bezet
ters koos. Hiermee verloor de clerus de
macht over de „basis" en ging die in
lekenhanden over. Het was dan ook de
politicus Georges Bidault die na de oor
log de oprichter werd van een liberaal-
katholieke partij als de MRP. In '43 had
bovendien Abbé Godin een studie ge
publiceerd, waarin hij Frankrijk tot hei
dens gebied verklaarde en er m opriep
tot kerstening van de Fransen
Na '44 was de toestand in vele opzichten
nieuw. De bisschoppen werden net niet
gefusilleerd, de nieuwe kerstening leid
de tot het verschijnsel van de arbeider-
priesters, die zo'n succes hadden dat
Rome zich haastte en weer een eind aan
te maken. Sommige van de priesters
gingen door, maar hun zaak werd over
vleugeld door een ander verschijnsel
van de na-oorlogse katholieke jaren:
Teilhard de Chardin.
De optimistische levensbitje heilsbood
schap van Teilhard, die overigens ge
baseerd was op stellingen waarmee Ro
me het niet eens wenste te zijn. had een
succes dat toenam naarmate de kerk
verplicht werd er zich tegen te verzet
ten: Dit gebeurde ondanks het feit dat
invloedrijke Franse intellectuelen niet
nalieten Teilhards filosofie als half
zachte rozegeur en maneschijn af te
doen.
Het zijn met name de puristen in de
leer die de laatste jaren het meeste van
zich hebben doen spreken. Een tijd
schrift als Le Monde et la Vie stond
borg voor een aan fascisme grenzende
wartaal, waarin arbeiderspriesters en
Teilhard opnieuw met hel en verdoe
menis werden bedreigd en kwestieuze
figuren uit Frankrijks geschiedenis als
maarschalk Pétain werden opgehe
meld.
Een uitloper van deze beweging is te
vinden in de groep diëzich in '76 schaar
de rond de vroegere bisschop van Da
kar. mgr. Marcel Lefebvre. Hier keert
men zich vierkant tegen de leer van
„Vaticaan n". houdt men de Latijnse
mis in ere en kidnapte men letterlijk
een Parijse kerk om er het kerkelijk jaar
naar eigen inzicht te kunnen beleven.
Lefebvre kreeg grote moeilijkheen met
paus Paulus, die hem verbood door te
gaan met het wijden van priesters in
zijn éigen seminarie in het Zwitserse
Econe. maar mgr Lefebvre ging onver
droten voort. Van een propagandareis
door de Verenigde Staten bracht hij zo
veel geld mee, dat hy er vijf kastelen
van in Frankrijk kon kopen om die als
religieuze centra in te richten.
Ondanks de aanvankelijke indruk die
Lefebvre van paus Johannes Paulus
kreeg, heeft hij nu begrepen toch een
beetje te moeten uitkijken. Hij heeft
dan ook een bezoek aan Parijs - ter vie
ring van de vierjarige bezetting van de
St. Nicolas-du-Cardonnet - enige we
ken verschoven.
Kardinaal Marty werd als voorzitter
van de bisschoppenconferentie opge
volgd door mgr. Etchegaray, de aarts
bisschop van Marseille. De kerk be
vindt zich hiermee in een voortdurende
stroming van begrip, gezond verstand
en bereidheid tot compromis. Er zijn
weer rond 750 arbeiders-priesters aan
het werk voor het „nieuwe katholicis
me", de helft van alle priesters mag
openlijk linkse neigingen hebben. 84
procent van de geestelijkheid heeft de
soutane voorgoed afgelegd en 86 pro
cent is tegen het gedwongen celibaat.
Een klein aantal priesters is getrouwd
en heeft de liturgie (zelfs die van Vati
caan n> eraan gegeven om binnen zgn.
„communautés de base" te komen tot
een nieuwe vorm van geloven.
effect
Het spreekt vanzelf dat vanuit deze
toestand van wankel evenwicht enige
ongerustheid bestaat over het nuttig
effect van de woorden die paus Johan
nes-Paulus het komend weekeinde in
Parijs bij verschillende gelegenheden
zal spreken. Als hij zijn in Zuid-Ameri-
ka en Afrika gedane uitspraken her
haalt (de vrouw is binnen de kerk al
leen geschikt als moeder of maagd, ge
boortebeperking is zonde en het trou
wen van priesters evenzeer), zal hij in
dit land van keiharde individualisten,
intellectuelen en pragmatici weinig
succes oogsten.
Van de 130 Franse bisschoppen is de
helft na Vaticaan II benoemd. Het is
deze groep die er het meeste moeite
mee heeft om de kool en de geit - terwil-
le van het voortbestaan van de moeder
kerk - te sparén. Te midden van het
teruglopend kerkelijk getij blijven ze
achter als roependen in de woestijn. In
deze kringen bestaat de grootste angst
voor het komend pauselijk woord Dit
woord zal ondanks de miljoen bezoe
kers op de Le Bourget de meeste Fran
sen via krant of tv bereiken. Het zal als
pasmunt worden beschouwd en niet op
een goudschaaltje worden gewogen.
Het gevaar voor oversimplificatie van
teksten, uitgesproken door een paus
die „een charisma verspreidt dat eerder
lichtend is dan doorzichtig" (zoals de
zer dagen in het weekblad l'Express
werd opgemerkt) is dat ze op alle fron
ten tot misverstand kan leiden.
Voorlopig gaat het de kerk dit week
einde alleen om de toeloop. Hiermee
zal zij kunnen bewijzen - zo meent zij -
dat het Franse katholicisme zijn man
netje nog staat. En daarmee hoopt ze
een tegenwicht te vinden tegen de snel
afnemende invloed van de Franse
geestelijkheid in het Vaticaan. Als er
dan aan het eind van de week niemand
wordt doodgetrapt en de paus zwijgt
over het celibaat, de vrouw en het be
volkingsvraagstuk, is er heel wat ge
wonnen. Maar, zoals de organisatoren
bezorgd erkennen: „Het komend week
einde is ietterlijk alles mogelijk!".
opruiend
De mis op het plein voor de Notre Da
me was een ander probleem, te verge
lijken met dat van aanstaande zondag
op „Le Bourget". Een aantel leken-or-
ganisatoren. waaronder de vrijmetse
larij, hebben er in een gezamelijke ver
klaring aan herinnerd dat in Frankrijk
kerk en staat nog steeds gescheiden
zijn en dat godsdienstoefeningen op de
openbare weg ten strengste verboden
zijn, benevens andere initiatieven die
getuigen van „opruiende bckcrings-
zucht". Frankrijk is Latijns land ge
noeg om zich hier niets van aan te trek
ken. De Fransen zullen als één man op
staan om de paus te zien, al was het
maar voor de televisie.
Intussen is zaterdag de tweede dag van
het bezoek aangebroken. Nadat de
paus de vorige avond per „bateau-mou-
che" naar de nuntiatuur was vervoerd,
waar een kale kamer met een bed en een
tl e kunt de EG op velerlei wijze beoor
delen en volgen. Je kan ervan uitgaan
dat je er meer moet uithalen, dan je
erin stopt, zowel op korte als op langer
termijn. Een goed voorbeeld hiervan
zijn de Engelsen. Margaret Thatcher,
oftewel ijzeren Maggie demonstreert
dat op wel heel crue en haast koloniale
wijze. Je zou denken dat de successen
in Rhodesié Zimbabwe en met de Brit
se vakbonden haar naar het hoofd zijn
gestegen. 'Nu nog even Europa op de
knieën', zie je haar haast denken, onder
het al te keurig gepermanente kapsel.
De houding van Engeland deze maan
den in de EG werpt een nieuwe grote
slagschaduw over de toch al zwaar ha
perende machinerie van de EG. Over
dat laatste straks meer. Nu nog even
naar Engeland terug.
Het is in de woelige geschiedenis van de
EG volstrekt ongekend dat een ak
koord over de landbouwprijzen door de
betrokken landbouwministers van alle
staten wordt geblokkeerd door de hou
ding van een regeringsleider die weigert
haar fiat te verlenen omdat mevrouw
van mening is dat ze eerst voor Enge
land - niet voor de Engelse landbouw
maar voor haar koninkrijk in het alge
meen een miljard pond Sterling van de
andere EG-landen wil hebben Goed er
zijn by de toetreding van Engeland ja
ren geleden wel overeenkomsten ge
maakt over de hoogte van de bijdrage,
net zoals dat tegelijkertijd is gedaan
met Ierland en Denemarken, maar me
vrouw Thatcher en met haar haar rege
ring is plotsklaps van mening dat ze ei
genlijk niet meer gebonden is aan die
contracten. Toegegeven moet worden
dat vooral door het herstel van het En
gelse pond de Britse bijdrage aan de
forse kant is. daar tegenover staat dat
de EG een aantal jaren geweldige be
dragen naar Engeland toeschoof door
de haast rampzalige daling dest ijds van
datzelfde Engelse pond
Maar dat laatste is inmiddels met ge
past Britse chauvinisme al vergeten
Intussen zijn vele miljoenen Europese
boeren het slachtoffer van de koppig
heid van deze ijzeren dame. Alle com
promisvoorstellen van haar collega's
onder andere Giscard d'Estaing en Van
Agt heeft mevrouw koel van de hand
gewezen Zo handelt men in een Ge
meenschap waar de economische moei
lijkheden zich opstapelen In plaats van
redelijke compromissen, in plaats van
pogingen om dichter bij elkaar te ko
men. naar elkaar toe te groeien in eco
nomisch en monetair opzichET wordt
hier een koehandel in vermeende natio
nale belangen gespeeld waar iedere
veehandelaar zich voor zou schamen
Het ongelooflijke van een uittreding uit
de Gemeenschap door Engeland is door
deze hele gang van zaken niet eens zo
ver meer van ons af. althans zo komt het
ons voor als we de bittere commentaren
uit Brussel horen
Los van Engelands barre optreden is
er meer dan genoeg misère in de EG. De
Gemeenschap lijkt wel een verloren
droom, zei mr Barend Biesheuvel on
langs. De heer Biesheuvel heeft in op
dracht van alle regeringsleiders van
de landen van de EG als een van de drie
wijze mannen een rapport opgesteld
met daarin voorstellen en aanpassin
gen om de goede werking van de Ge
meenschappen en vooruitgang in de
richting van de Europese l'nie te ga
randeren. Wat er in de EG ontbreekt is
kortweg gezegd visie en durf om de -
altijd aanwezige - problemen te lijf te
gaan.
De spirit, de furore en de onderne
mingsgeest van de jaren zestig en begin
zeventig hebben helaas plaatsgemaakt
voor cureren in de marge, voor tijdelijke
onzen.<.i.,^.u voor de toekomst van de
hele agrarische sector.
Eén van de fundamenten van de EG -
het scheppen en in stand houden van
een redelijk bestaan voor boeren en
tuinders door middel van een (gegaran
deerd) prijsbeleid en door een struc
tuurbeleid, wordt heel langzaam onder
graven De verantwoordelijke lieden in
Brussel geven zulks met toe. maar de
hele gang van zaken sleept onherroepe
lijk naar een fatale toestand.
Ne.
terzake
noodverbanden en voor niemand be
vredigende zogenaamde politieke op
lossingen die de echte problemen voor
zich uitschuiven en dus groter maken
In feite is de massale ontevredenheid
van de boerenstand in de EG te wijten
aan die muffe mentaliteit in Brussel om
oplossingen uit te stellen Het gaat in
laatste instantie niet om 7.9 procent of
om 5 procent of om hoeveel procent
ook. De onvrede van de Eurpese boeren
en tuinders zit hem hoofdzakelijk en
ten diepste in het continueren van de
nu bijvoorbeeld het zuivelbe
leid. D'r wordt te veel geproduceerd.
Da's helemaal geen ramp, het omge
keerde zou erger zijn. AI een paar jaar
liggen er uitstekende oplossingen
klaar om de zuivelmarkt weer in even
wicht te krijgen.
Maar Brussel doet niets - behalve dwa
ze zaken voorstellen als super-heffingen
die ze de boer zelf via de melkfabrieken
wil laten betalen. Uiteindelijk resultaat
na een oneindig aantal descussies hier
en in Brussel en in Straatsburg (Euro
pese parlement) de hele zaak wordt
maar weer eens een paar jaar uitge
steld. Zo wordt er niemand wijzer. Het
suikersysteem is een ander fraai voor
beeld van het ontbreken van een beleid
Als klap op de vuurpyl komt dan Gun-
delach. de weinig gewaardeerde land
bouwcommissaris met een voorstel om
ontwikkelingshulp te bedrijven door de
suiker-quota van de boeren in de EG
omlaag te brengen We zijn sterke voor
standers van de hulp voor de onwikke-
lingslanden maar dan toch iets liever
op de normale wijze, dat wil zeggen, uit
de algemene middelen waaraan iedere
boer en burger naar draagkracht aan
meebetaalt Om tenslotte een derde
voorbeeld te noemen: in het prijsvoor
stel van de EG (nu geblokkeerd door
Engelandi zitten een veel te groot aan
tal zaken die doodgewoon nog geregeld
moeten worden, waarover nog beleid
geformuleerd moet worden. We noe
men wat gaat er gebeuren met afstand
tussen richt- en interventieprijzen, hoe
laat men de verschillende marktrege
lingen werken, wat gaat men doen met
allerlei exportrestituties?
Is het na al het bovenstaande niet te
recht om te zeggen dat het de verkeer
de kant opgaat in Brussel? Landen als
Spanje en Griekenland staan boven
dien aan de deur. Hun toetreding zal
een aantal nieuwe problemen en kos
ten oproepen waartegen het huidige
team van de EG-leiders niet erg opge
wassen lijkt. Gelukkig staat er binnen
niet al te lange tijd een wisseling van
de wacht voor de deur in Brussel. We
hopen van harte dat de Nederlandse
regering een uiterst deskundig en er
varen man naar Brussel zal sturen. Ie
mand die zonodig via het voorzitter
schap van de EG-cie nieuw leven en
vooral visie in de Gemeenschap kan
blazen.
Noemde iemand daar de naam van mr
B. W. Biesheuvel?
mr Oerard W. Smallegange
tel ik schrijf over drie vertalen
van de gedichten van Christian
Morgenstern: Johan van Nieulen-
huizen. Hermien Manger en Ernst
van Altena. De kans dat ik dat
dezer dagen doe zit er dik in. kantj
u melden In de loop van die Trifü
zal ik dan geneigd zijn te spreka.
over Van AUena. Van Nieuwenha.
zen en Hermien Manger. Fout!Era
een brochure verschenen. 'Het Ver.
schil', Vrouwenemancipatie er.
Overheidsvoorlichting, waarin hei
wordt afgeraden dit te doen. In hei
hoofdstukje 'Aanbevelingen to or
het taalgebruikstaat onder de ko?
'Gelijkwaardige benadering mi
mannen en vrouwen' een aantal
richtlijnen. De meeste daarvanzijn
voor iemand met een gezond ver
stand vanzelfsprekend.
- Spreek vrouwen niet simpeler
aan dan mannen.
- Gebruik geen neerbuigende uit
drukkingen zoals: mevrouwtje,hi
ve juffrouw, schotje, pop. beide-
handje, enzozoorts.
- Noem een volwassen vrouw geen
'meisje'. Dat klinkt denigrerend.
getrouwd
Sommige andere richtlijnen
minder vanzelfsprekend, en daar
om de moeite waard in gedachta
te houden
- Gebruik bij de beschrijving vea
vrouwen geen andere termen dar
bij de beschrijving van mannen.
- Prijs door vrouwen geleverde
prestaties waarvan men maar aan
neemt dat ze (traditioneel) niet
vrouwen passen, niet overdreven
aan. Zo van: toch goed van zoh
vrouw! Alsof je het eigenlijk niet
kunt geloven. Daardoor laat jt
merken dat de verwachtingen niet
erg hoog gespannen waren.
- Deel de maatschappij niet tradi
tioneel in door te spreken over 'zip.
auto', 'haar gezin', 'haar keuker!
en 'haar huis' als het over he:
schoonmaken gaat en 'zijn huis'als
het over (venkoop gaat.
- Opmerkingen over de huivelijksi
staat, de sekse, het aantal kinderen
moeten eigenlijk alleen gemaakt
worden als het strikt noodzakelijk
TRIJFEL
Nico Scheepmaker
is om de boodschap te verduidelij
ken en als het - in een vergelijk
baar geval L ook bij mannen ge
daan zou worden. Wees dus attent
op uitdrukkingen als 'een getrouw
de vrouw', 'moeder van drie kinde
ren' en denk eens na of 'een ge
trouwde man' of 'vader van dnt
kinderen' ook gezegd of geschre
ven zou zijn.
fanny
Ik vind dat allemaal nuttige richt
lijnen, en ik zou ze zelfs zinnig heb
ben gevonden als ik niet vader van
twee kleine kinderen was.
daardoor weet ik dat een moeder
met twee (of meer) kinder en een
merkelijke prestatie levert als zij
naast haar taak als 'huisvrouw'
ook op een ander gebied nog
presteert. Fanny Blankers-Kor*
'de vliegende huismoeder', kreeg
als moeder pari drie kinderenneg
een extra aureool opgedrukt, ter
wijl Jan Blankers, haar man. of
schoon vader van drie kinderen,
nooit als zodanig werd opgevoerd
als zijn werk als sportredacteur ter
sprake kwam. 'Het Verschil' is
ook evident. Fanny Blankers heejl,
tijdens haar atletiekcarriére
keer een jaar zo niet verspeeld dan
toch in ongebruikelijke want geze
gende omstandigheden verkeerd,
haar kinderen in een pril voorge-
boortelijk stadium meetorsend van
start tol finish (er zijn atletes die
hun beenharen afscheren om snel
ler vooruit te komen), terwijl z\)
hun geboorte toch weer in gen ej
andere mate gehandicapt werd
door de borstvoeding. Er bi
een foto waarop we Fanny
atletiekbaan zien, met de kinder
wagen met baby naast zich m hel
gras. Als je desondanks in stad
bent vier gouden medailles op it
Olympische Spelen te winnen, das
is zo'n titel als 'Vliegende huismot-
der' en die vermeldingen van de
kinderen een eerbetoon dat aller
minst misstaat, ook al wordt hel is
een vergelijkbaar geval bij mannen
nooit gedaan. Het hebben, maar
vooral het krijgen van kinderen, is
trouwens nooit te vergelijken.
alberti
- Noem vrouwen niet te gemakke
lijk bij de voornaam en doe het se-
ker niet als het bij mannen ook mC.
wordt gedaan
Ik ben dus geneigd te schrijvP-
over Van Altena, Van Nieuwenhui-
zen en Hermien Manger. Dat mag
dus eigenlijk niet. Daarmee maak
ik een onderscheid. Hermans, Nuls
en Rubinstein Ruis. Duys en Bouw
man. Van Duin. VanDusschotenen
Van Gorp. Wiegel. Rietkerk en Ver
kerk. Alberti en Alberti RosseUO*
en Bergman. Appel. Citroen c
Wortel.
Uit de laatste drie voorbveeldei
blijkt wel. datje soms ter verduidt-
lijking een voornaam moet toevoe
gen Je kunt dan alle voornamen
noemen natuurlijk, maar mijn ge
voel zegt me dat het beleefden cor
recter en aardiger is als je van de
vrouw in ieder geval de voornaam
noemt Je voegt dan iets eigens aan
haar persoonlijkheid toe. ie ver
meerdert haar identiteit Maar de
richtlijn wil. dal je dit .zeker me:
moet doen als het bij mannen ooi
niet gedaan wordt". Ik ben he'-
daar maar matig mee eens.
