DRUGS
'een roep om hulp
voor verslaafden'
filmhuizen: resnais en fassbinder
george sand
bij 'baal'
yvonne keuls
PZC/kunst
GEWELDIGE BIJDRAGE
AAN MUZIEKTHEA TER
VRIJDAG 30 MEI 1980
Van schrijfster Yvonne Keuls verscheen onlangs het
boek „De moeder van David S.,geb. 3 juli 1959" Eerder
kwam van haar uit het boek Jan Rap en z'n maat",
waarin zij haar ervaringen beschreef die zij opdeed in
een Haags opvangcentrum voor jongeren. In dat op
vangcentrum leerde Yvonne ook drugverslaafden
kennen en ging zij zich in die wereld verdiepen. ..De
moeder van David S." is dan ook een logische stap na
Jan Rap".
Het boek geeft een zeer realistisch beeld van een gezin
dat ten onder dreigt te gaan aan de verslaving van de
oudste zoon. Uiterst leesbaar doordat de informatie in
boeiende romanvorm is verpakt. Aan de orde komen
punten als onkunde bij een deel van de artsen en psy
chiaters, het probleem van de inrichtingen, straf en
opvang, praatgroepen enz...
„Er is nog nooit iemand aan heroine gestorven die niet met hasj-roken is begonnen". Met die
uitspraak begint min of meer de moeder van David S. In het boek komt een scène voor waar een
hasj-gebruiker onder invloed van hasj een kamer kort en klein slaat. Is dat nu niet wat overdre
ven?
Yvonne Keuls: „Ik heb jongeren knettergek zien worden, alleen door het gebruik van hasj. Kijk,
de jongen die dat in mijn boek doet, Bennie, is van nature labiel. Manisch depressief. Wanneer hij
geen middelen had gebruikt was er niets met hem gebeurd. Ik kan legio voorbeelden geven
waarbij onder invloed van hasj, soms in combinatie met pep, eigenschappen bij jongeren naar
boven komen, die anders latent gebleven zouden zijn".
„Misschien komen dergelijke eigen
schappen uileindelijk toch wel naar
boven, maar zeker niet op dat moment
en niet onder die omstandigheden En
veel hanteerbaarder. Goed. misschien
dat er van de honderd hasj-gebruikers
vijf op die manier aflopen, maar dan
vind ik wel dat dat verteld moet wor
den. Ik wil beslist niet moralistisch
zijn. Maar ze moeten wel de waarheid
weten. En ik vind dat bijvoorbeeld
echt niet extreem Ik heb genoeg men
sen. in die 12 jaar dat ik met jongens
werk. knettergek van hasj zien wor
den. Het kan nog veel extremer. De
hoofdpersoon uit het boek. David,
draait pas door na een mislukte LSD-
trip. Hij heeft een LSD-psychose".
„Ik heb er geen enkele behoefte aan
om te propageren dat hasj onschade
lijk is. Dat gebeurt al genoeg. Dus hoef
ik dat niet te doen. Natuurlijk heb je
gewone mensen die met hasj leven.
Maar wat is gewoon? Je kunt de situa
tie van een hasj-gebruiker nooit ver
gelijken met zijn situatie wanneer hij
niet gerookt zou hebben. Dan was hij
misschien wel anders geweest. Ik heb
in mijn boek natuurlijk wel voorbeel
den genomen van jongens die zich
niet alleen bij hasj houden. De een
gaat tot barbituraten en de ander via
LSD naar heroine".
„Ook is het zo dat mijn boek een docu
ment is van de jaren zeventig. Dat zeg
ik er duidelijk bij. Het is namelijk heel
goed mogelijk dat het in de jaren tach
tig anders wordt Dat ze niet meer met
hasj beginnen. Direct de zwaardere
zaken"
„Het komt voor dat men nu al in de
vijfde klas lagere school begint. Een
stickie in de pauze Het concentratie
vermogen van die kinderen krijgt be
hoorlijke opdonders. Hun hele oplei
dingen lopen in de soep. Hasj is echt
lekker voor in de pauze. Lekker suf in
de les zitten. Maar je neemt niets op.
hoor. Wanneer je maatschappelijk al
les nog voor je hebt en je begint op je
elfde jaar al te roken. Nou. wat dat be
treft is hasj een gevaar".
nieuwe relatie
„Zelf heb ik nooit iets gebruikt. Ook
geen hasj. Vind ik ook niet nodig. Als
je chirurg bent hoef je toch niet eerst
je eigen buik open te maken. Dat kun
je bij een ander ook zien. Maar ik blijl
ook benadrukken dat ik ondeskundig
ben. Min of meer toevallig erin gerold.
In de loop der jaren erbij betrokken
geraakt".
„Lichtpunt in mijn boek is dat mensen
tot de conclusie kunnen komen dat zij
nog een andere kant op kunnen. Kie
zen voor jezelf zonder je kind te laten
vallen. Dat is moeilijk. Je moet tot eerv
nieuwe relatie met je kind komen. Een
andere. Kijk. het draadje met je kind
kun je nooit doorsnijden. Je moet we
ten dat hij z'n wereld heeft en datje als
ouder een andere hebt. Het contact
moet in de wereld van de ouder zijn.
Anders ga je de mist in. Hij komt na
melijk uit jouw wereld voort. Die kent
hij. De wereld van een gebruiker is
voor de ouder onbekend Daarom dus
contact in de wereld van de ouder".
„Kinderen vinden het vaak ook niet
prettig wanneer ouderen zich in hun
wereld gaan begeven. Bijvoorbeeld
naar het kraakpand komen waar zo'n
kind woont. Dat wordt vaak niet eens
gewaardeerd. Maar belangrijk is dat
je kiezen kunt voor een nieuwe rela
tie. Met emotionele band. Ook door
dat de ouders meegroeien".
„Ik heb ervaringen met ouders die hun
kind volledig hebben afgeschreven en
ook zichzelf. Dat is het einde van alles.
Erger dan de dood. Hoe vaak zeggen
ouders van een verslaafde niet: was-ie
maar dood Het lost dan zorvel hun ei
gen probleem als het probleem van het
kind op. Denken ze tenminste".
„Maar ook al zie je dat niet direct, vaak
is er toch iets wat je met je kind kunt
opbouwen. Iets dat je voorheen niet
had. En dan bedoel ik niet acceptatie.
Nee, je openzetten voor dat deel van
het kind waar jij nog aan verbonden
pieter groenewold
bent. Niet iedere heroineverslaafde is
voor honderd procent ziek. Hij heeft
vaak nog een klein stukje gezonds in
zich. Waar het om gaat is hoeveel van
dat kleine stukje hij voor jou wil inzet
ten. En hoeveel heb jij om dat aan te
pakken Dat „iets" wat er is. niet kapot
gooien".
schuldgevoel
„Heel vaak is het een schuldgevoel
van de verslaafde ten opzichte van
zijn ouders waardoor hij blijft gebrui
ken. Dat klinkt tegenstrijdig, ja. Na
tuurlijk ook uit lustgevoel. Zo begint
het ook vaak. Maar wanneer je dan
ziet dat door jouw gebruik een heel
gezin kapot gaat, krijg je dat schuld
gevoel. En, doordat je weet dat het
lekker is kun je daarmee je schuldge
voel weer verdrijven. Dan wordt het
een vicieuze cirkel".
„Ouders moeten zich dus anders op
stellen. Niet meer zo'n verslaafde het
idee geven dat hij de schuld van alles
is. Wanneer het schuldgevoel minder
wordt gaat-ie misschien ook minder
gebruiken. Kijk, je moet dat ook weer
niet tè optimistisch zien. Maar in 25
procent van de gevallen gaat het gezin
..Wat voor soort jongeren er met drugs
beginnen? Nou. daar wil ik erg voor
zichtig mee zijn. Als ik daar iets over
zeg wil ik heel sterk benadrukken ge
heel uit eigen ervaring te praten en
beslist niet als autoriteit. Kijk, bij de
gezinnen heb ik nooit een rode draad
kunnen ontdekken. Ik heb goeie en
slechte ouders gezien, rijke en arme,
ouders die hele dagen weg waren en
ouders die hele dagen thuis waren,
kunstzinnige ouders en noem maar
op".
„Het gekke is. maar nogmaals daar wil
ik heel voorzichtig mee zijn. dat ik bij
de kinderen wel een rode draad heb
waargenomen. Dat is dat heel veel kin
deren artistiek zijn. Fijngevoelig, in
telligent en ook avontuurlijk. Kinde
ren met een grote fantasie. Maar het is
geen wet van Meden en Perzen. Maar
velen beantwoorden er wel aan".
onkunde
„Ja, waarom beginnen ze ermee? Dat
doen ze in een experimentele fase. Dat
verschilt per kind. Bij de een op z'n
tiende, bij de ander later. Uitprobe
ren. Het leven kan alleen maar leuker
worden. Het hangt er ook van af bij
welke groep je terecht komt. Dat is
ook vaak toeval. En je krijgt het ook
aangeboden. Zo van; ik heb nu wat
lekkers voor je".
„Funest werken dan in een gezin pa
niekreacties. Wanneer zo'n kind ermee
begonnen blijkt. Maar ook dat kan
weer verschillen. Begrijp je. er valt
echt geen vastomlijnde strategie voor
te schrijven. Alles is van zoveel facto
ren afhankelijk. Wel erg belangrijk is
natuurlijk de preventie. Er zijn veel te
veel verschillende foldertjes in om
loop. Iedereen schrijft maar. Het beste
is dat dat zou gebeuren door een in
stantie die het overheidsstandpunt
vertegenwoordigt. Of dat nu de politie
of de GGD is doet er niet zoveel toe".
„Er zou ook een scholing voor artsen
moeten komen. Een groot deel van
hen weet niets. Het enige wat ze over
het algemeen kunnen, is de andere ge
zinsleden valium verstrekken. De pa
tiënt zelf krijgt niets. En, wat nog er
ger is, zijn de psychiaters die met het
hele gezin bezig zijn zonder dat de ou
ders inzage krijgen. Niemand weet
wat er met die gegevens gebeurt. La
ten we dan maar aannemen dat het
ten goede wordt gebruikt".
„De ziekenhuizen weigeren voor een
groot deel ook om junkies op te nemen.
Daar zijn ze met op berekend. Maar
dat zfjn de ouders toch ook niet? Dan
zit zo'n junkie thuis in een gezin met
schoolgaande kinderen. Dat kan toch
niet? Maar vraagje om hulp, dan krijg
je iemand die er geen raad mee weet. Ik
heb daardoor ouders gezien die zelf he
roine voor hun kinderen gingen ko
pen".
„Een suikerpatiënt krijgt directeenin-
jectie, maar voor een junk is het ge
woon z'n eigen schuld. Daarom moe
ten voor een junk de rechten van een
patiënt erkend worden. Hel zijn pa
tiënten. Ze moeten ook niet meer de
gevangenis in. Wel veroordelen, maar
de straf omzetten in een verplichte op
name. Je moet ze dan eerst verplicht
lichamelijk laten afkicken. Na een
paar weken is hij dan aanspreekbaar.
Kijk, dan kun je het hem voorleggen".
„In negen van de tien gevallen is hij
dan bereid tot afkicken. Maar wat ge
beurt er nu? Ze gaan de gevangenis in.
En daar floreert de handel Dus kicken
ze nooit af. Iedereen loopt daar zo
maar binnen. Ja hoor. ook met heroi
ne. Alles kun je er krijgen. Weetje, zo
dra ze die lichamelijke afkick gehad
hebben zijn ze veel handelbaarder".
vliegende brigade
„De begeleiding achteraf stelt ook
vrijwel niets voor. Kijk, bij de opvang
kun je ouders gebruiken die zich
staande hebben weten te houden. Die
kun je inzetten. Dat willen ze graag,
want ze zijn zeer gemotiveerd. En
misschien dat over een paar jaar de
artsen het kunnen overnemen. Want
ik begrijp niet dat die artsen zelf niet
de behoefte hebben zich hier eens in te
verdiepen".
„Er moet ook een vliegende brigade
komen. Een team specialisten dat er a
la minute is en precies weet wat er ge
daan moet worden. Het juiste middel
weten toe te dienen onder de juiste om
standigheden"
„Als niemand nu begrijpt dat ik dit
boek niet voor mijn lol heb geschre
ven. wordt het een steeds groter pro
bleem. Maar ik denk dat de juiste
mensen het wel degelijk hebben ge
snapt. De politie, de staatssecretaris,
noem maar op. Dus wie weet..."
Mo,
lorgen - zaterdag - in het Filmhuis
van Jeugd en Muziek te Goes iDe Vil
la, 20.30 uur! de film l'Année dernière
a Marienbad van de Franse cineast
Alain Resnais op het scenario van
Alain Robbe-Grillet.
Resnais, geboren 3 juni 1922, ondanks
ambities m de richting van het toneel
afgestudeerd aan de Parijse filmaca
demie, werd aanvankelijk onder de
noemer 'nouvelle vague' gerangschikt
toen de Jonge Franse garde met 'Les
400 coups', 'Les Cousins', 'Hiroshima
mon amour' en 'Orfeu Negro' op het
Cannes Festival in 1959 sensatie ver
wekte. Ten onrechte Aan zijn korte
filmsVan Gogh 1948». Guernica (1950).
Nult et brouillard (1955). Le chant du
styrene (1958). was dat nog niet zo te
merken Maar de lange films onder
scheidden zich van het werk van Go-
dard en Truffaut. Bijvoorbeeld al door
de nauwe samenwerking met gevestig
de auteurs. Marguerite Duras, Alain
Robbe-Grillet, Jean Cayrol, Jorge
Semprun. alle auteurs van de 'nou
veau roman' die inmiddels zelf ook zijn
gaan regisseren.
Achtereenvolgens maakte Resnais:
Hiroshima mon amour <19591. l'Année
derniecre a Manenbad 1961Muriel
1963), La guerre est flnie (1966), Je t'al-
me. je t'aime (1968).
Behoudens een bijdrage aan de episo-
denfilm 'Loin du Vietnam' 1967 en su
pervisie bij de verfilming van de 'strip'
'L'an 01', was Resnais lange tijd inac
tief. tot hij opeens weer van zich deed
spreken met L'empire d'Alexandre
(1973) en Stavisky (1974).
Zijn laatste film 'Mon oncle d'Amén-
que' kreeg onlangs veel bijval op het
filmfestival van Cannes en kreeg er de
speciale prijs van de jury.
In het Schuttershof te Middelburg
draait zondag en maandag (21.30 uur)
'Angst essen Seele auf (ofwel: Alle
Turken heten Ali) van Rainer Werner
Fassbinder (1973).
In een café voor buitenlanders, waarin
ze voor de regen schuilt, leerrt de onge
veer 60 jarige weduwe Emme Kurows-
ki, die werkster is. een minstens 20 jaar
jongere Marokaan kennen; Ali Ali
danst met Emmi, ze praten met elkaar
en hij brengt haar naar huis. Hij trekt
bij haar inTenslotte trouwen ze. Voor
de omgeving is dit huwelijk onbegrij
pelijk. De drie getrouwde kinderen
van Emmi schamen zich voor hun
moeder, de buren roddelen en de krui
denier zet haar zijn winkel uit: Ook
haar collega's kijken op haar neer.
Wanneer All en Emmi van een vakan
tie terugkeren worden ze verrast door
de plotselinge vriendelijkheid van de
kinderen, buren en collega's. Deze om
mezwaai is echter gebaseerd op koele
berekening. Allen trekken nu partij
voor Emmi Wanneer de druk van bui
tenaf op Emmi en Ali minder wordt,
worden de interne problemen bij het
paar duidelijker All bezoekt de waar
din van het café weer. zij het met slecht
geweten Als Emmi. die gekomen isom
hem terug te halen in het café voor
buitenlanders weer met hem danst (zo
als in het begin van de film), stort hij in
elkaar In het ziekenhuis wordt een
maagzweer geconstateerd, zoals bij
gastarbeiders volgens de dokter door
de druk waaronder ze staan normaal
is. Ook als hij nu weer gezond zal wor
den, zou hij er binnen een half jaar
weer een hebben. Emmi wil proberen
dat te voorkomen.
Er komt meer geld bes-
cyikbaar voor artistiek waardevolle
Nederlandse films. Minister Garde
niers van erm zal daartoe met ingang
van 1981 de subsidiering verhogen
van het Produktiefonds voor Neder
landse Films, waarin ook de Neder
landse Bioscoopbond in bescheiden
mate bijdraag}.
Daarnaast zal er een speciale begro
tingspost komen voor de subsidiëring
van lange 16 mm-films met een maat
schappelijke „signaal-functie", die
vooral In filmhuizen en culturele cen
tra (het zogenaamde „altentatieve cir
cuit") gedraaid worden. De omroepor
ganisaties moeten het filmbedrijf fi
nancieel gaan steunen.
Dit staat in een brief van mevrouw
Reiner Werner Fassbinder
Gardeniers aan de Tweede Kamer,
waarin zij een schets geeft van enige
beleidsombuigingen ten aanzien van
de film. die zij de komende jaren van
plan is te realiseren. Een belangrijk
uitgangspunt voor de minister is dat
de Nederlandse film herkenbaar moet
zijn en ontwikkelingen binnen onze sa
menleving moet laten zien. Alleen dan
kan een noodzakelijke aanvulling op
het aanbod van - in het algemeen zeer
commerciële - buitenlandse produk-
ties tot stand komen. Vervlakking
moet te allen tijde worden tegenge-
Een regelmatige produktie van hoofd
films in Nederland is volgens de be
windsvrouw niet mogelijk zonder een
garantie of andere dekking van het fi
nanciële risico. Dat deze dekking tot
dusver wordt verstrekt door het Pro
duktiefonds, dat mede uit commercië
le overwegingen films produceert,
vindt mevrouw Gardeniers verant
woord. Maar zij vindt wel dat deze ge
subsidieerde films achterblijven in ar
tistieke kwaliteit.
Waarschuwend voegt zij daaraan toe
dat filmkunst die geen kwaliteit bezit,
deze naam eigenlijk niet waard is en
om die reden buiten de zorg van de
overheid zou moeten vallen. Aan de
andere kant zegt de minister zich er
van bewust te zijn dat commerciële,
kwalitatief vaak ondermaatse produk-
ties de vervaardiging van artistiek
waardevolle films mogelijk maken.
Minister Gardeniers wil niet wachten
op de uitkomsten van de discussies
over het Plan Filmcentrum, maar nu
alvast enkele maatregelen nemen, die
corresponderen met het eertijds uit
gebrachte advies van de Raad voor de
Kunst. Zij wil dat de bijdrage van het
Produktiefonds voor artistiek waar
devolle films tot 90 procent van de
produktiekosten (Nu 60 procent)
wordt verhoogd. Eenderde deel van
de totale subsidie aan het Produktie
fonds (afkomstig dus van erm en de
Bioscoopbond) moet met ingang van
1981 bestemd worden voor de bevor
dering van deze categorie films. Daar
door zouden per jaar drie a vier van
deze films gesubsidieerd kunnen wor
den. Er zal uiteraard wel een nadere
omschrijving van het begrip „artis
tiek waardevol" moeten komen.
Crm zal ervoor zorgen dat het Produk
tiefonds meer geld krijgt, maar dan zal
ook de Bioscoopbond royaler dan nu
uit de bus moeten komen Dat de bij
drage van de omroep in de produktie
kosten van Nederlandstalige films zou
moeten worden verhoogd, acht de be
windsvrouw een wenselijke en ook mo
gelijke zaak, maar de betrokkenheid
van de zendgemachtigden zal beslist
binnen de grenzen van de Omroepwet
moeten blijven. De samenwerking zal
bijvoorbeeld niet zo intensief mogen
zijn. dat de omroep zou gaan meewer
ken aan het maken van winst door der
den. Er zal een werkgroep worden in
gesteld, die gaat bekijken hoe de om
roep en het Produktiefonds kunnen
samenwerken.
Tenslotte zullen binnen de filmbegro
ting van CRM de prioriteiten zo wor
den gelegd dat met ingang van 1981
éénderde deel van de middelen voor de
produktie van lange 16 mm-films zal
worden bestemd Omdat de minister
zeer veel waarde aan deze films hecht,
zal de subsidiering de komende jaren
in principe zelfs nog worden uitge
breid.
In Amsterdam komteen festival op gang, het Theatre des Na
tions, een jaarlijks ergens in Europa georganiseerde theater
manifestatie, die dit jaar in het Amsterdams Festival of Fools
ruimte heeft gevonden. Meer dan 80 gezelschappen uit 26 lan
den, zullen tussen 29 mei en 26 juni een 500 toneel-, mime- en
dansvoorstellingen geven op het terrein van de voormalige
Amsterdamse Droogdok Maatschappij, gelegen aan het IJ.
Uit Nederland zullen 30 groepvn mee
doen. Een van de omvangrijkste pro-
du k ties van Nederlandse bodem zal
Baal's semi-opera 'George Sand' zijn.
Geregisseerd door Lodewijk de Boer,
van libretto voorzien door Mia Meijer
en gecomponeerd door Louis Andries-
sen zal dit stuk met ingang van don
derdag 29 mei maar liefst zeventien-
maal worden gespeeld op het festival.
In de 'Baalzaa!' op het gigantische
complex van de voormalige werf
wordt gerepeteerd. Daar waar eens
staal met veel geweld werd geplet, le
vert Baal nu een aanzienlijk fijnzinni
ger prestatie op een speelvlak van
acht bij acht meter, aan drie zijden
begrensd door tribunes. Tussen een
harmonium, een clavecimbel en tus
sen vier vleugels die vanuit de vier
hoeken het effect van een enorme
vleugel moeten leveren, wordt een
muziekstuk in drie aktes gespeeld.
..Een prestatie is het zeker", zegt com
ponist Louis Andriessen. .Men zingt
hier achtstemmig, men zingt hier
arta's, duetten die ver uitsteken boven
het gebruikelijke liedjes zingen, waar
in het muziektheater nog blijft steken".
„Op de laatste tien minuten na, is dit
ook geen echte opera. We werken hier
met zingende acteurs en die prefereer
ik boven acterende zangers. Een na
tuurlijke stem. een veel directere stem,
uitgaande van de tekst, vind ik altijd
leuker dan een klassiek gecultiveerde
zangstem..."
vrouw
'George Sand' wordt Baals derde naar
opera neigende muziekproduktie met
Louis Andriessen in componerende
rol. Eerder werd ook onder regie van
Lodewijk de Boer 'Orpheus' gespeeld,
gevolgd door de Mattheus Passie on
der leiding van Leonard Frank (artis
tiek leider van Baal) en op tekst van
Louis Ferron.
„Het werd nu dan ook tijd om een ope
ra te maken met een vrouw in de
hoofdrol vonden wij", zegt Lodewijk
de Boer, „en wel een vrouw als Kitty
Courbois, omdat zij de beste is". „En
welke vrouw kan zij het beste spe
len?". zegt Andriessen, „George Sand
natuurlijk, want dan sla je twee
vliegen in een klap, je maakt een opera
over muziek".
George Sand, een actief Frans type,
had een verhouding met Chopin,
kreeg Liszt als huisvriend over de
vloer, kende een groot aantal schrij
vers en acteurs persoonlijk, was so-
cialiste van het eerste uur, zag Bakou-
nin vaak, gaat eeuwen na haar dood
onterecht door als Femme Fatale en
werd door haar geëmancipeerde le
venshouding een voorbeeld voor de
feministische beweging.
„Maar een heldin is het niet", zegt
Louis. „Mia Meijer heeft zich heel lang
in Sand verdiept en zij heeft ten op
zichte van haar een heel genuanceerd
standpunt ingenomen, een zeer kri
tisch standpunt, dat duidelijkheid ver
schaft over deze vitaal positief inge
stelde. maar menigmaal onduidelijke
vrouw".
„Ik loop ter illustratie even door het
stuk heen: cr zijn drie aktes. De eerste:
George is 33 jaar oud, scheidt van haar
man Sandeau, begint te schrijven en
verandert haar naam, dat alles in kor
te fragmenten. Tweede akte: het is tien
jaar later, 1847, de revolutie in Parijs.
Vanaf die datum doet de dood intrede
in haar leven. Chopin sterft, de haar
zeer bevriende actrice Dorval sterft".
..George trekt zich terug uit het ge
meenschapsleven en met te veel kri
tiek, maar zij blijft onverzettelijk,
wordt rancuneus. Derde en belang
rijkste akte, de laatste zes jaar van
haar leven. Hier komt de aap uit de
mouw. Nu pas spreekt zij zich voor het
eerst definitief uil. Tegenover de cyni
cus Gustave Flaubert, een van haar
laatste vriendenmeent zij wat zij zegt:
een dialoog van levensbelang"
,.In deze tweespraak, uitmondend in
wat werkelijk opera is, tien minuten
gezongen dialoog, wordt in het
vecht' George geprofileerd. Zij, de uto
pisch, socialistische idealiste. de ge
dreven kunst, staat tegenover de pes
simistische cynische reactionair Flau
bert. de kunst op zichzelf. In deze dis
cussie blijkt Sands geloof in de wereld
en in de goedheid van de mens. En al is
dit niet het belangrijkste, het haalt
veel van de vooroordelen weg omtrent
Sands vermeende positie van Femme
Fatale. Zij droeg Chopin niet naar zijn
graf, zoals mijn vader altijd zei. zij ver
rijkte de laatste jaren van zijn leven,
dat deed ze..."
vragen
Het stuk is geen feministisch stuk, al
gelooft Louis dat het wel een onder
deel in de discussie kan zijn. Lode
wijk: „Ach, dat zit erin. Ook al omdat
je haar kiest en niet een ander. Maar
gestel dat we in die discussie mee
doen, dan zal het slechts zijn in de rol
van vragensteller. Dat is wat kunst
ook hoort te doen, vragen stellen, dat
is ook de Baai-filosofie. Wij zeggen:
Alles is ingewikkeld, dat maakt ons
werk expliciet politiek van inhoud".
„In je manier van spelen, in je manier
van aankleden houd je daar rekening
mee. Onze kostuums in George Sand
zijn tijdgebonden, maar er is iets mis:
de spelers dragen hun eigen haar en
lopen op gympies. Door die extremi
teit kun je afstand nemen van die tijd
toen en de gebeurtenissen transpone
ren naar vandaag, als je wil".
Louis: „Baal acteert over acteren en
daar is zij virtuoos m. in de 'citerende
techniek'. Net als mijn muziek af en
toe. Soms is Ravel, Debussy ook mijn
eigen moderene muziek, ik laat het ge
lijk klinken, alleen in een omgeving
Ravel vreemd".
.Mijn compositie bestaat uit een grohl
aantal typen en stijlen van oud. tot mo
dern die dan de tekst ondersteunen,
dan weer tekst overbodig maken. Ik
heb daarin het voordeel gehad dat Lo
dewijk de Boer muziek verstaat..."
Lodewfjk: „Muziek kan een gevoel veel
beter uitdrukken dan een tekst. Men
sen laten staan met gepassioneerde
muziek verhevigd het geheel enorm.
Muziek verhevigt altijd, kijk maar
naar de meest ordinaire film, daar
waar de muziek aanstormt stijgt de
spanning. Diezelfde tremoli, die span
ningsakkoordjes, zitten ook in dit
stuk In die techniek is Louis een mees
ter. Het is zijn gevoel voor theater, dat
het niet alleen voor het publiek, maar
ook voor de spelers spannend maakt".
muziektheater
Louis: „Baal kan ai een heleboel. Ik
ken geen ander gezelschap dat dit zou
kunnen. Ze zijn musisch, begrijpen
meteen waarom gezongen moet wor
den, en dat is fijn, want datis moeilijk
uit te leggen"'.
„Het kan niet anders of deze Baai-pro-
duktle moet een enorme bijdrage gaan
leveren aan het muziektheater in Ne
derland. Zowel wat de onderneming
van dit voltallige gezelschap, als wat
de muziek voor deze produktie zelf be
treft. er zitten noten in die behoren tot
het moeilijkste ooit geschreven".
Lodewijk: „Het is alleen ellendig, dat
de ontwikkeling van het muziekthea
ter vanuit CRM zo weinig wordt geho
noreerd. Neem ons. Ik vind het prach
tig, dat we in dit festival meedoen, in
deze. zoals Louis zegt 'Telefooncentra
le van alternatief theater', maar na dii
festival kan 'George Sand' de kast in
omdat we nog geen eigen speelmoge-
lijkheden hebben, al is er een noodac-
commodatie voor ons in de pen".
„Het is te gek dat je je twee maanden
de kolere werkt voor twee weken op
treden. Het akeligste is dan ook nog
dat het eigenlijk niet eens meer dan
twee weken zou kunnen zijn, want dan
hadden we de kleding niet kunnen be
talen. Triest hoor. nu al bestaat het
decor van Paul Gallis noodgedwongen
uit delen van vorige door hem ontwor
pen decors..."
Toneelgroep Baal en 'George Sand' vlnr Rudolf Lucieer. Kitty Courbois. Edu-in
de Vries, Lodewijk de Boer, Han Romer, onbekend, en Elsje de Wijn.