PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Carter en
winnen in
Reagan
Texas
Veel toeristen tijdens
lange 1-mei-weekeinde
In Zeeland weinig deelname
actie tegen benzineprijzen
BEGRAFENIS DONDERDA G IN BELGRADO
KENNEDY WIL DEBAT MET RIVAAL
Rellen in
Den Haag
A/kweken
pagina 2
na; 223e jaargang no. 106
:'0t Maandag 5 mei 1980
PZC
Tito overleden
yJ (Van onze redactie buitenland)
BELGRADO - Aan de lijdensweg van de Joegoslavische president Tito is zondagmiddag om vijf
oeis'over drie een einde gekomen. Na een ziekbed van 114 dagen kon het acht man sterke artsenteam de
Joegoslavische „vader des vaderlands" niet langer voor de dood behoeden. Het Joegoslavische
volk en de wereld werden twee uur na Tito's overlijden van het nieuws op de hoogte gebracht. Dat
nieuws kwam nog zo onverwacht, dat verschillende radiostations na de aankondiging lichte
programma's en voetbaluitslagen brachten alvorens snel over te schakelen op treurmuziek.
De officiële verklaring van het staats-
persbureau Tanjug die door een omroe
per van de Joegoslavische televisie met
sombere soms haperende stem werd
voorgelezen, begon aldus: .Arbei
dersklasse, werkenden en burgers, vol-
tTR keren en volksgroepen van de Socialis-
eeUjtische Federale Republiek van Joego-
«Islaviè: kameraad Tito is gestorven",
van Een officiële rouwperiode van zeven da-
duagen werd afgekondigd,
rit :Het stoffelijk overschot van Tito wordt
oa vandaag per trein van Ljubljana naar
vervoerd. De begrafenis is op
zo wordt officieel mege-
pdeeld. Tito zal twee dagen lang opge-
ste baard liggen in het parlementsgebouw.
Hij wordt ter aarde besteld in het park
van zijn ambtswoning in Belgrado.
Tot vorige week zaterdag had het er nog
naar uitgezien dat Tito van een zeer ge
vaarlijke medische shock-toestand zou
herstellen. Zondag in de middag meld
den twee medische bulletins een snelle
achteruitgang. Tenslotte volgde het
doodsbericht.
De overleden Joegoslavische president
heeft zich in het begin van zijn ziekte tot
het laatste moment verzet tegen het
icu-jamputeren van zijn linkerbeen, maar
ïD.tmoest dit verzet tegen de medische we-
dtitenschap op zondagochtend 20 januari
acuiuiteindelijk opgeven. De artsen wisten,
heilonder meer door het inschakelen van
uodleen kunstnier en het regelen van de
hartfunctie, de klinische dood lang uit
uiipte stellen.
sch
re
dodenherdenking
Op vele plaatsen ln Zeeland zijn zon
dagavond de gevallenen uit de tweede
wereldoorlog herdacht. De balngstel-
Ung was over hel algemeen vrij groot.
Burgemeesters legden kransen b(J her
denkingsmonumenten en de commis
saris van de koningin in Zeeland, dr C.
Boertien, deed dat in Middelburg.
PAGINA 3
voorkennis
De Iraanse communistische partij, een
trouwe volgeling van Moskou, had
voorkennis van de Amerikaanse mili
taire operaUe in Iran en heeft de Iraan
se autoriteiten daarvoor gewaar
schuwd De secretans-generaal van de
Tudehparty. Nouredim Chanoeri. zei
vrijdag dat zijn party 'lman Khomelru'
dertig uur voor dc Invasie van de Ame
rikanen plaatsvond, heeft gezegd dat
een Amerikaanse actie binnen twee et
malen te verwachten was.
PAGINA 7
goed beeld
Het Joegoslavische staatshoofd is
sinds februari vrijwel niet meer bij
kennis geweest. Uit het gisteren gepu
bliceerde finale medische bulletin
blijkt dat Tito al enkele jaren aan sui
kerziekte leed. Die kwaal is nooit in de
publiciteit gebracht Tito leed na de
amputatie van zijn been behalve aan
storingen in de bloedsomloop, hart,
nieren en lever, ook aan longontste
king, geelzucht en stoornissen in de
spijsvertering.
Lange tijd heeft het ernaar uitgezien
dat de 87-jarige maarschalk zijn 88ste
verjaardag op 25 mei nog vanuit het zie
kenhuis in Ljubljana zou kunnen vie
ren. Een estafette van jonge Joegoslavi
sche atleten was tot zondag met een
brandende fakkel onderweg naar het
stadion in Belgrado waar Tito ieder j aar
zijn geboortedag door zijn persoonlijke
aanwezigheid tot een groot feest maak
te.
Vorige week passeerden leden van de
estafetteploeg Ljubljana en spraken
voor de ingang van het ziekenhuis nog
als hun absolute mening uit, dat de
Grote Leider het allemaal nog op zijn
minst één keer zou mogen meebeleven,
al was het dan op een afstand.
T rio
De nieuwe president, Lazar Kolisevski,
krijgt nu de verantwoordelijkheid het
leiderschap over te nemen onder het
systeem dat Tito lang voor zijn dood
heeft uitgedacht en waardoor het presi
dentschap elk jaar rouleert tussen de
gekozen afgevaardigden van de zes Joe
goslavische republieken en de twee pro
vincies. Daarbij heeft Kolisevski de
steun van minister-president Veselin
Djuranovic en de voorzitter van het
centrale comité van de Joegoslavische
communistische partij, Stefan Doronjs-
ki. Dit trio maakt voorlopig de top van
het Joegoslavische collectieve leider
schap uit.
Reacties
Van leidende Sowjet-politici kwam
zondagavond, in tegenstelling tot de
Amerikaanse president Carter, nog
geen reactie op het overlijden van Ti
to. In een, niet ondertekend, commen
taar van het Russische staatspersbu-
reau Tass werd Tito „een actieve strij
der voor vrede en onafhankelijkheid"
genoemd. In de laatste nieuwsuitzen
ding van de Russische televisie werd,
zonder melding te maken van de ge
schillen met de Sowjet-Unie, Tito's
„prominente leiderschap van de com
munistische wereld" geprezen. Niet al
leen de breuk tussen Stalin en Tito in
1948 bleef onvermeld, maar ook zijn
Jeidende rol in de beweging van niet-
gebonden landen.
In een verklaring van de Amerikaanse
president Carter werd juist wel de na
druk gelegd op Tito's leiderschap van
de niet-gebonden beweging. Carter
noemde Tito „vastbesloten in het ver
dedigen van Joegoslavié's onafhanke
lijkheid" en roemde zijn „unieke bena
dering van de binnenlandse en buiten
landse politiek". Carter herhaalde een
eerdere verklaring dat Amerika vastbe
sloten is zijn politiek van steun voor
Joegoslavië voort te zetten en zei ook
dat „deze regering terroristische acties
tegen de Joegoslavische regering of zijn
vertegenwoordigers niet zal tolereren
Carter zei ook vertrouwen in het nieuwe
Joegoslavische leiderschap te hebben
en verklaarde de Joegoslavische presi
dent Kolisevski al op de hoogte te heb
ben gebracht van het Amerikaanse
standpunt.
Stempel
De Nederlandse regering verklaarde
zondagavond „met grote bewogen
heid" kennis te hebben genomen van de
dood van Tito, „een belangrijk staat-
man, die gedurende tientallen jaren een
stempel heeft gedrukt op het wereldge
beuren". Tito heeft, aldus de Neder
landse verklaring, een wezenlijke bij
drage geleverd aan de stabiliteit in Eu
ropa.
„De gewichtige plaats van het onafhan
kelijke Joegoslavië in de internationale
gemeenschap is ten nauwste verbon
den met zijn markante persoonlijkheid
en met zijn rol bij de totstandkoming
van de beweging van niet-gebonden
landen", aldus de verklaring, waarin
ook het officiële bezoek van Tito aan
Nederland in 1970 en het staatsbezoek
in 1972 van (toen) koningin Juliana en
prins Bernhard aan Joegoslavië wor
den gememoreerd.
Het hoofdkwartier van de NAVO in
Brussel wenste geen reactie op de dood
van Tito te geven. Een woordvoerder
zei dat de lidstaten van het bondge-
(Slot zie pag. 4 kolom 6)
(Van onze correspondent)
WASHINGTON - Dc voorverkiezingen
in Texas hebben vrijwel niets veran
derd aan de bestaande posities van de
presidentskandidaten. Overwinnin
gen voor Carter en Reagan; Bush en
Kennedy bevinden zich nog in de ach
terhoede. Carter scoorde in Texas 56
pet tegenover 22 pet voor Kennedy.
Reagan bevestigde zijn kansen op de
kandidatuur met 52 procent, maar zijn
rivaal George Bush was een goede
tweede met 46 procent van de stem
men.
De opkomst van de kiezers in Texas
was gering. De resultaten in deze staat
bepalen, anders dan bij de Republikei
nen. weliswaar niet het aantal kiesman
nen dat Carter bij de Democratische
Conventie zal krijgen, maar zijn kandi
datuur is met deze overwinning voorlo
pig weer versterkt
De president heeft nog weinig gevoeld
van zijn mislukte militaire actie in Iran.
Dat zegt nog niet alles, want ervaren
opiniepeilers voorspelden dat Carter er
op de lange termijn schade van zal on-
VEEL POMPHOUDERS BEREKENEN OUDE
PRIJS SLECHTS TOT NIEUWE VOORRAAD
Een volle warrige bos rooie krulletjes
en een zwarte zonnebril die hy ln het
openbaar nooit afzet Ian Hunter. Zan-
Rer, gitarist en componist Vroeger
middelpunt van de door David Bowie
ondersteunde Engelse groep Mott the
Hoople Daarna solo met steun van
meestergltarist Mlck Ronson. Een suc
cesvol duo dat onder meer de elpee
van Ellen Foley produceerde. Maar on
danks al zyn successen is Hunter ln
Europa toch nooit zo doorgebroken als
m Amerika. Wel heeft zyn laatste stu-
dlo-eipee 'You're Never Aionc With A
schizophrenic' veel goed gedaan.
Daarby geeft de onlangs verschenen
dubbele live-elpee ook een goed beeld
van Hunters kunnen
Zeeuws nieuws: 2 en 5.
Binnen- en buitenland: 3
Radio en televisie: 7.
Sport: 9,10,11,12,13,15 en
16.
VLISSINGEN - De oproep van de Bo-
vag de benzineprijsverhoging van zes
cent niet door te berekenen aan de con
sument lijkt in Zeeland weinig
weerklank te vinden. Het bestuur van
het rayon Zeeland van de Bovag advi
seert de leden de prijsverhoging niet
door te voeren. Het bestuur heeft hier
toe afgelopen weekeinde besloten na
ontvangst van het telegram van het
landelijk secretariaat in Rijswijk, ln
Zeeuwsch-Vlaanderen is echter vrij
wel geen tankstationhouder te vinden,
die gevolg heeft gegeven aan de oproep
van de Bovag. Een groot aantal pomp
houders op de Bevelanden en in het
noorden van Zeeland verklaarden des
gevraagd bereid te zijn de benzine voor
de oude prijs te leveren zolang er nog
benzine uit de oude voorraad wordt
verkocht.
ook zes cent de liter meer betalen. Ik
moet dus ook wel verhogen", aldus een
pomphouder. Met zijn collega's voelt
hij er weinig voor de toch al geringe
winst op een liter benzine nog verder in
te dammen.
Overigens hebben niet alle tanksta-
(Slot zie pagina 5 kol. 6)
dervinden. Meteen na zo'n debacle
scharen de meeste Amerikanen zich
achter hun leider, aldus de opiniepei
lers.
Carter begint het vereiste aantal kies
mannen voor de democratische kandi
datuur aardig dicht te naderen. Zelfs al
zou hij bij de komende voorverkiezin
gen flinke klappen krijgen, dan nog
moet hij in staat zijn om de laatste
stemmen binnen te halen De komende
voorverkiezingen hoeft Carter maar
voor minder dan een derde te winnen.
Kennedy moet het nu met de helft van
het aantal kiesmannen van Carter
doen, terwijl twee derde van de voorver
kiezingen al achter de rug is. Kennedy-
strategen mikken dan ook op een ver
andering van de benoemingsprocedure
in de democratische partij, die de rol
van de voorverkiezingen zou verklei-
nen.
Als zich vóór de Democratische Con
ventie een groot debacle zou voordoen,
hopen de Kennedy-helpers hun man de
kandidatuur te kunnen bezorgen. Car
ter moet toch een keer door de mand
vallen, zo redeneren zij. Maar tot nog
toe ziet het er niet goed uit voor Kenne
dy
Strategie
President Carter gaat van strategie
veranderen. Niet alleen gaat hij weer
actief campagne voeren, maar ook
wijst alles erop dat hij minder nadruk
legt op de gijzelingscrisis in Iran. Deze
crisis gaf Carter in november zijn lei
ding over Kennedy terug, maar nu
moet Carter de „Iran-sbow" verlaten
om goed in de markt te blijven.
Opiniepeilers geven het voorbeeld van
president Johnson, die in 1968 het Pue
blo-incident uit de publieke aandacht
probeerde te houden. Vanachter geslo
ten deuren kreeg hij het bij Korea ge
kaapte Amerikaanse spionageschip
los. En het duurde behoorlijk lang.
De verkiezingsarena zal zich nu naar de
economische situatie verplaatsen. In
april is de werkloosheid tot 7 pet geste
gen en 15 mei zal de onpopulaire benzi
nebelasting ingaan. Kennedy, die in
zijn campagne vooral de slechte econo
mische situatie heeft benadrukt, hoopt
op de recessie te kunnen incasseren-
Kennedy heeft Carter vrijdag uitgeno
digd vandaag een debatte houden.
Tegenover Reagan staat Carter er maar
matig voor. Volgens een recente Gal-
lup-opiniepeiling zal Carter de presi
dentsverkiezingen met een zeer krappe
marge winnen Volgens hetzelfde on
derzoek echter vinden de meeste Ame
rikanen dat Carter beter de wereldvre
de kan bewaren dan Reagan: 41 pro
cent zag liever Carter met de Sowjet-
Unie onderhandelen, tegenover 38 pet
Reagan. Democratische partijleiders
raden Carter dan ook om dat element
van zijn buitenlandse politiek op de
voorgrond te zetten.
Reagan troef
Bij de republikeinen is nog steeds Rea
gan troef. Hoewel Bush in Texas verras
send dicht in de buurt van Reagan
bleef, krijgt de bejaarde ex-filmster ver
reweg de meeste kiesmannen toebe
deeld. Na Texas kan Reagan rekenen
op 692 van de 998 stemmen die op de
republikeinse conventie nodig zijn om
tot presidentskandidaat te worden ge
kozen. Bush heeft tot dusver slechts de
steun van 142 afgevaardigden behaald.
Opiniepeilingen wijzen uit dat steeds
minder Amerikanen op Bush zullen
stemmen, omdat men zijn kansen op de
republikeinse kandidatuur te klein
acht. Voldoende voor Reagan om te
voorspellen dat Busb snel de verkie
zingsrace zal moeten verlaten. Busb
echter zegt dat hij doorgaat: Reagans
campagnegelden zijn bijna op en Busb
heeft nog flink wat op zak voor het fi
nancieren van zijn propaganda.
Voorzitter T. P. C. Louisse van het
rayon Zeeland van de Bovag, die zater
dag in verband met overleg over de ac
tie vrijwel alle Bovag-leden op Walche
ren bezocht, zei dat hier tussen de tien
en vijftien garagebedrijven nog de oude
benzineprijs op de pomp hadden staan
De heer Louisse zegt deze manier van
actie voeren als zeer positief te ervaren.
.Met het sluiten van de pompen uit pro
test tegen de benzineprijsverhoging be
nadeel je uitsluitend de klanten en dat
vind ik niet juist", aldus de voorzitter
van het rayon Zeeland van de Bovag.
Bij vrijwel alle benzinepompstations in
Zeeuwsch-Vlaanderen kostte ccn liter
benzine zaterdag zes cent meer. „Voor
een nieuwe levering benzine moet ik
DEN HAAG - Ruim 800.000 buiten
landers hebben het afgelopen lange
„1 mei-weekeinde" een bezoek aan
ons land gebracht. De Duitsers wa
ren ook dit keer ver in de meerder
heid; opvallend was echter het grote
aantal Fransen dat ons land bezoëht.
Grootste trekpleister waren dc bol
lenvelden, die nu in volle bloei
staan.
Vergeleken met de paasdagen, toen
50.000 buitenlanders meer ons land
bezochten, was de hotelbezetting
duidelijk beter Donderdag 1 mei wa
ren de hotels in de Randstad en de
r.^ioi.iook ai vrijwel vol; diverse
VW-kantoren stuurden de buiten
landers door naar andere gebieden,
zoals Apeldoorn en omgeving. Zee
land en Brabant. Hier en daar wer
den zelfs mensen aangetroffen die in
auto's overnachtten. Ook de bunga
low- en kampeerterreinen waren
goed bezet, zij het minder dan met
pasen
Het bezoek aan ons land vond ge
spreid plaats: vrijwel nergens deden
zich verkeersopstoppingen voor By
het Nationaal Bureau voor Toerisme
bestond de Indruk dat nogal wat Ne
derlanders in verband met allerlei
Fransen
Bij de VVV-kantoren was het. on
danks het feit dat minder buitenlan
ders de grenzen passeerden, toch iets
drukker dan met de paasdagen.
Vooral de Fransen, die kennelijk be
zig zijn Nederland voor een lang
weekeinde of korte vakantie te ont
dekken, moesten aan een bed gehol
pen worden. De Fransen meldden
zich in vrijwel het hele land bij de
VW's: de Duitsers concentreerden
zien per traditie op de Randstad en
de kust en hadden daar al, in tegen
stelling tot de Fransen, tijdig gere
serveerd.
Wat de attractiepunten betreft: de
Keukenhof scoorde uiteraard in deze
tyd van het Jaar het hoogst met
162 000 bezoekers (gedurende de pe
riode 30 april tot en met zondag 4
mei). De dierentuinen kregen minder
bezoek te verwerken dan tijdens de
paasdagen.
In de vergelijkbare periode vorig
jaar brachten 850.000 buitenlanders
een bezoek aan ons land. aldus het
NBT.
Tito: staatsman
van formaat
IVfel de dood van president
ftarSJI Tito van Joegoslavië is een
jjSgf staatsman van formaat heen-
gegaan, die in de ry van De
Gaulle en Adenauer thuis
hoort. Tito heeft met hen ge
meen. dat hij zich tot op zeer hoge leef
tijd intensief met staatszaken bezig
hield. Joegoslavië treurt nu om de dood
van de 'rode maarschalk', die bijna
veertig jaar lang de enige bindende fac
tor is geweest in het uit verschillende
volkeren en naties samengestelde Bal-
kanland en die, soms met harde hand,
het land tot een eenheid heeft gesmeed.
Hoe sterk die eenheid is, zal de komen
de tijd blijken. Ook in zyn buitenlandse
politieke benadering was de gewezen
verzetsstrijder Tito een opmerkelijk
staatsman: hoewel communist, maar
nog meer socialist en nationalist, sneed
hij in 1948 rigoreus de banden met de
Sowjet-Unie door. Tito wilde zijn eigen
weg gaan; hy voelde er absoluut niets
voor in de stoet van Oostblok-ja-knik-
kers achter Stalin aan te lopen. Een der-
geUjke verstrekkende stap kon alleen
maar worden gedaan door een man, die
over grote zedelijke moed beschikte en
die het Sowjet-systeem tot in zyn diep
ste wortels kende. Tito had deze beide
kwaliteiten. De breuk met Moskou
heeft hem er als overtuigd communist
van doordrongen, dat Joegoslavië een
onafhankelyke koers tussen Oost en
West moest varen. Als geen ander is de
Joegoslavische president daarin ge
slaagd. Gedurende meer dan een kwart
eeuw was Tito ook de drijvende kracht
achter de beweging van niet-gebonden
landen. Zonder overdrijving kan wor
den gesteld, dat de in 1892 als Josip
Broz geboren Tito eén van de voor
naamste 'smaakmakers' op het naoor
logse politieke wereldtoneel is geweest.
Hy behoorde tot die zeldzame figuren,
die al tijdens hun leven een legende zijn.
De leegte, die de bejaarde staatsman
achterlaat, zal daarom moeiiyk zyn te
vullen.
On-
"nvermydeiyk komt na Tito's dood
de geruchtenmolen op gang: hij was nu
eenmaal de stabiliserende factor ln Joe
goslavië. Het wegvallen van die factor
heeft hoe dan ook consequenties voor
de blnnen-en buitenlandse politiek van
dit op de grens van Oost en West gele
gen land. Eén ding is zeker: Tito's poli
tieke erfenis komt in handen van men
sen. die in grote Ujnen zyn politieke
ideeën en idealen delen. Tijdens Tito's
ziekte in de afgelopen maanden is ge
bleken, dat het systeem ook zonder
hem uitstekend functioneert. Dit ge
voegd by het vermogen van het hetero
gene Joegoslavische volk om in tijden
van crises naar buiten ais een eenheid
op te treden, is het louter speculatief te
veronderstellen, dat na Tito alles zai
verar deren. Natuurlijk zullen er wijzi
gingen komen; dat ziet men in vrijwel
alle communistische landen als nieuwe
leiders optreden. Joegoslavië zal daar
op geen uitzondering vormen, maar
fundamentele veranderingen, zoals by-
voorbeeld toenadering tot het Westen
of eventueel het Oostblok, zyn niet te
verwachten. Het zal overigens duidelyk
zyn. dat tegen de achtergrond van de
gebeurtenissen in Afghanistan de Joe-
goslaven en met hen de landen van de
vrije wereld én niet te vergeten de grote
groep van niet-gebonden landen, toch
met enige spanning de Russische reac
tie tegemoet zien In dit verband kan al
worden verwezen naar de Russische an
ti-Joegoslavische campagne van medio
maart van dit jaar. Met name de Joego
slavische afwijzing van het Russische
avontuur in Afghanistan zinde Moskou
niet. De Sowjet-Unie heeft er ongetwij
feld geen enkel bezwaar tegen de afge
scheiden broeders uit Joegoslavië weer
in de communistische broederschap op
te nemen. Maar zolang de Joegoslaven
geen enkele aandrang voelen om die
stap zelfs maar te overwegen. zUn - al
thans in theorie - de handen van de
Russen gebonden. De enige angst is,
dat de Sowjet-Unie zich gedwongen zou
voelen daadwerkeiyk op te treden om
zogenaamd de 'socialistische verwor
venheden' in Joegoslavië te bescher
men. Een dergehjke actie zou de Sow
jet-Unie als agressor brandmerken en
tegeiykertyd felle reactie oproepen aan
Westerse kant. We hebben het al eerder
op deze plaats geconstateerdJoegosla
vië is geen Afghanistan. Als het Westen
vanuit die wetenschap reageert op een
Joegoslavië zonder Tito, hoeft niemand
zich over te geven aan wilde specula
ties. Het land zelf is daarmee het best
gediend. Het zou geheel in de geest zyn
van Josip Broz. die hoe groot ook de
druk van Moskou is geweest op het eind
van de jaren veertig en begin van de
Jaren vyftig. onverstoorbaar de door
hem uitgestippelde weg volgde.
Dim
DEN HAAG (ANP) - Op dc Gouver
neurlaan in de Haagse Spoorwijk is
het zondagavond rond de nationale do
denherdenking. tot ongeregeldheden
gekomen. Veertig tot vijftig jongelui
hadden er twee keetwagens omge
gooid en begonnen met stenen te gooi
en toen de politie kwam.
De mobiele eenheid was met drie jeeps
aanwezig, maar is niet opgetreden. Wel
zyn drie jonderen voor het gooien met
stenen aangehouden. In de loop van de
avond werd het weer rustig op de Gou-
vemeurlaan. Enkele jaren geleden was
het er tydens de dodenherdenking ook
rumoerig.
