Koningschap: functie waar
geen mens om vragen zou
KRONINGSSPROOKJE DOOR GEWELD VERSTOORD
BEATRIX IN REDE TOT STATEN-GENERAAL:
Koningin bekeek vuurwerk
VEEL PROTEST
TEGEN NOS
VERSLAGGEVING
bcrco
EEN HUIS VOL MODE
Middelburg
Vlissingen
Koningin Beatrix
AMSTERDAM - Massaal geweld en diepe emoties hebben de inhuldiging van koningin Beatrix
beheerst. Terwijl het sprookje van de troonswisseling volgens programma verliep, heerste elders
in de stad een oorlogssfeer. Duizenden jongeren maakten van het feest een nachtmerrie.
De trieste balans van een dag rellen: 93 gewonde politiemensen, van wie zeven in het ziekenhuis
moesten worden opgenomen. Verder zijn er tenminste 100 andere gewonden, van wie drie met
ernstig schedelletsel naar een ziekenhuis zijn gebracht. De materiële schade kan niet worden
geschat. Ook is er geplunderd en zijn tientallen auto's uitgebrand.
Ondanks de onlusten, die ontvlamden
na een kraakactie in Amsterdam-West,
verliepen de troonsafstand en de inhul
diging zoals ze waren voorzien. Zo kreeg
ons land om vijf over tien zijn nieuwe
vorstin. Een duidelijk ontroerde konin
gin Juliana tekende toen de acte van
abdicatie, die prinses Beatrix koningin
maakte.
„Ik ben blij met mijn opvolgster. Zij zal
het goed doen", aldus de scheidende
vorstin in de Mozeszaal van het Paleis
op de Dam, waar zij de acte tekende.
Toen het moment daar was. leek de Ko
ningin even te aarzelen. Geruime tijd
zweefde haar hand boven de perkamen
ten rol. die door prins Bernhard op zijn
plaats werd gehouden. Met een krachti
ge pennestreek werd de troonsafstand
bekrachtigd.
Toen Beatrix op haar beurt het docu
ment had ondertekend, wendde Julia
na zich tot haar dochter. Moeder en
dochter pakten elkaar bij de handen en
keken elkaar enige tellen recht in de
ogen De twee vorstinnen bogen hun
hoofden naar elkaar en schenen elkaar
zonder woorden te begrijpen.
Een volgend emotioneel moment
speelde zich af, toen om elf uur dc deu-
problemen
Een minderheid In het dagelijks be
stuur van de kringraad bescherming
bevolking (BB). A-kring Zeelanda,
heeft zich alsnog tegen vestiging van
de centrale post en het hulpcentrum
voor midden- en noord-Zeeland ln de
commandopost van de BB te Goes
verklaard. De burgemeesters van Wis-
senkerke en Veere vinden dat gelet op
de uiterst onzekere toekomst van de
bescherming bevolking geen nieuwe
taken aan deze organisatie moeten
worden opgehangen.
PAGINA 9
autoverkoop
De vraag naar nieuwe auto's neemt
zienderogen af. De daling over de eer
ste drie maanden van 1980 blijkt on
verminderd door te zetten.
staking
Na twintig minuten spelen in de twee
de helft kwam er een abrupt eind aan
de wedstrijd Zaamslag-Yerseke. De
gasten protesteerden tegen een - vol
gens hen 'te lichte' - beslissing vnn de
scheidsrechter Toen plots een aantal
spelers wuivende gebaren begon te
maken, werd dat door de rest uitge
legd als het sein voor een vroegtijdige
aftocht.
PAGINA 18
suspense
Alfred Hitchcock, de man die een hal
ve eeuw lang het gezicht van de thriller
bepaalde ging heen De legende van
'the master of suspense' zal de huidige
en de toekomstige bioscoopbezoeker
nog lang achtervolgen.
Nieuws uit Zeeland: 2, 5 en
7.
Binnen- en buitenland: 3
en 9.
Sport: 10 en 11.
Vrije tijd: 19.
Radio en televisie: 18.
ren van het balkon openzwaaiden, en
de oude en nieuwe Koningin zich aan
het volk presenteerden. Op de zonover
goten Dam wachtten op dat ogenblik
duizenden mensen op de twee vorstin
nen.
Een gejuich steeg op toen koningin
Beatrix, prins Claus, prinses Juliana en
prins Bernhard op het balkon kwamen
Met een korte toespraak richtte de
scheidende vorstin zich tot de duizen
den.
„Zojuist heb ik afstand gedaan van de
regering. Ik stel u hierbij Beatrix, uw
nieuwe Koningin, voor. Evenmin als ik
zelf destijds, heeft zij om deze zware op
gave gevraagd. Maar hoezeer zij er ook
tegenop heeft gezien, zij aanvaardt die
met volledige toewijding. Steunt haar
dan ook allen", aldus Juliana.
Toen zij haar toespraak hield, waren de
eerste tekenen te zien van de onrust die
de rest van de dag zozeer het sfeerbeeld
in de hoofdstad zouden bepalen. Niet
alleen moest zij halverwege om stilte
verzoeken omdat fluitconcerten haar
woorden dreigden te overstemmen. Het
kwam tot een regelrecht treffen toen op
een hoek van de Dam een rookbom ont
plofte. Snel werd de werper ervan, een
jongeman,'gearresteerd en afgevoerd.
Rustiger verliep de toespraak van ko
ningin Beatrix. Nadat zij haar speech
met een „Leve Nederland" had beëin
digd. weerkaatsten tegen de muren van
kerk en paleis een ovationeel gejuich.
Duizenden zwaaiden met vlaggetjes.
Sterk symbolisch geladen waren de
ogenblikken aan het einde van dc
speech van de nieuwe vorstin. Toen zij
uitgesproken was, gingen prinses
Juliana en prins Bernhard het paleis
binnen. Even later verschenen Bea
trix' kinderen, dc prinsen Willem Ale
xander. Constantijn en Johan Friso op
het balkon. Het Wilhelmus werd inge
zet.
Voor nieuws over de troonswisse
ling de pagina's 15.16 en 17.
AMSTERDAM (ANP) - Koningin
Beatrix en prins Claus, de overige
leden van dc koninklijke familie,
enkele tientallen koninklijke gas
ten en rond tweeduizend andere
genodigden bekeken woensdag
avond vanaf vier schepen op het IJ
het vuurwerk waarmee de inhul
digingsdag werd besloten. Aan
vankelijk was niet zeker of dit deel
van de feestelijkheden zou door
gaan en of de koninklijke familie
en hun hoge gasten het zouden bij
wonen. Dit vanwege de gespannen
situatie in de stad.
Uiteindelijk werd het programma
toch volgens plan afgewerkt. Ko
ningin Beatrix scheepte zich in op
het naar haar genoemde schip
(prinses Beatrix) van de Maat
schappij Zeeland. Op dit schip was
burgemeester Polak van Amster
dam gastheer. Vijftien verlichte
historische boten openden het
schouwspel met voorbij te varen
aan de gasten, waarna een halfuur
later het grote vuurwerk, dat vol
gens een woordvoerder van de ge
meente Amsterdam. 60.000 gulden
heeft gekost, een aanvang nam.
In totaal werden woensdag tijdens
de ongeregeldheden vierendertig
mensen door de politie aangehou
den. Minister Wiegel van binne-
landse zaken zei woensdagavond
voor de NOS-radio dat hij volledig
achter het optreden van de Amster
damse politie staat. Volgens hem
heeft de politie 'zeer beheerst' op
getreden
Wiegel zei dat hij wel contact had
gehad met de politie, ook al voor
woensdag, maar dat hij geen in
vloed heeft uitgeoefend op het op
treden van de politie, dat „af en toe
hardhandig moest zijn" Later op
de avond zou Wiegel nogmaals con
tact hebben met de verantwoorde
lijke mensen op het hoofdbureau
van politie in Amsterdam. Hij zei
het zeer triest te vinden dat politie
mensen gewond zijn geraakt „in de
uitoefening van hun functie ter be
veiliging van ons allemaal". „Ik
veroordeel de ordeverstoorders ten
zeerste", aldus Wiegel.
AMSTERDAM - „Dit ambt is niet ver
worven. Het is een functie waar geen
mens om vragen zou. Waarvan wel
zichtbaar is de uiterlijke glans, maar
veelal niet de last en zelfbeperking
zonder onderbreken. Toch sta ik hier.
wel voorbereid maar ook onwelend
waarheen de weg ons voert. U vraag ik
om uw steun en in u het Nederlandse
volk om zijn vertrouwen". Dit zei ko
ningin Beatrix woensdagmiddag in
een toespraak tot de leden van de sta-
tcn-generaal die vooraf ging aan de in
huldigingsplechtigheid in de Nieuwe
Kerk in Amsterdam.
Enkele uren eerder, om vijf minuten
voor tien woensdagmorgen, had konin
gin Juliana in het paleis op de Dam de
akte van abdicatie getekend die prinses
Beatrix tot koningin Beatrix maakte.
„Ik ben blij met mijn opvolgster. Zij zal
het goed doen", aldus de scheidende
vorstin. „Begin eraan", waren de laat
ste woorden die Juliana als koningin
tot haar dochter richtte.
Nadat Juliana en Beatrix hun handte
kening onder de akte van abdicatie
hadden geplaatst tekenden alle minis
ters, premier Van Agt voorop. Om elf
uur zwaaiden de deuren van het paleis
open en verschenen prinses Juliana, ko
ningin Beatrix, prins Bernhard en prins
Claus voor de menigte Prinses Juliana
maakte zelf haar abdicatie bekend.
„Zojuist heb ik afstand gedaan van de
regering Ik stel u hier Beatrix, uw nieu
we koningin, voor. Evenmin als ik zelf
destijds heeft zij om deze zware opgave
gevraagd Maar hoezeer zij er ook tegen
op heeft gezien, zij aanvaardt die inner
lijk met volledige toewijding. Steunt
haar dan ook allen Gelukkig is ze Jong
en levenskrachtig genoeg om in de ui
terst moeilijke tijden waarin wij verke
ren de moed op te brengen die nodig is
om te beginnen aldus de scheidende
vorstin.
Koningin Beatrix richtte zich op het
balkon van het paleis op de Dam aller
eerst tot haar moeder Zij bedankte
haar voor wat ze voor het land heeft
gedaan „Ik kan alleen maar hopen dat
mij de kracht wordt geschonken om het
koningschap uit te oefenen op een ma
nier die in de lijn ligt van uw wijsheid en
uw menselijkheid, op een manier die u
waardig is."
Tegen het Nederlandse volk zei konin
gin Beatrix dat ze zich met ernst heeft
voorbereid op deze mooie taak. „Mijn
uiterste best zal ik doen om mij met
steun van mijn man het vertrouwen
waardig te tonen dat velen mij vandaag
schenken. Geen ander streven heb ik
dan mij in te zetten voor u en ons hele
volk en het land te dienen"
Premier Van Agt
Premier Van Agt sprak woensdag „met
vreugde en met overtuiging" zijn ver
trouwen uit in de nieuwe koningin. „In
haar hebben we een vorstin gekregen
die niet alleen in staatszaken is geinte-
resseerd, maar die ook belang stelt in
mensen en met hen begaan is. Het
stemt tot vertrouwen dat ook onze
nieuwe koningin goed op haar taak is
voorbereid. Ook door persoonlijke ont-
maatschappelijke kwesties van allerlei
aard", aldus premier Van Agt.
De minister-president nam „met ont
roering en dankbaarheid" afscheid van
koningin Juliana. „Voor Nederland was
moetingen heeft zij zich verdiept in zij ln al die jaren wat ze destijds in haar
AMSTERDAM - Vlak voor het tekenen van de Akte van Abdicatie, koningin Julia
na en prinses Beatrix.
inhuldigingsrede weergaf: een rots te
midden van woelige baren".
In de toespraak tot de leden van de sta-
ten-generaal prees koningin Beatrix
haar moeder nogmaals. „Niet alleen
voor mij. voor ons uw dochters, maar
voor het hele Nederlandse volk bent u
een moeder geweest Wijsheid, vredelie
vendheid en godsvertrouwen waren de
fundamenten waarop u ons land 32 jaar
lang hebt gediend". Deze woorden ont
roerden prinses Juliana zichtbaar. De
tranen stroomden over haar wangen.
Koninginnedag
Koningin Beatrix kondigde in haar re
de aan dat, uit dankbaarheid voor alles
wat prinses Juliana voor ons gedaan
heeft. 30 april koninginnedag zal blij
ven.
Over haar functie zei de nieuwe konin
gin verder dat „niet macht, persoonlij
ke wil of aanspraak op erfelijk gezag,
maar slechts de wil de gemeenschap te
dienen inhoud aan hel hedendaagse ko
ningschap kunnen geven. „Ik ken mijn
opdracht te handelen buiten eigen
voorkeur en te staan boven partij- en
groepsbelangen. Die opdracht wil ik
vervullen naar plicht en geweten, van
uit het vaste geloof dat God mijn leven
leidt".
De vorstin riep op tot „inspanning-in-
saamhorigheid" en „zelfbeperkïng-in-
(Slot zie pag. 16 kol 1).
'Elkaar ruimte
gunnen en geven'
§I£oninginnedag 1980 zal de
geschiedenis ingaan als een
dag van massale belangstel
ling voor het antwoord op
de vraag: hoe zal koningin
Beatrix inhoud en gestalte
geven aan democratisch koningschap
in een samenleving die zichzelf steeds
verder opengooit? Miljoenen hebben
het totale gebeuren van de abdicatie en
de inhuldiging via het televisiescherm
van heel dichtbij kunnen volgen. Het
was stil in de straten, toen de plechtig
heden zich in de kleine, voor ongere
geldheden afgegrendelde cirkel van de
Amsterdamse binnenstad voltrokken.
En juist doordat ieder die dat wilde er -
anders dan in 1948 bij de inhuldiging
van koningin Juliana - zich zo nauw bij
betrokken kon voelen was er ook een
goede gelegenheid om meteen bij de
start van een nieuwe periode in de mo
narchie kennis te maken met de per
soon van de nieuwe vorstin en de ver
trekpunten van waaruit zij haar toe
komstige taak benadert Het koning
schap dat zij ziet - zoals ze laatst in een
interview zei - 'als een functie waar je
langzaam in moet groeien'. In haar eer
ste troonrede heeft koningin Beatrix
aangegeven dat zij. met de voorbeelden
van haar moeder Juliana en grootmoe
der Wilhelmina als inspiratiebron 'wil
proberen om aansluiting op het verle
den te vinden in de nieuwe tijd vol eisen
en behoeften'. Van belang in haar toe
spraak in de Nieuwe Kerk was haar be
nadering van begrippen en eigenschap
pen die m de Nederlandse samenleving
bij voortduring worden hoog gehouden,
maar het ook bij voortduring erg moei
lijk hebben om te kunnen functioneren:
energie, vindingrijkheid en verdraag
zaamheid.
Elkaar de ruimte gunnen en geven.
Alleen in bescheidenheid en in eerbiedi
ging van grenzen ontstaat die ruimte
voor de vrijheid van de een en van de
ander' Terwijl koningin Beatrix deze
woorden in de verenigde vergadering
van de Staten-Generaal uitsprak pro
beerden op betrekkelijk korte afstand
ln de Amsterdamse binnenstad rellen-
schoppers en door onduidelijke motie
ven gedreven actievoerders een straat
oorlog te ontwikkelen met de mobiele
eenheid van de politie. Gelukkig is de
troonswisseling door dit af en toe grim
mige oproer niet wezenlijk verstoord, al
hebben de rumoerigheden, de charges
van de politie, het fysieke geweld en de
uiteindelijke rekening die uitkomt op
enkele honderden gewonden aan belde
kanten wel een duidelijke slagschaduw
op het geheel geworpen. Dat er aan het
begin van de avond zelfs serieus moest
worden overwogen of de aanwezigheid
van de koninklijke familie bij het vuur
werk in de Amsterdamse haven nog wel
verantwoord was begint een zéér be
denkelijke kant te worden van een der
gelijke vorm van georganiseerd straat-
oproer.
IVJLinister-president Van Agt maakte
er in zijn toespraak namens de regering
ter gelegenheid van de abdicatie en in
huldiging melding van dat vandaag 1
mei) de wet op de openbaarheid van be
stuur van kracht wordt. Een nieuwe
stap in de richting van democratisering
en openheid waarheen de Nederlandse
samenleving zich in de komende jaren
meer en meer zal ontwikkelen. In die
'vrije en veelvormige gemeenschap' -
zoals de nieuwe koningin het formuleer
de - komen tegenstellingen schei-per
aan de oppervlakte dan vroeger het ge
val was. vraagt ook onvrede over aller
lei onopgeloste en scheefgegroeide za
ken om meer aandacht dan vaak gege
ven wordt. Alleen is vooral ln Amster
dam langzamerhand een klimaat ge
schapen, waarin het onderscheid tus
sen het een en het ander niet meer dui-
delijk is. Uitwassen nemen het in die
gevallen over en het is niet denkbeeldig
dat de bedoelingen van degenen die om
aandacht vroegen voor hun problemen
juist het tegendeel bereiken Zo heeft
Amsterdam op de dag van de inhuldi
ging van de nieuwe koningin de indruk
nagelaten dat inhoud geven aan het be
grip verdraagzaamheid in de regeerpe-
riode-Beatrix wel eens Nederlands
moeilijkste opgaaf zal kunnen blijken
te zijn.
vdM
HILVERSUM (ANP) - Bij de Nos zijn
woensdag in de loop van de dag ettelij
ke honderden telefoontjes binnenge
komen van verontwaardigde televisie
kijkers. die het onjuist vonden dat men
de reportages over de troonswisseling
had afgewisseld met flitsen van de rei
len in Amsterdam.
Over het algemeen waren die telefone
rende kijkers van mening dat men de
reportages van de rellen achterwege
had moeten laten. Er waren zelfs veel
kijkers, die door de telefoon begonnen
te schelden. Enkelen spraken dreige
menten aan het adres van de NOS uiu
Die negatieve beoordeling van het uit
gezonden programma zette zich voort
in het NOS-radioprogramma 'Komt u
maar', dat direct na de televisie-uitzen
ding de lucht Inging. Slechts enkele kij
kers bleken het inlassen van flitsen over
de rellen op prijs gesteld te hebben. Zij
vonden dat dit nieuws terecht ln de uit
zendingen was opgenomen.