Ongestoorde inhuldiging
ondanks rellen en rumoer
FORSE VERLIEZEN
VOOR HANDELAAR!
Premier Van Agt:ontroering
en dankbaarheid neem ik afscheid'
VELE GASTEN MAAKTEN LANGE ZIT
Koningschap
functie waar
geen mens om
vragen zou
Thurlings:
vertrouwen in
nieuwe vorstin
Commerciëel fiasco
PREDIKER
SALOMO
12,90
FANOY BOEKEN
DONDERDAG 1 MEI 1980
AMSTERDAM - Enkele ogenblikken nadat koningin Beatrix zich met een „lieve moeder" tot
prinses Juliana had gewend, reed buiten de Nieuwe Kerk een politiewagen met loeiende sirene
voorbij. In de kerk keken tal van mensen elkaar aan. Ze waren op de hoogte van de rellen van 's
morgens in de Kinkerstraat, maar zou het nu ook dichterbij komen?
Terwijl de koningin haar rede vervolg
de klonk tot in de Nieuwe Kerk het ge
ronk door van de politiehelikopter die
boven het Rokin cirkelde. Op de per
stribune en in de kerk meldden mensen
met het oortelefoontje van hun transis
torradio in het oor aan hun buren het
nieuws van het slagveld buiten. Voor de
rest bleven zij volledig verstoken van
berichten over wat zich op straat in de
hoofdstad afspeelde.
Voor de meeste genodigden was het een
erg lange zit. Zij dienden - hoewel de
feitelijke inhuldiging pas om drie uur
begon - al om half twee op hun plaats in
de kerk te zittenHet wachten werd wat
draaglijker gemaakt door het luisteren
(Slot van pagina 1)
vrijheid" om het gevoel van onzeker
heid dat de elkaar snel opvolgende
maatschappelijke ontwikkelingen te
weegbrengt het hoofd te kunnen bie
den.
Na de toespraak legde koningin Bea
trix de eed op de Grondwet af. Zij
sprak de eedsformule uit die de grond
wet voorschrijft: „Ik zweer aan het Ne
derlandse volk dat ik de Grondwet
steeds zal onderhouden en handhaven.
Ik zweer dat ik de onafhankelijkheid
en het grondgebied van de staat met al
mijn vermogen zal verdedigen en be
waren, dat ik de algemene en bijzonde
re welvaart met alle middelen zal aan
wenden, welke de wetten te mijner be
schikking stellen, zoals een goed ko
ning schuldig is te doen. Zo waarlijk
helpe mij God almachtig".
Daarna sprak voorzitter Thurlings van
de Verenigde Vergadering der Staten-
Generaal de nieuwe koningin toe. Hij
zegde haar de inzet van de Staten-Ge-
neraal toe om de innige verbondenheid
tussen het volk van Nederland en van
de Nederlandse Antillen en het Huis
van Oranje te behouden.
De kamerleden legden hierna ieder af
zonderlijk de eed of de belofte af op de
nieuwe koningin. Tenslotte riep de oud
ste van de vier Koningen van Wapenen,
oud-verzetsman Erik Hazelhoff Roelf-
zema. uit: „De koningin is ingehul
digd". gevolgd door een massaal drie
werf „Leve de koningin".
Onder het zingen van Wat de toekomst
brengen moge door de Maastreechter
Staar en het koor van de Vrije School
in Den Haag verlieten koningin Bea
trix, die de historische kroningsman
tel droeg waarin sinds koningin Wil
lem II (1840) alle Nederlandse vorsten
zijn ingehuldigd, samen met prins
Claus en hun gevolg de kerk om onder
de pergola naar het paleis op de Dam te
gaan.
Dagorders
DEN HAAG (ANP) - In een dagor
der woensdag aan de gehele Neder
landse krijgsmacht heeft de aftre
dende koningin Juliana gezegd dat
de krijgsmacht thans goed voor
haar taak berekend is en - ook in
ternationaal - waardering geniet
voor de waardevolle bijdrage aan
de bondgenootschappelijke verde
diging.
De vrede en veiligheid zijn volgens
koningin Juliana nog steeds mede
te danken aan de toewijding,
plichtsbetrachting en offerbereid
heid van de Nederlandse krijgs
macht Zij die daarbij het leven lie
ten, zullen wij blijven gedenken, al
dus de aftredende koningin Julia-
heeft de krijgsmacht
zich uitstekend van andere taken
gekweten. Koningin Juliana wees
daarbij met name op de inzet van
de krijgsmacht ten behoeve van de
Verenigde Naties.
Koningin Juliana sprak tenslotte
de overtuiging uit dat de krijgs
macht onder de regering van de
nieuwe koningin Beatrix zijn
krachten zal blijven geven voor het
beschermen van de vrede en de fun
damentele beginselen van vrijheid
cn recht.
De nieuwe koningin Beatrix zei in
haar dagorder aan de krijgsmacht
ervan overtuigd te zijn, dat de Ne
derlandse krijgsmacht, met dezelf
de toewijding als in het verleden,
ook in de toekomst de belangen
van het koninkrijk zal blijven voor
staan.
Koningin Beatrix wees op de voor
treffelijke wijze waarop de krijgs
macht de burgerij in moeilijke tij
den en bijzondere omstandigheden
de helpende hand heeft geboden.
Verder wees koningin Beatrix op
het proces van maatschappelijke
veranderingen dat ook de krijgs
macht, als deel van de samenle
ving. niet onberoerd heeft gelaten.
De krijgsmacht is in die verande
ringen meegegaan en heeft zich
ontwikkeld tot een modern appa
raat, waarin militairen en burgers,
mannen en vrouwen, vrijwillig die
nenden en dienstplichtigen samen
werken zo stelde koningin Beatrix.
Tenslotte wees de nieuwe koningin
erop dat Nederland en de bondsge-
noten kunnen rekenen op de krijgs
macht.
naar muziek van het Noordhollandse
Koperkwartet, en het Jeugdkoor van
de Vrije School in Den Haag.
Omstreeks twee uur gaan de grote deu
ren van de Nieuwe Kerk aan de zijde
van de Dam open en treden binnen...
twee werksters, in witte jassen en met
de zwabber in de hand. Zij wandelen
doodgemoedereerd door het pad naar
het middenstuk van de kerk om vervol
gens via een zijdeur weer te verdwijnen.
De volgende gast ziet er heel wat fraai
er uit. In een ceremonieel tenue zoals
door vrijwel niemand anders wordt
gedragen schrijdt mr. Josep Luns, de
opperste NAVO-chef, vlak na de werk
sters de kerk binnen. Het is trouwens
toch een parade van mooie pakken, ge
dragen door de officiële vertegenwoor
digers uit de meest exotische landen.
In dit gezelschap valt de Chinese am
bassadrice, mevrouw Ting, in haar bij
na saaie beige regenjas nauwelijks op.
Dan zwaaien de deuren aan de Dam-
kant weer open en treden de bijna volle
dige Staten-Generaal binnen. Want, al
zou je het in deze entourage bijna verge
ten, we wonen een vergadering van Eer
ste en Tweede Kamer bij. Maar zo fraai
als de dames en heren er hier bijlopen
zijn ze op het Binnenhof nog nooit ge
signaleerd.
Eén kamerlid heeft het zelfs aangedurfd
het oude. door niemand anders meer
gedragen, officiële Kamerledenuni
form, compleet met steek, aan te trek
ken. Zijn naam Jan Nico Scholten, ook
in dit kader dus dissident...
Nog enkele andere kamerleden ver
schijnen In uniform, het zijn de militai
ren Ploeg. De Boer en Blaauw. De loud-
lofficieren Frinking en Stemerdink lo
pen er civiel bij. Dan opent voorzitter
prof. Theo Thurlings de vergadering en
leest griffier Roëll de namen van de -
toch nog - 14 afwezigen voor: Thijssen.
Maaskant, Van Dalen en Versloot uit de
Eerste en Van de Ven uit de Tweede
Kamer, wegens ziekte. Dan de vijf „wei
geraars" Langedijk-De Jong. Uijen,
Mertens, Van der Spek en Vogt „wegens
principiële redenen; Voogd „wegens an
dere ambtsbezigheden" en Spieker.
Koekoek en Moor „zonder opgaaf van
redenen".
Vervolgens treden, nauwelijks opge
merkt, de leden van de buitenlandse
koninklijke families binnen, zoals
kroonprins Harald van Noorwegen en
de Spaanse prinses Pilar, zuster van ko
ning Juan Carlos, die wordt vergezeld
door haar op krukken lopende man.
Trouwens niet de enige geblesseerde,
AMSTERDAM (ANP) - voorzitter
Thurlings van de Verenigde Vergade
ring der Staten-Generaal sprak woens
dag in zijn toespraak tot koningin Bea
trix tijdens de inhuldigingsplechtig
heid in de nieuwe kerk zijn vertrou
wen uit in de nieuwe vorstin. Hij zegde
haar de inzet van de Staten-Generaal
toe om de innige verbondenheid tussen
het volk van Nederland en van de Ne
derlandse Antillen en het Huis van
Oranje te behouden, „van Uw inzet,
Majesteit, zijn wij overtuigd".
„Niet de gedachte dat Nederland nooit
een andere staatsvorm dan die van een
monarchie zou kunnen hebben leeft m
ons volk, maar er heerst een in Statuut
voor Koninkrijk en Grondwet neerge
legd verbond tussen het volk en het
Huis van Oranje, een verbond geboren
uit de geschiedenis van ons land en ge
sterkt door de waardering voor de wijze
waarop de regentes en de twee opeen
volgende koninginnen inhoud hebben
gegeven aan haar hoge ambt", aldus
Thurlings
Hij memoreerde dat in 1948 bij de inhul
diging van koningin Juliana de toen
malige voorzitter van de Verenigde Ver
gadering van de Staten-Generaal een
precedent schiep door voorafgaande
aan de formule van inhuldiging een kor
te rede uit te spreken, terwijl in 1398. en
voor zover bekend ook bij eerdere in
huldigingen. werd volstaan met het for
mulier zoals dat in de Grondwet is
meergelegd
want ook een van de ambassadeurs
strompelde de kerk met een gipsvoet
binnen.
Een licht geroezemoes gaat door de
Nieuwe Kerk als s wereld meest be
geerde vrijgezel, de Britse kroonprins
Charles, door het middenpad van de
kerk schrijdt. Bij het „koninklijke vak"
aangekomen, wordt hij opgehouden
door de leden van het kabinet die gelijk
de kerk zijn binnengekomen. Met enig
duwen bereikt Charles zijn plaats.
Benoemingscommissie
Wanneer de voorzitter de Commissie
van In- en Uitgeleide benoemt - be
staande uit alle fractieleiders uit het
parlement - blijven de communisten
Bakker en I.Jmkers, de CPN-leiders in
Tweede en Eerste Kamer demonstra
tief zitten. Zij zijn wel naar de Nieuwe
Kerk toegekomen, maar aan de cere
monie doen zij niet mee.
Nadat ook prinses Juliana, prins Bern-
hard en hun kinderen en kleinkinderen
hun plaats hebben ingenomen is het
wachten slechts op de nieuwe vorstin.
Terwijl die buiten onder de pergola
van het Paleis op de Dam naar de Nieu
we Kerk loopt, moeten agenten van de
Mobiele Eenheid in de andere hoek van
het plein voor het eerst optreden tegen
lastige jonge Amsterdammers.
In de kerk is daarvan niets te merken
en wordt het Wilhelmus, aangeheven
terwijl koningin Beatrix de kerk be
treedt, uit volle borst meegezongen.
Even later begint de nieuwe vorstin
aan haar rede tot het volk.
Applaus
Wanneer zij haar dan duidelijk geëmo
tioneerde moeder liefdevol toespreekt
„Deze dag zal altijd verbonden blijven
met uw wijsheid, uw medeleven, uw
moederliefde, want deze dag zal altijd
blijven: Koninginnedag, barst de Nieu
we Kerk in een spontaan, minutenlang
applaus los.
Later zal dat nog eens worden herhaald
wanneer Juliana, nadat haar dochter al
is vertrokken, met de rest van de konin-
kelijk familie de kerk verlaat. De popu
lariteit van de vertrekkende vorstin
kent in dit gezelschap in elk geval geen
grenzen.
Tot slot van het uitvoerige ceremo
nieel in de kerk leggen de 211 aanwezi
ge parlementariërs, stuk voor stuk met
steeds luider wordende stem door grif
fier Roll afgeroepen, de eed (129 maal)
of belofte (82 maal) af.
AMSTERDAM - Tientallen kermisex
ploitanten uit het hele land hebben een
bittere smaak overgehouden van Ko-
Koninginnedag
in gevangenissen
rustig verlopen
DEN HAAG (ANP) - Het is in de Neder
landse gevangenissen woensdag bij de
troonswisseling rustig gebleven. Dit
meldde het ministerie van justitie
woensdagavond.
In een aantal huizen van bewaring ont
stond de afgelopen tijd enig rumoer,
omdat gevangenen aandrongen op het
verlenen van gratie bij dë inhuldiging
van de nieuwe koningin. Het kabinet
heeft van meet af aan duidelijk ge
maakt dat hie geen sprake van kon zijn,
omdat algemen gratiénng 'uit de tijd'
ninginnedag in Amsterdam. De stand
plaatsen langs het Rokin, die voor dui
zend gulden of meer waren gepacht,
hebben slechts schulden opgeleverd.
Omstreeks drie uur zijn woensdag de
luiken dicht gegaan voor de nougat-
blokken en zuurstangen. Balen vol wor
stebroodjes. hamburgers en zoute ha
ring. stapels ingeblikte pils en frisdrank
dreigden vertrapt te worden onder het
geweld van de rellen en charges.
Een Surinaamse handelaar in foparti-
kelen. divanpoppen en knuffelbeesten,
klaagde woensdag dat hij geen klant
had gezien. De exploitant van een
snoepkraam uit Groningen liet een
hand vol munten zien, als enige op
brengst van een grimmig verlopen
feestdag.
Een firma uit Amsterdam had uit voor
zorg zijn ouderwetse nougattent op stal
gelaten. In zijn moderne wagen kon hij
de luiken in een paar minuten sluiten.
„Ik heb een omzetverlies van zeker vier
duizend gulden geleden", aldus
exploitant. „Het is een zeldzaam sli
te dag voor ons. En wat gebeurt erj
onze wagens onder de voet worden gj
pen? De inhoud is niet verzekerd'Tfce
snoepverkoper heeft vorig jaar goed
werkt aan de andere kant van de D
Somber zegt hij: „De collega's die
jaar hadden ingetekend voor een sta
plaats op de Dam hebben tenmit
een tegemoetkoming gekregen, m
wij niet".
Ook de kermis op de Westermarkt hs
minder feestgangers getrokken dan
bruikelijk is op deze dag. Veel exp
tanten van kermisattracties hebl
woensdag in een koffiehuis vergad
over de zorgelijke resultaten. Slee
een vijftigtal mensen slenterde over
kermis op het historische plein.
Advertentie)
AMSTERDAM - Tijdens de plechtigheid in de Mozes en Aaronzaal in het Koninklijke Paleis v.l n r Van Agt ipremiert.
Dolman voorz. 2e k.i. Thurlings ivz le k), pr. Bernhard. Juliana, Beatrix. Claus. De Graaff. Polak. De Wit.
NIEUW
Het boek van de
in het Zuud-Bevelands
overgezet en mie den 'and geschreve
deur J. Kousemaker
Een uitgave van
Nieuwe Burg 26-28 en Walplein
Middelburg
Tel. 01180-12114
Bij elke goede boekhandel verkrijgbaar
AMSTERDAM (ANP) - Direct n de ab
dicatie-plechtigheid in het paleis op de
Dam sprak premier Van Agt via radio
cn televisie een toespraak uit. De tekst
hiervan luidde als volgt:
Zojuist, op haar laatste verjaardag als
regerend vorstin, heeft koningin Julia
na afstand gedaan van de troon. Haar
constitutionele taken en verantwoor
delijkheden zijn daarbij overgegaan op
haar oudste dochter Beatrix - thans on
ze nieuwe koningin - die straks wordt
ingehuldigd.
Bijna 32 jaar is koningin Juliana - nu
weer prinses Juliana - onze koningin
geweest.
Tot de troon geroepen, kort nadat
brand en verwoesting over Europa en
de wereld getrokken waren, symboli
seert zij de wederopbouw van ons land.
die in de jaren daarna werd gevolgd
door een voortgaande toenemimg van
de welvaart. Koningin Juliana was ove
rigens een van de eersten die waar
schuwde voor de nadelen die deze uit
bundige groei van de welvaart in het
westen zou kunnen opleveren. In het
bijzonder wees zij op het gevaar dat de
aïmere landen steeds verder achterop
zouden raken.
Nadat na de oorlog eerst nieuwe span
ningen de wereldpolitiek beheersten -
spanningen waarover koningin Juliana
zich grote zorgen maakte - is ze ook in
een tijdperk van ontspanning onze ko
ningin geweest.
Ernstige spanningen waren er trou
wens in de eerste regeringsjaren van de
vorstin ook binnen het koninkrijk Ne-
derlands-Irtdle werd in die periode onaf
hankelijk. Veel later en onder heel an
dere omstandigheden werd ook Surina
me een souvereine staat.
Voor Nederland was koningin Juliana
in al die jaren, evenals haar moeder ko
ningin Wilhelmina, maar op heel eigen
wijze, wat ze destijds in haar inhuldi
gingsrede weergaf, het wezen van het
Nederlandse koningschap te zijn. een
rots temidden van woelige baren om
ringd door een volk. waarmee de ver
bondenheid steeds inniger werd en dat
van haar hield Een volk dat altijd
schouder aan schouder met haar ge
gaan is: vooral in tijden van tegenspoed
en verdriet
Temidden van dat volk van Nederland
heeft zij geregeerd, met een fijn gevoel
voor wat er in de maatschappij leefde.
Bewogen, maar tegelijk op een behoed
zame wijze. Daarmee het koningschap
in onze moderne democratie nieuwe
perspectieven gevend, zoals velen, van
verscheiden maatschappelijke en poli
tieke overtuiging, in de voorbije maan
den terecht hebben gezegd.
Het is aan het begin van een nieuw tijd
vak in onze geschiedenis, dat koningin
Beatrix, die straks voor de Staten-Ge
neraal de eed zal afleggen, tot de troon
geroepen wordt
De roep om een herziening van de inter
nationale economische orde kan niet
langer onbeantwoord blijven: de onrust
tussen de volkeren neemt toe. de we
reldvrede komt onder spanning In ei
gen land staan volk en regering voor de
zware opgave, in eer. tijd van economi
sche teruggang, welzijn en welvaart op
een zo rechtvaardig mogelijke wijze te
bewerkstelligen.
In Nederland is het juist onder zulke
omstandigheden, dat de waarde van
het koningschap, en vooral het verbond
met het Huis van Oranje, voluit blijkt
Immers, alleen door er samen de schou
ders onder te zetten kunnen wij het
hoofd bieden aan de grote problemen
van onze tijd. Het koningschap van de
Oranjes kan dan een symbool bij uit
stek zijn van eenheid in een volk, dat,
naar godsdienst en maatschappelijke
overtuiging altijd veel verscheidenheid
heeft gekend. Zo werden koningin Wil
helmina en koningin Juliana telkens
weer door bijna héél het volk gedragen.
Ook koningin Beatrix zal dat ervaren.
Het stemt tot vertrouwen dat ook onze
nieuwe koningin goed op haar taak is
voorbereid. Ook door persoonlijke ont
moetingen heeft zij zich verdiept in
maatschappelijke kwesties van allerlei
aard. Dat we in koningin Beatrix weel
een vorstin hebben gekregen, die niet
alleen in staatszaken geïnteresseerd is,
maar ook belang stelt in mensen en met
hen begaan is, is al duidelijk gebleken
uit haar optreden als kroonprinses. In
het bijzonder de jongeren hebben daar
bij voortdurend haar aandacht gehad.
Met de eigen gaven van haar persoon
lijkheid zal koningin Beatrix het consti
tutionele koningschap, het democra
tisch koningschap zoals tegenwoordig
ook wel gezegd wordt, gestalte geven
Zij zal dit doen in een samenleving die
zich nog naar meer openheid en demo
cratisering ontwikkelt Morgen wordt
de Wet op de Openbaarheid van Be
stuur van kracht dat is van die ontwik
keling een typerend voorbeeld.
Zelf heeft de meuwe koningin nog on
langs in het openbaar ervan blijk gege
ven dat zij zich bewust is van beperkin
gen en begrenzingen die in een demo
cratie als de onze aan haar optreden
zijn gesteld Enriat zij deze begrenzin
gen ook aanvaardt
Als uw minister-president spreek ik
vandaag met vreugde en overtuiging
vertrouwen uit in koningin Beatrix.
Met ontroering en dankbaarheid neem
ik afscheid van koningin Juliana.
Ik hoop dat prinses Juliana zich nog
menigmaal dienstbaar zal kunnen ma
ken aan ons land.
Moge zij die vanmorgen afstand heeft
gedaan van de kroon en evenzeer haar
dochter die thans de kroon draagt.
Gods nabijheid ervaren".
Uitnodiging van
Soeharto voor
nieuwe koningin
AMSTERDAM - President So«
harto van Indonesië heeft de niei
we koningin uitgenodigd voor ee
bezoek aan Indonesië. De uitnodi
ging staat in een brief die prin
Jattikusumo, de afgezant van d
Indonesische regering naar de kro
ningsplechtigheid, namens presi
dent Soeharto heeft overhandig!
aan koningin Beatrix.
Prins Jattikusumo. een goed
vriend van prinses Juliana en prin
Bernhard, overhandigde aan d
nieuwe koningin een gouden kn
waarvan het heft versierd is me
agaatstenen in verscheidene kleu
ren.
Volgens prins Jattikusumo hebbel
pnnses Irene en prinses Margrie
ook de wens te kennen gegeven eei
bezoek te brengen aan Indonesii
Maar zij kunnen dat niet voorda
hun oudste zus er geweest is.
Koningin Beatrix
heeft negen
Europese collega's
HAMBURG (DPA) - Koningin Bea
trix heeft nog twee vrouwelijke ei
zeven mannelijke 'collega's' in Eu
ropa. De oudste naar dienstjaren ii
prins Franz Josef II van Liechtei
stein, die het vorstendom in de All
pen sinds 1938 regeert. De 'praktij
sche ervaring' van koning Juai
Carlos I van Spanje is aanzienli.
geringer: nog geen vijf jaar.
Tussen Franz Josef en Juan Carl<
in, bestegen de volgende monaj
chen een troon. Belgie - Boudewiji
I - 1951, Denemarken - Margrete
1972. Groot-Brittannie - Elizabetl
II -1952; Luxemburg - Grootherto)
Jan - 1964; Monaco - Rainier III
1949; Noorwegen - Olav V - 1957
Zweden - Karei XVI Gustaaf -1973
Twee Europese koningen hebbel
hun troon na de tweede wereldoor
log verloren: Konstantijn van Grie
kenland in 1967, na een militair!
staatsgreep. Griekenland schaft*
de monarchie in 1973 af. In 1946
had Umberto II van Italië zijn troc
moeten opgeven. In een omstred*
volksraadpleging werd voor invoe
ring van de republiek gestemd
Eerste Koningin
Beatrixplein
komt in Almere
ALMERE (ANP) - Bewoners van de
Kerkgracht in Alemere hebben
woensdag ter gelegenheid van d<
inhuldiging van koningin Beatrixl
op een plein in de nabijheid van de|
Kerkgracht een koninginnebooi
geplant.
De bewoners zullen het adviescol
lege Zuidelijkeijsselmeer Poldei
voorstellen het plein voortaan Ko
ningin Beatrixplein te noemen.
Volgens een woordvoerder is het in
Nederland het eerste plein, straal
of weg die de naam Koningin Bea
trix draagt
3