PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Carter verscherpt
sancties tegen Iran
Minister wil kamermotie
over ROS niet uitvoeren
Alarm door leidinglek Dow
Van Agt en Suharto
zijn het niet eens
WESTEN
VOLGENDE STAP MILITAIRE ACTIE
Zimbabwe zelfstandig
DEN UYL: BETREKKELIJK UNICUM
Zwarte kunst
pagina 15
223e jaargang no. 92
Vrijdag 18 april 1980
MLNSWE\R
Van onze correspondent i
WASHINGTON - President Carter heeft nieuwe, weliswaar vreedzame maatregelen genomen
tegen Iran, maar hij voegde er, tijdens een persconferentie aan toe, dat wanneer vreedzame
sancties, mede van bondgenoten, niet leiden tot vrijlating van de Amerikaanse gegijzelden, hij
slechts „een vorm van militaire actie" kan zien als volgende stap.
Met onmiddellijke ingang zijn alle geldovermakingen naar Iran verboden (tenzij voor het verga
ren van nieuws en met betrekking tot de gegijzelden). Alle Iraanse import wordt verboden,
alsmede reizen naar Iran, rechtstreeks of via derde landen. Alle militaire uitrustingsstukken die
Iran in de VS heeft gekocht en betaald, maar nog niet afgenomen, worden verbeurd verklaard: zij
gaan naar Amerikaanse strijdkrachten of worden aan anderen verkocht.
Dt acht miljard dollar aan Iraanse te- Amerikaanse bondgenoten, die onder gijzelingsaffaire gedemonstreerd door
piden die in de VS zijn bevroren wil zware Amerikaanse druk staan om zich donderdag een ontwerp-resolutie aoed
Carter, na verkregen toestemming van bij Carters maatregelen aan te sluiten.
De president heeft voorts een beroep
gedaan op de Amerikaanse nieuwsme
dia om hun aanwezigheid en hun activi
teiten in Iran zoveel mogelijk te beper
ken.
Ut Congres, gebruiken voor schade-
totellingen aan de gegijzelden en
hun familie en voor de betaling van de
fnorme kosten die de VS wegens Irans
Rderrechtelijke maatregelen moeten
te keuren waarin verbreking van de di
plomatieke betrekkingen met Iran
wordt voorgesteld.
Na een veroordeling van de Iraanse au
toriteiten. ..die de illegale gevangen
houding van diplomatieke personeel
toelaten", verzoekt het parlement van
de 'negen' de regering in Teheran over
te gaan tot een snelle vrijlating van de
gijzelaars en een exact tijdstip daar
voor aan te geven.
Nederland
De Nederlandse regering sluit verbre
king van de diplomatieke betrekkingen
met Iran - of verandering van de status
van de Nederlandse vertegenwoordi
ging - niet uit. Minister Wiegel buiten
landse zaken ad interim) heeft dat don
derdag nog eens herhaald naar aanlei
ding van mondelinge vragen van CDA
(Slot zie pagina 3 kolom 1)
CAIRO - De Egyptische president Anwar Sadat t ri heeft donderdag de ex-sjah van
Iran, Mohammed Riza Pahlavi ll> in zijn buitenhuis aan de Nijl ontvangen. In hel
midden een lachende mevrouw Sadat.
ïjnneer ook deze maatregelen geen
jottief antwoord uit Iran teweegbren-
js. zal Carter in een volgende fase de
«roer van voedsel en medicijnen naar
te verbieden en wil hij, via onderhan-
ddmgen met de Intelsat-landen onder
seer. de internationale verbindingen
Ei Iran verbreken.
nieuwste stappen zijn, zo ver
heelt men zich in Washington niet,
voornamelijk symbolisch, omdat zij in
ótpraktijk al bestaan. Zij moeten voor-
ïlïorden gezien als richtlijnen voor de
PAGINA 2
hos
Minister Braks van landbouw en visse-
ii) Ij boos op de Zeeuwse vissers die de
aleclopen dagen in conflict met de Bel-
BJChe marine zijn gekomen In een
brief aan de Stichting van de Neder
landse Visserij waarschuwt Braks de
vissers dat ze op geen enkele hulp van
Nederlandse overheid hoeven te re-
üs ze ln moeilijkheden komen,
en hij verwij then dat ze de totstandko-
an een Europees visserijbeleid
OW belemmeren.
PAGINA 3
huurbelasting
Het ministerie van volkshuisvesting
en ruimtelijke ordening werkt aan een
Pta voor huurbelasting. Het invoeren
biervan betekent dat men huur gaat
betalen naar draagkracht
DeSeoedi-Arabische ambassadeur in
Den Haag heeft het NOS-joumaai la
la «ten dat een visumaanVrage
Kw het bezoek van een journaalteam
nnnjn land 'niet in behandeling kan
genomen'.
PAGINA 17
Nadrukkelijk
Nadrukkelijker dan ooit tevoren heeft
Carter op aanstaande militaire acties
gezinspeeld. Hij verklaarde niet tot
midden juli te zullen wachten - een ter
mijn die is bepaald aan de hand van
uitstel bij de voltooiing van de verkie
zingen in Iran voor een nieuw parle
ment. dat volgens Khomeini uiteinde
lijk over het lot van de gegijzelen moet
beslissen. ,,Dat zou buitensporig zijn",
zei Carter. In Washington verluidt dat
de administratie, als resultaten uit
blijven, half mei tot militaire stappen
zullen overgaan.
Op een vraag over het afwegen van de
risico's tussen het verloren gaan van de
olie in het Midden-Oosten en het risico
van een oorlog, zei Carter dat daarover
ooiteen besluit zal moeten vallen: ,.We
moeten dat tegen elkaar afwegen", zei
hij. Zo'n. situatie zou zich voordoen
wanneer de Sowjet-Unie van de verwar
ring in Iran en in de internationale poli
tiek gebruik zou willen maken om Iran
binnen te trekken, Profiterend van de
grote interne verdeeldheid tussen de
samenstellende delen van dat land.
Iran, de VS
en de sancties
fP resïdentCarteriseenveel-
geplaagd man De proble
men. die op hem afkomen, lij
ken met de dag groter te wor
den. Vooral de ontwikkelin
gen in en rond Iran baren de
Amerikaanse president grote zorgen.
Afgelopen nacht heeft Carter nieuwe
sancties tegen Iran afgekondigd, nadat
hij een week geleden reeds de diploma
tieke betrekkingen verbrak. Dit alle
maal met het doel de economische om
standigheden voor de Iranièrs zodanig
moeilijk te maken, dat hun leiders door
de knieën zullen gaan. Nog altijd kan
niet worden gezegd, dat de Amerikanen
hard zijn in hun optreden tegenover
Iran. Alle maatregelen, die de VS tot nu
toe hebben genomen, vormen een af
spiegeling van de zelfbeheersing, waar
mee zij het probleem-Iran aanpakken.
Bijna een half jaar worden de vijftig
Amerikaanse diplomaten nu alweer ge
gijzeld in het ambassadegebouw ln Te
heran. Teneinde de levens van de gegij
zelden niet in de waagschaal te stellen
hebben de VS beheerst gereageerd, ln
een aantal gevallen zelfs duidelijke con
cessies gedaan. Daartegenover heeft de
met onbeperkte macht beklede geeste
lijke leider ayatollah Khomeiny zich
steeds harder opgesteld en zijn eisen
steeds hoger opgeschroefd. In de ogen
van de 'beschaafde wereld' is Carter al
veel te toegevend geweest Meer en
meer gaan er stemmen op. die vinden
dat de chantage van Iran niet langer
kan worden getolereerd. Carter heeft
echter alle redenen om geduld te oefe
nen. Geweld lost niets op. De toestand
in Iran is momenteel chaotisch, dat ie
dere vorm van militaire interventie
door de Amerikanen het wankele even
wicht in deze regio kan verstoren. Dat
zou vrijwel zeker de dood van de gegij
zelden tot gevolg hebben.
Portugal
Portugal heeft donderdag besloten zijn
handelsbetrekkingen met Iran op te
schorten tot dat land de Amerikaanse
gijzelaars vrijlaat. Portugal is het eer
ste NAVO-land dat gehoor geeft aan de
oproep van president Carter om econo
mische sancties tegen Iran.
Het Europees parlement heeft zijn soli
dariteit met de Verenigde Staten in de
/Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - Minister Van Aardenne
(economische zaken) heeft gisteren in
de Kamer verklaard geen verantwoor
delijkheid te willen aanvaarden voor
een motie van de CDA'er Jan van Hou-
welingen, waarin de regering wordt
gevraagd de oprichting van de Rotter
damse Offshore en Scheepsbouwcom-
binatie opnieuw te bezien. Het uitvoe
ren van die motie zal volgens de be
windsman tot niets anders leiden „dan
narigheid en meer kosten".
De motie van Van Houwelingen kreeg
steun van PvdA, PSP. PPR. DS'70 en
CPN. De CDA'ers Van den Broek. Van
Dijk, Hennekam, Mateman. Van der
Linden en Schakel stemden met de
fracties van WD. SGP. GPV en D'66
tegen. Onmlddelijk na de aanvaarding
van de motie-Van Houwelingen rook
PvdA-voorman Joop den Utl zij 1
ns Hij noemde het feit dat de Kamer
een motie had aanvaard, waarvan de
minister al vantevoren had gezegd die
niet te zullen uitvoeren, „een betrekke
lijk unicum".
Aanvaarding van de motie-Van Houwe
lingen vond Den Uyl een duidelijke po
litieke uitspraak. .waarvan het voor de
hand ligt dat de minister daaraan con
sequenties verbindt" De PvdA-leider
heeft Van Aardenne tot en met maan
dag de tijd gegeven de ROS-affaire nog
eens in het kabinet te bepraten Dins
dag zal de bewindsman de Kamer dan
moeten zeggen welke conclusies hij aan
de motie-Van Houwelingen verbindt
Erg veel schade zal de minister vermoe
delijk niet oplopen, want CDA-ffactie-
leider Ruud Lubbers stak hem al direct
de helpende hand toe.
U it leg
lirug
Oiuseppe Saronnl is, na zijn schltte-
fwfc zege in de Waalse Pijl. tenig ln
deeerste rij van het internationale pe-
Won beroepsrenners
Metsers over de kritiek 'Er Is
een goede criticus, dat is mijn
wspaardje. dal, is Theo Koomen. Dat
"m enige; voor toneel, film. voor alles,
we man ls altijd enthousiast'. Metsers
f msdag te zien in het toneelstuk
««e mensen'' in Goes.
ferns uit Zeeland: 2. 5, 7
en 9.
Binnen- en buitenland: 3
en 15.
Opinie: 4.
Sport: 17.
Kunstencultuur: 18
Radio en televisie: 21.
^ancien: 23.
(Van onze correspondent Karl Breyer)
SALISBURY - De „nacht der nachten"
is voorbij. In de afgelopen nacht be
leefden zeven miljoen mensen in Zim-
jl babwe de geboorte van de nieuwe
staat Zimbabwe, die om middernacht
zelfstandig werd.
In het Rufalo-stadion van de hoofd
stad Salisbury overhandigde de Britse
kroonprins Charles namens zijn moe
der koningin Elizabeth II, een exem
plaar van de nieuwe grondwet van
Zimbabwe aan president Canaan Ba
nana. Onder de duizenden toeschou
wers bevonden zich de vertegenwoor
digers van meer dan honderd landen.
In premier zijn boodschap ter gelegen
heid van de onafhankelijkheid zei Ro
bert Mugabe dat de mars naar de vrij
heid ontelbare mensenlevens en talrij
ke offers heeft gekost Hij vroeg zijn
landgenoten uitdrukkelijk om een
nieuw tijdperk binnen te treden.
..Vele landen zijn verbaasd over het feit
dat wij zo gemakkelijk veranderen van
oorlog naar vrede", zei Mugabe, „maar
dat betekent ook dat wij de goodwill
van vele volken hebben gewonnen en
dat wij met vertrouwen kunnen ver
wachten te kunnen profiteren van de
economische en technische hulp die de
ze landen ons kunnen bieden".
Robert Mugabe dankte in het bijzonder
.Groot-Brittanniè en de Britse gouver
neur Lord Soames voor de steun, het
begrip en voor de belangrijke rol die dit
land op weg naar de onafhankelijkheid
speelde.
De laatse dag van de Britse heerschap
pij in Rhodesié eindigde op 17 april om
precies 16.30 uur Nederlandse lijd
Foto De Engelse vlag is neergehaald
en wordt opgevouwen Tweede van
links kroonprins Charles, naast hem
Lord Soames
Volgens Lubbers gaat het alleen maar
om verschillen in uitleg over de vraag
of bepaalde verliezen die aan de ROS
in oprichting zijn toegeschreven, niet
eigenlijk bij RSV thuishoren. Daar
naast speelt zijns inziens de vraag of in
geld is uit te drukken hoeveel verlies
er is geleden ten gevolge van het steeds
maar niet oprichten van de ROS door
de regering. Als op deze twee vragen
het antwoord ja luidt en ook nog becij
ferd kan worden hoeveel geld de ROS
er daardoor bij is ingeschoten, blijft de
hamvraag over.
In Lubbers' redenering luidt die: vor
men de twee eerste elementen geen
aanleiding opnieuw met de commissa
rissen van de ROS in oprichting te gaan
praten' De achterliggende gedachte is
dat de ROS alsnog wat geld krijgt, dat
nu ten onrechte aan RSV zou zijn gege
ven, en enigszins schadeloos wordt ge
steld voor het talmend optreden van de
minister. Van Aardenne had voordien
al te kennen gegeven dat de ROS even
tueel nog een bedrag van 30 rruljoen gul
den toekwam. Het verlies dat is ont
staan door het steeds opnieuw uitstel
len van de oprichting van de ROS be
grootte hij op 15 miljoen.
In totaal dus 45 miljoen voorde ROS en
dat - daar ls iedereen het over eens - is
te weinig om tot oprichting over te
gaan Maarten Engwirda(D'66i weigert
op basis van dat bedrag te praten Hij
stelde uitdrukkelijk dat er twee moge
lijkheden zijn: de ROS 100 miljoen ge
ven en oprichten, of sluiten ..Een tus
senweg, zoals in de motie-Van Houwe
lingen wordt gesuggereerd, is er niet.
Die wekt valse hoop en geeft onzeker
heid voor de werknemers", aldus de de
mocraat Hij noemde de CDA-motie
..laf' en zyn fractie weigerde die te steu-
Mist vorming
Ook de WD'er Huub Jacobse gaf het
CDA er van langs. Hl] verweet die partij
bij te dragen tot .jnistvorming" en riep
haar op „gewoon duidelijk'' te zijn en
voor de motie van de socialist Van der
Hek te stemmen, als zij werkelijk voor
oprichting van de ROS zou zyn.
De motie-Van der Hek. waarin de rege
ring wordt gevraagd de door de voor de
ROS aangezochte commissarissen ge
vraagde financièle middelen te ver
strekken en onverwijld tot oprichting
van de ROS over te gaan. kreeg geen
meerderheid. Alleen PvdA, D'66. CPN,
PSP DS'70 en PPR stemden voor
Van Aardenne betoogde nogmaals dat
ieder verder onderzoek naar de cijfers
alleen maar meer onzekerheid zal
scheppen. Een beleid dat leidt tot ver
der uitstel, wil hij niet voor zijn reke
ning te nemen Hij vindt ook dat er niets
meer te overleggen valt. „Wij moeten
constateren dat oprichting van de ROS
is mislukt en de moed hebben de conse
quenties daarvan te aanvaarden", al
dus Vao Aardenne.
Wantrouwen
Oppositieleider Den Uyl en zijn fractie
genoot Van der Hek verklaarden na af
loop van het ROS-debat dat zij er toch
vanuit gaan dat minister Van Aardenne
de motie-Van Houwelingen uit zal voe
ren. Mocht de bewindsman dit niet
doen, dan overweegt de PvdA dinsdag
een motie van wantrouwen tegen Van
Aardenne in te dienen.
De kans dat die motie het haalt, kan nu
uiterst gering worden geacht. Volgens
CDA-fractieleider Lubbers is er name
lijk helemaal geen conflict tussen de
Kamer en de minister, maar tussen de
partijen die de motie-Van der Hek ge
steund hebben en de minister.
DJAKARTA (ANP) - Nederland en In
donesië zijn het grondig oneens in hun
beoordeling van de gebeurtenissen in
Cambodja en Afghanistan, zo blijkt uit
het communique dat donderdag aan
het einde van het bezoek van premier
Van Agt en minister Van der Klaauw in
Djakarta is gepubliceerd.
Het een lijn trekken, dat in het breder
kader van de Europese Gemeenschap
en het Verbond van Zuidoostaziatische
Landen (ASEAN) nog mogelijk bleek, is
tijdens de besprekingen die beide be
windslieden hebben gevoerd met pre
sident Suharto, vice-president Malik,
de minister van buitenlandse zaken
Mochtar Kusumuadjadma, en de mi
nister voor veiligheids- en politieke
kwesties, generaal Pangabean, niet
gelukt. De slotverklaring valt wat be
treft Afghanistan en Cambodja uiteen
in afzonderlijke delen, waaruit blijkt
dat de tegenstellingen onoverbrugbaar
waren
Reeds ih Kuala Lumpur bleek dat de
Zuidoostaziatische landen zich veel
meer zorgen maken over wat ln hun
onmiddellijke nabijheid, rondom
Vietnam, gebeurt, dan over Afghanis
tan. waarbij de Westeuropese landen
aan hun olie-toevoer denken In de
NA TWEE UUR ZAAK ONDER CONTROLE
TERNEUZEN - Op en rond het terrein
van Dow Chemical in Terneuzcn heeft
donderdagmiddag bijna twee uur lang
een alarmsituatie geheerst, nadat er
door een lek in de leiding onder een
butileentank vijf tot zeven kubieke
meter van dit explosieve koolwater
stofmengsel was ontsnapt. Na de eer
ste melding, om 13 47 uur, werd alle
verkeer op en naare het fabriekscom
plex stilgelegd.
De gemeente Terneuzcn verzocht de
bewoners van het buurtschap Boeren-
gat via de gemeentepolitie binnens
huis te blijven en ramen en deuren te
sluit. Rond 15.40 uur had Dow de situa
tie onder controle.
Het bedrijf begint vandaag ivrijdagi in
samenwerking met de arbeidsinspectie
en provinciale waterstaat aan een uit
gebreid onderzoek naar de toedracht
De problemen ontstonden op de LHC
-1-plant, waar personeel van Dow ln één
van de butileenbollen een zogenaamde
thermowel wilde verwisselen Daarbij
schoot een plug los. waardoor butileen
Ee>
Maleisische hoofdstad kostte het de EG
de grootste moeite de Asean ertoe te
bewegen ook de Russische inval in Af-
ghanisatan te veroordelen in termen
die ln theorie sancties van de Veilig
heidsraad mogelijk zouden moeten
maken Het feit dat Indonesiè. als enige
land van de ASEAN, geen diplomatieke
betrekkingen met China onderhoudt,
en de Chinese volksrepubliek op lange
re termijn als een groter gevaar be
schouwt dan de Sovjet-Unie, komt ook
tot uitdrukking in het slotcommuniqué
van Djakarta.
Gevangenen
Indonesië heeft Nederland niet ge
vraagd om meer financièle hulp voor de
re-integratie van vroegere politieke ge
vangene, zo deelde premier Van Agt
mee Nederland geeft voornamelijk via
medefinancieringsprojecten, wat de
premier noemde 'enige', steun, waar
van het 'hoopt' dat zij resultaat heeft
De kwestie Oost-Timor wordt in de
slotverklaring afgedaan als een hu
manitair en ontwikkelingsprobleem,
niet als een politieke kwestie die te
maken heeft met het zelfbeschikkings
recht van de inwoners van deze
vroegere Portugese kolonie.
vrij kwam Het bedrijf alarmeerde di
rect de gemeente Terneuzen.
Die stelde de gemeente politie en pro
vinciale waterstaat op de hoogte en gaf
de politie opdracht om alle toegangs
wegen vanen naar Dow af te zetten. Op
(Slot zie pagina 2 kolom 5)
ien dergelijke verantwoordelijkheid
kan en wil Carter op dit moment niet op
zich nemen, hoe frustrerend de situatie
voor 'het machtigste land ter wereld'
ook is. Ondanks de aankondiging van
nieuwe sancties blijft Carter streven
naar een vreedzame oplossing Wél zijn
een aantal zaken volstrekt duidelijk de
sjah wordt niet uitgeleverd (hetgeen
trouwens niet meer mogelijk is. nu deze
in Egypte is) en omwille van de levens
van de gegijzelden moet militair geweld
worden vermeden. Deze in westerse
ogen redelijke uitgangspunten krijgen
echter geen respons ln Teheran. Objec
tief gezien zouden de Iranièrs met de
verdwijning van het sjah-regime en de-
uitbanning van vreemde - Amerikaan
se - invloed zielsblij moeten zijn Het
tegen alle internationale en diplomatie
ke afspraken ln gijzelen van de Ameri
kaanse ambassadeleden dient slechts
een ondergeschikt doel: het berechten
van de sjah. Niemand zal de Iranièrs het
recht willen betwisten de ex-sjah ter
verantwoording te roepen voor zijn da
den. maar de wijze waarop de Iraanse
regering tracht dit doel te bereiken is
een uiterste vorm van terroristische
chantage. Daar kan en mag niet aan toe
worden toegegeven Pas als de Iranièrs
dat begrijpen, is een basis aanwezig
voor normalisering van de betrekkin
gen tussen beide landen. Intussen we
ten de Amerikanen zich gesterkt door
een grotere betrokkenheid van de West-
europese landen in dit conflict. De
bondgenoten in Europa betuigen
steeds meer steun aan de Amerikaanse
president bij diens pogingen de gegij
zelden vrij te krijgen Hoe groter de in
ternationale druk op Iran wordt, hoe
sneller een oplossing in zicht kai\ko-
JLn de beoordeling van de Iraanse si
tuatie telt voor de Amerikanen ook in
belangrijke mate, dat de Sowjet-Unie
aan Iraans noordelijke grenzen bezig is
een forse troepenmacht op te bouwen.
Een soortgelijke militaire activiteit
ging vooraf aan de Russische Inval in
Afghanistan. Washington ziet in de
Russische manoeuvre een duidelijke
poging in troebel water te vissen. De VS
maken zich zorgen, dat in geval van een
totale instorting in Iran, de Russen van
de gelegenheid gebruik zuilen maken
door te stoten naar de rijke olievelden
aan de Perzische Golf. Volgens wester
se oliedeskundigen zullen de Russen in
het midden van de Jaren tachtig gebrek
krijgen aan ruwe olie. Dit te verwachten
tekort - Ironisch genoeg mede omdat
de Amerikanen sinds de Russische in
val in Afghanistan geen hoogwaardige
technologische uitrustingsstukken, zo
als boorkoppen, leveren aan de Sowjet-
Unie. waardoor Moskou zijn binnen
landse produkue niet voldoende kan
uitbreiden - zou de machthebbers ln
het Kremlin tot een dergelijk avontuur
kunnen verleiden. Het lijkt een gezoch
te veronderstelling, eerder m een scien
ce fiction boek thuishorend, dan in de
wereld van vandaag, maar wie zou een
half jaar geleden hebben durven voor
spellen. dat het machtige Sowjet-Unie
een Inval voorbereidde in het onaan
zienlijke, arme Afghanistan' De olie-re
denering kan derhalve niet zonder meer
terzijde worden geschoven. Voor Carter
én zijn adviseurs speelt dit alles mee in
de beoordeling van de Iraanse situatie
Dat dient zeker niet uit het oog te wor
den verloren. Maar voorop staat, dat de
Amerikaanse president het gijzelings
drama in Teheran langs vreedzame weg
wil oplossen. De sancties zijn in
werkelijkheid niet meer dan spelde-
prikken. die het Teheran overigens
knap moeilijk maken economisch het
hoofd boven water te houden en die de
huidige machthebbers in Iran er dage
lijks aan moeten herinneren dat de VS
niet helemaal over zich laten heenlo
pen Dim
