xverklozencentrum
DE MARTELGANG
VAN DOMINEE EXTERS
■HzcTI
VEERTIG JAAR GELEDEN DEDEN WE
OOK NIKS ANDERS DAN KAARTEN
Volvo is in uw buurt
IVOLVOS
Officiële
Volvo-dealer
Gespreksmiddag
werklozen
in Oostburg
VRIJDAG 1 FEBRUARI 1980
ZEEÜWSCH-VLAANDEREN 4
Een hotelierster, een mode-verkoopster en een leraar. Alle drie geruime tijd werkloos. Ze zitten
aan een tafeltje, drinken koffie, praten over werkloosheid en over de maatschappij. Ginnegap
pend en ernstig, nemen elkaar soms serieus, soms niet. Het ontmoetingscentrum voor werklozen,
in de Opstandingskerk in Terneuzen. Aan het andere tafeltje zitten vier mannen te kaarten: de
harde kern van de bezoekers van het ontmoetingscentrum. Zij zijn er elke keer, om te sjoelen en te
kaarten. De aanwezige projectleider zit aan het praattafeltje, en verzorgt het inschenken van de
koffie. Hij is antropoloog.
Bram van de Velde doet voor de ge
meente Terneuzen een onderzoek naar
het werklozen bestand en heeft daar
naast de leiding van hetproject ont
moetingscentrum werklozen. Bram:
„Het initiatief voor dit ontmoetings
centrum komt van een werkgroep
waarin o.a. zitting hebben vertegen
woordigers van het arbeidsbureau, de
gemeentelijke sociale dienst, de centra
le stichting, de levensschool en alterna
tieve hulpverleners. Die werkgroep
heeft voor 1980 subsidie aangevraagd.
De gemeente Terneuzen heeft van haar
kant geld beschikbaar gesteld voor een
proefproject van vier maanden. We zijn
1 november begonnen en eind februari
neemt de gemeente het besluit om wel
of niet door te gaan met dit project".
Het ontmoetingscentrum voor werklo
zen biedt meer dan alleen gelegenheid
tot sjoelen, pingpongen of kaarten.
Bram van de Velde: „We zijn helemaal
blanco begonnen omdat het de bedoe
ling is dat de bezoekers zelf imtiatieven
ontplooien. Zo zijn er inmiddels al een
cursus conversatie-Engels en een cur
sus tekenen georganiseerd In principe
is alles hier mogelijk als er maar genoeg
mensen aan meedoen. We kunnen ook
extra, eenmalige activiteiten regelen.
Zoals bijvoorbeeld een diavoorstelling.
Alles hangt af van het aantal deelne
mers".
Gesprek
Gesprek tussen werklozen:
1. „Mensen hebben eigenlijk een liefde-
haatverhouding met hun werk. Soms
doe je het graag, maar heel vaak baal je
ervan, terwijl je het toch niet kimt mis
sen".
2. „De mens werkt meestal niet omdat
ie het leuk vindt".
3. „Zou er wel werk bestaan dat echt
'passend' is?"
4. „Vrijwilligerswerk. Zodra er drang
achter werk zit. wordt het minder aan
trekkelijk".
2. „Tjonge, heb jij soms psychologie ge
studeerd"?
Vinden jullie het vervelend om werk
loos te zijn?
„In wezen wel. Hoewel ik een bijzonder
leuke studie heb. die ik kon gaan doen
omdat ik werkloos werd, blijft het toch
werkeloosheid met een gouden randje.
Zelfs al had je een baan waar je van
baalde, je was er toch mee onder de
mensen, je had een zekere status, je
hoorde erop de een of andere manier
automobielbedrijf
H. F. van Oosterltout. /zaSfc/JfSHI
Stationsweg 6, r- j-. - T"55l^5F^?r3
HULST. iy-i. «U
Tel. 01140- 13191.
bij". „Ik ben in de 50 en dan verlang je
niet meer zo naar werk. Maar je zoekt
wel een bezigheid, en dat vind je op onze
leeftijd niet meer zo makkelijk. Er
wordt weinig gedaan om die vijftigers
een beetje aan de slag te helpen. We
hebben het gevoel dat we niet meer mee
tellen". „Het contact met anderen, het
onder de mensen zijn, dat was voor mij
het allerbelangrijkste. Dat valt ineens
weg als je werkloos wordt. Je gaatin een
klein kringetje ronddraaien".
Vervelen
Lopen jullie je te vervelen de rest van de
week?
„Nee. ik verveel me me niet". „Ik ook
niet. ik doe mee aan de tekencursus"
„Ik ben af en toe bijna overwerkt. De
studie boeit me zo, dat ik er moeilijk
mee kan ophouden. Ik ben hier eigen
lijk gekomen om mee te helpen met wat
ideetjes. Ik zie wel wat in een banen-
markt hier".
Projectleider Bram van de Velde licht
toe: „Er is een aantal mensen hier, dat
een initiatieven-comité vormt. Die be
kijken wat er allemaal ondernomen kan
worden voor werklozen".
Gesprek tussen werklozen:
1. „Toch zonde van die talenten die hier
zitten. Ze worden gewoon verspild. Die
talenten zouden toch eigenlijk benut
moeten worden, al was het maar in de
vrijwilligerssfeer.
2. „Veel werklozen beschouwen dat
soort werk als minderwaardig, omdat
het geen echte baan is, waar je geld voor
krijgt".
3. „Er is een schreeuwend tekort aan
loodgieters, maar als de kraan lekt
komt er niemand".
4. „Nee, ze gaan liever rechten stude
ren".
Je kunt altijd werk vinden, als je maar
echt wil. Wat vinden jullie van die uit
spraak?
„Kul, onzin". „Ik sluit me daarbij volle
dig aan". „Er zit toch wel wat in. Mijn
drie zoons werden alle drie werkloos.
maar binnen veertien dagen hadden ze
alle drie weer een baan. en nog een goeie
ook" „Ik vind het toch onzin, die uit
spraak. Tachtig van de honderd vaka-
tures worden vervuld door mensen die
al een baan hadden. De arbeidsmarkt is
een soort stuivertje wisselen. Als je een
maal werkloos bent. dan lig je er ook
goed uit" „Als je als werkloze bij de
pakken neerzit, dan ben je zielig of een
klaploper. Maar als je wel wat onder
neemt, zoals ik mijn studie, dan hoor je
weer: hij studeert lekker van onze cen
ten".
Aan het andere tafeltje zijn de kaart
spelers na enige aarzeling bereid om
een paar vragen te beantwoorden. Het
zijn mannen van in de veertig en over
de vijftig, die al een aantal jaren werk
loos zijn, gemiddeld 2 a 3 jaar. Wat
doen zij de rest van de week?
„Fietsen. En pas geleden konden we
fijn schaatsen, maar dat is al weer
voorbij". „Ik help mijn vrouw een
beetje in de huishouding. Doe ook kar
weitjes thuis". „Wij hebben 's zomers
werk, kaartjes verkopen voor het
VW". „Het is fantastisch wat hier ge
beurt. Ik ben hier elke keer dat dat ont
moetingscentrum open is. Je hebt hier
wat te doen. We beginnen altijd met
sjoelen, en daarna gaan we kaarten.
Jan Geurts
foto's Peter Verdurmen.
Hier heb je kontakt met andere men
sen, en dat mis je het meest als je werk
loos bent".
Het is wel eens moeilijk voor m'n vrouw,
dat ik de hele dag thuis ben. En m'n
kinderen, die vinden het wel eens raar
dat andere pappa's een hele dag van
huls zijn om te werken, maar hun pappa
liet. Dat is iets, dat staat me wel tegen-
Kijken de mensen op jullie neer omdat
je werkloos bent?
„Ja, dat wordt in de hand gewerkt door
de werkgevers, door de VNO. Die hitst
twee groepen werknemers tegen elkaar
op: de actieven en de niet actieven.
Daarom worden wij op sommige plaat
sen met de nek aangekeken. Mijn erva
ring". De anderen delen deze ervaring
niet: „Ik merk daar nooit iets van"."
„Je hoort wel eens dat werklozen profi
teren, maar de grootste profiteurs in de
maatschappij, dat zijn Philips, en de
oliemaatschappijen. De werkgevers:
xxlles wees er op dat het op 17 novem
ber 1749 een drukte van belang zou
worden in de consistorie van Retran-
chement. Reeds vroeg hadden Burge
meester Iwan de Jonge en Scheepen
Francois Sohier zich op weg begeven
naar het dorpje teneinde er een Colle
gium Qualificatum te formeren in ver
band met het geschil tussen de predi
kant en de koster. Beiden kwamen uit
de stad Sluis als afgevaardigden van
het Collegie 's Lands van den Vrije.
In de consistorie was mede aanwezig
ds. Masson die de Classis van Walche
ren vertegenwoordigde. De kerkeraad
was niet voltallig daar er drie diaconen
(diakenen) thuis gebleven waren. Ook
ds. Exters en schoolmeester/koster Jo-
han de Knegt waren present. En ten
slotte waren de veertig ondertekenaars
van de omstreden attestatie „gewaar-
schouwt om te deezer uure in de Kerk
voor de Consistorie Deur te verschij
nen".
Om negen uur des morgens heeft ds.
Exters „de vergadering door 't aenroe-
pen van Gods Naem ingezegent".
Het doel
Begonnen werd met het doel van deze
samenkomst uiteen te zetten, namelijk:
meer duidelijkheid te krijgen omtrent
de handtekeningen onder de attestatie,
gezonden aan de Classis, en de geloof
waardigheid van de tekst aan een nader
onderzoek te onderwerpen. De Classis
had zich al een voorlopige indruk ge
vormd van de 'schrifture' en die indruk
was met zo gunstig voor ds. Exters. Men
plaatste een vraagteken bij het feit dat
veertig personen verklaarden, dat zij
zich door hun geliefden predikant bo
venmate gesticht voelden, terwijl in de
zelfde verklaring de koster/schoolmees
ter op zijn ongunstigst werd afgeschil
derd De Classis had al bemerkt dat de
attestatie door ds. Exters zelf was ge
schreven en vermoed werd, dat de pre
dikant ook de tekst had opgesteld, zo
dat 'de loffelijcke getuigenissen be
deelt aan ds. Exters kwamen uit het ca-
naal van zijn eigen penne".
Besloten werd dat enkel de afgevaar
digden van het Vrije en van de Classis
de ondertekenaars een voor een zou
den verhoren en dat de kerkeraad met
ds. Exters zich zo lang buiten de consis
torie zou ophouden. Dit besluit werd
niet eensgezind genomen. We lezen dat
„de deliberation (besprekingen, dis
cussies) eenigen tijd zeer verdwarst
wierden door menigvuldige contradic-
tiën (tegenspraak) van ds. Exters, die
sig aan de resolutie (beslissing) niet
wilde onderwerpen, noch uijt de ver
gadering vertrekken". Hij meende
daar goede redenen voor te hebben.
In de eerste plaats was de vergadering
„na sijne gedagten niet ordentelijck be
legt derwijl men hem met eerder als Sa-
turdag ten vier uuren daarvan kennisse
hadde gegeven, en geen tijd genoeg ge
had hadde om sijne vrienden te dispo-
neeren regelen 1 om voor de selve te ver
schijnen Voorts kwamen de gedepu
teerden hem partijdig voor, daar hij zo
wel met de Classis als met het Vrije in
het verleden reeds menig akkevietje
had gehad. Zijn gelamenteer maakte
evenwel geen indruk en zijn eerwaarde
moest met de ouderlingen en diakenen
de consistorie verlaten „na belooft te
hebben van sig ondertusschen bij der
hand te houden om weder in de Verga
dering te komen als 't werk van de inter
rogation (ondervraging) afgedaan zou
de zijn en men hun wederom zoude ont
bieden".
Intussen wisselden de gedeputeerden
van gedachten over de vragen die men
aan de ondertekenaars zou stellen.
Toen zij „ter naeuwernood een half
quarticr uurs daar mede doorbragt
hadden wierden zij wederom op 't
schielijckste door ds. Exters geinter-
rumpeert (gestoord).
Die aan de deur van de Consistorie
kwam kloppen en die binnen gekomen
zijnde op een oneerbiedige wijze hun
vroeg of zij dan nog niet in gereedheijt
waren om hem met sijne medestanders
gehoor te geven Hij gaf te kennen: Dat
sijne intentie (bedoeling) was om te ge
lijk met hun binnen te staan en om als-
00 uijt hun aller naam te antwoorden op
de vragen die de Gecommitteerden
zouden hebben voor testellen. Ds. Mas
son gaf hem tot antwoord: Dat zulks de
intentie niet was en dat hij derhalven
geliefde na huijs te gaan en die men-
schen voor haar selven laten antwoor
den. Ds. Exters bleeft egter al daar te
gen dank en wil van de Gedeputeerden,
hun ophoudende met veel woorden, on-
mogelijck en ook onnodig hier te inse-
reeren (inlassen) tot dat hij eindelijck,
nadat hij eerst in 't vriendelijcke en
daar na met strengere woorden, ge-
noegsaam als geboden, sijn vertrek
nam".
Zivakke getuigen
Men gaf nu „order aan de Koster de
Personen die buijten stonden één voor
één in de Consistorie te doen treden".
En zie...het waren er geen veertig!?
Slechts vijf personen bleken tot de
wachtenden te behoren.
De kordaatste kwam eerst, een zekere
Jan Someijer, die niet opgeroepen was.
daar hij de attestatie niet getekend
had. Hij was niet thuis toen hij zulks
had kunnen doen. Hij verklaarde even
wel volledig in te stemmen met de in
houd van de 'schrifture'.
Schutter Willem Bon kwam als tweede.
Een vreemde schutter! Hij heeft „op al
le interrogatien (vragen) hoe zeer hij
vermaant en geperst wierd om een
rondborstig en opregt antwoord te ge
ven niet anders als met tegenvragen
geantwoord".
Ook Neeltje Simons bracht er niet veel
van terecht. Haar antwoorden waren
„confuijs" (verlegen, verward). De vier
de plofte helemaal dicht. Het was Jaco
bus Bulkaert. „Op 't voorleesen van
verscheijde articulen uijt die attestatie
en vraag of er hem wel iets daar van
voorstond is Jacobus Bulkaert stom ge-
bleeven, niet wetende wat hij zoude
antwoorden, zoodat hem de Gedepu
teerden hebben laten vertrekken".
De vijfde „comparant" was Johanna
Huijgens. „Op de meeste vragen heeft
zij afkaetsende (ontwijkende) antwoor
den gegeven en niet willen seggen wie
haar onderrigt hadde dat zij aan de Ge
deputeerden aldus moest antwoor
den".
Als een beleefde dienaar kwam ds. Ex
ters zeggen dat er niemand meer bui
ten stond...
De gedeputeerden gaven de koster op
dracht het dorp in te gaan om de afwe
zigen alsnog te bewegen zich naar de
Consistorie te spoeden. Hij boekte al
direct succes. Jacob van Houten begaf
zich naar de consistorie en...viel er di
rect door de mand. Hij bekende dat hij
door ds. Exters tot ondertekening van
het attest was aangezocht.
De koster verklaarde by zijn -terug
komst dat „Cornelis Zoute niet 't huijs
was en dat sijne vrouw Catharina
Blaeuwkamer sig hadde geexuseert.
Dat Prijntje Boels zeer ziek zijnde niet
konde komen, 't welk waar was derwijl
zij geduerendé 'onse vergadering is
overleeden...
Dat Isaac Louwers op 't Dorp geweest
was en aan hem gezegt hadde dat hij
niet wilde komen. Voorts dat hij ds. Ex
ters bij dien Man had zien staan en aan
hem had horen seggen: Gaat maar
heen. Eindelyck. dat hij aan verscheij
de huijzen was geweest alwaar hij nie
mand 't huijs hadde gevonden.
Niemand meer te voorschijn komende
zijn de Gecommitteerden gedwongen
geweest dit werk alhier te staaken"
De kerkeraadsleden werden binnenge
roepen teneinde „de sitting te continue
ren (voort te zetten).
De beruchte attestatie met de vele be
schuldigingen aan het adres van
schoolmeesteHcoster Johan de Knegt
werd in zijn geheel voorgelezen. „Elk
die sig door dat schrift beswaart vond
zoude vryheijt hebben om te zeggen
wat hij daar tegen hadde in te brengen.
De koster, binnengeroepen om „die
Lecture" aan te horen, maakte daar een
dankbaar gebruik van.
Ook de namen van de veertig onderte
kenaars werden nog eens genoemd en
van deze personen het doopceel gelicht.
Enkele voorbeelden:
Over Nicolas du Boor: „De schoolmees
ter verwerpt der selver Getuijgenis als
partijdig". Immers, hij en Nicolas had
den eens met de messen tegenover el
kaar gestaan'
Over Elisabeth Slabbaert „Is een Jon
ge Dogter van omtrent 15 Jaaren".
Jacobus Bulkaert: „De Ouderling Mi-
chielsen segt dat die Man in seker geval
openbaar gedeclareerd (verklaard) is
voor een Dief'.
Grietje de Visser- „Dat zij bekent is by't
Collegie van 't Vrije".
Prijntje Boels „Dat heel de Weerlt haar
genoeg kent"!
Jan Crijnssen en sijne vrouw Judith Si
mons: „Zij zijn eens suspect (verdacht)
geweest van Diefstal waarvoor zij in ap-
prehensie (gevangen) gezeten hebben
volgens 't seggen van de schoolmee*
ter".
De notulen van deze lange samenkoms
eindigen als volgt: „De Vergadering i!
door ds. Exters met danksegginge tol
God Geschetjden. hoewel hij niet heef
willen teijkenen".
Nabetrachting
In de pastorie van Sluis sleep ds. Mas
son zijn ganzeveer. Hij gaf het verhan
delde weer in een rapport voor de Clas
sis, welk werk hem veel overuren vet
schafte.
In de pastorie van Retranchement z»
ds. Exters in diep gepeins verzonket
Een ontgoocheld man. Hij voelde dï
de attestatie, die hij in zulke schow
bewoordingen had gesteld en op hac
dige wijze van handtekeningen had Is
ten voorzien, in zijn eigen nadeel zo:
gaan werken door de schuld van zij
vrienden. Sommigen hadden hem in d
steek gelaten. Anderen hadden zich bi,
het onderzoek lelijk vast gepraat.
En in Middelburg wachtte de Classï
van Walcheren met spanning op he'
rapport van ds. Masson, het welk he
onderzoek naar de 'troubelen' in Re
tranchement zou afronden. Bereid 1
werd een brede disputatie gevormd die 1
zich op „Saturdag den 28sten Marti.
1750 naar het onrustige dorpje zou be
geven teneinde er vonnis te vellen, j
1
J. A. Hennekd
i sakase eurewr
j ternêuzsn bv.
Industrieweg 37
4538 AG Terneuzen
tel. 01150-13451
«VOLVOtf
Het ontmoetingscentrum voor werklozen in Ternem
die wordt alles toegeschoven, subsidie
voor dit. subsidie voor dat. maar even
goed zetten ze hun personeel op straat
als dat zo uitkomt".
Laatste vraag aan de kaartspelende
werkelozen: Wordt dat op den duur niet
saai, alleen maar sjoelen en kaarten?
„Ja. wat moetje dan? Vissen, da's leuk,
maar dat kun je ook niet het hele jaar
Trouwens, we zijn hier twee middagen
in de week, dat is niet zo vaak, dat is
niet saai". De oudste kaartspeler speelt
droogweg zijn laatste troef. „Veertig
jaar geleden deden we ook niks anders
dan kaarten en sjoelen. Daarna kwam
de oorlog". Het ontmoetingscentrum
aan de Bellamystraat nummer 74 is ge
opend op dinsdag- en donderdagmid
dag van half twee tot half vijf.
Dinsdagmiddag 12 februari wordt
er in het Hervormd kerkcentrum in
Oostburg een gespreksmiddag ge
houden voor werklozen. De middag
werd georganiseerd door enige me
dewerkers van het vormingscen
trum Hedenesse te Cadzand en de
streekjeugdcentraleDe bedoeling
is een open en vrijblijvend gesprek
waarin gepraat kan worden over
de eigen meningen en ervaringen
van werkelozen in West-Zeeuwsch-
Vlaanderen.
Aanleiding voor de gespreksmid
dag was het feit dat een werkgroep
bestaande uit vertegenwoordigers
van gemeenten, arbeidsbureau,
Hedenesse, streekjeugdcentrale
enzovoorts, een onderzoek wil naar
de problemen die het werklooszijn
met zich mee brengt. De gemeenten
en het arbeidsbureau twijfelen ech
ter aan het nut van zo'n onderzoek
omdat men, volgens deze instellin
gen, geen signalen krijgt van werk
lozen. Vertegenwoordigers van He
denesse en de streekjeugdcentrale
menen dat daar ook onvoldoende
kansen voor zijn, en willen graag
de werklozen zelf aan het woord la
ten. De gespreksmiddag begint om
half twee 's middags.
Altijd gelegenheid om een potje te kaarten
Een van de jonge bezoekers van het ontmoetingscentrum voor werklozen.