MIDDENSTAND
onderzoek moet
winkeliers axel
weer op juiste
spoor zetten
Redactie en administratie
Temeuzen, Nieuwstraat 22,
tel. 01150-94457.
VRIJDAG 1 FEBRUARI 1980
Hulst. Steenstraat 6, tel. 01140-14058.
ZeeuwsehVlaan de ren Extra
Een van de leegstaande winkels in Axel.
Axel is er inmiddels alweer enigszins mee vertrouwd geraakt. De kale winkelpuien met de soms
wit geverfde etalages vallen in het straatbeeld al niet meer zo op. Vaste klanten van verdwenen
winkels hebben zich verzoend met die nieuwe winkelier, zijn gewend geraakt aan andere merkar
tikelen. Kortom: de consument ging weer over tot de orde van de dag. Wat blijft zijn de feiten: Axel
verloor in enkele maanden tijd zeven winkels; twee maken nu de laatste dagen vol. Het 'slagveld'
beperkt zich niet tot één of twee branches. Vrijwel in elke sector moet een winkelier het hoofd in
de schoot leggen: de levensmiddelenzaken Edah en Albert Heijn, een kledingzaak, een kapper....
De teloorgang van de winkels verliep
plaatselijk niet geruisloos. Discussies
in de huiskamers, de winkels, op ge
meentelijk niveau. Vaak kwamen die
disputen niet verder dan enkel het sig
naleren van de winkelsluitingen. Oor
zaken, oplossingen werden vooralsnog
niet genoemd. Intussen is de storm
weer wat geluwd. Niet op gemeentelijk
niveau echter: daar wordt in de com
missie voor het midden- en kleinbedrijf
druk over het wel en wee van de mid
denstand gedelibereerd.
Een citaat uit het onderzoek 'Draag
vlak winkelvoorzieningen Zeeuwsch-
Vlaanderen', dat het Economisch Tech
nologisch Instituut voor Zeeland (ETI)
in 1978 vervaardigde in opdracht van de
Kamer van Koophandel voor Zeeuw-
sch-Vlaanderen: 'De inzet van indivi
duele ondernemers, middenstandsor
ganisaties. Kamer van Koophandel, lo
cale, provinciale en nationale overheid
is nodig om de ontvangststructuur van
de Zeeuws-Vlaamse koopcentra op een
hoog peil te houden'.
Heeft tegen dat ücht bezien Axel dan
gefaald waar plaatsen als bijvoorbeeld
Hulst en Temeuzen zijn geslaagd? Juist
in die plaatsen - beide op vrijwel een
steenworp afstand van Axel - schijnt
het midden- en kleinbedrijf goede tij
den te beleven. „Nee", zegt het bestuur
van de winkeliersvereniging stichting
Streekcentrum Axel gedecideerd, „de
terugloop in het winkelbestand is niet
te wijten aan de winkelier, noch aan de
service. Het Axelse midden-en kleinbe
drijf doet niet onder voor dat in Hulst of
Temeuzen. In sommige gevallen zijn
wij zelfs beter gesorteerd". En dan komt
het verhaal over die man, die in Hulst
twee meter kippegaas wilde kopen. Hij
slaagde niet, het ging daar alleen per
rol. In Axel lukte de aankoop wel. „En
dat noemen wij service".
De uitspraken worden gestaafd aan
datzelfde onderzoek van de Kamer van
Koophandel uit 1978. Een enquête on
der het Belgische kooppubiiek in Axel,
Hulst en Sluis wees de Axelse midden
stand qua service als de betere aan.
Vergrijzing
Niet de middenstand dus. Ligt de oor
zaak dan in de zoveel besproken ver
grijzing van de Axelse bevolking? In
de laatstelijk gehouden begrotingsver
gadering werd dat vergrijzingsproces
nog maar 'ns luide aan de kaak gesteld.
Opmerkingen als: 'Als we doorgaan
met het huidige beleid is Axel op de
kortst mogelijke termijn een dode
stad' en 'De positie van Axel in de regio
wordt sterk gedrukt'.
Bij dat soort discussies komt vaak -
vooral bij de al wat oudere.en autochto
ne Axelaar - wrevel op tegen buurge
meente Temeuzen. 'Axel is door Ter-
helemaal leeggestolen'. Steek
houdend, of een uitvloeisel van de vroe
gere (concurrentie)strijd tussen beide
gemeenten? In dat laatste geval speelt
afgunst misschien een rol. Temeuzen
immers, is Axel ver over de kop ge
groeid
In elk geval gelooft de stichting Streek
centrum Axel niet (meer) aan de vergrij
zing. „Dat hebben we al achter de rug.
Dat was een proces uit de jaren zeven
tig. Het nadeel is echter, dat al die op
merkingen over de vergrijzing veel ne
gatieve publiciteit heeft gebracht". Het
bestuur kijkt veel meer naar de terug
loop van het inwonertal. „Axel was vo
rig jaar de enige gemeente in Zeeuwsch-
Vlaanderen, waarvan de bevolking ver
minderde. Het inwonertal loopt trou
wens al jaren terug". De vinger wordt
dan toch op een zere plek gelegd: de
laatste jaren is er in Axel nauwelijks
nog gebouwd; een huis vinden in Axel
was vrijwel onmogelijk. Derhalve heeft
de stichting Streekcentrum nu de hoop
gevestigd op het nieuwe uitbreidings
plan Noordpolder. „Die uitbreiding had
veel eerder moeten komen. De econo
mische sterke categorie kon niét in
Axel terecht. Axel is zuiver een woonge-
meente, alleen waren er geen woningen.
De vraag kon niet worden gehonoreerd.
Jonggetrouwden vertrokken".
„De gemeente Axel heeft Jarenlang de
plank misgeslagen. Goed. Axel was dan
wel een artikel 12 gemeente, maar al
leen maar zuinig zijn, getuigt niet van
een toekomstvisie. We hebben er nu de
Een leegstaande kapperszaak in Axel.
gevolgen van. Gelukkig komt er nu
weer beweging in de bouwactiviteiten.
Maar het is nog niet genoeg. Er moet
verder worden gewerkt nu het plan
Noordpolder in ontwikkeling is. Voor
dat uitbreidingsplan gereed is, moet er
weer een nieuw terrein klaarliggen".
Verwevenheid
Ondanks de terugloop van de bevol
king zit Axel met een omvangrijk win
kelareaal. dat is gebaseerd op zo'n
25,000 Inwoners. De kem Axel heeft er
momenteel zo'n 8500. Bij die vergelij
king mag echter niet worden vergeten,
dat de Axelse middenstand voor een
deel afhankelijk is van het Belgische
kooppubiiek. Citaat uit het onderzoek
van de Kamer van Koophandel: 'Er is
een sterke invloed van bijzondere ko
perscategorieën, met name van de Bel
gen en van de toeristen' en 'Tussen
Zeeuwsch-Vlaanderen en het aangren
zende Belgische grensgebied bestaat
een vrij grote verwevenheid'.
Toch heelt niet elke winkelier voordeel
van de Belgische koper. De stichting
Streekcentrum: 'De ene winkelier is
voor zeventig of tachtig procent op de
Belgen aangewezen. De andere winke
lier is niet of nauwelijks afhankelijk'
Het onderzoek van de Kamer van
Koophandel bevestigt dat: 'Afhanke
lijk van assortiment, ligging van de win
kel zijn er grote verschillen met betrek
king tot het nadeel van de Belgische
aankopen in de totale omzet. Voor som
mige centrumwinkels in Hulst en Axel
zal het Belgische aandeel niet meer dan
tien of vijftien procent zijn: voor andere
meer dan vijftig procent'
Nog steeds geen echt aanwijsbare oor
zaken van de terugloop in het winkel
bestand. „Een oorzaak is op dit mo
ment dan ook erg moeilijk aan te ge
ven", zegt het bestuur van de stichting
Streekcentrum. „Je kunt je nergens
aan vastklampen. Er zijn geen gege
Het bestuur van de Stichting Streekcentrum te Axel.
vens". Juist daarom is de stichting zeer
fervent voorstander van een distribu
tie planologisch onderzoek (DPO).
„Daar is een duidelijk gebrek aan. Een
DPO is van essentieel belang. Dan pas
kan zowel gemeente als middenstand
op de próblemen inspelen".
„Kijkje ergens vestigen blijft altijd een
gok. Een winkelier kan ook niet aan
kloppen bij de gemeente, die weten het
ook niet. Een DPO geeft de behoefte
aan. De gemeente moet daar natuurlijk
wel aan meewerken. De middenstand is
in Axel de grootste werkgever. Ook
voor de arbeidsplaatsen is een DPO be
langrijk. En bovendien: een dergelijk
onderzoek is in vrijwel elke gemeente
tegenwoordig een behoefte. Wat wij wil
len is niets bijzonders"
Overigens zijn inmiddels de eerste stap
pen op weg naar een DPO gezet. De
Axelse commissie voor het midden- en
kleinbedrijf heeft zich positief over het
winkelonderzoek uitgelaten. In de com
missievergadering zei stichtingsvoor
zitter W. Dieleman: „We weten wel wat
er in Axel gebeurt, maar niet waarom.
Het winkelonderzoek kan een leidraad
zijn voor ondernemers die zich in Axel
willen vestigen De kosten van de DPO
zullen zo'n anderhalve ton bedragen.
Een deel daarvan zal door de midden
stand zelf opgebracht moeten worden.
Samenspraak
Deze week werd de stichting Streek
centrum Axel in de drang naar een
DPO gesteund door PvdA-kamerlid
N'ora Salomons. Zij vond een winkel
onderzoek een manier om zo min moge
lijk slachtoffers te maken onder het
winkeliersbestand. Maar daarnaast
wees zij expliciet ook op de taak van de
gemeentelijke overheid: die moet zich
ook inzetten voor het wel en wee van
de middenstand.
Derhalve dienen middenstand en ge
meente de problemen hand in hand te
lijf te gaan. De stichting Streekcentrum
onderkent dat al: „Er is een groot ge
brek aan samenspraak tussen winke
liers. gemeente en ook politie". Hoe
staat het inmiddels met de bereidheid
van de gemeente'' Wethouder J van
Schaik meende onlangs nog, dat de
middenstand In Axel er nauwelijks nog
voor de Axelaars is, dat met name op de
zaterdagse marktdagen de Axelaars
uitwijken naar andere plaatsen. Een
basis voor samenwerking?
Peter Oggel,
Foto's: Camile Schelstraetc
