PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Bisschoppen: we zijn tot de bodem
van onze moeilijkheden gegaan
AFSTAND OP 30 APRIL
WESTEN
Kroonprins
TOESPRAAK KONINGIN
PA US SLUIT NEDERLANDSE SYNODE IN ROME
In de prijzen... pagina 2
223e jaargang no. 27
Vrijdag 1 februari 1980
MBNSWEAR Goes
Koningin
treedt af
(Van onze verslaggevers
DEN HAAG - Koningin Juliana heeft Nederland gis
teren volkomen verrast met haar besluit op 30 april
de troon over te dragen aan haar dochter Beatrix.
Desondanks was er donderdagavond van echte op
winding geen sprake. Alom overheersten in de reac
ties dankbaarheid voor het 32-jarig koningschap van
koningin Juliana en vertrouwen in de toekomstige
koningin Beatrix.
Het besluit kwam donderdag
zelfs voor de ministers uit het
kabinet-Van Agt als een verras
sing. Zij werden pas tegen het
eind van de middag in een spe
ciale kabinetszitting op de
hoogte gesteld. Alleen Van Agt
en vice-premier Wiegel wisten
cr al eerder van.
geen problemen
De werkgelegenheidssituatie bi) de
Total-rafflnanderIJ in Vlissingen-Oost
levert voorlopig geen problemen meer
op In tegenstelling tot de sombere be
richten van vorig jaar is er nu sprake
van een dulelijk herstel; er worden
zelfs nieuwe investeringen overwogen.
PAGINA 3
boycot
Ook de Tweede Kamer is voor een boy
cot van de Olympische Spelen in Mos
kou. Gisteren schaarde een meerder
heid van de Kamer zich achter het be
sluit van de regering op te roepen tot
een boycot.
klachten
De patiënten in Zeeland zijn niet zo
tevreden over hun artsen. Uit cijfers
over de afgelopen jaren blijkt dat het
aantal klachten tegen artsen, inge
diend bi) de geneeskundige Inspectie
voor de volksgezondheid, gestaag toe-
neemt.
PAGINA 11
opgespoord
De Amsterdamse officier van justitie
heeft de verblijfplaats opgespoord van
enige tientallen Nederlandse oorlogs
misdadigers die Indertijd hun straf
ontgingen.
k.
Roman Polanskl heeft zijn nieuwe film
Tess opgedragen aan zijn vroegere,
vermoorde, echtgenote Sharon Tate.
Het thema haalde hij uit Thomas Har
dy's roman Tess. want zo zegt de Pool
se cineast 'voor een goede love story
moetje terug naar de 19e eeuw'
Nieuws uit Zeeland: 2, 4, 5,
7 en 9.
Binnen- en buitenland: 3.
10 en 11.
Sport: 18 en 19.
Radio en televisie: 21.
Financiën: 23
Koningin Juliana maakte haar aftre
den zelf om acht uur via radio en tele
visie bekend. Vanuit Paleis Soestdijk
zei zij „dat bij iedereen die oud wordt,
zich vroeger of later het nuchtere feit
voordoet, dat de krachten gaan afne
men en dat zo iemand zijn taak niet
meer kan volbrengen zoals voorheen.
Dan komt er een moment dat het niet
meer verantwoord is die langer uit te
oefenen".
Onmiddellijk na haar tv-toespraak
kwamen enkele tientallen mensen sa
men voor de hekken van paleis Soest
dijk. Maar elders was. wellicht mede
door het slechte weer, van opvallende
drukte geen sprake. De wachtenden
kregen later op de avond nog een glimp
van hun aanstaande nieuwe vorstin te
zien. toen prinses Beatrix, prins Claus
en hun kinderen, die de avond op paleis
Soestdtjk hadden doorgebracht, ln hun
auto huiswaarts keerden.
Heil en zegen
Minister-president Van Agt sprak kort
na koniugin Juliana een verklaring
uit. waarin hij de genegenheid, waar
dering en dankbaarheid van het Ne
derlandse volk jegens de vorstin bena
drukte. „Koningin Juliana, prinses
Beatrix, in het bijzonder in de komen
de tijd wensen wij u heil en zegen toe".
De koningin zal aftreden op haar 72e
verjaardag, op 30 april. Aangenomen
wordt dat korte tijd daarna koningin
(Slot zie pagina 16 kolom 1)
lees verder over de troonaf
stand op de pagma's 13.14.15.
16 en 17 van deze editie.
Heden en toekomst, koningin Juliana en haar opvolgster kroonprinses Beatrix
De nieuwe kroonprins der Nederlan
den. ,de zoon van prinses Beatrix en
prins Claus, prins Willem Alexander
i Van onze parlementaire redactie i
DEN HAAG - In politiek Den Haag is
donderdag uiterst verrast gereageerd
op de mededeling van koningin Julia
na dat zij op 30 april zal aftreden. Alge
meen werd de vorstin geprezen om
haar warmte en menselijkheid, maar
ook om haar staatkundige kennis en
belangstelling voor het politieke ge
beuren.
Algemeen spraken de politici hun ver
trouwen uit in de toekomstige konin
gin. prinses Beatrix, die zij uitstekend
op haar nieuwe, zware taak voorbereid
achten.
„Koningin Juliana is een hele bijzonde
re koningin, omdat ze zo volstrekt ge
woon is", zo reageerde oppositieleider
Joop den Uyl donderdagavond. „Ze
heeft op democratische manier inhoud
gegeven aan het koningschap, met on
voorstelbare nauwgezetheid haar taak
vervuld. En daar bovenuit is ze zo ge
woon met de mensen geworden en ge
weest. dat tallozen hun problemen en
gevoelens in haar herkennen. Daardoor
is ze een van ons geworden"
De PvdA-leider zei dat het aftreden
hem „met weemoed" stemt. ..Koningin
Juliana is zo vergroeid met ons volk.
dat zij bijna niet meer weg te denken
valt. Wij zijn haar grote warmte en
dankbaarheid verschuldigd", zei hij.
„Dwars door alle partijen en stromin
gen heen werd zij een van ons".
Den Uyl zei te wensen en te vertrouwen
dat prinses Beatrix „met haar heel ei
gen persoonlijkheid en op een heel ei
gen manier in dienst van de samenle
ving de voetstappen van haar moeder
zal drukken. „Daar is ze op voorbereid.
ze kent ons land goed. ze kent ons volk
goed en wij wensen haar diezelfde
plaats in ons Godsleven toe".
Lubbers
CDA-leider Lubbers zei nog wat „in
(Slot zie pagina 16 kolom 5)
Met de volgende korte toespraak maakte koningin Juliana
haar aftreden gisteravond bekend:
Landgenoten. Het is op deze avond dat ik alle Nederlanders
een mededeling wil doen Deze avond van de verjaardag van
onze dochter Beatrix. Bij iedereen die oud wordt, doet vroe
ger of later hel nuchtere feit zich voor dat de krachten gaan
afnemen en dal zo iemand z'n taak niet meer kan volbrengen
als voorheen. Dan komt er een moment dat het ook niet meer
verantwoord is die langer uit te oefenen. Zo voel ik dat voor
mij het ogenblik nadert mijn taak als uw koningin neer te
leggen Mijn opvolgster, onze dochter Beatrix, is tot het over
nemen daarvan goed voorbereid en ze zal deze aanvaarden.
In overleg met haar hoop Ik ofte treden op 30 april aanstaan
de. op mijn verjaardag
M'n dochter en ik zijn ons beivusl dat deze schikking veran
deringen moet meebrengen in onze vele afspraken in de loop
van dit jaar en we zulten trachten daarvoor goede oplossin
gen te vinden Ik wil vanavond volstaan met deze zakelijke
mededelingen. Ik voel dat ik een juiste beslissing heb geno
men en ik hoop dat u er begrip voor zult hebben We blijven in
uw midden, m'n man en ik. En ik hoop de voldoening te
mogen ervaren mij in de toekomst nog enigszins nuttig te
kunnen maken iii onze samenleving. Het is nu nog niet het
moment om uiting te geven aan de gevoelens die in mij leven
en daarom zou ik mij willen beperken tot de nuchtere zake
lijkheid alleen. Al wat ik wil vragen is, na mijn aftreden uw
steun en vertrouwen te geven aan uw nieuwe koningin.
'Nuchter feit'
van de vorstin
fDhe maanden nog hebben
we om te wennen aan de
nieuwe werkelijkheid van de
Nederlandse monarchie: ko
ningin Beatrix. In een sfeer
van ingehouden emotie kon
digde koningin Juliana gisteravond
aan dat zij haar taak als staatshoofd
binnenkort zal overdragen aan haar
opvolgster. Een sfeer, waarin ruimte
was om een schok te verwerken en te
gelijkertijd alle begrip op te brengen
voor een zorgvuldig voorbereide en
weloverwogen stap. Een moeder, die op
de verjaardag van haar dochter haar
beslissing wereldkundig maakt om ter
zijde te treden, in de keuze van het mo
ment alleen ai viel veel te peilen van
wat de vorstin na een regeerperiode van
31 jaar moet hebben bewogen zonder er
anderen mee 'lastig te vallen'. Vandaar
ook in dat plotselinge nationaal pro
gramma van radio en televisie die na
druk op dat 'nuchtere feit. dat de krach
ten gaan afnemen bij iemand die ouder
wordt en dat zo iemand zijn taak niet
meer kan vervullen als voorheen'. In
Den Haag is de aankondiging gister
avond bestempeld als een van de beste
bewaarde geheimen van de laatste tijd.
Immers: nog geen jaar geleden liet mi
nister-president Van Agt nog op grond
van regelmatige contacten met de ko
ningin weten 'dat op korte termijn niet
aan aftreden behoefde te worden ge
dacht.' Nu het na een tijd van betrek
kelijke rust en weggeëbde speculaties
toch plotseling zover ls lijkt het klimaat
voor de troonswisseling met alles wat
eromheen speelt bijzonder gunstig.
Respect voor de manier waarop de vor
stin de onvermijdelijkheid van haar be
sluit aan haar landgenoten' duidelijk
maakt verandert geruisloos in steun
aan en vertrouwen in de nieuwe konin
gin Misschien wel nergens ter wereld
staat het vorstenhuis zo dicht bij de be
volking als in Nederland
VV aarin herkenden zovelen in Ne
derland zichzelf steeds ln hun konin
gin? Er zal tussen nu en 30 april, het
moment van de troonsoverdracht on
getwijfeld veel waars over worden ge
zegd. De mengelmoes van warmte,
nuchtere zakelijkheid, vertrouwen,
energiek optreden en persoonlijke
moed. - eigenschappen van de vorstin
die steeds opnieuw aan de dag traden
waar ze verscheen en met wie ze in con
tact kwam. verloren iedere afstand in
haar jaarlijkse kersttoespraken. Pre
cies als gisteravond sprak ze op die
momenten van hart tot hart. Wie ach
teraf haar kerstboodschap van 25 de
cember 1979 nog eens naleest herkent
daarin misschien al een aanzet naar het
nu aangekondigde besluit Eigenlijk
had koningin Juliana in de kersttoe
spraak die haar laatste zou worden,
eerder behoefte om te zwijgen zoals ze
zelf zei. In het rumoer van tegengestel
de opvattingen was dit haar credo.„Het
gaat er maar om dat je je persoonlijke
waarheid ook waar weet te maken, door
daden, door je manier van zijn. Er is
zoveel dat zuiver en helder moet wor
den gemaakt. Wat is er niet een be
hoefte. klaarheid te brengen, licht te
ontsteken. Ook zijn er daarbij nog in
"ieder leven donkere tunnels waar Je
doorheen moet - en het licht aan de an
dere kant kan dan alleen maar worden
bevroed. In de wereld komt het er op
aan: hoe je bent. watje uitstraalt.Inde
traditie van de kersttoespraken heeft
koningin Juliana steeds haar diepste
overtuiging een zo breed mogelijke ver
spreiding gegeven.
W,
(Van onze correspondenti
VATICAANSTAD - Paus Johannes
Paulus II heeft gisteren de Nederland
se bisschoppensynode besloten. In on
middellijke aansluiting op de synode,
die bijna drie weken heeft geduurd,
hebben de bisschoppen een herderlijke
brief aan alle gelovigen in Nederland
geschreven. Daarin verzekeren de bis
schoppen. dat zij gegaan zijn tot de bo
den van de moeilijkheden, teneinde
het kernpunt van de problemen der Ne
derlandse kerkprovincie tot een oplos
sing te brengen.
Dit kernpunt omschrijven zij als „de
verdieping, de vernieuwing en waar no
dig het herstel van onze gemeenschap
als kerk, onze gemeenschap in Chris
tus, die hoofd van de kerk is". Dit noe
men de bisschoppen het eerste pastora
le probleem, dat hen de afgelopen we
ken heeft bezig gehouden en dat in ie
der afzonderlijk vraagstuk op de ach
tergrond lag, dat in de laatste dagen
van de synode terugkwam als het eigen
lijke punt dat aan heel onze beraadsla
ging zin en betekenis gaf.
„Het drie weken lang voortdurend met
elkaar optrekken en praten over fun
damentele problemen (waar we thuis
haast nooit toe komenl" was voor bis
schop Zwartkruis van Haarlem zo
uniek en ingrijpend, dat hij er slechts
een „enorme winst" van kan verwach
ten". Zo zei de bisschop op een perscon
ferentie na afloop van de synode. Het
feit dat zij het zo roerend eens zijn ge
worden, geeft hun de overtuiging, dat
zij nu ook het katholieke volk van Ne
derland zullen kunnen bewegen om de
synodebesluiten te gaan verwerkelij
ken.
Niet iedereen geeft een dergelijke mys
tieke betekenis aan de Romeinse erva
ringen. Bisschop Ernst van Breda, die
niet op de persconferentie aanwezig
kon zijn. gaf een verklaring uit, waarin
hij onder meer zei „Nu ik na de synode
naar huls terug ga. besef ik dat ik moei
lijk werk te doen krijg.
Ook bisschop Simonis van Rotterdam
ziet zijn terugkeer naar Nederland
„een beetje als een avontuur", maar
vraagt zich op de eerste plaats af welke
betekenis de synode zal hebben voor
zijn eigen bisschop-zijn.
Dat was bisschop Moller van Gronin
gen met hem eens. „De bisschoppen
maakten de afgelopen jaren een ver
deelde Indruk en daardoor raakte ook
het kerkvolk verdeeld, Die vicieuze cir
kel kan worden doorbroken, als aan een
Over de ontvangst van de synodebe
sluiten in Nederland zei kardinaal Wil-
lebrands. dat de bisschoppen daarvoor
gebruik zullen maken van alle commu
nicatiemedia. En naarmate ze beter
worden verstaan, zo verwacht hij. zul
len de katholieken ook meewerken aan
hun verwezenlijking. Hij ziet de be
sluiten als een verlengstuk van het Va
ticaanse concilie en trekt uit zijn eigen
concilie-ervaring de overtuiging dat
aan het synodedocument met hetzelfde
enthousiasme en dezelfde intensiteit is
gewerkt als toen. en dat het ook inhou
delijk hetzelfde zegt als het concilie.
Niettemin vond hij het moeilijk voor
zijn thuiskomst in Nederland voor
spellingen te doen over de wijze waar
op de katholieken thuis erover zullen
oordelen.
Dat er de nodige tijd zal verlopen voor
het hele synode-programma in Neder
land werkelijkheid wordt- lijkt wel een
gemeenschappelijke overtuiging van
alle bisschoppen. Op de vraag waarom
zij nu verwachten, dat dezelfde normen
die zij al herhaaldelijk afgekondigd
hebben i zoals over oecumene of litur
gie) en die een groot deel van de katho
lieken. priesters en leken, stilzwijgend
naast zich neerlegden, na deze synode
wel zullen worden geaccepteerd, bleven
zij het antwoord schuldig, behalve dan
de herhaalde verwijzing naar de effec
ten die zij verwachten van hun 'eigen
hervonden eenheid.
Mgr. Gijsen van Roermond, die ln de
(Slot zie pagina 3 kolom 4)
as de regeerp^lode van koningin
Juliana er één van wederopbouw na een
oorlog en vernieuwingen op alle moge
lijke terreinen, die voor koningin Bea
trix zal zich vooral kenmerken door een
zo vanzelfsprekende relatie tussen vor
stenhuis en volk dat nog maar weinig
'als bijzonder opvalt', om de woorden
van de staatsrechtsgeleerde en oud-
minister van binnenlandse zaken mr W.
F. de Gaay-Fortman te gebruiken. De
toekomstige vorstin heeft een jaren
lange 'training' achter de rug, die haar
in staat zal stellen om Nederland een
periode binnen te loodsen van modem
koningschap In de loop van het vorig
Jaar is in een nieuw wetsontwerp voor
de regeling van de positie van de leden
van het Koninklijk Huls bij de tweede
kamer ingediend en zijn afspraken ge
maakt over de ministeriële verant-
woordelijkheid voor datzelfde Konink
lijk Huis Een zaak die in het verleden
wel eens als 'delicaat en weerbarstig' is
bestempeld. Nu aan de vooravond van
de troonswisseling ln het verleden gere
zen problemen zijn opgeruimd ls er voor
koningin Juliana kennelijk geen enkele
belemmering om de beslissing die zij
gisteren 'een Juiste' noemde en waar
voor zij 'begrip vroeg, te nemen.
Het 'nuchtere feit', waarvan koningin
Juliana Nederland gisteravond op de
hoogte stelde, zal vast en zeker in de
komende maanden nog veel gevoelens
losmaken, veel herinneringen aan de
oppervlakte halen, veel emoties de vrije
loop geven. Maar als er tussen verbon
denheid met het koningshuis in Ne
derland en leven in een maatschappij,
waarin aan dat koningschap op demo
cratische manier Inhoud ls gegeven,
één lijn naar de toekomst ligtdan is die
gisteravond vooral nog eens goed
zichtbaar geworden
vdM
Een vermoedelijk met een pistool ge
wapende man heeft woensdagavond
drieduizend gulden buitgemaakt bi)
een overval op een benzinestation in
Wamsveld bij Zutphen.