Vast omlijnde persoonlijke
opvatting over koningschap
Koningin heeft intens
met Zeeland meegeleefd
Telegrammen vanuit
Hulst en Terneuzen
Hartelijkheid en eenvoud
COMMISSARIS DR. C. BOERTIEN:
PRINSES GLIMLACH VINDT BESTEMMING
PZC/ 14
WILLEM DREES:
Beatrix straks
net zo geliefd
DEN HAAG - .Als het volk Beatrix
net zo goed leert kennen als de Ko
ningin. zal zij net zo geliefd wor
den'. Dat is de mening van dr. Wil
lem Drees sr. naar aanleiding van
het aftreden van koningin Juliana.
„Maar zij komt aan het bewind op
een moment dat ons land het moei
lijk heeft".
Drees vergeleek dit donderdag met
de Iroonsaanvaarding door konin
gin Juliana in 1948, toen ons land
midden in de problemen rond Indo
nesië zal. Nu kampen wij met grote
economische problemen die het
voor Beatrix niet gemakkelijk zul
len maken, aldus dr. Drees
Maar hi) heeft het volle vertrouwen
in prinses Beatrix. „Toen in 1898
koningin Wühelmina de troon be
steeg. zei een staatsrechtsgeleerde;
nu zal voor lange tijd de scepter
gedragen worden door zwakke
vrouwenhanden. Maar dat is wel
anders geweest We kunnen zonder
meer gelukkig zijn met het door de
ze vrouwen gevoerde bewind".
Drees zei ervan overtuigd te zijn
dat ook prinses Beatrix een geluk
kige opvolgster zal zijn. „De zwak
ke vrouwenhanden zijn voortreffe
lijke gebleken voor de leiding van
ons land".
Drees prees de grote toewijding en
de morele verantwoordelijkheid
van koningin Juliana. „Zij is een
vorstin die zich op een bijzonder
plezierige manier tot de bevolking,
de jeugd en ook de mensen in bij
voorbeeld de ontwikkelingslanden
weet te richten. Zij is een bijzondere
persoonlijkheid".
Die moeilijkheden zullen haar niet be
spaard blijven, want in het parlement
bestaat eerder geneigdheid om de rol
van het staatshoofd te verminderen
dan de grondwettelijke ruimte die er is.
ook te respecteren. En mensen die Bea
trix een beetje menen te kennen, ach
ten het niet onmogelijk dat Nederlands
nieuwe koningin weieens weinig ge
neigd zal kunnen zijn over zich heen te
laten lopen Wat haar daarbij deels
goed van pas kan komen, deels in haar
nadeel kan werken, is de vasthoudend
heid die zich ook uit in kleine dingen.
,.A1 vijftien jaar hetzelfde kapsel", is een
opmerking in die richting. De constate
ring dat er foto's bestaan van gebeurte
nissen met vijf jaar tussenruimte waar
op Beatrix dezelfde jurk aanheeft, is er
nog zo een. Zuinigheid? Stabiliteit? On
verschilligheid voor de manier waarop
ze overkomt? Lak aan public relations?
Zeker is dat ze er niets voor voelt als
trendvolger van veel politici de publici
teit te zoeken. Welbewust neemt zij het
risico, daardoor onbekend en dus onbe
mind te zyn.
Voor Beatrix staat behalve een grote
staatkundige verandering nu een grote
persoonlijke verandering als iets on
vermijdelijks voor de deur. Van het in
tieme Drakesteyn naar het imposante,
kostelijk en kostbaar gerestaureerde
Huis ten Bosch in Den Haag. Met de
verbouwing daarvan heeft zij zich in
tensief beziggehouden, uit persoonlij
ke interesse en omdat ze dat werk als
„bijbaantje" van haar moeder gekre
gen had.
Maar belangrijker dan haar intrek op
Huis ten Bosch is haar aanvaarding van
haar verantwoordelijkheden als konin
gin. Over een paar maanden heeft het
Nederlandse volk een nieuwe koningin.
Maar de koningin van Nederland houdt
ondanks de verzuchting van Wim Kan
haar zelfde Nederlandse volk.
Ze zullen nog wel eens wat met elkaar te
stellen hebben vóór Willem Alexander -
of wie dan ook - aan de beurt is als
staatshoofd.
Nieuwe vorstin
vindt 'bedje'
gespreid in de
Abdij Middelburg
Als straks koningin Beatrix bij bezoe
ken aan Zeeland een nachtje wil over
blijven in de Middelburgse Abdij vindt
ze haar bedje gespreid. Dat de koningin
onderdak vindt in de ambtswoning van
de Zeeuwse commissaris der Koningin
is het gevolg van een lange traditie. De
abdij van Middelburg fungeerde al in
de graventijd als 'logement' voor de
graaf: hij was dan de gast van de abt.
Na de overgang in 1574 werd in de abdij
het gewestelijk bestuur gevestigd. In dit
bestuur- de staten van Zeelandnam de
vertegenwoordiger van de 'eerste ede
le' een belangrijke plaats in. De eerste
edele was in Zeeland Oranje, te begin
nen met Willem van Oranje. Zijn plaats
vervanger woonde in de Abdij, later
kwam in zijn plaats de gouverneur des
Konings en nog weer later de commis
saris. Het gaat hier dus om een eeuwe
noude traditieals Oranjes in Middel
burg verblijven, logeren ze In het oude
'logement' van de graaf. In de huidige
ambtswoning in de Abdij is er een spe
ciaal vertrek voor ingericht.
Wellicht als eerste of één van de eer
ste gemeenten in ons land heefl Zeven
bergen donderdagavond bij voorbaat
een subsidie beschikbaar gesteld voor
de plaatselijke viering van het kro
ningsfeest
In de vergadering van de commissie
voor onderwijs en welzijnszorg deed de
secretaris de suggestie om nu al een
subsidie, waarvan de hoogte latér
wordt vastgesteld, toe te zeggen aan het
Oranje-comité. Het voorstel werd direct
overgenomen. Het idee werd geopperd
bij de behandeling van een voorstel om
de 35e viering van de bevrijdingsdag
met 6000 gulden te subsidiëren.
Koningin Juliana voor de ingang van het provinciehuis te Middelburg, vergezeld van dé toenmalige commissaris jhr Auguste j
MIDDELBURG - „De koningin heeft met Zeeland in tijden van tegenslag
en in perioden van opbouw intens meegeleefd. Ik denk daarbij in de eerste
plaats aan de periode van de watersnoodramp van 1953, toen zij diep
geroerd was door het leed, dat de mensen in het zuidwesten trof." Zo
reageerde woensdagavond Zeelands commissaris der koningin dr. C.
Boertien, om een reactie gevraagd op de aankondiging van koningin Julia
na, dat zij op 30 april zal aftreden.
„Dat de koningin binnen afzienba
re tjjd zou aftreden is op zich niet
verwonderlijk," aldus de heer Boer
tien, die zij „wel verrast" te zijn, dat
de aankondiging gisteravond zo
onverwacht kwam. „Ik heb er, als
velen, met een zekere ontroering
kennis van genomen. Koningin
Juliana heefl zich in een hele moe
lij ke periode doen kennen als een
vorstin van heel het Nederlandse
volk." zo zei hij. „Zij toonde ook al
die jaren een grote kennis van za
ken en toewijding. Of je haar ont
moette als minister of als commis
saris - wat je altijd opviel was een
enorme kennis over en en grote be
langstelling voor de zaken, die aan
de orde waren." In dit opzicht sig
naleerde de heer Boertien. dat
dlexb „de echte belangstelling
voorde mensen" ook bleek bij de
bezoeken, die de koningin aan Zee
land bracht en waarvan hij er twee -
in 1976 en 1979 - meemaakte. „In
beide gevallen mocht ik de konin
gin twee dagen begeleiden, en ook
toen bleek, hoe goed ze is ingevoerd
in de problemen."
In haar regeringsperiode heeft ko
ningin Juliana talrijke bezoeken
aan Zeeland gebracht. De afgelo
pen tien jaar bijvoorbeeld was zij
vijf keer in de provincie om zich te
laten Informeren over zaken op ve
lerlei terrein: van de Oosterschel-
dewerken tot aan integratieprojec
ten voor het kleuter- en sisonder-
wijs. van de Bevelandse stoomtram
tot het werk van de vrouwenorgani
saties in Zeeland:
op 1 november 1969 woonde de
koningin in de Middelburgse Nieu
we Kerk bijvoorbeeld de herden
king bij van het feit. dat een groot
deel van Zeeland vijfentwintig
jaar bevrijd was;
op 25 oktober 1973 brachten de
vorstin en de Italiaanse president
Leone een bezoek aan Zierikzee;
in 1974 trok de koningin twee
dagen voor Zeeland uit, op 12 juni
was zij in Midden-Zeeland, de vol
gende dag in Zeeuwsch-Vlaande-
opnieuw een tweedaagse trip
door Zeeland in oktober 1976:
eerst een dag op Walcheren, met
bezoeken aan Zonneveld in Dom
burg en Vlissingen, inclusief een
wandeling door de binnenstad en
de volgende dag naar de Kreek-
kraksluizen;
vorig jaar deed de koningin Zee
land opnieuw voor twee dagen
aan, 10 en 11 mei: bezoeken aan de
Oosterscheldewerken, het Delta
instituut in Yerseke en aan een
evenement, in Kapelle, waar de
Zeeuwse vrouwenorganisaties
hun werk toonden.
De Zeeuwse commissaris der ko
ningin wilde donderdagavond niet
ingaan op de vraag of het bezoek
van 1979 het laatste is geweest, dat
koningin Juliana aan Zeeland heeft
gebracht. Hij wees erop, dat In de
staatscourant het staatsbezoek
van koning Juan Carlos - in maart
is aangekondigd. Hij zei niet te we
ten of ook Zeeland in dit bezoek is
opgenomen en of er wijzigingen in
zullen komen na de mededelingen
van de koningin.
Ir. M.A. Geuze uit Wouw, kamer
heer van de koningin in buitenge
wone dienst zei desgevraagd. «lat
de aankondiging van het altreden
van de vorstin hem had verrast.
„Ik heb het nog niet verwerkt." zei
hij donderdagavond. „Maar als de
koningin zegt, dat zij voelt dat het
een juist besluit is - wie ben ik dan
dat ik daar wat aan zou kunnen
toevoegen." De heer Geuze ver
klaarde geen verdere reactie te
kunnen geven oo dit moment, erop
wijzend, dat hij als kamerheer in
buitengewone dienst gehouden is
voor het afleggen van verklarin
gen toestemming te vragen aan het
secretariaat van de koningin.
VLISSINGEN - Her en der in Zee
land zijn donderdagavond verga
deringen en bijeenkomsten onder
broken om de aanwezigen de gele
genheid te geven te zien en te horen
wat de koningin bekend wilde ma
ken. Twee Zeeuws-Vlaamse ge
meenteraden - die van Terneuzen
en Hulst - besloten telegrammen te
verzenden, de Terneuzense raad
deed dat aan koningin Juliana,
men laat er in weten „met ontroe
ring en respect" van het besluit om
op 30 april af te treden, kennis te
hebben genomen. De raad van
Hulst stuurde een telegram naar
zowel de huidige als de toekomstige
koningin, prinses Beatrix, met de
intentie aldus trouw aan het vor
stenhuis te betuigen, zoals burge
meester PJ.G. Molthoff het uit
drukte.
De vergaderingen van de Terneu
zense raad en de raad van Hulst
werden kort voor achten geschorst.
In Terneuzen werd na de hervat
ting van de beraadslagingen door
de nestor van de raad. de heer J.H.
Strijhos voorgesteld het telegram
te verzenden, het kreeg unanieme
instemming. In verschillende ge
schorste bijeenkomsten werd het
Wilhelmus staande aangehoord.
De raad van Sas van Gent. die don
derdagavond om 8 uur de vergade
ring ook onderbrak, zag de verkla
ring van de koningin in de burge
meesterskamer aan en toog, hal
verwege de toespraak van premier
VanAgt, weer aan het werk. Onder
broken voor de verk-aring van de
koningin werden verder onder
meer een inspraakavond over het
welzijn in Reimerswaal. de verga
dering van de commissie ruimtelij
ke ordening in Tholen en een bij
eenkomst van de classis Goes van
de hervormde kerk.
VLISSINGEN - De vertrekkende vorstin, gezien door de ogen van het
publiek dat samenstroomde wanneer ze een werkbezoek aan Zeeland
bracht. Steeds weer die opvallende kenmerken: hartelijkheid en eenvoud.
Vooral humor ook. Hier een kleine greep uit de verslagen:
Bij een bezoek aan het zeehospi-
tlum Zonneveld in Domburg 20 ok
tober 19761 biedt het achtjarige pa
tientje Ingrid Radstaat. gezeten op
een fietsje, de vorstin bloemen aan.
De koningin stelt het meisje on
middellijk op haar gemak als ze ge
mak. „Dag", zegt ze tegen het meis
je „Wat heb jij een mooie fiets.zeg!
Daags daarna laat de vorstin zich
informeren over de Kreekrakslui-
zen. In de excursiezaal valt haar
oog op een spreuk van de Middel
burger Vierling, die in 1530 mensen
die minder kennis van zaken heb
ben over waterkerende zaken om
schreef als 'lieden die van het Dijk
wezen evenveel verstand hebben
als een zeug van met lepelen eten..
De koningin leest deze uitspraak
aandachtig en zegt dan: „Dat is
toch niet erg aardig tegenover uw
bezoekers..."
Midden ln een overladen program
ma rond een werkbezoek aan Mid
den-Zeeland neemt de vorstin in
de zomer van "74, bij een bezoek
aan 'Der Boede' in Koudekerke al
le tijd voor een genoeglijk praatje
met de patiënten, waarbij een van
de oudste bewoonsters, mevrouw
Buis de koningin vertelt dat zij
vijfentachtig jaar geleden koning
Willem III had begroet. Vervol
gens krijgt mevrouw Buis ruim
schoots de gelegenheid om het ge
dicht op te zeggen, dat ze destijds
bij hel bezoek van de Koning ook
hnd voorgedragen.
Dames in verschillende Zeeuwse
drachten als erehaagje: de konin
gin houdt halt en begint een vrien
delijk gesprekje.
Bij een ontvangst op het Goese
stadhuis ln 1974 zijn daar ook de
dames Allaart uit Oudelande. Ztf
zorgden er vijftig jaar geleden voor
dat Juliana- zij was toen nog prin
ses- een costuum ln klederdracht
kreeg aangemeten.
Hartelijkheid en eenvoud kenmer
ken ook de komende vorstin:
Bij een bezoek aan Nieuwerkerk in
september 1972 wordt prinses Bea
trix spontaan tegemoet getreden.
Op een landbouwbedrijf bieden de
kinderen van de agraners een poot-
bakje aan met zakjes Zeeuwse
landbouwproducten. De zesjarige
Elte Visser vertelt de prinses wat er
in het bakje zit: „tarwekorrels, bo
nen. maïs. juin en sukerpeeèn"
En als Beatrix en Claus in mei 1978
een dagje Schouwen doen om zich
een beeld te vormen van de proble
men waarmee de streek te maken
heeft, staat er traditiegetrouw bij
koninklijke bezoeken een Juf met
haar kleuterklasje met vlaggetjes
langs de route.
De kleuter zegt: „Wie is prinses
Beatrix?".
De juf: „Dat is de moeder van Wille-
m-Alexander"
De kleuter, teleurgesteld: „Oh, dus
't is maar een gewone moeder?"
VRIJDAG 1 FEBRUARI 19B0
UTRECHT - Precies een maand nadat Wim Kan constateerde dat je de Koningin soms een ander
volk zou toewensen, werd het Nederlandse volk geconfronteerd met een duidelijk vermoeide
vorstin die opriep steun en vertrouwen te geven „aan uw nieuwe koningin". Geen nieuw volk dus,
maar een nieuwe kóningin.
Bezorgd
Over de persoonlijke opvattingen van
prinses Beatrix over het koningschap
en haar - toekomstige - rol daarin is
niet iedereen altijd even optimistisch
geweest. Met name niet in politiek Ne
derland. Zo schreef in 1965, in de ru
moerige voorbereidingstijd van het
huwelijk van Beatrix met Claus von
Amsberg de toenmalige fractieleider
van de Partij van de Arbeid, G. M. Nc-
derhorst, dat hij zich ernstige zorgen
maakte „over kroonprinses Beatrix,
wier eigenzinnigheid in toom zal moe
ten worden gehouden".
Dat was in de dagen dat er in Nederland
strijd woedde over de vraag of de kroon
prinses wel kon trouwen met een Duit
ser die actief bij de Duitse Wehrmacht
had gediend in de Tweede Wereldoor
log. Een verwoede discussie die nog ex
tra werd aangewakkerd toen bekend
werd dat het huwelijk, blijkbaar op uit
drukkelijke wens van de prinses, in het
„lastige" Amsterdam zou worden geslo
ten. de stad die zo veel van haar joodse
burgers tijdens de bezetting had verlo
ren.
Beatrix én Claus én de praktijk van het
leven hebben sinds die jaren '65 en '66
aangetoond dat het wel kan. dat het
blijkbaar heel goed kan, en opvallend
weinig is er de afgelopen tien, vijftien
jaar serieuze krltifck geoefend op handel
en wandel van wat dan heet „de ver
moedelijke opvolgster op de troon".
In volle discretie heeft prinses Beatrix
al jaren dagelijks gewerkt aan haar
voorbereiding op het koningschap. Een
opvolging die Beatrix zelf omschreven
heeft als „een bestemming".
Die voorbereiding is in feite 42 jaar gele
den begonnen op de 31e januari 1938.
toen in paleis Soestdijk geboren werd:
Prinses Beatrix Wühelmina Armgard,
Prinses der Nederlanden, Prinses van
Oranje-Nassau. Prinses Von Lippe-
Biesterfeld. Als peuter van goed twee
jaar moesten zij en haar zusje Irene in
Nederlands nieuwe koningin- „Er is ja
ren over gefilosofeerd wanneer het zo
ver zouzajn. Op haar 42e jaar is het voor
Beatrix zo ver en gaat ze beginnen aan
de taak waar haar moeder aan begon
toen ze drie jaar jonger was. Beatrix
was toen tien jaar. „Ik herinner me erg
veel details", heeft ze over de inhuldi
ging van haar moeder eens verteld.
..Het was immers het eerste officiële ge-
Jbeuren waar wij als kinderen bij betrok
ken waren en dat heeft echt een hele
grote indruk op ons gemaakt. Mis
schien wel het meest in de Grote Kerk.
waar ik met mijn zusje Irene en mijn
beide grootmoeders zat om te luisteren
naar de rede die mijn moeder uitsprak,
waarin ze onder andere, als haar eerste
daad, mijn grootmoeder de Militaire
Willemsorde verleende, wat als een ech
te verrassing aankwam".
Als over een paar maanden Beatrix
voor dat zelfde, heel fundamentele le
vensmoment staat dat haar moeder in
dertijd bracht tot de uitspraak „wie
ben ik dat ik dit doen mag", dan doet ze
dat in een land en tegen een achter
grond die wel heel sterk afwijken van
land en achtergrond van Juliana anno
1948.
Beatrix anno 1980: vrouw ln eeh wereld
waarin weinig over lijkt van wat vele in
die eerste naoorlogse jaren bewoog.
Een vrouw die opmerkelijk weinig op de
voorgrond trad. maar een vrouw die on
der de dekmantel van soms een stralen
de lach, soms een nauwelijks verborgen
hooghartigheid, heel omlijnde persoon
lijke opvattingen koestert over het mo
derne koningschap, over haar voorbe
reiding ook op de troonsopvolging.
de meidagen 1940 door haar ouders
worden meegenomen naar Engeland
vanwaar ze met haar moeder en Irene
naar Canada doorreisde. Als meisje van
zeven kwam ze in augustus 1945 in Ne
derland terug. Nog ver weg van de
troon, want zelfs haar moeder was nog
prinses, en op de werkplaats van Kees
Boeke in Bilthoven leerde ze in een to
taal ander onderwijspatroon dan des
tijds haar moeder en grootmoeder iets
kennen van de stromingen in een zich
ontwikkelende maatschappij.
Studie
Na een gymnasiumopleiding aan wat
later het incrementum van het Baarns
lyceum is geworden, ging ze in 1956
studeren aan de rijksuniversiteit in
Leiden: sociologie, rechtswetenschap
pen, economie, parlementaire geschie
denis, staatsrecht.
Ze studeerde af in 1961 en haalde haar
meestertitel (vrije studierichting) zon
der dat er een erepromotie aan te pas
kwam zoals destijds bij haar moeder.
In 1963 verkoos Beatrix het kasteeltje
Drakesteyn boven de ouderlijke wo
ning paleis Soestdijk, en een paar jaar
later, in mei 1965. luidde een foto van
haar en 'een man', gearmd wandelend
in de paleistuin, de rumoerige verlo-
vlngs- en huwelijksperiode in die op 10
maart 1966 zijn bekroning vond in een
huwelijk in Amsterdam, waarbij achter
de Gouden Koets van het bruidspaar
een rookbom ontplofte als signaal van
groeperingen die het niet namen, dit
huwelijk van Beatrix met een man die
zich sindsdien ontwikkeld heeft als on
getwijfeld de meest populaire van de
vier schoonzoons van koningin Juliana
en prins Bernhard.
Op 27 april 1967 werd Willem Alexander
geboren, binnenkort nu eerste gerech
tigde tot de troon; daarna volgden Jo-
han Friso op 25 september 1968 en Con-
stantijn op 11 oktober 1969.
Drie zoons bezorgen, zeker als ze jong
zijn, de meeste vrouwen royaal dag
werk. Moeder Beatrix - voor het nor
male dagwerk flink geholpen; dat wel
- heeft daarnaast veel gereisd en inten
sief werk gevonden in de voorberei
ding op haar toekomstige taak. Een
man als Drees schreef haar eens een
„geschiedkundig plichtsgevoel" toe,
plus een zuiver oordeel waardoor ze
goed haar weg tussen de moeilijkhe
den zal weten te vinden.