Vast omlijnde persoonlijke opvatting over koningschap Koningin heeft intens met Zeeland meegeleefd Telegrammen vanuit Hulst en Terneuzen Hartelijkheid en eenvoud COMMISSARIS DR. C. BOERTIEN: PRINSES GLIMLACH VINDT BESTEMMING PZC/ 14 WILLEM DREES: Beatrix straks net zo geliefd DEN HAAG - .Als het volk Beatrix net zo goed leert kennen als de Ko ningin. zal zij net zo geliefd wor den'. Dat is de mening van dr. Wil lem Drees sr. naar aanleiding van het aftreden van koningin Juliana. „Maar zij komt aan het bewind op een moment dat ons land het moei lijk heeft". Drees vergeleek dit donderdag met de Iroonsaanvaarding door konin gin Juliana in 1948, toen ons land midden in de problemen rond Indo nesië zal. Nu kampen wij met grote economische problemen die het voor Beatrix niet gemakkelijk zul len maken, aldus dr. Drees Maar hi) heeft het volle vertrouwen in prinses Beatrix. „Toen in 1898 koningin Wühelmina de troon be steeg. zei een staatsrechtsgeleerde; nu zal voor lange tijd de scepter gedragen worden door zwakke vrouwenhanden. Maar dat is wel anders geweest We kunnen zonder meer gelukkig zijn met het door de ze vrouwen gevoerde bewind". Drees zei ervan overtuigd te zijn dat ook prinses Beatrix een geluk kige opvolgster zal zijn. „De zwak ke vrouwenhanden zijn voortreffe lijke gebleken voor de leiding van ons land". Drees prees de grote toewijding en de morele verantwoordelijkheid van koningin Juliana. „Zij is een vorstin die zich op een bijzonder plezierige manier tot de bevolking, de jeugd en ook de mensen in bij voorbeeld de ontwikkelingslanden weet te richten. Zij is een bijzondere persoonlijkheid". Die moeilijkheden zullen haar niet be spaard blijven, want in het parlement bestaat eerder geneigdheid om de rol van het staatshoofd te verminderen dan de grondwettelijke ruimte die er is. ook te respecteren. En mensen die Bea trix een beetje menen te kennen, ach ten het niet onmogelijk dat Nederlands nieuwe koningin weieens weinig ge neigd zal kunnen zijn over zich heen te laten lopen Wat haar daarbij deels goed van pas kan komen, deels in haar nadeel kan werken, is de vasthoudend heid die zich ook uit in kleine dingen. ,.A1 vijftien jaar hetzelfde kapsel", is een opmerking in die richting. De constate ring dat er foto's bestaan van gebeurte nissen met vijf jaar tussenruimte waar op Beatrix dezelfde jurk aanheeft, is er nog zo een. Zuinigheid? Stabiliteit? On verschilligheid voor de manier waarop ze overkomt? Lak aan public relations? Zeker is dat ze er niets voor voelt als trendvolger van veel politici de publici teit te zoeken. Welbewust neemt zij het risico, daardoor onbekend en dus onbe mind te zyn. Voor Beatrix staat behalve een grote staatkundige verandering nu een grote persoonlijke verandering als iets on vermijdelijks voor de deur. Van het in tieme Drakesteyn naar het imposante, kostelijk en kostbaar gerestaureerde Huis ten Bosch in Den Haag. Met de verbouwing daarvan heeft zij zich in tensief beziggehouden, uit persoonlij ke interesse en omdat ze dat werk als „bijbaantje" van haar moeder gekre gen had. Maar belangrijker dan haar intrek op Huis ten Bosch is haar aanvaarding van haar verantwoordelijkheden als konin gin. Over een paar maanden heeft het Nederlandse volk een nieuwe koningin. Maar de koningin van Nederland houdt ondanks de verzuchting van Wim Kan haar zelfde Nederlandse volk. Ze zullen nog wel eens wat met elkaar te stellen hebben vóór Willem Alexander - of wie dan ook - aan de beurt is als staatshoofd. Nieuwe vorstin vindt 'bedje' gespreid in de Abdij Middelburg Als straks koningin Beatrix bij bezoe ken aan Zeeland een nachtje wil over blijven in de Middelburgse Abdij vindt ze haar bedje gespreid. Dat de koningin onderdak vindt in de ambtswoning van de Zeeuwse commissaris der Koningin is het gevolg van een lange traditie. De abdij van Middelburg fungeerde al in de graventijd als 'logement' voor de graaf: hij was dan de gast van de abt. Na de overgang in 1574 werd in de abdij het gewestelijk bestuur gevestigd. In dit bestuur- de staten van Zeelandnam de vertegenwoordiger van de 'eerste ede le' een belangrijke plaats in. De eerste edele was in Zeeland Oranje, te begin nen met Willem van Oranje. Zijn plaats vervanger woonde in de Abdij, later kwam in zijn plaats de gouverneur des Konings en nog weer later de commis saris. Het gaat hier dus om een eeuwe noude traditieals Oranjes in Middel burg verblijven, logeren ze In het oude 'logement' van de graaf. In de huidige ambtswoning in de Abdij is er een spe ciaal vertrek voor ingericht. Wellicht als eerste of één van de eer ste gemeenten in ons land heefl Zeven bergen donderdagavond bij voorbaat een subsidie beschikbaar gesteld voor de plaatselijke viering van het kro ningsfeest In de vergadering van de commissie voor onderwijs en welzijnszorg deed de secretaris de suggestie om nu al een subsidie, waarvan de hoogte latér wordt vastgesteld, toe te zeggen aan het Oranje-comité. Het voorstel werd direct overgenomen. Het idee werd geopperd bij de behandeling van een voorstel om de 35e viering van de bevrijdingsdag met 6000 gulden te subsidiëren. Koningin Juliana voor de ingang van het provinciehuis te Middelburg, vergezeld van dé toenmalige commissaris jhr Auguste j MIDDELBURG - „De koningin heeft met Zeeland in tijden van tegenslag en in perioden van opbouw intens meegeleefd. Ik denk daarbij in de eerste plaats aan de periode van de watersnoodramp van 1953, toen zij diep geroerd was door het leed, dat de mensen in het zuidwesten trof." Zo reageerde woensdagavond Zeelands commissaris der koningin dr. C. Boertien, om een reactie gevraagd op de aankondiging van koningin Julia na, dat zij op 30 april zal aftreden. „Dat de koningin binnen afzienba re tjjd zou aftreden is op zich niet verwonderlijk," aldus de heer Boer tien, die zij „wel verrast" te zijn, dat de aankondiging gisteravond zo onverwacht kwam. „Ik heb er, als velen, met een zekere ontroering kennis van genomen. Koningin Juliana heefl zich in een hele moe lij ke periode doen kennen als een vorstin van heel het Nederlandse volk." zo zei hij. „Zij toonde ook al die jaren een grote kennis van za ken en toewijding. Of je haar ont moette als minister of als commis saris - wat je altijd opviel was een enorme kennis over en en grote be langstelling voor de zaken, die aan de orde waren." In dit opzicht sig naleerde de heer Boertien. dat dlexb „de echte belangstelling voorde mensen" ook bleek bij de bezoeken, die de koningin aan Zee land bracht en waarvan hij er twee - in 1976 en 1979 - meemaakte. „In beide gevallen mocht ik de konin gin twee dagen begeleiden, en ook toen bleek, hoe goed ze is ingevoerd in de problemen." In haar regeringsperiode heeft ko ningin Juliana talrijke bezoeken aan Zeeland gebracht. De afgelo pen tien jaar bijvoorbeeld was zij vijf keer in de provincie om zich te laten Informeren over zaken op ve lerlei terrein: van de Oosterschel- dewerken tot aan integratieprojec ten voor het kleuter- en sisonder- wijs. van de Bevelandse stoomtram tot het werk van de vrouwenorgani saties in Zeeland: op 1 november 1969 woonde de koningin in de Middelburgse Nieu we Kerk bijvoorbeeld de herden king bij van het feit. dat een groot deel van Zeeland vijfentwintig jaar bevrijd was; op 25 oktober 1973 brachten de vorstin en de Italiaanse president Leone een bezoek aan Zierikzee; in 1974 trok de koningin twee dagen voor Zeeland uit, op 12 juni was zij in Midden-Zeeland, de vol gende dag in Zeeuwsch-Vlaande- opnieuw een tweedaagse trip door Zeeland in oktober 1976: eerst een dag op Walcheren, met bezoeken aan Zonneveld in Dom burg en Vlissingen, inclusief een wandeling door de binnenstad en de volgende dag naar de Kreek- kraksluizen; vorig jaar deed de koningin Zee land opnieuw voor twee dagen aan, 10 en 11 mei: bezoeken aan de Oosterscheldewerken, het Delta instituut in Yerseke en aan een evenement, in Kapelle, waar de Zeeuwse vrouwenorganisaties hun werk toonden. De Zeeuwse commissaris der ko ningin wilde donderdagavond niet ingaan op de vraag of het bezoek van 1979 het laatste is geweest, dat koningin Juliana aan Zeeland heeft gebracht. Hij wees erop, dat In de staatscourant het staatsbezoek van koning Juan Carlos - in maart is aangekondigd. Hij zei niet te we ten of ook Zeeland in dit bezoek is opgenomen en of er wijzigingen in zullen komen na de mededelingen van de koningin. Ir. M.A. Geuze uit Wouw, kamer heer van de koningin in buitenge wone dienst zei desgevraagd. «lat de aankondiging van het altreden van de vorstin hem had verrast. „Ik heb het nog niet verwerkt." zei hij donderdagavond. „Maar als de koningin zegt, dat zij voelt dat het een juist besluit is - wie ben ik dan dat ik daar wat aan zou kunnen toevoegen." De heer Geuze ver klaarde geen verdere reactie te kunnen geven oo dit moment, erop wijzend, dat hij als kamerheer in buitengewone dienst gehouden is voor het afleggen van verklarin gen toestemming te vragen aan het secretariaat van de koningin. VLISSINGEN - Her en der in Zee land zijn donderdagavond verga deringen en bijeenkomsten onder broken om de aanwezigen de gele genheid te geven te zien en te horen wat de koningin bekend wilde ma ken. Twee Zeeuws-Vlaamse ge meenteraden - die van Terneuzen en Hulst - besloten telegrammen te verzenden, de Terneuzense raad deed dat aan koningin Juliana, men laat er in weten „met ontroe ring en respect" van het besluit om op 30 april af te treden, kennis te hebben genomen. De raad van Hulst stuurde een telegram naar zowel de huidige als de toekomstige koningin, prinses Beatrix, met de intentie aldus trouw aan het vor stenhuis te betuigen, zoals burge meester PJ.G. Molthoff het uit drukte. De vergaderingen van de Terneu zense raad en de raad van Hulst werden kort voor achten geschorst. In Terneuzen werd na de hervat ting van de beraadslagingen door de nestor van de raad. de heer J.H. Strijhos voorgesteld het telegram te verzenden, het kreeg unanieme instemming. In verschillende ge schorste bijeenkomsten werd het Wilhelmus staande aangehoord. De raad van Sas van Gent. die don derdagavond om 8 uur de vergade ring ook onderbrak, zag de verkla ring van de koningin in de burge meesterskamer aan en toog, hal verwege de toespraak van premier VanAgt, weer aan het werk. Onder broken voor de verk-aring van de koningin werden verder onder meer een inspraakavond over het welzijn in Reimerswaal. de verga dering van de commissie ruimtelij ke ordening in Tholen en een bij eenkomst van de classis Goes van de hervormde kerk. VLISSINGEN - De vertrekkende vorstin, gezien door de ogen van het publiek dat samenstroomde wanneer ze een werkbezoek aan Zeeland bracht. Steeds weer die opvallende kenmerken: hartelijkheid en eenvoud. Vooral humor ook. Hier een kleine greep uit de verslagen: Bij een bezoek aan het zeehospi- tlum Zonneveld in Domburg 20 ok tober 19761 biedt het achtjarige pa tientje Ingrid Radstaat. gezeten op een fietsje, de vorstin bloemen aan. De koningin stelt het meisje on middellijk op haar gemak als ze ge mak. „Dag", zegt ze tegen het meis je „Wat heb jij een mooie fiets.zeg! Daags daarna laat de vorstin zich informeren over de Kreekrakslui- zen. In de excursiezaal valt haar oog op een spreuk van de Middel burger Vierling, die in 1530 mensen die minder kennis van zaken heb ben over waterkerende zaken om schreef als 'lieden die van het Dijk wezen evenveel verstand hebben als een zeug van met lepelen eten.. De koningin leest deze uitspraak aandachtig en zegt dan: „Dat is toch niet erg aardig tegenover uw bezoekers..." Midden ln een overladen program ma rond een werkbezoek aan Mid den-Zeeland neemt de vorstin in de zomer van "74, bij een bezoek aan 'Der Boede' in Koudekerke al le tijd voor een genoeglijk praatje met de patiënten, waarbij een van de oudste bewoonsters, mevrouw Buis de koningin vertelt dat zij vijfentachtig jaar geleden koning Willem III had begroet. Vervol gens krijgt mevrouw Buis ruim schoots de gelegenheid om het ge dicht op te zeggen, dat ze destijds bij hel bezoek van de Koning ook hnd voorgedragen. Dames in verschillende Zeeuwse drachten als erehaagje: de konin gin houdt halt en begint een vrien delijk gesprekje. Bij een ontvangst op het Goese stadhuis ln 1974 zijn daar ook de dames Allaart uit Oudelande. Ztf zorgden er vijftig jaar geleden voor dat Juliana- zij was toen nog prin ses- een costuum ln klederdracht kreeg aangemeten. Hartelijkheid en eenvoud kenmer ken ook de komende vorstin: Bij een bezoek aan Nieuwerkerk in september 1972 wordt prinses Bea trix spontaan tegemoet getreden. Op een landbouwbedrijf bieden de kinderen van de agraners een poot- bakje aan met zakjes Zeeuwse landbouwproducten. De zesjarige Elte Visser vertelt de prinses wat er in het bakje zit: „tarwekorrels, bo nen. maïs. juin en sukerpeeèn" En als Beatrix en Claus in mei 1978 een dagje Schouwen doen om zich een beeld te vormen van de proble men waarmee de streek te maken heeft, staat er traditiegetrouw bij koninklijke bezoeken een Juf met haar kleuterklasje met vlaggetjes langs de route. De kleuter zegt: „Wie is prinses Beatrix?". De juf: „Dat is de moeder van Wille- m-Alexander" De kleuter, teleurgesteld: „Oh, dus 't is maar een gewone moeder?" VRIJDAG 1 FEBRUARI 19B0 UTRECHT - Precies een maand nadat Wim Kan constateerde dat je de Koningin soms een ander volk zou toewensen, werd het Nederlandse volk geconfronteerd met een duidelijk vermoeide vorstin die opriep steun en vertrouwen te geven „aan uw nieuwe koningin". Geen nieuw volk dus, maar een nieuwe kóningin. Bezorgd Over de persoonlijke opvattingen van prinses Beatrix over het koningschap en haar - toekomstige - rol daarin is niet iedereen altijd even optimistisch geweest. Met name niet in politiek Ne derland. Zo schreef in 1965, in de ru moerige voorbereidingstijd van het huwelijk van Beatrix met Claus von Amsberg de toenmalige fractieleider van de Partij van de Arbeid, G. M. Nc- derhorst, dat hij zich ernstige zorgen maakte „over kroonprinses Beatrix, wier eigenzinnigheid in toom zal moe ten worden gehouden". Dat was in de dagen dat er in Nederland strijd woedde over de vraag of de kroon prinses wel kon trouwen met een Duit ser die actief bij de Duitse Wehrmacht had gediend in de Tweede Wereldoor log. Een verwoede discussie die nog ex tra werd aangewakkerd toen bekend werd dat het huwelijk, blijkbaar op uit drukkelijke wens van de prinses, in het „lastige" Amsterdam zou worden geslo ten. de stad die zo veel van haar joodse burgers tijdens de bezetting had verlo ren. Beatrix én Claus én de praktijk van het leven hebben sinds die jaren '65 en '66 aangetoond dat het wel kan. dat het blijkbaar heel goed kan, en opvallend weinig is er de afgelopen tien, vijftien jaar serieuze krltifck geoefend op handel en wandel van wat dan heet „de ver moedelijke opvolgster op de troon". In volle discretie heeft prinses Beatrix al jaren dagelijks gewerkt aan haar voorbereiding op het koningschap. Een opvolging die Beatrix zelf omschreven heeft als „een bestemming". Die voorbereiding is in feite 42 jaar gele den begonnen op de 31e januari 1938. toen in paleis Soestdijk geboren werd: Prinses Beatrix Wühelmina Armgard, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau. Prinses Von Lippe- Biesterfeld. Als peuter van goed twee jaar moesten zij en haar zusje Irene in Nederlands nieuwe koningin- „Er is ja ren over gefilosofeerd wanneer het zo ver zouzajn. Op haar 42e jaar is het voor Beatrix zo ver en gaat ze beginnen aan de taak waar haar moeder aan begon toen ze drie jaar jonger was. Beatrix was toen tien jaar. „Ik herinner me erg veel details", heeft ze over de inhuldi ging van haar moeder eens verteld. ..Het was immers het eerste officiële ge- Jbeuren waar wij als kinderen bij betrok ken waren en dat heeft echt een hele grote indruk op ons gemaakt. Mis schien wel het meest in de Grote Kerk. waar ik met mijn zusje Irene en mijn beide grootmoeders zat om te luisteren naar de rede die mijn moeder uitsprak, waarin ze onder andere, als haar eerste daad, mijn grootmoeder de Militaire Willemsorde verleende, wat als een ech te verrassing aankwam". Als over een paar maanden Beatrix voor dat zelfde, heel fundamentele le vensmoment staat dat haar moeder in dertijd bracht tot de uitspraak „wie ben ik dat ik dit doen mag", dan doet ze dat in een land en tegen een achter grond die wel heel sterk afwijken van land en achtergrond van Juliana anno 1948. Beatrix anno 1980: vrouw ln eeh wereld waarin weinig over lijkt van wat vele in die eerste naoorlogse jaren bewoog. Een vrouw die opmerkelijk weinig op de voorgrond trad. maar een vrouw die on der de dekmantel van soms een stralen de lach, soms een nauwelijks verborgen hooghartigheid, heel omlijnde persoon lijke opvattingen koestert over het mo derne koningschap, over haar voorbe reiding ook op de troonsopvolging. de meidagen 1940 door haar ouders worden meegenomen naar Engeland vanwaar ze met haar moeder en Irene naar Canada doorreisde. Als meisje van zeven kwam ze in augustus 1945 in Ne derland terug. Nog ver weg van de troon, want zelfs haar moeder was nog prinses, en op de werkplaats van Kees Boeke in Bilthoven leerde ze in een to taal ander onderwijspatroon dan des tijds haar moeder en grootmoeder iets kennen van de stromingen in een zich ontwikkelende maatschappij. Studie Na een gymnasiumopleiding aan wat later het incrementum van het Baarns lyceum is geworden, ging ze in 1956 studeren aan de rijksuniversiteit in Leiden: sociologie, rechtswetenschap pen, economie, parlementaire geschie denis, staatsrecht. Ze studeerde af in 1961 en haalde haar meestertitel (vrije studierichting) zon der dat er een erepromotie aan te pas kwam zoals destijds bij haar moeder. In 1963 verkoos Beatrix het kasteeltje Drakesteyn boven de ouderlijke wo ning paleis Soestdijk, en een paar jaar later, in mei 1965. luidde een foto van haar en 'een man', gearmd wandelend in de paleistuin, de rumoerige verlo- vlngs- en huwelijksperiode in die op 10 maart 1966 zijn bekroning vond in een huwelijk in Amsterdam, waarbij achter de Gouden Koets van het bruidspaar een rookbom ontplofte als signaal van groeperingen die het niet namen, dit huwelijk van Beatrix met een man die zich sindsdien ontwikkeld heeft als on getwijfeld de meest populaire van de vier schoonzoons van koningin Juliana en prins Bernhard. Op 27 april 1967 werd Willem Alexander geboren, binnenkort nu eerste gerech tigde tot de troon; daarna volgden Jo- han Friso op 25 september 1968 en Con- stantijn op 11 oktober 1969. Drie zoons bezorgen, zeker als ze jong zijn, de meeste vrouwen royaal dag werk. Moeder Beatrix - voor het nor male dagwerk flink geholpen; dat wel - heeft daarnaast veel gereisd en inten sief werk gevonden in de voorberei ding op haar toekomstige taak. Een man als Drees schreef haar eens een „geschiedkundig plichtsgevoel" toe, plus een zuiver oordeel waardoor ze goed haar weg tussen de moeilijkhe den zal weten te vinden.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1980 | | pagina 14