IKoningin Juliana opvallend door \haar eenvoud en bescheidenheid Wie ben ik dat ik dit doen mag?" TITELS PZC/ binnenland DEN HAAG (ANPi - In officiële stukken ivordt koningin Juliana aangeduid als .Juliana, bij de Gra tie Gods. Koningin der Nederlan den. Prinses van Oranje-Nassau, enz enz." Met dit tweemaal her haalde enzovoort worden bedoeld de titels Hertogin van Mecklen burg, Prinses van Lippe-Biesterfeld maar haar vader en mam en een aantal titels vroeger gevoerd door Oranje-vorsten en voor het eerst gebruikt door koning Willem I in een proclamatie van november 1813. Deze titels zijn Hertog van Limburg, Markies van Veere en Vlissingen, Graaf van Katzenneln- bogen. Vianden, Diez. Spiegelberg, Buren. Leerdam en Culemborg. Burggraaf van Antwerpen. Baron van Breda. Diest. Beilstein. de stad Grave, het land van Cuyk. IJssel- stein, Cranendonck. Eindhoven. Liesveld. Herstel, Warneton. Arlay en Nozeroy. Erf- en Vrijheer van Ameland. Heer van Borctdo. flr' devoort. Lichtenvoorde. L truidenberg. Clundert. Zevenber gen. Hooge en Lage Zwaluwe, Naaldwijk. Polanen. St Maartens dijk. Soest. Baarn. ten Een. Willem stad. Steenbergen. Montfoori. St. Vith. Burgenbach, Daasburg. Nier vaart, Turnhout en Besancon. Wanneer koningin Julihna privé reist en niet bekend wil worden, ge bruikt zij een van hare vele titels als naam. meestal gravin van Bu ren. Prinses Beatrix zal bij de opvolging van de koningin deze titels die aan het staatshoofd, hoofd van het ko- ninkltjk huis toebehoren, overne men. In tegenstelling tol hun moeder en grootmoeder komen in de officiële namen van prinses Beatrix en prin ses Margriet de familienaam van hun man niet voor. Hun kinderen dragen echter wel mede de familie naam van hun vader. VRIJDAG 1 FEBRUARI 1980 II li— S taatscrisis Een artikel in het Westduitse blad Der Spiegel van 13 juni 1956 deed de bom barsten. Voorop het geruchtmakende nummer van dit weekblad: een grote foto van prins Bernhard met de kreet: Tussen Koningin en Raspoetin - Gehei men binnen het huis van Oranje. Bij het zes pagina's tellende artikel bin nen koppen als „De Wonderdokter" en „Staatscrisis". Aan die laatste kreet was geen letter overbodig: er was inderdaad een ernsti ge crisis ontstaan. Ook in het huwelijk tussen Juliana en Bemhard. Want de prins stond diametraal tegenover de neutralistisch-pacifistische lijn die zijn vrouw onder influistering van Greet Hofmans was gaan volgen. De prins, met zijn nauwe relaties met Amerikaanse en Engelse legerautori- teiten, was uiteindelijk degene die de dingen in beweging zette. Een commis sie van drie wijze mannen. Beel. Ger- brandy en Tjarda van Starkenborgh Stachouwer, onderzocht, wikte, woog en gaf de koningin het onvermijdelijke advies: breek met Greet Hofmans. Nieuive zorgen Zorgen over haar dochters waren vol gende klippen. Dat begon in 1964. toen prinses Irene te kennen gaf dat zij de regel uit het Wilhelmus „de koning van Hispaniën heb ik altijd geëerd" letter lijk wilde opvatten. Haar huwelijk met prins Carel Hugo van Bourbon Parma, kroonpretendent in Spanje, viel als een sieen in de tot dan toe rim pelloos schijnende oecumenische vij ver. Want Irene, protestants gedoopt en op gevoed. wilde rooms worden. Kardinaal Alfrink doopte haar in het geheim op nieuw. en zij trouwde - zonder dat daar enig familielid bij aanwezig was - in de kerk van Maria Magiore in Rome Dit huwelijk bracht het Nederlandse staatsbestel hevig In beroering. Het leidde uiteindelijk tot de opmerking van premier Marijnen tot de toen nog aanstaande bruidegom: ,,Uw schoon moeder, hoogheid, ben ik", toen de jon ge Spanjaard tegen hem zei dat hij de hele zaak wel „alleen met mijn aan staande schoonmoeder" kon regelen. De opschudding over dit huwelijk was nauwelijks geluwd, of Margriet en Beatrix deden van zich spreken. Mar griet vond haar Pieter, en daar kon nie mand echt bezwaar tegen hebben, maar de keuze van Beatrix deed wel erg veel stof opwaaien. De uitverkorene. Claus von Amsberg, was Duitser, zeker toen nog een natio naliteit die bU velen in het land niet lekker viel. om het genuanceerd uit te drukken. Dat betekende dus massa's protesten en rookbommen tijdens de bruiloft die in 1966 in Amsterdam werd gevierd. „Rookbommen?", vroeg dc ko ningin na de plechtigheid. „Zijn die er geweest? Daar heb ik niets van gezien". De laatste dochter. Marijke, die op een goede dag besloot zich Christina te noe men zodat honderden kleuterscholen, kinderziekenhuizen en revalidatiesche- pen plotsklaps hun naam moest veran deren, trouwde in 1975. Alle kinderen waren nu om het iets raillerend te zeg gen. het huis uit en daarmee was de rust op paleis Soestdijk weergekeerd. Lockheed Hoewel... Op 26 augustus 1976 moest premier Den Uyl die diep-ingrijpende, voor velen uiterst aangrijpende rede voering houden met daarin onder meer de woorden; „Samenvattend komt de commissie tot het oordeel dat Zijne Koninklijke Hoogheid, in de overtui ging dat zijn positie onaantastbaar, en zijn oordeel niet te beïnvloeden was, zich aanvankelijk veel te lichtvaardig heeft begeven in transacties die de in druk moesten wekken dat hij gevoelig was gunsten." „Vervolgens heeft hij zich toegankelijk getoond voor onoirbare verlangens en aanbiedingen van de kant van Lock heed. Tenslotte heeft hi) zich laten ver leiden tot het nemen van initiatieven die volstrekt onaanvaardbaar waren en die hemzelf en het Nederlandse aan- schafflngsbeleid bij Lockheed en. zo moet er thans aan worden toegevoegd, ook bij anderen, in een bedenkelijk dag licht moesten stellen." Er bestaat een foto, gemaakt door een fotograaf met een uiterst krachtige tele lens. Je ziet er de koningin op die in haar paleis Soestdijk door een gang loopt, het hoofd gebogen, met neerhan gende schouders. Het leek er in '76 even op dat de Lockheed-zaak, zo gedetail leerd beschreven in het rapport van de commissie-Donner, het einde zou bete kenen van de monarchie, Geen vijanden Maar nee. Bij de volgende prinsjesdag stonden er langs de route In Den Haag veld opgewacht door prins Berhard met wie ze naar Soestdijk reed. Dat paleis had tijdens de oorlog dienst gedaan als herstellingsoord voor Duitse officieren. T roonwisseling En In 1948 nam ze definitief de plaats van haar moeder in, die al sinds een jaar te lijden had van een niet erg beste gezondheid. Op 14 oktober 1947 was prinses Juliana al bij een zitting van de beide kamers der Staten-Generaal plechtig beëdigd als regentes van het Koninkrijk. Greet Hofmans, betekende de eerste echte crisis voor koningin Juliana. Zij kwam in het leven van de koningin na de geboorte van de laatste prinses. Ma- |DEN HAAG - „Sinds eergisteren ben ik geroepen tot een taak die zo zwaar is, dat niemand die zich 5? ook maar een ogenblik heeft ingedacht haar zou begeren, maar ook zo mooi dat ik alleen maar zeggen kan: wie ben ik, dat ik dit mag doen?" 1 Die laatste regel, deze vraag die Juliana zichzelf stelde op de dag dat ze van prinses koningin werd, I vormen ongetwijfeld de meest historische woorden die de koningin die binnenkort weer prinses I wordt, op haar naam heeft staan. I En ze zijn tekenend voor die karakterei- I genschap van Juliana die al haar bio- 1 gr af en als een van de meest in het oog 3 springende beschrijven: haar eenvoud. Shaar bescheidenheid. MDat was des te meer opvallend toen Juliana op 6 september 1948 haar moe- der opvolgde. Want koningin Wilhelmi- J na was een vrouw met een beel andere ■persoonlijkheidsstructuur. De.Moeder des Vaderlands", „de enige kerel onder de buitenlandse politici in ballingschap 1 in Londen zoals Churchill dat zei, was 1 een harde, autoritaire, vaak arrogante ■vrouw. iAnders ÏpDan was haar opvolgster en dochter ^Juliana heel anders. Ze was er al hele maal niet zo erg blij mee, dat ze drie jaar na de oorlog de kroon moest over nemen van haar moeder, die deze vijf tig jaar had gedragen. Dat betekende niet alleen een zware verantwoordelijkheid, maar ook een verblijf in een gouden kooi. altijd in het middelpunt van de belangstelling staan, beperkingen voor het gezinsle ven: haar jongste dochter Christina was net een jaar eerder geboren- Maar niettemin stond ze daar toch, op die zesde september „Wie ben ik, dat ik dit mag doen?". De woorden stierven weg in de Amsterdamse Nieuwe Kerk. bij de verenigde vergadering van Eerste en Tweede Kamer. Velen waren diep onder de Indruk. Als er nog twijfelaars waren, waren die op dat moment om voor deze jonge vrouw, die zo'n zwaar ambt aanvaardde. Haar moeder had het in de radiotoe spraak. waarbij ze haar besluit tot aftre den toelichtte, gezegd: „Juliana, die naast wijs inzicht ook haar leeftij d voor heeft en over jonge, frisse krachten be schikt". En Juliana in haar rede bij de Inhuldiging: „Het vervult mij met troost, dat ik haar mag verlichten door die last met mijn onervaren handen, maar sterkere, wat jongere kracht, over te nemen en dat ik daarmee iets voor mijn moeder kan doen". Vrouwen Juliana Louise Emma Marie Wilhelmi na. Dat was de reeks namen waarmee het kind werd gedoopt, dat op 30 april 1909 geboren was als dochter van ko ningin Wilhelmina en prins Hendrik. De reeks was even lang als beroemd, en kon alleen maar een last betekenen voor de draagster ervan. Juliana, naar Juliana van Stolberg. Louise van Louise de Coligny, de vrouw Van prins Willem de Zwijger, Emma. haar haar grootmoeder, die als jong helsje trouwde met de toen al niet meer zo jonge koning Willem m van Neder land. Marie naar de grootmoeder van vaderszijde Marie van Mecklenburg Bchwerin en Wilhelmina tenslotte, niet alleen naar haar moeder, maar ook naar fle minstens even militante echtgenote van stadhouder Willem V die bij Goe- Janverwellesluis voorgoed een alleszins repectabele positie in de geschiedenis verwierf Elke naam een opdracht De foto's uit de kinderjaren van Juliana laten een ernstig meisje zien. Het zijn foto's die de Intense eenzaamheid uitstralen van een kind dat altijd alleen is tussen gro te, deftige mensen die haar met.hoog heid" aanspreken. Niettemin wilde haar moeder vermij den dat Juliana net zo'n geïsoleerde en Bpartaanse opvoeding zou krijgen als zijzelf gehad had. Contacten met leef tijdsgenootjes vond de koningin uiterst belangrijk. Daarom zorgde ze ervoor dat haar dochter samen met andere kinderen les kreeg op Huis ten Bosch. een kinderfeest in Den Haag. en op haar elfde legde ze de eerste steen voor het Jaarbeursgebouw ln Utrecht. Studente Even na haar achttiende verjaardag werd prinses Juliana lid van de Raad van State. In datzelfde jaar. 1927, liet ze zich inschrijven als studente aan de universiteit van Leiden. Drie jaar lang volgde ze hier colleges Nederlandse letterkunde, volkenrecht en fenome nologie der godsdiensten. De prinses liet zich in het woelige stu dentenleven niet onbetuigd. Ze werd een enthousiast lid van de Vereniging van Vrouwelijke Studenten te Leiden IWSLI, en was blij verrast toen bleek dat een door haar anoniem ingezonden lied uitgekozen werd tot jaarlied. Uit deze Jaren dateert dat verhaal van haar benen. Toen ze met een aantal vriendinnen kampeerde, zei een van de meisjes dat ze vond dat Juliana zulke dikke benen had. Juliana antwoordde ad rem: „Ja. maar daarop rust dan ook het hele Oranjehuls. De prinses rondde in 1930 haar studie af met het in ontvangst nemen van het haar verleende eredoctoraat in de let teren en wijsbegeerte. Haar promotor professor Joban Huizinga zei daarbij onder meer: „Wanneer een vraag van alie kanten bekeken scheen, dan kwam meer dan eens de prinses met een „ja, maar", dat onaangeraakte gronden aanroerde en al het verworvene weer op losse schroeven zétte™ Aan uw oor deel, prinses, had het hart altijd deel". Juliana zelf was er nuchterder onder Later zei ze over haar promotie: „Ik heb nooit het gevoel gehad dat verdiend te hebben. Het was een schijnvertoning". Wat de promotie in ieder geval beteken de, was het eind van een aantal zorgelo ze jaren: ze woonde ln die tijd met een aantal vriendinnen in een villa te Kat wijk. Zorgeloos waren de jaren niet voor ver uit het gTootste deel van ons volk. De economische crisis die de wereld in zijn greep hield, drukte de welvaart in ook ons land steil naar beneden. Juliana wilde daar tets aan doen en deed het voorstel een charitatieve instelling te stichten om de noodlijdenden te hel pen. Zo werd ze voorzitster van het Na tionaal Crisis Comité. Huwelijk De prinses had inmiddels de zoals men dan zegt huwbare leeftijd bereikt, en het gonsde dan ook van de geruchten over eventuele kandidaten. Daar kwam in september 1936 een einde aan toen de verloving werd aangekondigd van Juliana met Bernhard Leopold Frederik Everhard Julius Koerd Karei Godfried Pieter van Lippe Biesterfeld. Koningin Wilhelmina kondigde in een radiotoespraak zelf het voorgenomen huwelijk van haar dochter aan. En de prinses voegde daar onder meer aan toe: „Hoe kan Ik u beschrijven, wat een blij moment het voor mij is, mijn ver loofde voor te kunnen stellen? Ik ben heel gelukkig. Nadat wy elkander in de loop van dit jaar in alle stilte heel goed hebben leren kennen. Het eerst ont moetten wij elkaar in de wintersport, daarna herhaalde malen hier in het land. tenslotte onlangs in de bergen. Geleidelijk aan zijn we het samen eens geworden, en wel zéér eens". Op 7 januari 1937 trouwde het jonge paar. Volgde een glorieuze tocht door Den Haag en een huwelijksreis per auto naar het Poolse wintersportoord Kryni- ca teen krantekop uit die tijd: In nage noeg vier uren zijn Prins en Prinses, beurtelings chaufferende, per auto van Boedapest naar Weenen gereden). van onder anderen zeelieden en militai ren. Menig soldaat heeft ongeweten een door koninklijke vingers gebreide trui gedragen. En in sommige kerstzakken van de marine zaten zakdoeken met daarop de door haar geborduurde driekleur. Op 3 mei 1945. na een afwezigheid van vijfjaar, betrad prinses Juliana weer va derlandse bodem. Ze werd op het vlieg ryke Christina. De koningin had tijdens haar zwangerschap van deze prinses roodvonk gehad en het gevolg daarvan was. dat haar dochter vanaf de geboor te aan een ernstige oogkwaal had gele den. Bezorgd om haar kind. wilde de konin gin ook heel andere wegen dan die van de officiële wetenschap volgen. Prins Bemhard introduceerde Greet Hof mans aan het hof, die hy had leren ken nen vla een relatie uit het voormalig verzet, generaal Koot Koot kende juffrouw Hofmans als ie mand die door middel van gebed gene zing trachtte te vinden voor zieken en gebrekkigen. Hij was er heilig van overtuigd dat Greet Hofmans, met haar kennelijk occulte krachten, ook Koningin Wilhelmina heeft zojuist haar abdicatie bekend Juliana' De ontroerende scene vond plaats op het balcon gemaakt en roept nu met geheven vuist 'Lang leve koningin van het paleis op de Dam in Amsterdam, september 1948. voor Marijke Christina wat zou kun nen bereiken. Van haar gaat het verhaal dat zij in 1948. bij de eerste confrontatie met de toen amper een jaar oude prinses, na gebed en meditatie had gezegd. „Marij ke zal weer zien God zal haar het volle licht in de ogen teruggeven - binnen twee jaar". Dat gebeurde dus niet. maar juffrouw Hofmans had met baar merkwaardige deels religieuze, deels occulte, en in ie der geval sterk pacifistische ideeën een geweldige invloed op de ontvankelijke en door de geboorte van haar jongste dochter uit haar evenwicht gebrachte koningin. Ook een politieke invloed (zo kreeg de oorlogsmisdadiger Willy La- ges gratie, dank zij de koningin, maar eigenlijk dank zij Greet Hofmans). en daar ging het dan ook mis. al weer duizenden die speciaal voor de prins - voor het eerst gekleed in jacket in plaats van uniform - waren geko men. En zo je kan spreken van liefde van een volk voor zijn koningin, dan is die merkbaar sterker geworden na '76. Dat blijkt wel: koningin Juliana heeft geen vijanden. Het bleek in 1977. toen ze haar 40-jarige huwelijk vierde. Het bleek m 1978. toen ze 30 jaar koningin was. en het bleek in 1979. toen ze zeven tigjaar werd. Pedagoog Dat zullen ongetwijfeld kinderen van stand zijn geweest, en dat was degene die Juliana les gaf. ook. Niemand min der dan de pedagoog Jan Ligthart - de schrijver van de vermaarde boekjes over Ot en Sien - gaf de koningin ad viezen op het gebied van onderwijs en Opvoeding van Juliana. Hoewel Wilhelmina in ieder geval po gingen deed om haar dochter als „een normaal kind" te laten opgroeien, be gonnen de officiële plichten al vroeg Nog maar net drie jaar oud moest het prinsesje als eregast aanwezig zijn op Dochters Volgde ook: hevige zorg. toen de prins- zakenman op 29 november van datzelf de jaar bij een ernstig anto-ongeluk be trokken raakte. Zijn hele leven zouden de gevolgen daarvan merkbaar blij ven. Volgde: dochters! Beatrix (1938). Irene (1939) en Christina (1947) werden gebo ren in paleis Soestdijk. waarvan een vleugel als huwelijksgeschenk van het Nederlandse volk. geheel nieuw werd ingericht en gemeubileerd. De derde dochter. Margriet, werd in 1943 in Otto- wa geboren. Aan laatstgenoemde geboorte waren enige juridische moeilijkheden vooraf gegaan Men krijgt nu eenmaal de na tionaliteit van het land waar men is ge boren. Daarom werd met grote nauwge zetheid een formulering in een speciale wet opgenomen, die bepaalde dat de plek waar de geboorte plaats zou vin den. op dat moment Nederlandse grondgebied was. Dat dat hele kleine stukje in Canada lag. kwam door de oorlog die voor ons land op dat moment al weer drie jaar duurde. Prinses Juliana had op 12 mei 1940 met haar twee kinderen vader landse bodem verlaten. De weg ging met een geblindeerde auto naar IJmui- den. waar het koninklijk gezelschap op een torpedojager overstapte. De uiteindelijke overtocht naar Cana da maakten de prinses en haar kinde ren via de Nederlandse kruiser Suma tra Al voor het einde van het jaar. be zocht prinses Juliana de Verenigde Sta ten, waar ze als gast van president Roo sevelt op het Witte Huis logeerde Zoals zoveel vrouwen werkte de prinses mee bij werkzaamheden ten behoeve De eedsaflegging in Amsterdam

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1980 | | pagina 13